wel een avondvullende
Glansrijke come-back Lofgren
u
voor uw
streekgenoten
exposeren
Romeins fort bij
Arnhem ontdekt
Stemming en sfeer bij
landschapsschilders
EN
portvrije enveloppen
betalingsopdrachten
Wortaan
„Misschien wordt Freek
A
parodie op Toon Hermans”
/paarbank
GROEP VAN IVO DE WIJS GAAT IN NOVEMBER DEFINITIEF UIT ELKAAR
r
Ingedikte rock met uitgebalanceerde band
een bonk van deze tijd
IEP
'BV
K
Jpi
d.
Samenwerking
Ten Bruggen Kate bij Galerie Tholen
19
KUNST
uDONDERDAG 4
19 7 9
OKTOBER
18
i
4;
door Ko van Leeuwen
1
an
ing
,-^1
mmmi navrante hobby”.
_z -1 -
its
i een
>en.
veel
-
De enveloppen liggen voor u klaar bij alle
kantoren van de Nutsspaarbank.
AMSTERDAM. Het Cabaret
Ivo de Wijs heeft besloten voor
goed te stoppen. In eerste instan
tie was er sprake van een jaar van
bezinning, maar zo’n lange aan-
k loop tot een definitieve beslissing
F bleek niet noodzakelijk. Op 29
E november is de allerlaatste voor-
p'- stelling in Almelo. Ivo .de Wijs:
LU„Die man van de schouwburg in
F Almelo schept er gewoon beha-
F.gen in om van alles het einde mee
te maken. Toen Aggie Terlingen
5 er bij ons mee ophield moest hij
ook absoluut de laatste voorstel-
ling hebben. Daar belt hij ons
gewoon over. Is het echt de aller
laatste? vraagt hij dan. Ja hoor
meneer, écht. Nou en dan worden
we geboekt. Een merkwaardig
Met ingang van 1 oktober is onze service weer verder uitgebreid.
Als u wat verder van één van onze bijkantoren woont, kunt u
in het vervolg gebruik maken van enveloppen, waar u geen postzegel
meer hoeft op te plakken.
Uw betalingsopdrachten en acceptgiro’s kunnen dus zo, zonder kosten,
in de brievenbus.
uua/t nadarland
"T
‘«CM
(Foto Maurice Boyer)
CEES STRAUS
(ADVERTENTIE)
JOHN OOMKES
I'
ATIE
Kunsthandel Ina Broerse is geopend op
1
Nadat Ivo de Wijs eerder had aangekondigd dat zijn groep een jaar van
bezinning wilde, is nu besloten definitief te stoppen met het cabaretoptreden.
De Wijs gaat zich aan tekstschrijven wijden. Eerst voor een nieuw programma
dat Jasperina de Jong samen met haar man Eric Herfst gaat doen, daarna voor
een nieuwe musical voor Jasperina. Het Cabaret Ivo de Wijs komt aanstaande
vrijdag in de Haarlemse Stadsschouwburg en zondagavond in Centrum 111 in
Heemstede.
brengt of jij zelf, dat maakt niet zoveel uit.
Ik ben nooit compleet bezeten geweest
van het theater en het lijkt me heerlijk
eens een jaartje thuis te zijn. En het lijdt
geen twijfel, als dit me niet bevalt, dan
zoek ik gelijkgezinde zielen om weer een
groep te formeren. Maar om alleen de
boer op te gaan, met een combo’tje loon
slaven achter me, voor geen prijs.”
Freek en Bram, ja dat vind ik toch
jammer. Er was altijd een zekere discre
pantie tussen de leuke Freek en de veel
minder leuke, maar dwingend regelende
Bram. Ze hadden elkaar erg nodig, dacht
ik. Nu gaan ze elk hun eigen eenzame weg.
Ik weet het niet, nisschien wordt Freek
AMSTERDAM. Na de eerste drie
songs verdwijnt de twijfel als sneeuw
voor de zon. Nils Lofgren zal nooit een
monumentaal zelfvertrouwen uitstralen,
maar dit kleine Amerikaantje pakt de
zaken muzikaal thans weer aan zoals het
hoort: rekenend op eigen kracht. De nota
bene als openingsnummer gepresenteer
de ode aan Stones-gitarist Richard, Keith
don't go, beschikt weer over dezelfde
stijlkenmerken die de internationale mu-
ziekpers er twee jaar geleden toebracht
Lofgren te bestempelen als een toekom
stige grootheid van de eerste orde.
Nog tot een met volgende week dinsdag
zijn in de kunsthandel van Ina Broerse,
Brink 4 in het Noordhollandse Laren pen
tekeningen en gouaches te zien van Mieke
Kemming uit Bloemendaal. Ze exposeert
daar samen met Hieke de Jong van wie
wandkleden worden getoond en Lia Moes
met keramiek.
De hervonden kracht van Lofgren komt
het best tot uiting in de keuze van zijn
band, die ingedikt is tot het hoogstnoodza
kelijke, zichzelf een grote mate van be
heersing oplegt en is samengesteld uit een
aantal oudgedienden. De manier waarop
de ritmesectie met zuiver uitgemeten ac
centen de af en toe al te uitgesponnen
dinsdag, donderdag, vrijdag en zaterdag
van 10.30-17.30 uur.
alleen nog door een Hugo Landheer, de
teruggetrokken schilder uit Aerdenhout,
wordt gehanteerd.
Ook van de tweede exposant bij Tholen
zijn landschappen te zien. Geurt Jetse
Busser, een Jonge Fries (geb. 1947) die de
Academie Minerva in Groningen deed en
zich in Warffum vestigde, staat voor de
ondankbare taak zijn werk met dat van
Ten Bruggen Kate te laten vergelijken.
Ook Busser maakt, in dit geval als aqua
rellist, gebruik van sfeer en stemming.
Net als zijn collega-exposant zet hij de
horizon in zijn landschappen heel laag en
werkt daarboven een waterig luchtje in
dat heel Hollands aandoet.
Maar heel anders dan Ten Brugge Kate
dat doet, volgt Busser het gegeven natuur
zo getrouw mogelijk en lijkt zijn behoefte
om iets eigens toe te voegen niet zo heel
ver te reiken. Zijn aquarellen worden be
paald door een grote mate van eenvormig
heid die er toe leidt dat ze onderling steeds
verwisselbaar zijn. Bussers stijl werkt be
vestigend, zijn aquarellen komen daar
mee niet uit boven het niveau van het
plaatje.
(Tot en met 18 oktober, geopend op
dinsdag tot en met zaterdag van 11-17
uur)
gitaarsoli van Lofgren reliëf geeft, ver
raadt een grote klasse. Vooral een man als
Michael Zach heeft veel te vertellen, hoe
wel je dat misschien niet dadelijk uit zijn
sobere, krachtige percussie zou halen.
Maar zijn ondersteuning is van een zelfde
gehalte als die waarmee Peter van Hooke
Van Morrison (in figuurlijke zin) in de
watten legt. Net zo lovend kan ik zijn over
de koortjes.
Nils, zoals de familiaire titel van Lof
grens laatste zwarte schijf luidt, is nog
geen productie die een eenheid in kwali
teit inhoudt. Veel geëigend nieuw materi
aal is derhalve nog niet voorhanden, hoe
aardig zich de onlangs ontstane samen
werking op compositorisch gebied met
Lou Reed zich ook laat aanzien. Tijdens
het concert bepaalt Lofgren zich om die
reden ook tot het geven van een dwars
doorsnede van het repertoire dat tot dus
verre onder zijn eigen naam is versche
nen. Dat gebeurt dan zonder talmen, zon
der minutenlang gitaristisch gepiel.
ARNHEM(ANP). De Rijksdienst
Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB)
heeft de afgelopen twee weken in een
weiland ten zuiden van Arnhem restan
ten blootgelegd van een groot Romeins
fort (Castellum). Romeinse soldaten heb
ben hier vermoedelijk vanaf het begin
van de eerste eeuw tot in de vierde eeuw
na Christus gebruik van gemaakt.
NILS LOFGREN
(Foto Lex van Rossen)
lengte. Daaruit zijn bakstenen, tufstenen,
potscherven en dergelijke omhoog geko
men. Het castellum ligt vrij dicht bij de
oppervlakte. De zoekgleuf wordt eind de
ze week dichtgegooid.
De ROB weet nog niet welke stappen zij
gaat nemen om het hele fort op te graven.
„Het ligt voor de hand dat wij contact
fDZMfHSEN
PtVUCXffV 7E6ÉW
pasrzesas op
Lofgren begrijpt kennelijk weer dat hij
recht voor zijn raap moet spelen. De gein
blijft dan ook beperkt tot de franje: een
tweetal salto’s vanaf een mini-trampoline.
Die houding komt de diepgang van het
gebrachte zeer ten goede. Zelfs de intentie
van het toch ongekend-sentimentele Shi
ne on silently en zeker het intermezzo met
Danny Whitten’s song If I’d stay komen zo
tot zijn recht. De blijheid om de hervon
den Lofgren bepaalt uiteindelijk de af
loop. Nils maakt tegen het einde een intel
ligent gebruik van het tot meezingen uit
genodigde publiek in I came tot dance.
Ergo, herwonnen glans en dat met een
band die tot Lofgrens beste moet worden
gerekend. Om met de woorden van de
kleine meester te spreken: (uit Cry tough)
I got the antidote.
Van de keramist Wim Borst uit Haar
lem is een aantal objecten in chamotteklei
te zien in de ABN-galerij aan de Vijzel
straat 68-78 in Amsterdam. Tezamen met
Wim Borst exposeren Elmar Gille en Nel
Linssen met respectievelijk kleuretsen en
textiel-kwadraten. De vitrines van de
ABN-galerij bevinden zich aan de straat
zijde en kunnen derhalve onbeperkt wor
den bezichtigd.
De ROB heeft de afgelopen weken in
het weiland, eigendom van een steenfa
briek, een zoekgleuf gegraven van vijf
1 meter breed en dertig tot veertig meter
Zijn ietwat hese en beperkte stemgeluid
ademt weer dat juiste snufje weemoed,
krijgt die wat smekende klank mee, die in
contrast tot de ongemeen stuwende ritme
sectie zo typerend is voor de rock van deze
gitarist-componist. Vernieuwend is het al
lemaal niet, daarvoor ligt zijn schrijvers
talent teveel ingebed in Amerikaanse tra
dities (funk, r b, boogie, etc. zijn gemak
kelijk herkenbaar), maar anderzijds weet
Lofgren - die voorheen actief was bïj Grin
en Neil Young - zijn grotendeels volgens
dezelfde schematiek opgezette songs tel
kens iets fris mee te geven.
Zeker voor wat het concertpodium be
treft, maakt Lofgren tijdens de huidige
Europese toernee de belofte waar, die zijn
eerste, destijds onder eigen naam uitge
brachte elpees in leken te houden. Nils
maakt ontegenzeggelijk een come-back
die ik na de nogal wanhopig-verstarde
formules van de laatste twee jaar en een
zekere mate van inactiviteit niet meer
voor mogelijk had gehouden. Tot voor
kort miste hij de karakteristieke souples
se die zijn zes- en vierkwartsmaten zo
node hebben, wil het allemaal niet teveel
op elkaar gaan lijken.
HAARLEM. - Galerie Tholen specialiseert zich in toenemende mate in het
presenteren van landschappen. Dat leidt al gauw tot een zekere eenzijdigheid, ook al
omdat deze thematiek in de traditie wortelt en er zich geen werkelijke vernieuwingen
voordoen. Veel exposanten die Tholen in zijn Haarlemse vestiging in de Anegang
brengt, ontkomen er dan ook niet aan in een kringetje rond te draaien. Het valt hen
niet te ontzeggen dat hun stijl van werken vaak goed verzorgd is, maar dat is toch het
minste dat je mag verwachten. Er ontbreekt echter vrijwel altijd de spanning die je
doet opveren als er werkelijk sprake is van een meer experimenteel soort schilder
kunst die in staat is iets nieuws aan de ontwikkeling toe te voegen.
moest kilo’s afvallen om in ’t strakke
bloesje te kunnen. Ik ben een collega van
Jos Brink, maar pers noch publiek blijken
het onderscheid te kunnen zien. Bah, ca
baret."
Als de tournee erop zit en de groep ter
ziele is, zal Ivo zich voornamelijk gaan
bezig houden met tekstschrijven. Voor de
nu nog lopende show van Jasperina de
Jong schreef hij ook al teksten. Voor een
nieuw programma, dat Jasperina samen
met Eric Herfst gaat doen, zal Ivo op
nieuw teksten leveren.
De Wijs: „Daf vind ik heerlijk werk. Het
is erg leuk om te zien hoe jouw tekst in het
theater werkt. Of een ander dat nou
Na hem sedert 1973 in Bergen op diver
se exposities te hebben gebracht, introdu
ceert Tholen nu in Haarlem de schilder
Chris ten Bruggen Kate wiens faam op
het gebied van winterlandschappen hem
waarschijnlijk al zijn vooruitgesneld. In
ieder geval kan hij rekenen op een vrije
trouwe groep van belangstellenden die
een grote waardering voor zijn werk
heeft, zoals ook in Bergen is gebleken.
Ten Bruggen Kate (geb. 1920) schildert
zijn landschappen in een vervreemdende
stijl. Het zijn echter niet de inhoudelijke
gegevens van die landschappen die het
magisch-realistische aanzien van zijn
schilderijen bepalen, maar de wijze waar
op het licht wordt behandeld. Inhoudelijk
zijn het zeer stereotiepe vergezichten:
anonieme boerderijen, licht gestyleerd, in
een landschap dat alleen met enkele naak
te bomen wordt opgesierd.
Belangrijker voor ten Brugge Kate is
echter wat hij rriet de sfeer in zijn schilde
rijen kan doen. Zijn landschappen wor
den vaak in een maanachtige sfeer neer
gezet, met een soort Noordpoollicht dat
een winterse, soms zelfs ijskoude en vaak
absurde stemming wekt. Juist door de
perfecte kleurbeheersing grenst Ten
Bruggen Kate aan een symbolistische stijl
die nagenoeg uniek is en bij mijn weten
Concert: Nils Lofgren in Paradiso,
Amsterdam. Enige Nederlandse optre
den. Band: Tommy Tomas (key
boards), Michael Zach (drums), Wor-
nell Jones (bas) en Tom Lofgren (gi
taar, keyboards). Amsterdam, 3 okto
ber 1979.
zoeken met de grondeigenaar”, aldus de
archeoloog voor de provincie Gelderland,
drs. R. S. Hulst.
Geen enkel in ons land gevonden Ro
meins fort ligt bloot. De meeste zijn ver
borgen onder een laag grond, die er in de
loop der eeuwen overheengekomen is. Het
meest complete castellum langs de Rijn in
Nederland (die in de romeinse tijd anders
liep dan nu) is volgens drs. Hulst gevon
den in het Zuidhollandse plaatsje Valken
burg. Castella lagen overigens niet alleen
langs de Rijn. Ook elders in ons land heeft
men ze aangetroffen.
Het cabaret van Ivo de Wijs stamt uit
het Amsterdamse studentenleven. Op z’n
sterkst was Ivo’s formatie toen Richard
Fritschy en Aggie Terlingen er nog bij
<4 E waren. De laatste jaren treedt hij op met
r Marnix Kappers als gast, terwijl Pieter
i Nieuwint als muzikaal begeleider er nog
JJL steeds bij gebleven was. Nieuwint maakte
bok alle muziek voor de groep en verzorg-
t’de zijn begeleiding feilloos en met grote
L-punctualiteit. Nieuwint heeft er geen zin
L 'meer in. Hij wil zijn studie Nederlands
t afmaken en dan een baan als leraar.
lL Ivo de Wijs: „Ach ja, dat jaar van bezin-
r ning, in een huwelijk zeg je ook laten we
L. eens een poosje onze eigen gang gaan. Dat
f' is zo’n beetje de eerste aankondiging. Pie-
P ter vind cabaret niet leuk meer zegt-ie. Hij
ET vindt het steeds moeilijker zich .daar muzi-
k kaal in te vinden ach, hij valt mij niet
taf. Ik had het er Wel te kwaad mee. Maar
P-binnen het hele cabaret zijn natuurlijk
k grote problemen. De frisheid is eraf, wei-
nig nieuwe impulsen. Wat Freek en Bram
f’ kwamen doen, dat leek erg nieuw nu
r houden ze ook op. Ik denk dat er een
F- zekere wanhoop is aan cabaret als vórm,
oOnder het hoofd je cabaret is veel narig-
heid verkocht. Het is een nationale volks-
JX kunst geworden voor tussen de schuifdeu-
jj ren. Een weinig doortimmerde kunst van
typetjes maken. Geen creatieve vrolijk-
g - heid meer.”
■’I Ivo de Wijs en de zijnen hebben steeds
een eenvoudige vorm aangehouden voor
S hun presentatie. De verzorging van de
tekst zowel als de muziek stond daarbij
voorop. Er werd nooit gemikt op platte lol,
er was geen effectbejag. Dat heeft een
vaste, maar beperkte publieksschare tot
gevolg gehad.
De Wijs: „Ja, wij hebtlen nooit een smas
hing hit gemaakt. Daar zijn we te kalm
voor. Het was wel altijd zweten en vijlen
aan de tekst. Vanuit het Amsterdamse
studentenleven zijn wij wel de meest tra
ditionele groep gebleven. We hebben nooit
echt in een knap pak gezeten, zoals Don
Quishocking. Fred Florusse die leuk was
door zijn bourgondische corpulentie,
y Iri
Ivo de Wijs:Ik ben een collega van Jos Brink, maar pers noch publiek blijken het
onderscheid te kunnen zien".
wel een avondvullende parodie op Toon
Hermans.”
Mijmert door over de eigen groep. Ca
baret Ivo de Wijs: „Wat ik van cabaret
leuk vind, dat is dat er binnen drie minu
ten wat anders komt als het niet leuk is.
Afwisseling. Wij hadden eigenlijk succes
in weerwil van onze eigen inbreng. We
deden het misschien ook te mooi. Zingen
met twee-, driestemmig vloeiend geluid,
smeltend mooi en rijmen tot je d’r bij
neerviel. En rijmen, daar ben ik niet zo
maar mee tevreden. Ik hoop nu trouwens
tijd te krijgen om mijn rijmwoordenboek
af te maken en uit te geven. En dan de
muziek bij ons. Ja, Pieter deed dat gewel
dig mooi ook. Met grote muzikale vinding
rijkheid, alleen maar op die piano. Pieter
zegt altijd: ik hou niet van muziek waar
een drum bij te pas komt. Tja, Cabaret Ivo
de Wijs is altijd uitstekend cabaret voor
blinden geweest.”
„Pieter heeft het wel gezien in het caba
ret. Maar we waren allemaal niet van die
echte theaterdieren. We kregen ons pu
bliek, een vast aantal. Als we in Haarlem
komen, dan zitten daar tweehonderd men
sen, nooit méér. Ik kan ook niet zeulen aan
het publiek. Ik ben geen dolle hond op het
podium. Ik kan tijdens de voorstelling
makkelijk aan thuis denken, of aan de
vakantie. Politiek engagement, dat heeft
bij ons nooit op de eerste plaats gestaan.
Als ik Lurelei vroeger zag, zo’n nummer
Arme Ouwe, over de koningin, dan vond
ik dat gewoon leuk. Dat deden ze ook niet
om dat mens weg te krijgen, ben je gek.
Leuk, daar gaat het om. Cabaret is op z’n
best als het waar is en leuk. Koot en Bie
laten dat perfect zien. Die komen op een
leuke manier met dingen die waar zijn.
Niet verzonnen.”
Zojuist heeft Ivo de Wijs televisie-opna-
men achter de rug. „In Kolhorn. Een erg
mooi dorpje in Noord-Holland, ken je
het?”
Ik zeg nee en dat ik wel andere dorpjes
in Noord-Holland ken. Ivo dan: „Ja, zoiets
is Kolhorn ook”. Ivo: „Als je dan zo bezig
bent met die televisiemensen, waarbij al
les kan, dan denk je: wat zou het leuk zijn
een speciaal televisiecabaret te gaan
maken.
Als de door steeds meer mensen gekoes
terde matheid van de jaren zeventig ter
sprake komt, wil Ivo de Wijs daar niets
van weten. „Matheid? Je verrekt van de
groepen en groepjes. Het bruist Van de
nieuwe inbreng. De vernieuwing van
Freek en Bram, van Koot en Bie, van
Hauser Orkater, en op het gebied van
toneel en muziek, nee, die matheid, daar
geloof ik niets van. Dat is mij een te
gejnakkelijk alibi. Misschien matheid bij
het publiek.”
Ivo de Wijs blijft cabaret de hoogste
vorm van theater noemen. „Als je het
goed doet, dan moet het geweldig zijn, ik
vind het verschrikkelijk leuk werk. Alles
wat er mee te maken heeft. Mijn ideaal is
nog steeds een mop te verzinnen die je om
kwart over acht vertelt, waardoor het
publiek tot half tien blijft lachen. Dan
pauze. Dan vertel je nog zo’n mop om
kwart voor tien en als ze tegen elven
uitgelachen zijn is de voorstelling
voorbij”.
WKIOPT
tSttHBuS,ZF
WJGFV&JDF
'ir
Chris ten
Bruggen Kate:
Bomen, olieverf.
