MINISTER VS HOUDT REDE
VS benoemen nieuwe
varkensvlees
ambassadeur in Iran
Generaal uit
Brandbommen
Sinn Fein wil
met paus praten
NA REDEVOERING VOOR VERENIGDE NATIES
Oefening met
3500 man op
VS-basis Cuba
functie gezet
na rebellie
EG buigt zich
over conflict
na verhoging
bustarieven
r
VS-ambassadeur
uit Santiago
teruggeroepen
Volgens bronnen in Washington
2
Zweeds wittebrood
Spouwers
c
Tachtig gulden
i
Dag van het brood
Z
3
BINNEN- EN BUITENLAND
WOENSDAG
3
OKTOBER
19 7 9
latie
gen
jank
ngen
n de
inge-
lille
ra tie
dag
géén
drijf
/aar-
ding
spec-
•wet-
en in
heb-
ient
ing
O*
door Nico Scheepmaker
X.
(Van onze redactie buitenland)
BELGRADO. De Ameri
kaanse minister van Finan
ciën Miller spreekt vandaag de
jaarvergadering van het Inter
nationale Monetaire Fonds
(IMF) in Belgrado toe over de
economische problemen van
de Verenigde Staten. Er wordt
verwacht dat hij maatregelen
zal aankondigen te bescher-
ing
ming van de dollar. Die zou
den neerkomen op het wat
werd genoemd aandraaien
van de monetaire duim
schroeven.
-4
w
Maatregelen verwacht
ter bescherming dollar
si
:S
Paus brengt vredesboodschap
ook in
getto’s
van New York
(Van onze redactie buitenland)
West-
rwar-
>etere
con-
e des-
ïciaal
i heb-
ngse
aan
kort
Gisteren zijn in verscheidene plaatsen
in Iran opnieuw een aantal mensen geëxe
cuteerd na doodvonnissen om redenen als
moord, verkrachting en het vormen van
een knokploeg tegen anti-sjahbetogers.
Het aantal doodvonnissen in Iran sinds de
revolutie in februari bedraagt inmiddels
meer dan zeshonderd.
De ayatollah Khomeini heeft gisteren
overigens zijn vertrouwen in Bazargan
opnieuw bevestigd. Hij deed dit bij monde
van de minister van Binnenlandse Zaken
Sabbaghian die een radiotoespraak hield.
Voor de viering van de mis in het stadi
on had de paus twee van New Yorks
armste wijken bezocht Harlem, de
„zwarte hoofdstad van Amerika”, en de
zuidelijke Bronx, een gebied met lelijke
flatgebouwen, waarvan de helft is leegge
haald of geblakerd. Overal waar de paus
ging was een grote menigte op de been om
hem te begroeten.
Het optreden van de paus voor de Ver
enigde Naties in New York bracht bij de
internationale functionarissen van dit we-
reldforum een ongekend enthousiasme te
weeg. Vele VN-gedelegeerden meenden
dat de toespraak van de paus vermoede
lijk belangrijke gevolgen zal hebben voor
de internationale organisatie. Een langdu-
De voorzitter van de Amerikaanse cen
trale bank, Paul Volcker, keerde gisteren
onverwacht naar Washington terug voor
overleg. De Amerikaanse onderminister
van Financiën Solomon verklaarde ten
aanzien van de goud-kwestie dat voorlo
pig nog niet is besloten om de hoeveelheid
toezien en genieten van onze eigen rijk
dom en vrijheid als, waar dan ook, de
Lazarus, van de twintigste eeuw aan onze
voordeur staat. Het is niet juist dat de
levensstandaard van rijke landen erop is
gericht een groot deel van de reserves aan
energie en grondstoffen naar zich toe te
trekken, als deze zijn bedoeld om de hele
mensheid te dienen
(Van onze redactie buitenland)
DUBLIN. De politieke vleugel
van het voorlopige Ierse Republikeinse
Leger, Sinn Fein, wil paus Johannes
Paulus II ontmoeten om met hem over
het probleem Noord-Ierland te praten.
In Belfast liet de guerrillavleugel van
de IRA echter weten dat er geen spra
ke kan zijn van een wapenstilstand.
„Geweld is het enige middel om het
kwaad van de Britse aanwezigheid in
Noord-Ierland uit te roeien. De verant
woordelijkheid van het conflict ligt bij
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. De Europese Commissie,
het dagelijks bestuur van de EG, zal op
verzoek van minister van der Stee van
Landbouw waarschijnlijk nog deze week
een uitspraak doen over het geschil tussen
Nederland en West-Duitsland over de in
voer van varkensvlees, dat is uitgelopen
op de sluiting van de Westduitse grenzen
voor Nederlands varkensvlees. Het Ne
derlandse bedrijfsleven lijdt door die
maatregel een verlies van 1 miljoen gul
den per dag, aldus het Produktschap voor
Varkensvlees.
Twee Nederlandse exporteurs van var
kens en varkensvlees hebben inmiddels
een juridische procedure aangëspannen
tegen de Westduitse overheid. Gezamen
lijk gaan de Nederlandse exporteurs ge
rechtelijke stappen ondernemen om bij de
Westduitse overheid verhaal te zoeken
voor de collectieve schade die zij lijden als
gevolg van de importstop. Zij hebben hun
voornemen aangekondigd aan de West
duitse minister van Volksgezondheid, me
vrouw Huber.
West-Duitsland wil dat Nederland zijn
varkensvlees aan een nauwkeuriger in
spectie onderwerpt. Ieder varken zou
moeten worden gecontroleerd op trichi
nen (haarwormpjes). Nederland vindt het
voldoende steekproeven te verrichten.
e lijn
jetere
e sec-
tellen
ng en
nzien
ouds-
West-
ijna 7
Rode
i Ge-
ont-
van
Deze
van
Jege-
Van
reld-
;van-
■gens
zelf
ildus
heid
liens
van
igen.
vol-
t zo-
Jlgd.
kort
van
it in
iep.
r de
istel-
1 tij
den,
ning
van
Aan het slot van de maaltijd reikte mr.
J. A. W. Burger aan de Zweedse ambassa
deur het eerste exemplaar uit van het
boek of boekje „Het Zweedse Witte
brood”, geschreven door Nico Scheepma
ker met de hulp van een tachtigtal lezers
van zijn rubriek Trijfel, die allen een
exemplaar krijgen toegestuurd. Mr. Bur
ger (met Van Klef fens de enige overleven
de van het kabinet-Gerbrandy) zei dat hij
nooit zonder kritiek was geweest op prof.
Gerbrandy, maar dat deze de eer toe
kwam zich bijzonder te hebben ingezet
voor de voedselvoorziening, eerst via het
Zweedse Rode Kruis, later via de Voedsel-
dropping, aan het hongerende westen in
1945. Hij wees erop dat het allerminst
vanzelfsprekend was dat bezet gebied van
voedsel werd voorzien, omdat dit indirect
steun aan de bezetter betekende, en het
was Gerbrandy’s verdienste, dat hij deze
ongebruikelijke hulp wist door te drijven.
Het was ook uitzonderlijk, zei hij, dat
het Zweedse wittebrood het grootste sym
bool voor de oorlog was geworden, terwijl
gewoonlijk veldslagen voor een oorlog
symbool staan. Ambassadeur Hasslew be
antwoordde de speech van mr. Burger,
voor de vuist weg, in nagenoeg vlekkeloos
Nederlands, dat hij zich in twee jaar tijd
had aangeleerd. Hij bekende dat hij voor
dat hij naar Nederland kwam, nooit van
het Zweedse wittebrood had gehoord, dat
het noch in Zweden nog in enig ander land
een begrip was, terwijl hij hier, van het
begin af aan, voortdurend aan het Zweed
se wittebrood was herinnerd
cono-
nissie
(SER)
ingen
n de
>r de
nieu-
tet is
sten-
□cht,
lang-
ussel
:gen-
EG
Van de specifieke broodsoorten bevie
len de spouwers me het beste: een soort
beschuitbollen, afkomstig uit Westfries-
land toen er nog geen beschuitdoppen
werden gebruikt, met anijszaad in het
deeg verwerkt. Gebakken door vakschool
Blaue Erf, die ook de gebakken bordjes
(tranchoirs) had geproduceerd. In de mid
deleeuwen placht men, vooral in Frank
rijk, de maaltijd van gebakken broodbor-
den te eten, die aan het eind van de
maaltijd door de soep, de jus etcetera zo
soppig waren geworden, dat zij dan met
smaak konden worden opgegeten. Die
broodborden hoeven van mij niet, maar
die spouwers mogen van mij weer in het
broodassortiment van de bakkers worden
opgenomen, ook al stikte mijn ouwe moe
der haast in een kruimel van zo’n spou-
wer, zodat ik mij er bijna op had kunnen
beroemen dat in de Oude Kerk mijn vader
gedoopt en mijn moeder gestikt was.
arbij
.PG-
ogen
it de
leen-
roon
nule:
mige
nden
i/aar,
:aakt
ange
>spa-
ciële
imis-
bij
voor
r. W.
van
n in
;ner-
De Oudhollandse broodmaaltijd bood
een keus uit ongeknipt wit, geknipt tarwe,
puntbroodjes, kadetten, gevlochten luxe
broodjes, maanzaadbollen, tijgerbollen,
paneerbroodjes en krentenbollen (de ba
sisbroodsoorten), verder uit duivekaters,
Hoornse Broeders, spouwers, achtlingen,
bruine krentebollen, oogstbrood 1979 en
Zweeds wittebrood van twee derde tarwe
bloem en een derde roggebloem, dezelfde
samenstelling als in 1945 werd gebruikt.
De voorzitter van de Commissie Brood
gebruik van het Genootschap voor de
Bakkerij, de heer J. M. Bartelsman, had
ontdekt dat op 16 juli 1570 een soortgelijke
broodmaaltijd in de Oude Kerk werd op
gediend door Jan van Persyn, priester van
de Oude Kerk, maar dan voor 160 perso
nen. Die verorberden 160 poffen broodt,
80 tarwenbroodt, 29 hoenderen, 32 konij
nen (waarvan 12 in pastijen), 4 rammen,
10 hammen, 4 zotemelkkazen en 10 groene
kleine kaasjes, 50 appels en gelei van
olijven, salade, radijzen en vis (voor een
kloosterorde die geen vlees mocht eten).
Totale kosten 80 gulden.
De laatste Amerikaanse ambassadeur,
Sullivan, was in februari van dit jaar na
de machtsovername door Khomeini, uit
het land vertrokken. De VS wilden daarop
William Cutler als zijn opvolger benoe
men, maar de Iraanse autoriteiten zeiden
dat hij ongewenst was. Aanleiding toen
waren heftige betogingen in de VS tegen
de talrijke executies in Iran.
De Amerikaanse regering weigerde
toen een nieuwe ambassadeur te benoe
men. Omdat de spanningen in de afgelo
pen tijd zijn afgenomen, zou Washington
nu een bijdrage willen leveren aan verbe
tering van de betrekkingen door de benoe
ming van Laingen.
De Iraanse Revolutionaire Garde heeft
gisteren met schoten in de lucht vijftien
honderd betogers verdreven die voor het
kantoor van premier Bazargan demon
streerden tegen de werkloosheid. Bij het
ministerie was een handgemeen ontstaan
tussen betogers en functionarissen.
trijfel 4
NEW YORK. Paus Johannes
Paulus II heeft gisteren zijn bood
schap van vrede en steun voor de
armen niet alleen uitgesproken voor
het forum van de Verenigde Naties,
maar hij heeft deze oproep ook
overgebracht naar de gettowijken
van New York. In het Yankee stadion
hield hij de Amerikanen met name
voor dat ze niet slechts „de kruimels
van het feest” aan de armen kunnen
geven.
Tijdens een misviering in dit stadion in
New York, die door naar schatting 70.000
mensen werd bijgewoond, riep de paus de
Amerikanen in krachtige termen op de
armen in hun midden en in dè hele wereld
te helpen. In een preek, die een duidelijke
aanklacht inhield tegen rijke landen die
de minder bevoorrechten niet helpen, zei
paus Johannes Paulus: „Wij kunnen niet
lijdelijk toezien als duizenden mensen
sterven van de honger. We kunnen niet
Groot-Brittanië en de voormalige door
protestanten beheerste Noordierse re
gering”, zo wordt in een verklaring
gezegd.
De politieke vleugel, Sinn Fein, die
gisteren in Dublin vergaderde, ver
klaarde graag een gesprek met de paus
te willen, al betekent dit niet dat de
IRA een staakt-het-vuren in acht zou
nemen. Dit zei secretaris-generaal Dai-
thy O’Connell, die wordt gerekend tot
de algemene leiderstop van de IRA.
De Britse minister voor Noord-Ier
land, Humphry Atkins, kondigde giste
ren in Ballymoney in het Noordierse
graafschap Antrim initiatieven aan om
weer te komen tot een Noordiers parle
ment. Dat parlement is buiten werking
sinds 1972, toen Noord-Ierland onder
direct bestuur van Londen kwam.
In de gerestaureerde Oude Kerk in Am
sterdam, waar Michiel Adriaanszoon de
Ruyter (van het 100-guldenbiljet) een trou
we kerkganger was, Jan Pieterszoon
Sweelinck (van het 25 gulden-biljet) veer
tig jaar organist was, en mijn vader (als
bankbiljet altijd ondergewaardeerd) werd
gedoopt, werd gisteren ter gelegenheid
van de „Dag van het Brood” (altijd op 2
oktober) een Oudhollandse broodmaaltijd
aangeboden aan een 120-tal genodigden.
Omdat een Gildebrief uit 1652 aangaf:
„Als men eeten het gild soo hebben zij
twee speulluyden alsoo lanck als men het
gild eeten”, was het „Geselscap goet ende
fyn” uitgenodigd de muziek te verzorgen,
terwijl dr. Wafelbakker een betoog hield
over de foutieve voeding van de Neder
landse jeugd, die vergeleken met alle an
dere kinderen in de wereld het hoogste
gehalte aan cholesterol in het bloed heeft.
Terwijl het broodverbruik sinds 1970 in
Nederland met 10 procent is afgenomen,
is dat van vlees met 20 procent en dat van
kaas met 30 procent toegenomen. Hij
vroeg zich af of dit laatste niet te danken
was aan de gerichte reclamecampagne
voor kaas uit het vuistje, en ried de bak
kers aan op dezelfde manier het eten van
bruinbrood te gaan propageren, in hun
eigen belang maar ook in het belang van
een betere voeding. Dat hoeft niet moei
lijk te zijn, meende hij, in de STER-spots
hoeft geen tandenborsteltje en zefs geen
doodskistje in de bovenhoek te worden
afgebeeld.
Wanneer er geen betere samenwerking
komt op monetair gebied zullen maatrege
len van partnerlanden niet alleen het bin
nenlandse economische bestuur in de af
zonderlijke landen bemoeilijken, maar
ook lelden tot kapitaalbewegingen met
storende effecten op de wisselkoersen, zo
zei hij.
Secretaris-generaal O'Connell (rechts) van de Sinn Fein tijdens de vergadering in Dublin
gisteren. De beweging wil een gesprek met de paus over de Noordierse kwestie.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON/TEHERAN. De Amerikaanse zaakgelastigde in de
Iraanse hoofdstad Teheran, Bruce Laingen, wordt binnenkort benoemd tot
ambassadeur. Dit hebben gezaghebbende kringen in Washington gemeld.
FLORENCE. (UPI/DPA) Gemasker
de jongelui hebben gisteren meer dan
honderd bussen van het openbaar vervoer
in Florence beschadigd uit protest tegen
de verdubbeling van de tarieven. Kort na
middernacht, toen de prijsverhoging van
100 lire (een kwartje) tot 200 lire (50 cent)
van kracht werd, gooiden de jongelui de
ramen van een groot aantal bussen in en
vernielden de geldautomaten door er met
lijm ingesmeerde munten in te stoppen.
Groepjes jongeren dwongen bussen te
stoppen en bestookten ze met Molotov
cocktails. De politie verrichtte drie arres
taties toen er Molotov-cocktails werden
gegooid naar een bus waar twintig passa
giers in zaten. De bus brandde volledig
uit. De passagiers en de chauffeur konden
zich in veiligheid brengen.
Tijdens zijn openingstoespraak zei pre
sident Tito gisteren dat de internationale
financiële en monetaire betrekkingen
sneller moeten worden aangepast aan de
behoeften van de ontwikkelingslanden.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON/BONN/DEN HAAG.
Ongeveer 3500 Amerikaanse mariniers
en ander marinepersoneel zullen half ok
tober deelnemen aan een oefening op de
VS-marinebasis Guantanamo op Cuba.
Eerder was gezegd dat 1500 man aan de
oefening zou deelnemen. De oefening
maakt deel uit van de maatregelen die
president Carter heeft aangekondigd
naar aanleiding van de aanwezigheid van
een Russische gevechtseenheid op Cuba.
Een woordvoerder van het Amerikaan
se ministerie van Defensie maakte giste
ren bekend dat de landingsoefening onge
veer een maand zal duren. Er zal volgens
de woordvoerder niet met scherp worden
geschoten. De mariniers worden vervoerd
met een groot aantal schepen, aanvalshe-
licopters en kleine landingsvaartuigen.
Frankrijk en West-Duitsland beschou
wen de aanwezigheid van Russische troe
pen op Cuba niet als een gevaar voor het
strategisch evenwicht in de wereld. De
twee landen vinden dat de kwestie de
ratificatie door de Amerikaanse Senaat
van het SALT-2-verdrag niet mag tegen
houden. De Westduitse bondskanselier
Schmidt en de Franse president Giscard
d'Estaing hebben dit gisteren verklaard
na afloop van het tweedaagse bezoek van
Giscard aan Bonn.
De Nederlandse regering hoopt dat de
spanning tussen de VS en de Sovjet-Unie
en in het Caribisch Gebied niet zal oplo
pen door de maatregelen die president
Carter heeft aangekondigd. Een woord
voerder zei gisteren dat de regering veel
waarde hecht aan Carters verklaring dat
SALT-2 niet in gevaar mag worden ge
bracht.
Het Russische persbureau Tass heeft in
een officieel commentaar gezegd dat de
Amerikaanse regering van plan is de „ka-
nonneerboten-diplomatie” in het Caribi
sche Gebied uit te breiden.
Carter en zijn adviseurs hebben volgens
Tass geprobeerd „een mythe uit te buiten
die zij zelf hebben geschapen" teneinde de
spanningen op te voeren en aan te dringen
op hogere militaire uitgaven. Het persbu
reau noemde de kwestie een „luidruchtige
propagandacampagne”.
rige staande ovatie volgde op de redevoe
ring van paus Johannes Paulus II in de
algemene vergadering van de VN.
Zijn rede was vooral een dringende op
roep tot vrede en tot respect van de rech
ten van de mens. De paus sprak als zijn
grote zorg uit dat er geen werkelijke vre
deswil aanwezig is en dat de bewape
ningswedloop uiteindelijk zal leiden tot
een allesvernietigende oorlog. „De voort
durende voorbereidingen voor de oorlog,
zoals blijkt uit de produktie van steeds
meer, steeds sterkere en geraffineerdere
wapens in diverse landen, laten zien, dat
de wens leeft om klaar te zijn voor een
oorlog. En klaar zijn voor oorlog betekent,
dat men een oorlog kan beginnen".
De paus wilde daarom nadrukkelijk de
oproep van zijn voorganger Paulus VI in
1965 voor de Verenigde Naties herhalen:
„Geen oorlog meer. Nooit meer oorlog,
nooit tegen de een tegen de ander of zelfs
de een boven de ander, maar altijd
samen".
De paus herinnerde aan de Tweede
Wereldoorlog, die de aanleiding werd
WASHINGTON (AFP/UPI). De
ambassadeur van de Verenigde Sta
ten in de Chileense hoofdstad Santia
go is gisteren teruggeroepen voor
overleg in Washington. Aanleiding is
het besluit van het Chileense hoogge
rechtshof om drie gewezen officieren
van de Chileense geheime dienst vrij
te laten.
De VS hadden gevraagd om uitle
vering van de drie, omdat zij worden
verdacht van de moord op de Chi
leense diplomaat Letelier in Washing
ton drie jaar geleden.
De Amerikaanse senatoren Ed
ward Kennedy en Frank Church heb
ben in een reactie op de vrijlating
geëist dat de VS alle kredieten die
zijn verstrekt voordat Amerika de
economische en militaire hulp in 1973
opschortte, nu intrekken. Ook willen
de twee dat alle Amerikanen die niet
om strikt noodzakelijke redenen in
Chili verblijven, worden terugge
roepen.
CORDOBA (AFP). De opperbevel
hebber van het Argentijnse leger generaal
Viola heeft gisteren de commandant die in
het afgelopen weekeinde een opstand te
gen hem wilde beginnen, generaal Menen
dez, officieel uit zijn functie ontheven.
Menendez vond dat Viola niet geschikt
is als opperbevelhebber omdat deze niet
krachtig genoeg tegen het terrorisme zou
zijn opgetreden. Zondag gaf Menendez,
die zich met zijn aanhangers had ver
schanst in een officiersschool in Cordoba,
zijn poging op.
Volgens onbevestigde berichten van mi
litaire zijde in Buenos Aires zou Menen
dez een arrest van negentig dagen krijgen
opgelegd en zou hij die tijd moeten door
brengen in een militair kamp in het zuiden
van het land.
'iste-
tuur
alen
ewa-
iden
men
icht,
ïi de
it.
voor de oprichting van de VN en sprak in
dit verband over zijn recente bezoek aan
Auschwitz, „een waarschuwend teken op
het pad van de mensheid van vandaag,
opdat iedere vorm van concentratiekamp,
waar ook ter wereld, eens enevoorgoed
mag worden af geschaft".
Intussen is de paus naar Philadelhpia
gevlogen, een stad met een grote katholie
ke bevolking. Naast enthousiasme is in de
steden die de paus bezoekt ook teleurstel
ling te beluisteren, vooral met betrekking
tot de traditionele houding van de paus
over gezin, abortus en seksualiteit. Hierte
gen werd soms ook gedemonstreerd, zo
dat de route van de paus regelmatig moest
worden verlegd.
De Amerikaanse recherche heeft giste
ren een woning in New Jersey doorzocht
en daar een machinepistool en een grote
hoeveelheid munitie in beslag genomen,
nadat een brief was ontvangen, waarin
stond: „Vandaag wordt de paus doodge
schoten FALN". Die afkorting wordt
door een Portoricaanse terroristenorgani
satie gebruikt.
goud die de Amerikaanse minister van
Financiën maandelijks veilt, uit te
breiden.
„Ik verkeer in een positie om te zeggen
dat het ons vrij staat ons beleid te veran
deren”, zo zei hij evenwel. De onderminis
ter speculeerde dat de verkoop van een
grote hoeveelheid goud „een aanzienlijke
prijscorrectie" tot stand kan brengen.
De algemeen directeur van het IMF,
Jacques de Larosiere, verklaarde gisteren
dat de industrielanden hun beleid op het
gebied van monetaire zaken en rentetarie
ven beter moeten coördineren.
