Sicilian! nieuwe
premieres
Musiceerpeil NPO onder
Groot stijlverschil bij
dansers Fiesta Gitana
FLEX van REVLON
shampoo en crèmespoeling.
directeur Scala
Sovjet-acteurs
mogen niet
naar Zweden
Scapino Ballet
naar Finland
Katlevicz „briljant’
MARIJKE VAN DEN BRANDHOF PROMOVEERT OP EEN VROEGE VERMEER UIT 1937
1
n
□r
Moeiteloze virtuositeit bij pianist Eugen Indjic
Automuseum verhuist
naar Rotterdam
Carmen
Casserrubios
ster van
23e editie
Prehistorische vondst
in Italiaanse bergen
17
KUNST
WOENSDAG 3
OKTOBER
19 7 9
if a
in
Ml
1
28*
mee»
grat#
"SF
Flex shampoo en Flexcrèmespoeling zijntijdelijk,extra
voordelig verkrijgbaar. U betaalt de gewone prijs, maar u
krijgt daarvoor een fles met liefst 25% méér inhoud.
Flex is die bijzondere shampoo met balsem en proteïne
voor zacht en gezond glanzend haar.
En Flex crèmespoeling is de perfekte aanvulling daarop,
voor extra volume en mooi handelbaar haar.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Een beetje
vies onderwerp in kunsthistori
sche kringen. Zo omschrijft Ma
rijke van den Brandhof haar stu
die naar de achtergronden van
leven en werken van de schilder-
vervalser Han van Meegeren.
Dinsdagmiddag is zij aan de ge
meentelijke universiteit van Am
sterdam op dit gevoelige onder
werp gepromoveerd tot doctor in
de letteren. Haar proefschrift
heet „Een vroege Vermeer uit
1937”.
cr^
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
Geld dreef Van Meegeren
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiii
tot kunstvervalsingen
IlllllllllllllllllllllllIlllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIIlllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
(ADVERTENTIE)
Twee topnamen bij Fiesta Gitana: Carmen Casserrubios (links) en Curro Velez.
CONRAD VAN DE WEETERING
t>.
JOHAN VAN KEMPEN
Dat er bij een dergelijke gespannen
Carmen Albeniz is veel kleiner en molli
ger dan haar naamgenote, beschikt over
prachtige ronde gebaren, voetroffels met
een warme toon, verrassend sterk castag-
nettenspel en een direct aansprekende
open persoonlijkheid. Bij haar geen dra
ma maar puur dans met een enorme dosis
plezier gebracht.
Weer totaal anders is de zeer slanke
Sara, die zich wild als een dartele kat kan
bewegen en dan opeens stilstaan met nog
AMSTERDAM. Wie van voetenmu-
ziek in de vorm van zapateados houdt
mag de nieuwe voorstelling van Fiesta
Gitana zeker niet missen. Deze 23ste edi
tie van het zigeunerfeest valt op door
twee elementen, ten eerste de dramati
sche voordracht van de romance van de
maan (van Federico Garcia Lorca) door
Carmen Cassarrubios en ten tweede, het
grote verschil in karakter en dansstijl
van de diverse danseressen.
Het geheel staat onder leiding van Cur
ro Velez die niet alleen de choreografieën
maakte maar ook een paar krachtige so
lo’s ten beste geeft. Het woord krachtig is
hier niet toevallig gekozen, want de voet
roffels van Curro Velez zijn in de eerste
plaats erg luid en snel en pas in de tiende
plaats geraffineerd en muzikaal. Wel moet
ik zeggen dat zijn optreden sinds vorig
jaar enorm aan kwaliteit heeft gewonnen.
Hij heeft duidelijk aan de lijn gedaan en
in tegenstelling tot toen lukken nu al zijn
pirouetten perfect. Hij gedraagt zich nog
steeds als een pedante haan en bij de
uiterst geslaagde nummers van de hele
groep komt hij alleen maar even aan het
eind op om een solo te dansen, iets dat niet
ei“g sympathiek aandoet.
Voor de andere dansers of eigenlijk
danseressen niets dan lof. Carmen Cas
serrubios is de ster van de voorstelling. Zij
kan alles. Haar optreden heeft altijd een
grote lading, die zich nu eens manifesteert
in haar schitterende handen, die stil in de
ruimte kunnen hangen of wild kunnen
fladderen als witte duiven, dan weer in
haar dramatische voordracht met een la
ge en toch heldere stem, nu eens in haar
zeer muzikale voetroffels en dan weer in
uiterst trage grote gebaren, die soms be
vriezen in fraaie poses.
HAARLEM. Jerzy Katlevicz, de
nieuwe vaste dirigent van het Noordhbl-
lands Philharmonisph Orkest, liet gister
avond meteen al in Beethovens ouverture
Leonore III horen, wat voor bijzondere
kwaliteiten er in „zijn” orkest huizen.
Het aangrijpende artistieke resultaat in
de gave en enorm genuanceerde uitvoe-
Marijke van den Brandhof meent dat er
drie belangrijke invloeden zijn geweest op
de schilder Van Meegeren. „Hij was van
roomse herkomst en in de jaren ’20 is hij
in aanraking gekomen met het symbolis
me. Hij las veel van de katholieke symbo
lische dichter Rilke. Van Meegeren had
een grote afkeer van de avantgardistische
kunst. Die tijd werd verder bepaald door
de opkomst van het fascistisch denken,
zoals dat in Duitsland vertaald werd in het
nationaal-socialisme en geleid heeft tot
het ontstaan van de Tweede Wereld
oorlog.”
meers oeuvre had. De vroege schilderijen
van Vermeer zijn groter dan de latere en
het zijn bijbelse voorstellingen. „Dat heeft
hij opgepakt en daar is hij op doorge
gaan”, zegt mevrouw Van den Brandhof.
Vermeer is beïnvloed geweest door de
Utrechtse schilders die zich de Caravag-
gisten noemden. Marijke van den Brand
hof voert aan dat Van Meegeren in 1920 in
Rome al een schilderij van Caravaggio
gezien heeft en zijn Emmaüsgangers
daarop heeft geïnspireerd. Zij bestrijdt
dat de compositie van het schilderij 17e-
eeuws is. Daarvoor is er te weinig nadruk
op de Christusfiguur.
Han van Meegeren is op 10 oktober 1889
in Deventer geboren en kreeg zijn eerste
tekenlessen van Bartus Korteling. Hij stu
deerde korte tijd bouwkunde in Delft
maar schakelde in 1913 over op tekenen.
Tot 1932 woonde hij in Den Haag waar hij
lid was van de Haagse Kunstkring.
in klankkleuren veroorzaakt door tikken,
tokkelen of slaan. Een heerlijk ontspan
nen vorm van muziek maken.
Eugen Indjic bevestigde met moeiteloze
virtuositeit zijn reputatie als een van de
meesters van de jonge pianistengeneratie
en zorgde voor helderheid en expressivi-
paraatheid van de orkestmusici, die zo’n
positief resultaat mogelijk maakt, wel-
eens een licht incidentje kan voorvallen is
begrijpelijk. Maar dat deed dan niets af
aan het gevoel van respect dat het NPO op
het gebied van cantabiliteit, klankverhou
ding en samenspel-discipline onder Katle
vicz’ leiding opriep.
Dat Jerzy Katlevicz deze taken vol
bracht en er na de pauze nog zo’n lucide
Brahms-vertolking op kon laten volgen, is
een bewijs van eminent vakmanschap en
artistieke visie. Als begin van Katlewicz’
Haarlemse carrière (als opvolger van An
dré Vandernoot); een schitterende, triom
fale entree!
L’AQUILA (AFP). In de Abruzzen,
een bergachtige streek in het midden van
Italië, is bij de stad l’Aquila een prehisto
risch onderkomen van jagers gevonden.
Het is ongeveer 50.000 jaar oud en stamt
uit de oude steentijd (paleolithicum).
Marijke van den Brandhof is zich uit
verwondering en niet uit bewondering
gaan verdiepen in Van Meegeren. Zij zag
in 1975 met gemengde gevoelens Henk
van Ulsens toneelvoorstelling „Het feno
meen”, waarin getracht werd Van Meege
ren te verklaren. Dat was de aanleiding
voor haar studie. „Ik wilde weten hoe het
schilderij De Emmaüsgangers ooit door
de kunsthistorici als een werk van Ver
meer kon worden aanvaard”, aldus Marij
ke van den Brandhof.
Van Meegeren zelf heeft in een inter
view verklaard: „Ik geloofde niet in de
onfeilbaarheid van die heren en zo rijpte
in mij het plan om die experts, die beheer
sers van de kunsthandel die mijn schilde
rijen welke met „Van Meegeren” gesig
neerd waren, zo’n beetje in de derde klas
rangschikten, op de proef te stellen.”
Tot slot wil ik alleen nog noemen een
uiterst plezierige gitaarsolo van Pépé Ha-
bichuela. Aandachtig luisterend improvi
seert hij wat losse accoorden, een paar
roffels, enkele tonen van een ontbloeiende
melodie en dan opeens valt alles prachtig
op zijn plaats in een boeiend stuk muziek,
dat overigens net zo gemakkelijk weer
afgebroken wordt om plaats te maken
voor iets anders. Het geheel stoelt op erg
weinig harmonische verschillen maar
biedt wel een geweldige verscheidenheid
Voorstelling: Fiesta Gitana, tournee
1979. Leiding Curro Velez. Dansers:
Curro Velez, Carmen Casserrubios,
Carmen Albeniz en Sara e.a. Overige
medewerkenden: La Macarena, Pépé
Habichuela e.a. Theater De Kleine Ko
medie, 2 oktober 1979.
Onderstaande berichten zijn door het
zetduiveltje gisteren verkeerd geplaatst.
Daarom drukken wij ze opnieuw af.
Toneelgroep Sater speelt vanaf komen
de vrijdag de nieuwe voorstelling Het
Nest, een toneelspel van de Duitse toneel
schrijver Franz Xavier Kroetz. De pre
mière is in de Blauwe Zaal in Utrecht.
Sater doorbreekt daarmee een eigen tra
ditie, die inhield dat de groep de te spelen
stukken zelf schreef of het schrijven.
Kroetz past volgens Sater in de sfeer van
de groei! en is evenals Sater gefascineerd
door de uitwerking van macht op gewone
mensen. Peter de Baan heeft de regie van
Het Nest. Aanvang 20.30 uur. Van 9 tm. 11
oktober is de voorstelling al in de Toneel
schuur in Haarlem te zien.
De Nieuwe Komedie geeft op 12 okto
ber de première van Een mand vol water,
geschreven door Otto Dijk en geregis
seerd door Heleen van Meurs. Een stuk
over menselijk bewustzijn, ideologie en
moraal afgeleid uit een politiek stand
punt. Het handelt over vooruitgang en
verandering in de geschiedenis en wil een
resultaat laten zien van de eeuwige klasse-
strijd. De eerste voorstelling in het Thea
ter aan de Haven, in Scheveningen, begint
om 20.30 uur.
ring van Brahms’ Eerste, was des te op- -
merkelijker doordat er in het programma
een al even veeleisend werk (al betrof het
hier dan zogenaamde begeleidingen)
voorafgegaan was. Rachmaninovs Derde
pianoconcert, niet alleen bekend als het
moeilijkst realiseerbaar in de solopartij
hier in handen van de Amerikaan Eugen
Indjic maar eveneens berucht vanwege
het gecompliceerde orkestrale tegenspel,
leverde een al even onalledaagse luisterer-
varing op.
MILAAN (AFP). Francesco Sicilian!
is aangewezen als artistiek directeur Van
de Scala van Milaan. Hij volgt Claudio
Abbado op die vorige week maandag
aftrad, maar wel dirigent blijft van het
orkest van het beroemde operagezel
schap.
Siciliani die op het ogenblik nog verbon
den is aan de Academie St. Caecilia in
Rome, heeft al eerder bij de Scala ge
werkt. Dat was in de tijd dat Maria Callas
daar triomfen vierde. Daarvoor was hij
verbonden aan het Theater San Carlo in
Napels.
Voortdurend betrekt de componist de
orkestpartij van dit pianoconcert op die
van de solist en omgekeerd, wat betekent
dat een dirigent hier niet alleen de diverse
partijen met een uiterste aan accuratesse
tegelijk op moet laten gaan, maar dat
daarbij tevens het karakter van de orke
strale muziek helemaal aan het solospel
dient te worden aangepast.
teit, met een tot in de finesses doorgevoer
de precisie, vanuit een gecontroleerde ge
drevenheid: hartstochtelijk zonder ooit
iets aan goedkoop effect of zwijmelarij te
offeren. Indjic vermeed elke vorm van
exhibitionistische gevoelsontlading, maar
behield van begin tot eind een kolossale
intensiteit in zijn spel en haalde Rachma
ninov hiermee uit de sfeer van troebele
sentimentaliteit, zonder het lyrische pa
thos te verdoezelen.
Han van Meegeren trok zich terug in
Zuid-Frankrijk en experimenteerde net
zolang met kunsthars, etherische oliën en
pigmenten tot hij een verfprocédé had
gevonden dat antiek genoeg was. Hij
schilderde op oud-17e-eeuws doek zes bij
belse voorstellingen waarvan De Em
maüsgangers de grootste bekendheid
kreeg. Om de schilderijen een eeuwenoud
aanzien te geven verhitte hij het opper
vlak gedurende vier uur waardoor de verf
keihard werd. Hierna volgde een vernis
laag en dan werd het doek om een stok
gerold om zo een kunstmatige craquelure
aan te brengen. Die fijne barstjes werden
met oostindische inkt ingevuld en daarna
werd het doek schoongemaakt en op
nieuw gevernist. De ondertekening werd
er later op aangebracht en met een straal
kacheltje plaatselijk verhit tot de verf
hard was. De valse Vermeers en Pieter-de-
Hoogs hebben Van Meegeren vele miljoe
nen guldens opgebracht.
Was Van Meegeren een miskend kunste
naar? Een begaafd maar weinig creatief
schilder? Of een geldwolf? Marijke van
den Brandhof: „Hij is door tijdgenoten
wel omschreven als iemand die graag op
de rand van het toelaatbare vertoefde als
een soort uitdaging. Maar hij had zeker
een heel prozaïsch motief. Namelijk geld.
En er was een markt voor zijn vervalsin
gen. Zijn vrouw had veel geld nodig en hij
hjeld van haar. Hij heeft overigens onder
eigen naam ook honderden portretten ge
maakt waaraan hij goed verdiende.”
Volgens Van den Brandhof heeft de
schilder geen Vermeer geschilderd maar
Een musiceerpeil dat daaropvolgend in
twee romantische meesterwerken-van-
lange-adem werd volgehouden en dat het
onlangs (naar aanleiding van het optre
den in Parijs) door de Franse pers aan het
NPO toegekende predicaat „briljant” ook
in het Haarlemse concertgebouw tot klin
kende waarheid maakte.
MOSKOU/NEW YORK (AP/UPI).
Een tournee van een toneelgezelschap uit
Moskou door Zweden is op het laatste
moment afgelast. De spelersgroep had
dinsdag naar Stockholm moeten ver
trekken.
Het gezelschap van het theater Sovre-
menik uit Moskou „vertrekt voorlopig
niet”, aldus een woordvoerder van Goss-
koncert, de organisatie die de tournee
heeft georganiseerd. Hij wilde niet zeg
gen of de rondreis definitief is afgelast.
Vorige week werd eveneens een tour
nee van een Russisch gezelschap in het
buitenland op het laatste moment gean
nuleerd. In dit geval zou het Moskouse
Symfonieorkest zijn vertrokken voor een
rondreis door de Verenigde Staten. Naar
men aanneemt komen de moeilijkheden
voor de musici en de acteurs voort uit het
feit dat onlangs drie Russische balletdan
sers zijn overgelopen naar de Verenigde
Staten en twee kunstrijders op de schaats
naar Zwitserland.
Alexander Godoenov, de sterdanser
van het Bolsjoi-ballet en een van de
overgelopen dansers heeft zich aangeslo
ten bij het American Ballet Theater voor
het seizoen 1979-1980. Hij zal met deze
balletgroep van 4 tot 30 december optre
den in het Kennedy Center in Washing
ton. Het zal zijn eerste openbare optreden
zijn sedert hij op 23 augustus asiel vroeg.
Godoenovs eveneens uitgeweken land
genoot Mikhail Barysjnikov wordt vol
gend jaar directeur van dezelfde ballet
groep.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM. Het hoofdstedelijke
Scapino Ballet gaat van 15 tot 19 oktober
voor een tournee naar Finland op uitno
diging van het Helsinki Festival. Het
Nederlandse dansgezelschap zal onder
meer drie voorstellingen verzorgen in het
National Theatre te Helsinki en twee in
The Lappia House te Rovaniemi, de
hoofdstad van Lapland.
De danstoernee heeft plaats in het ka
der van het internationale Jaar van het
Kind en werd mogelijk gemaakt dank zij
de steun van afdeling Internationale Be
trekkingen van het Ministerie van CRM.
Op het programma staan balletten van
Hans van Manen, Maurice Béjart en Nils
Christe.
Katlevicz’ meesterlijk-efficiënte geba
ren, met precies de nodige duidelijkheid
en understatement, schiepen ook in
Brahms” Eerste symfonie die dosering en
dat profiel in de orkestklank die de toe
hoorder tot concentratie dwingen. Elk me
lodisch, harmonisch of coloristisch detail
verraste niet alleen door verfijnde klank-
esthetica en transparantie,'maar ook door
emotionele dieptewerking, terwijl de ka
rakterstructuur van elk deel treffend
werd neergezet.
Van Meegeren had veel sympathisanten
in de NSB-kringen hoewel hij zelf nooit lid
is geweest van deze organisatie. In de
Rijkskanselarij van Berlijn is na de oorlog
een tekeningenboek uit 1942 van zijn hand
gevonden met een opdracht aan de „ge
liefde Führer”.
In 1945 is in het huis van Göring een
schilderij van Vermeer ontdekt en via-via
werd achterhaald dat het afkomstig was
van Van Meegeren. Hij werd in Amster
dam gearresteerd op beschuldiging van
collaboratie met de vijand en moest de
herkomst van het doek noemen. In het
Huis van Bewaring is Van Meegeren na
veertien dagen afgeknapt en hij besloot
zijn vervalsing openbaar te maken. Deze
bekentenis was zó sensationeel dat zijn
oorlogsverleden tijdens het proces in 1947
niet meer ter sprake is gekomen. Van
Meegeren overleed eind 1947 vóór hij zijn
straf van één jaar gevangenis kon uit
zitten.
Bij de persintroductie van het proef
schrift over Van Meegeren verschenen
onverwacht de acteur Henk van Ulsen en
de schrijfster Doudart de la Grée. De
laatste kon volmondig beamen dat haar
eigen boek over de schilder-vervalser niet
zo goed was geweest. „Het is een jeugd-
zonde van dertig jaar geleden”, zei ze.
„Maar ik vind wel dat u te weinig aan
dacht schenkt aan de psychologische ach
tergronden van Van Meegeren.”
Van den Brandhof reageerde laconiek
dat zij geen psychologe was en slechts
geïnteresseerd was in de feitelijke achter
gronden. „Het is belangrijk om te weten
waar iemand in het politieke spectrum
geplaatst kan worden. Er is altijd een
wisselwerking met de omgeving. De ver-
valsingsaffaire is voor veel kunsthistorici
een leerschool geweest. Ze zullen veel
meer terughoudend reageren in de toe
komst.” Haar promotor, prof. H. L. C.
Jaffé, zei: „Helaas leert niet iedereen in
een leerschool. Het kan altijd opnieuw
gebeuren dat vervalsingen voor echt wor
den aangezien.”
ZELFDE PRIJS
25%
MEER INHOUD
Ze zegt over Van Meegeren, die met zijn
vervalsingen van 17e-eeuwse schilders
een groot deel van de kunstkenners bij de
neus heeft genomen: „Het was in wezen
een doodzielige man. Hij heeft na zijn
veroordeling zijn excuses aangeboden
aan de keurige brave familieleden omdat
hij de familienaam in diskrediet had ge
bracht. Dat was wel tekenend voor de
mens Van Meegeren.”
een schilderij gemaakt dat paste in het
beeld dat men in de jaren ’30 van Ver-
ROTTERDAM (ANP). Het auto
museum Lips autotron gaat verhuizen
naar Rotterdam. Dit heeft de gemeente
dinsdag bekendgemaakt. Volgens het
stadhuis zal de vér huizing in 1983 of ’84
plaatshebben. Lips autotron, nu geves
tigd in het Brabantse Drunen, zit met
ruimtegebrek.
Lips autotron kan in Rotterdam over
meer grondgebied beschikken. Het
museum kan in de Maasstad uitbrei
den van een puur „automuseum" tot
een nationaal transportmuseum, aldus
de gemeente Rotterdam.
slechts een trekken van haar wenkbrau
wen als toegift. Het is verbijsterend wat
een kracht er in dat dunne lijfje kan
schuilen.
Ook La Macarena is een sterke toneel
persoonlijkheid maar dan meer met een
wat brutaal volkskarakter. Ze zingt, praat
voortdurend tegen de anderen, werkt veel
met haar heupen en staat bij voorkeur
wijdbeens. Een echte gangmaakster.
Fiesta Gitana is nog tot en met zondag
in De Kleine Komedie te zien en komt
daarna op 17 oktober in Zaandam ’De
Speeldoos op 19 oktober in Beverwijk
’De nieuwe slof’ Op 28 oktober in Haar
lem ’Concertgebouw’ en op 9 november in
Purmerend De Koepelkerk'
Han van Meegeren tijdens het proces in
1947.
