ENQUÊTE CBS:
STUDIE OVER NEDERLANDSE BOUWWERELD:
Vooruitzichten
Londen verbiedt
VS toegenomen
Kernreactoren
toch bijgevuld
VANDAAG DIERENDAG
5
Investeringen
Nederland in
Woningnood bij
jongeren sterk
gestegen
gastarbeiders
erg somber
makreelvangst
Overheid moet uitgaan
van vrijheid consument
„Beeld horeca
eenzijdig”
Besprekingen over vijftig procent
A. Heijn tijdens ledenvergadering:
Achterstand
Braziliaans
kernprogramma
fel
In Frankrijk
WO
23
ECONOMIE
DONDERDAG
OKTOBER
4
19 7 9
Ie
pompen en kompressoren
uit voorraad leverbaar
(Van onze redactie economie)
AMSTERDAM. Het lijkt
niet aannemelijk dat de snelle
omzetgroei van de Nederland
se aannemingsmaatschappij-
en van de laatste jaren kan
worden gehandhaafd. Eerder
o moet rekening worden gehou
den met enkele jaren van con-,
solidatie. Met name de kleine
re bouwbedrijven lijken veel
betere kaarten te hebben.
II
Goede kansen voor
Pessimisme over
kleinere bedrijven
economie blijft
I
Hernieuwde acties
tegen bio-industrie
r
sr Tekening: Jan Willem van Vugt.
83
20
67
82
95
00
00
51
Hier lijkt de basis te zijn herwonnen om
de lokale dochters van de grote concerns
partij te blijven geven. Voor de kleine
baggerbedrijven zal vermoedelijk maar
een minimum aan werk beschikbaar ko-
men. Dit zijn enkele conclusies uit een
studie van Bank Mees en Hope die geheel
is gewijd aan de bouw.
De conditie waarin de grootste Neder
landse bouwconcerns in de startblokken
voor de tachtiger jaren verschijnen wordt
niet voor alle even optimaal genoemd. Op
terwijl ze normaal gesproken liever bui
ten op een erf zouden rondlopen om daar
hun voedsel bij elkaar te scharrelen.
De bodem van hun kooi helt schuin naar
voren, zodat de eieren, waar het om gaat,
op een lopende band terechtkomen. Door
het gebrek aan beweging hebben de leg
kippen veel last van verlammingen en
botbreuken, terwijl hun veren afgesleten
zijn, de vleugels soms geamputeerd moe
ten worden en hun snavels afgebrand zijn.
Er zijn twee lopende banden: de ene voert
de eieren af, terwijl de andere het voedsel
naar de kooien brengt
Ook de mestvarkens zullen niet erg te
vreden zijn met hun huidige situatie. Deze
lopende spekfabrieken worden zonder
enige beweging met zijn tienen in een hok
met gladde wanden gehouden. De beton
nen vloer is niet bedekt met stro en in feite
zijn er maar twee zaken die de aandacht
trekken: een ventiel m uit te drinken en
»en trog. Tweemaal per dag kunnen deze
dieren namelijk tien minuten eten, terwijl
er de overige 24 uur helemaal niets ge-
oeurt. vanaaar aat de beesten uit verve
ling elkaar in de staart bijten,wat zij niet
doen om elkaar pijn te doen, maar var-
grond daarvan kan de ontwikkeling van
deze concerns in de naaste toekomst wel
eens minder parallel verlopen dan de laat
ste jaren het geval was.
De grotere aannemers (Ballast-Nedam,
Hollandsche Beton, Bos Kalis en Volker
Stevin), die in het verleden veel profijt
trokken van grote orders uit het Midden
oosten, hebben thans te maken met een
opdrogen van deze bron, ofschoon nog
enkele zeer grote werken in de pijplijn
zitten. Door de toegenomen concurrentie
worden bovendien de marges in dat ge
bied krapper.
Indien de aannemers hun sterk groeien
de capaciteit en ervaring helemaal willen
bijven benutten zal naar nieuwe gebieden
uitgekeken moeten worden. Met name
Noord- en Zuid-Amerika krijgen thans
veel aandacht. Ook technisch gezien zijn
er diverse ontwikkelingen zoals die ten
behoeve van de zeemijnbouw, de thermi
sche energie en het baggerplatform van
Stevin, aldus de studie.
Naar de mening van Bank Mees en
Hope zal, waar interne groei de eerstko
mende jaren minder waarschijnlijk lijkt,
het keuzeprobleem van de toewijzing van
de toch altijd nog schaarse financierings
middelen vermoedelijk een heet hangijzer
voor de bedrijfsleiding worden. Een foute
keuze kan belangrijke financiële gevolgen
hebben: technisch doordat een eenmaal
Wat het consumptiebe-
leid betreft merkt Heijn
verder onder meer op, dat
de importbeperkende
maatregelen voor textiel
problemen blijven opleve
ren bij de bevoorrading,
ook van artikelen die in
ons eigen land niet voor
een redelijke prijs kunnen
worden gemaakt.
lid van de Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Dieren.
In 1977 had Nederland 4,8 miljoen run
deren, 8,3 miljoen varkens, 26,2 miljoen
legkippen en 38,9 miljoen slachtkuikens,
waarmee werd geproduceerd: 381.000 ton
rund- en kalfsvlees, 964.000 ton varkens
vlees, 340.000 ton kippevlees en 362.000
ton eieren. Deze resultaten zijn uitsluitend
De ontwikkeling van de werkloosheid
werd in mei wat minder ongunstig beoor
deeld dan in januari: 59 percent was van
haar relaties in gebruik zijnde beveili-
gingssysternen. Captor ontwerpt en instal-
leert elektronisch installaties voor brand-,
inbraak- en procesbeveiliging.
oo
oo
oo
oog
20
00a
t-
als
SCHEVENINGEN
(ANP). De overheid
moet blijven uitgaan
van de vrijheid van de
consument. In de sub
jectief getinte gebieden
tussen wat gunstig en
ongunstig beoordeelde
goederen zijn, zijn er al
mensen, die graag wat
invloed willen hebben
op de bij hen toch al
weinig populaire recla
me: een tandenborstel-
tje bij de Rang-snoepjes
en niet meer mogen vra
gen of de Bokma-borrel
koud staat.
RIO DE JANEIRO (AFP). De acht
Braziliaanse atoomcentrales zullen pas in
1995 in bedrijf kunnen worden genomen,
dus vijf jaar later dan in het oorspronke
lijke programma was voorzien, zo heeft de
minister van Mijnbouw en Energie, Cesar
Cals, meegedeeld.
Hij zei niet hoeveel het programma
meer gaat kosten. Op het ogenblik is er
ongeveer 15 miljard dollar aan uitgege
ven. „Wij hopen met ingang van 1980 elk
jaar twee nieuwe kerncentrales in gebruik
te kunnen nemen”, aldus Cals.
us-
eo
0,00
5,50
9,50
0,20
1,20
5,10
3,50
1,10
2,00
5,00
2.00
5,50
3.60
1,50
2.50
1,00
),50
>,60
3,40
r
S
en.
(ADVERTENTIE)
Zwanenburg tel. 02907- 35 41
DEN HAAG (ANP). De Nederlandse
rechtstreekse investeringen in de Ver
enigde Staten zijn volgens gegevens van
de Amerikaanse regering toegenomen
van zeven miljard dollar in 1977 tot negen
miljard dollar vorig jaar. Nederland is
daarmee de grootste buitenlandse inves
teerder in de Verenigde Staten gebleven.
De VS zijn op hun beurt weer de groot
ste buitenlandse investeerder in ons land:
eind 1977 hadden in totaal ruim duizend
Amerikaanse ondernemingen bij elkaar
meer dan vier miljard dollar in ons land
geïnvesteerd.
Het Nederlandse toerisme naar de Ver
enigde Staten is sterk gegroeid. Vorig jaar
hebben naar schatting 140.000 Nederlan
ders een toeristische reis naar Amerika
gemaakt. Dit was ongeveer 30 percent
meer dan in 1977.
3.00
1,60
i,50d
,20d
>,00
,50b
1,70
1,00
1,20
3,10
,50d
i,50
1.00
:,oo
.00
.50
,00
.00
.30
,50
,60
.00
,50
,00
.10
.50
.00
,50
,60
.10
.50
,70
.00
,00
,00
,50
,00
,00
20
,00
,00
,80
,00
,50
,70
20
70
70
00
DEN HAAG (ANP). De verzeke
ringsmaatschappij Ennia NV en de
Eerste Gecombineerde Nederlandse
Veiligheidsdienst BV (werkzaam on
der de naam Nederlandse Veilig
heidsdienst), beide gevestigd in Den
Haag, zijn besprekingen begonnen
over een gedeeltelijke samenwerking
op het gebied van beveiligingssy
stemen.
PARIJS (AP). Het Franse staats-elek-
triciteitsbedrijf heeft aangekondigd dat
binnenkort een begin zal worden gemaakt
met het plaatsen van kernbrandstof in
twee nieuwe reactoren, ondanks de ont
dekking van haarscheurtjes in sommige
componenten.
Het bestaan van de scheurtjes in de
twee kernreactoren, bij Tricastin in Zuid-
Frankrijk en bij Grevelingen in het noor
den, werd onlangs door de twee grootste
Franse vakbonden onthuld. Plaatselijke
vakbondsfunctionarissen hebben een sta
king aangekondigd tegen het vullen van
de reactor bij Tricastin.
kens moeten iets hebben om aan te kna
gen; houten schotten of stro ontbreken.
Als de onderhandelingen met succes
worden afgesloten zal Ennia een belang
van 50 pet. krijgen in twee deelnemingen
van de Nederlandse Veiligheidsdienst:
NAB Nederland BV en Captor Security
Systems BV.
NAB Nederland exploiteert in Rijswijk
een moderne alarmcentrale waar alle
alarmmeldingen binnenkomen van de bij
GENÈVE (Reuter). Het streven van
de ontwikkelingslanden naar een groter
aandeel in de wereldhandel zal vooral de
gastarbeiders in West-Europa en de lan
den waar zij vandaan komen, duur te
staan komen. Dit meent de Internationale
Arbeids Organisatie (ILO). De ILO schat
dat tien percent van de Westduitse fa
brieksarbeiders in 1985 werkloos zal zijn
geworden, voornamelijk doordat de derde
wereld goedkoper kan produceren.
Binnen de contingenten
van het Multivezelakkoord
kiest de industrie in het
Verre Oosten voor de eco-
LONDEN (AFP). Engeland heeft be- -
sloten eenzijdig de vangst van makreel te
verbieden in het Britse gedeelte van de
Noordzee met ingang van 3 oktober tot het
eind van het jaar. Dit heeft het ministerie
van Landbouw in Londen bekendge
maakt.
De maatregel heeft tot doel te voorko
men dat de visstand al te zeer daalt, aldus
het ministerie. Het verbod geldt zonder
uitzondering voor vissers uit alle landen
met inbegrip van de Engelse vissers. Vol
gens het ministerie is de commissie van de
Europese Gemeenschappen in Brussel op
de hoogte gesteld van het besluit.
Ennia wil belang in
Veiligheidsdienst BV
De minister van Economi
sche Zaken hoeft niet te
kiezen tussen Bourgondiër
en vegetariër, ook al zou de
vegetariër dat willen. Dit
zei voorzitter A. Heijn van
de raad voor het filiaal- en
grootwinkelbedrijf tijdens
de gecombineerde openba
re ledenvergadering van
deze raad.
DEN HAAG (ANP). De directeuren
van de Stichting Studentenhuisvesting
zijn bezorgd over het achterblijven van de
bouw van woonruimte voor jonge alleen-
staanden en in het bijzonder voor stu
denten.
De woningnood onder de categorie jon
geren is sterk toegenomen. Dit is een
gevolg van de sterke teruggang in de
produktie en van de erkenning van het
reeht op zelfstandige woonruimte voor
achttienjarigen en Ouderen.
De directeuren, die samen het Gemeen-
schappelijk Overleg Studentenhuisves
ting (GOS) vormen, hebben besloten op
het rijk, de gemeenten en de woningbouw
verenigingen een beroep te doen om meer
dan bijzondere aandacht te besteden aan
de achtergebleven huisvestingspositie van
jongeren.
De directeuren betreuren het dat
overheden en ook woningbouwcorpora
ties hier en daar aarzelend of afwijzend
staan tegenover voorstellen om met de
stichtingen voor studentenhuisvesting sa
men te werken.
nomisch méést aantrekke
lijke artikelen. Het gevolg
daarvan zou wel eens kun
nen zijn, dat er binnen af
zienbare tijd schaarste aan
kinderkleding gaat ont
staan.
Het door de overheid ge
wenste matigingsbeleid zal
voor de detailhandel maar
een gering positief effect
op het eigen rendement
hebben, gezien het gevoer
de prijsbeleid. Daarnaast
leidt het tot een verminder
de koopkracht en dus on
voldoende stijgende om
zetten en tot het kiezen van
andere bestedingen en
daarmee tot het vertragen
van de winkelaankopen.
Deze redenering vanuit
een bepaalde bedrijfstak is
noodgedwongen eenzijdig.
„Wij zien ook als detailhan
del in, dat de economische
situatie van ons land een
zekere matiging eist”, al
dus Heijn.
mogelijk geweest door systematisch^
roofbouw op de tientallen miljoenen die-
ren die jaarlijks in legbatterijen, kooien-
en hokken verblijven en na een kortston-
dig bestaan sterven zonder ooit hun na-"
tuurlijke omgeving te hebben gezien.
Volgens de Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Dieren is hier een men
taliteitsverandering noodzakelijk. Zo
heeft men de leerkrachten van de vierde,
de vijfde en zesde klassen van de basis
scholen benaderd met het verzoek om op
Dierendag dit onderwerp met hun leerlin
gen te bespreken. Bovendien werd er af
gelopen dinsdag een voorlichtingsbijeen
komst georganiseerd, waarop M. G. Wage-
naar Hummelinck het zojuist uitgekomen
zevende rapport van de Commissie Inten
sieve Veehouderij presenteerde aan wet
houder H. van der Pols (Milieuaangele
genheden) te Rotterdam.
ROTTERDAM. Donderdag 4 okto-
- ber, Dierendag. Voor veel kinderen en
hun huisdieren natuurlijk een feestdag.
De kanarie mag mee naar school, het
beestenspul wordt vandaag extra ver-
wend met een lekker hapje. Veel scholen
brengen tegenwoordig rond Dierendag
een bezoekje aan een kinderboerderij. De
Nederlandse Vereniging tot Bescherming
van Dieren, afdeling Rotterdam, heeft
echter al haar aandacht gewijd aan de
„grote-mensenboerderij”, ofwel de bio-
industrie.
Voorzitter P. Blussé van Oud Alblas
noemt de toestanden die zich rond die
veehouderij afspelen ronduit schandalig
en vindt dit een ernstiger probleem voor
de dierenbescherming dan de moord op
zeehonden, omdat de slachting hier veel
massaler is. Miljoenen dieren zouden per
jaar op gruwelijke wijze worden opgefokt
en daarna geslacht. Hoe de teelt van deze
7 dieren plaatsvindt, wordt duidelijk als je
bedenkt dat bijvoorbeeld kippen met vijf
stuks tegelijk in een kooitje van 40 bij 50
cm zitten, wat normaal gesproken al te
7 weinig voor één kip zou z;jn. In zo n kou.
vaak vier verdiepingen hoog en enorme
rijen lang, zitten de dieren hun hele leven,
De heer Wagenaar Hummelinck, voor
zitter van deze studiecommissie, presen
teerde het rapport over de „kalvermeste-
rij” aan wethouder Van der Pols met
name als blijk van waardering van het
Rotterdamse initiatief om de aandacht
van de bio-industrie te vragen. De wet
houder heeft zich bijzonder ingespannen
voor het wel en wee van het dief en hij is
Het pessimisme is zelfs nog wat groter
geworden. In mei verwachtte nog maar
zestien percent van de ondervraagden een
verbetering van de economische toestand
in de komende twaalf maanden. In janua
ri was dat nog achttien percent. Eenzelfde
percentage als in januari (51 percent) ver
wachtte een verdere verslechtering van de
I economische toestand.
Ook de vooruitzichten op langere ter
mijn bleef men met een pessimistisch oog
bezien: in mei verwachtte 44 percent (in
januari 45 percent) dat de economische
omstandigheden in de komende vijf jaar
zullen verslechteren, terwijl maar 26 per
cent (in januari 27 percent) op een verbe
tering meende te kunnen rekenen.
DEN HAAG (ANP). Blijkens een conjunctuurenquête, die het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) m mei onder tweeduizend consumenten heeft gehouden, is er
geen verandering gekomen in het pessimisme, dat de consumenten bij een rondvraag in
januari van dit jaar over de economische vooruitzichten ten toon spreidden.
mening, dat het aantal werklozen zal stij
gen tegen 63 percent in januari en 14
percent verwachtte een daling (januari;.^
elf percent).
Het oordeel over het verloop van de
prijzen in de komende 12 maanden was
weer minder gunstig geworden: thans ver
wachtte 21 percent een versterking van de
prijsstijging (in januari slechts 15 per,
cent).
Het oordeel over de eigen financië’e'
vooruitzichten bleef ongeveer gelijk:
evenals in januari verwachtte twee op de
drie ondervraagden, dat daarin in de ko
mende twaalf maanden geen verandering
zou komen.
Iets meer mensen vonden het een gun-
stige tijd om een eigen woning te kopen,
namelijk 17 percent, tegen 15 percent in—
januari.
De in 1911 opgerichte Nederlandse Vei
ligheidsdienst is, incl. NAB Nederland en
Captor, de grootste organisatie op het
gebied van bewaking en beveiliging in
Nederland, aldus een gezamenlijke mede
deling. De groep, die ook werkzaam is in
Engeland, België, West-Duitsland, Oos
tenrijk en Denemarken, telt in Nederland
meer dan 1500 medewerkers. De samen-
werking met Ennia heeft alleen betrek-
king op de activiteiten binnen Nederland.
Ennia is met rond 3.000 man personeel en
een omzet van 2 miljard een van de
grootste verzekeringsmaatschappijen van
Nederland.
Het betreden van de groeiende beveilig'
gingsmarkt, in Nederland betekent voor
Ennia, aldus de bekendmaking, niet al
leen een bewuste verdere uitbreiding van
de sector andere activiteiten (financie
ring, de exploitatie en ontwikkeling van...
vastgoed en recreatie), maar ook een vast
houden aan het beleid, dat gericht is op
het in breder verband gebruikmaken van
de kennis en marketing-ervaringen opge
daan in het verzekeringsbedrijf.
In de toekomst zal Ennia niet alleen
risico’s van haar cliënten kunnen verzeke
ren, maar ook systemen kunnen aanbie
den die de risico’s van brand en/of in
braak beperken. Ennia kan, indien nodig,
tevens kredietfaciliteiten beschikbaar
stellen om de soms kostbare elektronisch^
beveiligings- of procesbewakingsappara. vi
tuur te financieren.
De gedeeltelijke samenwerking tussen
Ennia en de Nederlandse Veiligheids- c
dienst zal naar verwachting in het begin
van het komende jaar kunnen beginnen.
De vakbonden, het Ministerie van Econo
mische Zaken en de SER zijn van de
besprekingen op de hoogte gesteld.
In dit grensgebied van
onbespoten idealisme,
drammerigheid, naasten
liefde en onwezenlijke be
tutteling moet de overheid
de in redelijkheid afge
dwongen vrijheid van de
consument vooropstellen.
DEN HAAG (ANP). Door de
klachten over de horeca in Nederland
ontstaat een te eenzijdig beeld van
deze bedrijfstak. De slechte bedrij
ven zijn geenszins maatgevend voor
de veelzijdige horeca in ons land.
Dit zei de directeur van de Hogere
Hotelschool in Den Haag, dr. E. T.H.
Cassee, bij de bekendmaking van het
programma van de viering van het
vijftigjarig jubileum van deze school
De prijzen in de Nederlandse horeca
worden vaak vergeleken met die in
het buitenland. Deze vergelijking le
vert echter een vertekend beeld op,
omdat de loon- en investeringskosten
in ons land in veel gevallen aanzien
lijk hoger liggen, aldus de directeur.
Over de toekomst van de horeca
toonde Cassee zich optimistisch. Tot
nu toe is er voldoende werkgelegen
heid in deze sector, en het ziet er niet
naar uit dat daar in de naaste toe
komst veel verandering in komt.
Voor de afgestudeerden van de hotel
school is bovendien altijd een ar
beidsplaats te vinden in het buiten
land, zei Cassee.
Volgende week wordt herdacht dat
in 1929 de ondernemersorganisatie
Horecaf de Hogere Hotelschool in
Den Haag oprichtte. Op het jubileum
programma staan onder andere een
internationaal congres en een studie
dag, waarvoor tal van hbreca-orgam-
saties zijn uitgenodigd.
De directeur zei tenslotte dat de
school onderhandelt met het ministe
rie van Onderwijs over de invoering
van een vierde leerjaar. Momenteel
duurt deze opleiding voor een leiding
gevende functie in de horeca drie
jaar.
genomen investeringsbeslissing middelen
voor jaren vastlegt; geografisch doordat
elk gebied zijn specifieke eisen stelt die
men vaak eerst door ervaring leert
kennen.
Naast de trendbreuk in de omzetontwik
keling lijkt ook in het financieringsvlak
een lijn te worden omgebogen. De eerste
grote orders uit het Midden-Oosten kon
den worden gerealiseerd mede door de
omvangrijke voorschotten en vooruitbe
talingen van de opdrachtgevers. Het on
derhanden werk dat de concerns zelf nog
moesten financieren werd daardoor
minder.
Uit de cijfers van de grote aannemings-
maatschappijen over 1978 blijkt dat aan
deze situatie een einde komt. De concerns
komen zelfs voor de toenemende nood
zaak te staan om uit concurrentie-overwe-
gingen financiering aan de opdrachtge
vers aan te bieden. Ook uit hoofde van
projectontwikkeling is er een groeiende
financieringsbehoefte, aldus de studie.
