Behoefte aan
Ouders en
beroepskrachten vestigen aandacht op noodsituatie
Jargon
CPN 2
n
Duurder
Liefde
Nostalgie
CPN 1
kinderopvang
zal nog veel
groter worden
•V'
1/
Beter thuis”
Minimaal
Basisvoorziening
DONDERDAG 4 OKTOBER
in
»r
y
1
1979
En de Nieuwe Pedagoog strijkt
de plooitjes glad, want hoe luidt
zijn tekst aan de vooravond van
de jaren tachtig? „De vrouw kan
maar beter thuis zitten
ver
1
onder redactie van Theo van der Kaaij
•De politie-agenten fronsten hun
wenkbrauwen bij het passeren
van de stoet ouders, kinderen en
peuterleidsters, demonstrerend
voor meer opvangmogelijkheden
voor babies, peuters en kleuters
in Amsterdam. Hun opmerking
was erg ontmoedigend, maar wel
tekenend voor de heersende men
taliteit: „Kinderopvang? Moeder
zit toch thuis?”
AMSTERDAM
Wie een kind wil, moet het nu
al aanmelden voor de crèche
uizen
belo-
De bestaande verhoudingen zijn de laat
ste jaren erg scheef getrokken in de
hoofdstad. De groep aUeenstaande ouders
is bijzonder sterk gegroeid en steeds meer
buitenlandse arbeiders slagen erin hun
gezin uit het thuisland over te laten ko
men. Voor beide groeperingen geldt, dat
er buitenshuis werk gevonden moet wor
den om de eenvoudige reden dat er brood
op de plank moet zijn. Voor het gezin dat
om wat voor reden dan ook één ouder
heeft moet er een bron van inkomsten zijn
wanneer bijstand, uitkering of alimenta
tie tekort schieten. Voor het buitenlandse
gezin is het werken van beide ouders
meestal noodzakelijk vanwege het lage
loon van de man.
Vader werkt en moeder zorgt thuis voor
de kinderen. Deze traditionele karakteris
tiek van het gezin gaat niet-meer op voor
een grote stad als Amsterdam. De gebrek
kige mogelijkheden van kinderopvang
zijn fnuikend voor oüders in het hele land,
in de hoofdstad echter zijn vorige week
enkele honderden ouders en kinderen de
straat op gegaan om bij het gemeentebe
stuur te pleiten voor meer peuterspeelza
len, kinderdagverblijven en crèches. Het
stedelijk initiatiefcomité luidde hiermee
een week van actie in, want het moet maar
eens duidelijk naar buiten blijken, dat de
Amsterdamse moeder helemaal niet thuis
zit.
Een peuterspeelzaal in de Amsterdamse Pijp. Op deze plaatsen blijkt dat
veel Amsterdamse moeders het zich niet eens kunnen veroorloven om thuis te
zitten. (foto Lex van Rossen)
Amsterdam heeft 32 kinderdagverblij
ven voor de leeftijd van zes weken tot zes
jaar. Ze zijn zo’n acht tot tien uur per dag
geopend en speciaal bedoeld voor ouders
die aan hun werk een dagtaak hebben. Als
alle kinderen die op de wachtlijst staan
gelopen, wat weer tot gemor bij de scho
len in de stad heeft geleid.
De geschorste ambtenaar Kranenburg
mag niet meer in zijn functie terugko
men, zo hebben B. en W. tevens besloten.
Onderzoek heeft aangetoond dat de in
het voorjaar uitgebrachte beschuldigin
gen terecht zijn, maar Kranenburg zal
hier niet disciplinair voor worden ge
straft. Met hem zal worden gezocht naar
een andere functie in het gemeentelijk
apparaat.
Openbaar vervoer in Amsterdam is
per 1 oktober een stuk duurder gewor
den. De eerste aanslag van een taxi is
van 1,80 naar 2,- gegaan, inclusief de
eerste 125 meter. Het stadstarief is een
dubbeltje per kilometer hoger gewor
den: ƒ1,55. Het gemeentebestuur heeft
een plaats krijgen moeten er nog twintig
kinderdagverblijven bij komen.
De brochure geeft Veel informatie
over stadsvernieuwing in het algemeen,
de wettelijke instrumenten, de financië
le regelingen en, meer toegespitst naar
de situatie in Amsterdam, de buurten
waar het om gaat, de organisatie in
projectgroepen en het beleid van B. en
W. De helft van het boekje bestaat uit
een alfabetische begrippenlijst. Het is
gratis verkrijgbaar bij Bureau Voorlich
ting op het stadhuis.
sen de middag eten en kunnen ook na vier
uur op school blijven. Zelfs tijdens vakan
ties en onverwachte vrije dagen kunnen
zij op school terecht, in Amsterdam op
zeven plaatsen.
Nieuw voor Nederland is de totaalcrè-
che, waarvan de hoofdstad er vier telt.
Kinderen kunnen hier in principe dag en
nacht terecht. Ouders moeten voor deze
soort van kinderopvang, die ook onder
een volledig andere subsidieregeling valt,
een sociale indicatie krijgen van GG en
GD of instelling voor maatschappelijk
werk.
l.
i met
1014
ouw-
zen
Moeders die al wat langer meedraaien
in het arbeidsprocés herinneren zich de
bloeiende economie van de jaren zestig.
Natuurlijk moeten vader en moeder kun
nen werken, dat is toch veel natuurlijker,
zo had ieder de mond vol. Bedrijven gin
gen zelfs over tot het inrichten van eigen
crèches. Vandaag de dag in het tijdperk
van economische malaise zijn het de vrou
wen die het eerst hun posten moeten inle
veren. De werkeloze man eist zijn plaats
op.
?k-
?r-
Leeuwenburgh moest maar weg, wat
vorige week door de CPN-fractie als eis
op tafel werd gelegd bij burgemeester
Polak en de fractievoorzitters van de
raad. De eis werd niet ingewilligd, om
dat de PvdA als grootste coalitiepartner
al direct zei dit onaanvaardbaar te vin
den. De kans was nu levensgroot dat er
een breuk in het programcollege zou
kunnen ontstaan. Wanneer de CPN bij
haar eis zou blijven, zou Van der Velde
best met zijn portefeuille kunnen gaan
zwaaien. Dat heeft hij niet gedaan. De
CPN liet de eis vallen en ging akkoord
met voorstellen van de rest van het colle
ge om directeur Leeuwenbergh verster
king op zijn afdeling te geven en zo uit de
problemen te komen. Door het vertrek
van verschillende ambtenaren is het
werk op het stadhuis danig in de soep
Buitenschoolse opvang is bedoeld voor
lagere schoolkinderen waarvan de ouders
moeten werken. De kinderen kunnen
ruimvoor schooltijd komen, blijven tus-
Buiten deze twee groeperingen zijn er
nog duizenden ouders in de stad die dol
graag allebei werken, omdat het voor ie
ders gemoedsrust het beste is, het maat
schappelijke blikveld verruimt of door
pure financiële noodzaak. In al die geval
len is opvang van de kinderen een eerste
vereiste. Een bron van ellende tevens,
want er is bij lange na niet voldoende
opvang. Er zijn peuterspeelzalen met
wachtlijsten van een tot anderhalf jaar.
Wie zijn baby opgeeft voor een plaats in
een kinderdagverblijf kan beter gelijk
naar een peuterspeelzaal gaan om straks
van een plaatsje verzekerd te zijn. Er zijn
zelfs ouders die een kind komen opgeven
dat nog niet eens verwekt is.
Liefde voor een stad kan heel ver
gaan. De liefde voor Amsterdam kan
zelfs in de banen geleid worden van een
heuse cursus over de stad. De vereniging
voor Heemkennis „Ons Amsterdam” or
ganiseert op twaalf donderdagen lessen
over geschiedenis, architectuur, stad
splattegronden, geveldetails, zingende
torens en beelden van de hoofdstad. De
cursus begint donderdag 11 oktober en
duurt tot 17 april volgend jaar. De lessen
zijn gratis, er hoeft alleen voor vijf gul
den te worden ingeschreven. De plaats is
steeds de aula van het Vossiusgymnasi-
um, Messchaertstraat 1, aanvang 20 uur,
einde 22 uur. Vooraf aanmelden is niet
noodzakelijk. Uitsluitend voor degenen
die de eerste cursus hebben gevolgd
start op 1 november zelfs een vervolg
cursus van drie lesen.
Leve de nostalgie. Deze maand zal het
mogelijk zijn tegen het vooroorlogse ta
rief van tien cent een ritje te maken met
tramlijn 24 van het Centraal Station
naar het Stadionplein. De lijn bestaat op
17 oktober vijftig jaar en het Gemeente
vervoerbedrijf wil dit jubileum niet on
opgemerkt voorbij laten gaan. De win
keliersvereniging Ferdinand Bolstraat-
Ceintuurbaan luidt op deze dag een
feestweek in. Met een tramstel uit de
dertiger jaren kunnen op zaterdag 20
oktober goedkope ritjes gemaakt wor
den op het trajekt dat een halve eeuw
lang ongewijzigd is gebleven. Jarenlang
liep de route bij de Beethovenstraat en
de Stadionweg door weilanden. Een en
kele motorwagen was in die tijd meer
dan voldoende. Alleen bij belangrijke
evenementen in het Olympisch Stadion,
dat in 1928 geopend werd, was een bij
wagen noodzakelijk. Een groot aantal
winkeliers in Ferdinand Bolstraat en
Ceintuurbaan werkt mee aan een etala
gewedstrijd, waarbij het publiek van
archieffoto’s moet raden om welk jaar,
welk stadsdeel en welke tram het gaat.
k tot deze tarief stijging van 6,5 percent
3 besloten na overleg met het Centraal
Bureau voor Taxi’s. De overige tarieven
M blijven ongewijzigd, zoals het buitenta-
rief: 1,90 per kilometer als de passagier
niet retour gaat en 0,95 per kilometer
t als de passagier wel mee terug gaat. Het
jJ nachttarief is gelijk aan het duurste bui-
II tentarief (van middernacht tot zes uur in
H de ochtend).
Ook bus en tram zijn duurder gewor
den. Voor een, twee of drie zones kosten
d'e kaartjes nu 1,15, |,35 of 1,60. Een
dagkaart kost vier gulden. Een 4-ritten-
kaart voor een zone blijft 3,-, voor twee
en drie zones voortaan 3,80 en 4,60.
Nieuw is dat de drie zone-kaartjes geldig
zijn op de trein tussen de stations Sloter-
dijk, CS, Muiderpoort, Amstel en Bijl
mer. Ook de weekabonnementen zijn
met enkele kwartjes omhoog gegaan.
„Wat de overheid doet om verbetering te
krijgen in de situatie is minimaal”, zegt
Liesbeth Lameris. „Wij constateren dat de
behoefte aan kinderopvang waanzinnig
groot is. Toch blijft de financiële stop op
peuterspeelzalen bestaan en moeten peu-
terleidsters werkloos blijven. Positief is
dat de gemeente Amsterdam in de pas
verschenen emancipatienota heeft ge
zegd: doe meer aan kinderopvang, ook
voor het eigen personeel”.
Wat het ministerie van CRM, waar het
meeste geld vandaan moet komen, wel
heeft gedaan is de begroting verruimen
met een paan miljoen gulden voor de
oprichting van twintig nieuwe kinderdag
verblijven verspreid over het hele land.
Helaas nauwelijks reden om te juichen
want tegelijkertijd kwam de aankondi
ging dat de financiële bijdrage van de
ouders voor het kinderdagverblijf ver
hoogd wordt. De óudèrs zelf hebben tegen
deze maatregel inmiddels actie onder
nomen.
Het stedelijk initiatiefcomité consta
teert dat er ook een grote verborgen be
hoefte is aan kinderopvang. Veel vrouwen
willen werken maar kunnen niet omdat er
geen werk is. Veel beroepen zijn vanwege
de werktijden niet te combineren met het
hebben van kinderen. Dit geldt ook voor
alleenstaande vaders die weinig flexibel
werk hebben om een of meer kinderen te
kunnen opvoeden. En dan is er ook nog
een mentaliteit of maatschappijvisie vol
gens welke een ouder het kind niet naar
een opvangcentrum moet sturen.- Ouders
die dit in hun hart wel graag willen, laten
zich hierdoor af schrikken („wat zullen de
buren ervan zeggen”).
Volgens het initiatiefcomité groeit de
behoefte aan kinderopvang veel sneller
dan de CRM-onderzoekers ooit in hun
prognoses hebben voorspeld. Zeker in
Amsterdam waar relatief meer één-ou-
dergezinnen en buitenlandse gezinnen
wonen dan in andere plaatsen. Ook het
aantal vrouwen dat in staat is buitenshuis
te werken of tweede kans-onderwijs volgt
is gemiddeld hoger. Toch blijft er een
belemmering als een schaduw op de ach
tergrond: de heersende opvatting dat de
verzorging van het kind uitsluitend taak
en verantwoordelijkheid van de moeder
is. Een kind op de crèche is mooi, maar
hoeveel mensen denken nog stiekem:
„ontaard moederschap”?
De Amsterdamse CPN-fractie is er
niet in geslaagd het program-akkoord
een beentje te lichten. De partij had dit
geprobeerd ter afsluiting van de
„onderwijsaffaire” die al jaren in de
stad en op het gemeentehuis speelt. De
CPN stelde de uiterst ongebruikelijke
eis: het hoofd van de directeur van de
afdeling onderwijs, Leeuwenburgh, om
dat hij niet in staat zou zijn leiding te
geven aan zijn personeel. Dit voorjaar
werd onderdirecteur Kranenburg door
B. en W. geschorst, nadat gemeentelijke
accountants aan het licht hadden ge
bracht dat deze man al jaren voor mil
joenen guldens op eigen houtje bouwop
drachten verstrekte waar B. en W. niets
vanaf wisten. Kranenburg werd op non-
actief gesteld, maar bleef zich deson
danks met zijn afdeling bemoeien. De
accountants spraken intussen al in ter
men van „wanbeheer” bij de bouwafde-
ling.
De verantwoordelijke wethouder Van
der Velde (CPN) werd door de gemeen
teraad enige malen ter verantwoording
geroepen, want het was een publiek ge
heim dat hij de al te voortvarende amb
tenaar de afgelopen jaren stevig ge
steund had. Van der Velde beloofde be
terschap, en zei orde op zaken te zullen
stellen in zijn onderwijsportefeuille.
Daar merkte de gemeenteraad niet veel
van, zij het dat de ene na de andere
onderdirecteur, de situatie meer dan zat,
ontslag nam. Het hoofd Leeuwenburgh,
nog altijd op zijn post, werd nu mikpunt
van een CPN-hetze vooral gevoerd in het
partijdagblad De Waarheid.
w
„In mei ’78 hebben werkers in kinder
dagverblijven en actieve moeders de kop
pen bij elkaar gestoken, omdat de nood
ontstellend groot werd”, zegt Liesbeth La
meris van het stedelijk initiatiefcomté.
„Het was toen al duidelijk dat de wacht
lijsten steeds groter werden voor alle
soorten van kinderopvang. Wij leggen er
de nadruk op dat het probleem van
kinderopvang een maatschappelijk pro
bleem is en niet van ouders individueel.
Kinderopvang moet vandaag de dag een
logische zaak zijn, een basisvoorziening,
net als de kleuterschool”.
„Woningdifferentiatie, Vlekkenplan,
Rehabilitatie, Tachtigpercentsregeling,
Liberalisatie, Objectsubsidie, Huurquo-
te, Erfdienstbaarheid, Canon, Beschutte
sfeer, Artikel 19-procedure.” Wie te ma
ken krijgt met stadsvernieuwing, krijgt
onherroepelijk te maken met boven
staand vakjargon. De gemeente Amster
dam is er achter gekomen dat de groep
mensen die niet met stadsvernieuwing te
maken krijgt steeds kleiner wordt. En
omdat de meeste buurten voor hun ver
nieuwing een lange adem nódig hebben,
komt de gemeente de bewoners op een
geheel andere wijze tegemoet. Er is een
brochure samengesteld Stadsvernieu
wing in Amsterdam”, met als ondertitel
„een opzoekboek voor moeilijke woor
den, begrippen, regelingen, voorschrif
ten en kreten”. Amsterdams wethouder
voor stadsvernieuwing Jan Schaefer
spreekt in een voorwoord de hoop uit
dat via dit boekje bewoners en stadsver
nieuwers gemakkelijker met elkaar kun
nen praten en van elkaar beier weten
waar de ander het over heeft.
1
•fr Wethouder van der Velde (CPN)
werk in de soep.
Er zijn tekorten bij alle soorten kinder-
opvang in Amsterdam. Peuterspeelzalen,
de eenvoudigste vorm van opvang voor de
leeftijd van twee tot vier jaar, zijn er nog
lang niet genoeg. Meestal zijn ze te vinden
onder de koepel van een buurthuis en
draaien de ouders van de kinderen een of
meer ochtenden met de activiteiten mee.
Vaak kan een peuterspeelzaal niet starten
omdat er geen geld is voor de betaling van
een noodzakelijke beroepskracht. In Am
sterdam Noord kan om deze reden een
gloednieuwe en kant en klare peuterspeel
zaal niet geopend worden.
In heel Nederland bestaat een groot tekort aan kinderopvang.
Vooral kinderdagverblijven zijn gedwongen lange wachtlijsten
te hanteren. In de grote steden is de situatie het minst rooskleu
rig. Dit meldt de Werkgemeenschap Kindercentra Nederland in
een onlangs verschenen rapport.
Ook peuterspeelzalen moeten lange wachtlijsten hanteren. Ze
ven percent van het aantal ingeschreven kinderen komt niet eens
voor een plaats in aanmerking. De WKN voorziet dat de behoefte
aan kindercentra in de nabije toekomst alleen nog maar zal
toenemen. Daarvoor verantwoordelijk zijn verschijnselen als
gezinsverdunning, het toenemen van het aantal één-oudergezin-
nen, de groeiende behoefte aan ontplooiing bij vrouwen en de
gezinshereniging van buitenlandse werknemers. Het recente plan
in regeringskringen om de duur van de alimentatie te beperken
zal ook tot gevolg hebben dat er meer voorzieningen voor kinde
ropvang moeten komen. Ook financieel gezien verkeren de kin
dercentra in Nederland in een slechte en ondergewaardeerde
situatie. De WKN pleit voor verruiming en uitbreiding van de
subsidieregeling op korte termijn.
In Amsterdam is een actieweek van start gegaan om van het
gemeentebestuur gedaan te krijgen dat kinderopvang geaccep
teerd wordt als algemene basisvoorziening. De eisen zijn con
creet: elke buurt moet kunnen beschikken over een voldoende
aantal kinderdagverblijven en peuterzalen, er mogen geen finan
ciële drempels zijn, openings- en sluitingstijden moeten gunstig
zijn en beroepskrachten moeten borg staan voor kwalitatief
goede opvang.
De actieweek krijgt een hoogtepunt op zaterdag 6 oktober. In de
Melkweg, Lijnbaansgracht 234, zal een politiek forum van verant
woordelijke ministers en wethouders aan de tand gevoeld worden
over hun beleid inzake kinderopvang. Er zal een zwart-witboek
gepresenteerd worden vol goede en slechte ervaringen van ou
ders, kinderen en beroepskrachten uit kinderdagverblijven, peu
terspeelzalen, buitenschoolse opvang en totaalcrèches. Films,
cabaret en clowns moeten de dag aantrekkelijk maken voor
ouders mèt hun kinderen. j
V
1 k i
3
