Christine
Spierenburg
overleden
Opera van Menotti: onwaarachtige muziek en langdradig
Heroriëntatie op het kijken
Uitgesproken affiniteit
met Franse liedkunst
Ruikhoedatiiiikt,draaihoedat
diuait, prooi' hoe dat proeft en...
Zeg maar jij tegen mij
A
Haarlemse schilders bij de SBK en Galerie Klein
Vijf onderwerpen
bepalen Jute 11
KO-NVV: in mime
prioriteit voor
werkgelegenheid
,95
Recital Honig en Van der Meer
V
IO B L K
i y y
SCHEVENINGEN. De in Schotland wonende componist (van
Italiaanse afkomst) Gian Carlo Menotti neemt een heel aparte plaats
in de operawereld in. Grote publieke successen, vooral in de Ver
enigde Staten waar Menotti geleefd en gewerkt heeft, waren al sinds
de jaren dertig zijn deel. Gevoel voor theater de componist schreef
doorgaans ook zijn eigen libretti en een handige en illustratieve
muzikale schrijfwijze, gekenmerkt door een oerconventionele instel
ling, maakten zijn opera’s gemakkelijk toegankelijk voor het publiek.
pen
>per
M
RUHS I
(Van onze kunstredactie)
The Consul een muzikale kijkgnjp
GEMMA COEBERGH
(Van onze kunstredactie)
JOHAN VAN KEMPEN
(ADVERTENTIE)
D
CEES STRAUS -
(OOP
De KO-NW, die hiertegen krachtig
In haar solo-carrière werkte zij mee
aan tal van produkties.
protesteert, heeft de mime-werkgevers
gevraagd de opstelling van de mime
spelers te steunen, die zeggen zich niet te
willen laten „omkopen” door CRM.
Voor het begrotingsjaar 1979 is voor de
mime driekwart miljoen gulden extra
uitgetrokken.
De KO-NVV vindt dat dit bedrag in de
eerste plaats besteed moet worden om
de drie groepen te laten voortbestaan en
het resterende bedrag te gebruiken voor
een eerste optrekking van de salarissen.
Hiermee sluit de KO-NW zich aan bij
het FNV-arbeidsvoorwaardenbeleid ten
behoeve van de werkgelegenheid. „CRM
wil dit beleid niet en kiest voor verho
ging van salarissen met tien procent,”
aldus een communiqué van de KO-NW.
/icebeur
uctie.
Waardoor de belangstelling zo gering
was, is moeilijk na te gaan. Want al ligt de
Nederlandse première van The Consul
alweer zo’n dertien jaar achter ons, de
aandacht voor Menotti is toch levend ge
houden door andere opera’s, zoals The
Medium, die twee seizoenen terug nog
door de operastudio is uitgevoerd. Ook
Opera Forum in Enschede heeft Menotti
op het repertoire, terwijl de componist bij
dit gezelschap ook nogal eens de regie
voert (niet zo lang geleden behalve in
eigen werk, ook nog in Verdi’s Aïda).
De negatieve opstelling van de resens-
centen, vindt voornamelijk zijn oorzaak in
het feit dat Menotti’s partituren een muzi
kale kijkgrijp vertegenwoordigen waarin
alle componisten uit het verleden, vervalst
en vermengd met een soort Hollywoodstijl
te pas en te onpas de revue passeren,
waarbij dan zelfs in de verwerking van
het gestolen goed heel weinig eigenheid te
ontdekken is. Zo ook in The Consul, die
nu in een nieuwe produktie van de Neder
landse Operastichting op de planken
wordt gebracht. En waarin Menotti uitein
delijk dus weer op het enthousiasme van
het aanwezige publiek kon rekenen, al zal
de magere opkomst de componist zeker
verdroten hebben.
Voor de operaliefhebbers die meer ver
wachten dan alleen maar opgeklopt bui-
tenkantgedoe, is er behalve de mogelijke
genoegdoening in de vorm van een beetje
gepsychologiseer, weinig aan The Consul
te beleven. Eerder zou de niet al te integer
overkomende verwerking vun het anti
communistisch getinte gegeven (dé suc
cesformule voor een Amerikaanse opera
in de betreffende jaren vijftig), waarin de
in Oost-Europa gesitueerde, machteloze
strijd van het individu tegenover de staat
wordt geschilderd, weleens aversie kun
nen opwekken. Vooral omdat het onder-
ïJ- Christine Spierenburg, portret uit 1969, toen
zij voor de NCRV optrad bij het jubileumconcert
van Conamus
De in 1923 in Amsterdam geboren so
praan begon haar loopbaan in november
1945. Toen trad zij toe tot het koor van De
Nederlandse Opera, nadat zij als meisje
reeds in diverse koren had gezongen. Ze
ven jaar bleef Christine Spierenburg ver
bonden aan het operakoor en in die perio
de vertolkte zij ook enige solistische rol-
De mezzosopraan Marvellee Cariaga in The
Consul bij de Nederlandse Opera Stichting (foto
Jaap Pieper)
The Consul is morgenavond nog te zien
in Scheveningen en daarna op 9, 14, 15 en
17 oktober in de Amsterdamse Stads
schouwburg.
Opera: The Consul van Gian Carlo
Menotti. Regie Menotti. Orkest: Radio
Kamerorkest o.l.v. Siebe Riedstra. So
listen Marvellee Cariaga, Julian Pa
trick, Anett Andriessen, Hubert Wa-
ber, Cora Canne Meijer en Tom Hae-
nen. Decors geleend van Opera van
Athene. Nederlandse Opera Stichting,
4 oktober 1979.
len. Zij werke mee aan onder meer Hof
fman’s vertellingen, Manolesco van Jules
Massenet, Cavaleria Rusticana van Ma
scagni en Don Carlos van Verdi.
HAARLEM. De vier Haarlemse kun
stenaars die maandelijks het Jute-pro-
jekt maken, hebben voor aflevering 11
gekozen voor vijf actuele onderwerpen.
Niet alle thema’s zullen ditmaal uit het
politieke nieuws worden gelicht, ook
meer algemene onderwerpen komen aan
de orde.
„De operette is onsterfelijk”, zei Chris
tine Spierenburg in een interview dat zij
gaf naar aanleiding van haar optreden in
de Snip en Snap revue in 1962 en ’63. waar
zij voor welkome afwisseling zorgde met
het zingen van operette-fragmenten.
Als soliste werkte de sopraan ook mee
aan een grote verscheidenheid van gram
mofoonplaten, waaronder een serie van
tien operettes. Met het Jongenskoor uit
Vught maakte Christine Spierenburg ook
een aantal grammofoonplaten.
In 1975 stopte de zangeres met zingen,
zonder aan dat besluit ruchtbaarheid te
geven. Daarmee sloot zij een carrière van
dertig jaar af.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Na de Raad voor de
Kunst heeft nu ook de Kunstenaarsor-
ganisatie-NVV (KO-NVV) gepleit voor
werkgelegenheid boven salarisoptrek-
king in de mime-sector. Het ministerie
van CRM wil de subsidiëring van de
groepen Mecaniek, Termiek en Incopro-
dinc stopzetten ten behoeve van verbe
tering van de arbeidsvoorwaarden en
drastische salarisverhoging bij vier ge
vestigde mime-gezelschappen.
De laatste als internationaal bekend so
list (optredens in vele landen van Europa
en in de Verenigde Staten, diverse gram
mofoonplaten, onder andere met barok-
specialist Nikolaus Harnoncourt), terwijl
Margreet Honig, ingevallen voor de oor
spronkelijk als „nieuwkomer” geplande
jonge sopraan Jorine Samson, niet zozeer
als onbekende of pas beginnende soliste
kan worden beschouwd, maar dan toch
minder alom bekend is als Ruud van der
Meer.
In ieder geval deden zij op dit recital in
geen enkel opzicht voor elkaar onder,
zeker niet in een uitgesproken affiniteit
met en artistiek inzicht in de liedkunst,
waarbij vooral de sopraan een uitstekend
pleitbezorgster bleek voor het Franse lied.
Vijf liederen van Claude Debussy (Nuit
d’étoiles, Beau soir, Voice que le prin-
temps, Les cloches en Noël des enfant qui
n’ont plus de maisons), de cyclus La cour-
te Paille van Poulenc, van Ravel Manteau
de Fleurs en Sainte, de cinq mélodies
populaires greques en één der mélodies
hébraïques, dit laatste om het nog steeds
in het Haarlems Concertgebouw als rode
draad gehanteerde jaar 1914 te dienen.
Margreet Honig bezit een welluidende,
maar wat je zou kunnen noemen „kleine”
stem, een stem dus die het niet kan en
moet zoeken in grote dynamische contras
ten. Zij weet die stem echter zo intelligent
en artistiek-smaakvol te benutten dat ie
dere nuance er door komt. En dat is
uiteindelijk voor het lied, (en zeker voor
Zij studeerde dan ook bij Pierre Bernac te
Parijs; evenals Ruud van der Meer trou
wens.
Het Franse lied vormde de hoofdschotel
op dit in de Tuinzaal gehouden recital.
Belangrijk tegenspel kregen beide solis
ten van de uitstekende begeleider die Ru
dolf Jansen nu eenmaal altijd al is ge
weest: zijn trefzekere en poëtische pianis-
tiek vormde een belevenis op zich.
)m kijker
lerenwe
uur. Te
kleurer
jordijner
veg 341
rgkasten
Mahonie
Haarlem
(De expositie in, Galerie Klein loopt
vanaf komende zondagmiddag 15.30 uur
tot en met 4 november. Geopend op dins
dag tot en met vrijdag van 12-17.30 uur. op
zaterdag van 12-17 uur en op donderdag
avond van 19-21 uur. De SBK is de hele
maand oktober toegankelijk op dinsdag
tot en met vrijdag van 13-17 uur, op zater
dag vanaf 11 uur en bovendien op donder
dagavond van 20-22 uur).
Concert: Liederenavond in Tuinzaal
Concertgebouw, Haarlem. Start voca
le serie in samenwerking met Vrien
den van het Lied. Vocalisten: Mar
greet Honig (sopraan), en Ruud van
der Meer (bariton. Programma: wer
ken van Debussy, Poulenc, Ravel,
Schubert, Fauré en Chausson. Begelei
ding: Rudolf Jansen (piano). Haarlem,
4 oktober 1979.
In de jaren vijftig concentreerde Chris
tine Spierenburg zich voornamelijk op
radio-optredens. Daar werkte zij onder
meer bij Benedict Silberman, Dolf van
der Linden en Gerard van Krevelen. Tot
het vroeg 20e eeuwse Franse lied), van
vitaal belang. Zo werd alles wat zij zong
een uitermate sfeervol geheel, gedragen
door een op de essentie gerichte muzikale
visie, een onberispelijke dictie en een gro
te zorg voor de muzikale spanningslijnen.
voegd ft
Scheffe
-344119,
Het doet deze componist naar eigen zeg
gen altijd zo goed dat het publiek zo
duidelijk positief tegenover hem staat.
terwijl de muziekpers hem zo zoetjes aan
over de hele linie heeft laten vallen.
werp per scène teveel wordt uitgemolken,
is dit avondvullende schouwspel met zijn
onwaarachtige muziek, bovendien een
langdradige aangelegenheid, ondanks een
eventuele uitvoeringskwaliteit.
En die kwaliteit was er in dit geval
zeker. Waarbij de grote verrassing in deze
produktie werd geleverd door Siebe Ried
stra, de koorleider van de Nederlandse
Operastichting, die hier als operadirigent
zijn debuut maakte. Met een goed spelend
Radio Kamerorkest en een soepele afwik
keling van het hele vocale en instrumenta
le verband, bewees Riedstra in staat te
zijn om een muzikale opvoering in zijn
geheel, goed aan te kunnen.
Ds vocale solisten in deze produktie
leggen allen een eigen overtuiging in hun
stripfiguuruchtige rollen, waarbij speci
aal Marvellee Cariaga in haar typering
van de wanhoop de aandacht tekt, terwijl
Julian Patrick, Annett Andriessen, Hu-,
bert Waber, Cora Canne Meijer en Tom
Haenen voor de belangrijkste van de
overige, tegen de ongezellige maar bij dit
stuk passende (en van de Opera van Athe
ne geleende) decors uitgespeelde partijen
zorgdragen.
WW
Eric de Nie ..Schaduwprojektie. 2 beeldfasen," acryl op linnen (1979)
haar afscheid in 1975 was zij te beluiste
ren geweest in tweeduizend uitvoeringen
voor Nederlandse en buitenlandse om
roepen.
Sinds jaar en dag bestaan er in de mime-
sector slechte arbeidsvoorwaarden.
HAARLEM. Het is verheugend dat de vocale serie in het Haarlems Concertge
bouw dit seizoen voortgang heeft gevonden. De vorig jaar toegepaste formule: een nog
vrij onbekende solist(e) naast een (inter)nationaal bekende collega wordt wederom
gehanteerd, hetgeen gisteravond resulteerde in een optreden van de sopraan Margreet*
Honig en de bariton Ruud van der Meer.
n
HEEMSTEDE. Na een landuri-
ge en ernstige ziekte is donderdag de
zangeres Christine Spierenburg
overleden. Zij werd verpleegd in het
Diaeonessenhuis en is 56 jaar gewor
den. Christine Spierenburg is vooral
bekend geworden als zangeres van
fragmenten uit operettes en musicals.
Deze maand vallen hun exposities met
een plaatselijk karakter tezamen met als
verheugend bijverschijnsel dat in een ge
val de SBK een aanvullend beeld geeft op
een ontwikkeling die bij Galerie Klein een
aantal vernieuwingen bevat. Dat betreft
het werk van Kees Bierman van wie bij de
kunstuitleen vooral de wat oudere, maar
hier nooit eerder geëxposeerde collages
worden getoond en die bij Klein laat zien
dat hij recentelijk naar andere wegen is
gaan zoeken. Hetgeen tezamen een
overtuigende, zo niet klinkende prestatie
vormt. Bij Christhilde Klein exposeert
ook Eric de Nie, de tweede Haarlemse
exposant, die een aanvullend beeld geeft
van actueel werk op zijn overzichtsten
toonstelling in het Stedelijk Museum in
Schiedam.
Een van de gevaren waaraan je in je
veelvuldige beschouwing van beeldende
kunst bloot kunt staan, is de wetmatigheid
die ontstaat in het kijken ernaar. Veel
werk dat thans nog wordt gemaakt, beves
tigt de smaak van het grote publiek en
komt vaak niet boven het niveau van het
plaatje uit. Het gevaar dat daaruit ont
staat is dat je je routine ten aanzien van
dit kijken ook van toepassing brengt op
kunst die binnen de marge van het experi
ment valt en veel minder vaak te zien is. In
de avantgarde wordt dat probleem onder
kend door een aanval te ondernemen op
de esthetiek die algemeen wordt geprefe
reerd. In het begin van deze eeuw waren
het bijvoorbeeld de Duitse expressionis
ten die stelling namen tegen de op dat
moment vastgelopen decadentie. Direct
na de Tweede Wereldoorlog was de Co-
bra-groep verantwoordelijk voor heel wat
verwarring rond de vraag wat nu eigen
lijk „mooi” of „lelijk” was.
De Nie, zowel als Bierman zijn niet uit
op het shock-effect. Integendeel, ze bren
gen werk dat zelfs een esthetisch genot
kan opwekken. Rondkijkend op de expo
sitie bij Galerie Klein valt op dat beiden
eigenlijk heel fraai kunnen schilderen.
HAARLEM. Van zowel de Stichting
Beeldende Kunst als van Galerie Klein
mag gezegd worden dat ze een oprechte
poging doen om te voorzien in het gebrek
aan expositiemogelijkheden voor plaats
en streekgenoten. SBK-beheerster Janny
Sipkes doet dat op wel zeer consequente
wijze door de bovenruimte aan de Ge
dempte Oude Gracht tweemaandelijks
aan een Haarlemmer ter beschikking te
stellen, terwijl zulks ook regelmatig met
de kelder wordt gedaan. Het publiek
wordt aldus een scale aan stijlen en tech
nieken geboden die op den duur een ver
helderend beeld kan geven van wat hier
ter stede leeft. Van Christhilde Klein, die
met haar galerie aan de Krocht een ander
en meer gespecialiseerd beleid voorstaat,
kan zo iets uiteraard niet verwacht wor
den, maar ze is toch heel wel in staat om
steeds het beste te laten bovenkomen.
Ruud van der Meer kan steviger uit de
hoek komen, wat bijvoorbeeld bij de on-,
stuimige liederen als Der Schiffer of Rast-
lose Liebe van Schubert gewenst is, maar
ook hij kon in de prachtige cyclus Poème
d’un jour van Fauré en in vier al even*
fijnzinnig-rijke liederen van Ernest
Chausson de meer intieme schakeringen
en klankkleuren naar voren brengen,
evenals in Ravels „Kaddish” uit de deux,,
mélodies hébraïques, waar hj de mehsma- --
tische klankpatronen prachtig aaneen
reeg.
\ivr<Kinlifnl duurde
K' iiiiiiIJijhi 'liihalfibrit i:
■l<k.\.( '.run Hussein,
tabuksspei iiilisti ‘ii
sedert I7ÜO
Speelt het wit hier een weliswaar
overheersende, maar toch ook neutrale
rol, in het nieuwe werk .is het een kleur die
een geheel eigen rol speelt. Het wit wordt
nu gebruikt om de architectonische wet-’1-
matigheden het rimte in moderne flat
gebouwen bijvoorbeeld te benadruk
ken en tast de eigenlijke vorm zelfs aan.,..
Net als Eric de Nie verschaft Kees Bier-,
man een minimum aan „realistische” in
formatie. Dat werk heel spannend ten
aanzien van je gewone kijkpatroon. De
vraag lijkt gewettigd hoever Bierman kan
gaan in het weglaten van die informatie.
Tot hij tenslotte zal uitkomen daar waar
de Zero-groep begon? '7
In aanvulling op deze exposanten maak-»-
ten Klein en de SBK beiden een goede”
keuze met hun kleinplastiek. In de galerie «■--»
zijn heel mooie beelden in albast te zien
van Ans Hey, geladen van zinnelijkheid
met organische verwijzingen en knap in
de beheersing van het materiaal.
In de kelder van de kunstuitleen expose
ren twee keramisten van wie Mieke Mul
der met haar figuratieve werk al eerder is
doorgebroken. Ze verbeeldt intieme, hui-i®*‘
selijke situaties in een geestige stijl. Jam
mer is dat haar kleuren bewust schraal
zijn gehouden met als gevolg dat de beeld
jes een nogal armoedige indruk wekken.
Jetty Wery combineert structuren uit de
natuur (bomen en planten) met oude, ar
chitectonische elementen die goed kun
nen samengaan.
Wat De Nie en Bierman echter belangrijk
maakt, is het feit dat je je moet heroriënte
ren in je manier van kijken. Als De Nie
een schilderij met een foto-realistische
voorstelling maakt, dan is dat nooit het
beeld van een primair gegeven, maar juist
de afspiegeling ervan. Hij noemt zijn the
matiek vaak „schaduwprojectie” en in
derdaad geven ze ergens de projectie van.
Maar waarvan, daarover wordt de kijker
in het onzekere gelaten. Het is trouwens
niet wezenlijk voor zijn manier van uit
drukken, omdat bij De Nie dat wat de
schaduwprojectie tot gevolg heeft, zich
voor het bewuste schilderij bevindt. Aldus
kan een autonoom karakter worden gege
ven aan wat je als de „voorstelling” kunt
beschouwen.
De Nie heeft een periode achter de rug
waarin hij een zuiver wit vlak in de natuur
plaatste, met water er over heen of gras,
c.q. boom- of heesterblaadjes als decor.
Hij toont daarvan bij Galerie Klein enkele
voorbeelden, maar laat ook zien dat hij
het witte vlak beeldvullend kan gebrui
ken. Er treden opnieuw verschuivingen in
het perspectief op, een oude voorliefde.
Vooral dit werk is erg interessant omdat
het nauwelijks meer een verwijzing bevat
ten. De kijker moet het doen met een
minimum aan gegevens die toch heel rea
listisch overkomen.
Ook Kees Bierman geeft zo’n lesje in
kijken. Hij maakte een serie „mu
ren waaruit steeds een enkele of meer
stenen werden weggenomen waardoor
het uitzicht op een blauwe en verder niet
ingevulde lucht wordt geboden. Het anek
dotische element werd zo sterk mogelijk
teruggedrongen, onder meer door niets
over het materiaal van de muur te vertel
len. In de collages is dit anekdotische
trekje wel teruggekomen door het gebruik
van realistische fotobeeldne. Bepalend
wordt hier echter de uitsnede van de ar
chitectonische gegevens die plotseling in
een volkomen witte omgeving worden ge
plaatst.
g^halfzvvaar
De beeldend kunstenaar Pieter Zwaans-
wijk heeft gekozen voor het onderwerp
Herfst en daar zijn vitrine bij de Vishal
voor bestemd. Over het begrip actualiteit
gaat deze maand het affiche en in de
theatervoorstelling toont Wigbolt Kruij-
ver aan hoe gefascineerd hij is door de
ieder jaar vroeger beginnende voorberei
dingen voor de winterse feestdagen. Vol
verwachting klopt ons hart, zo luidt de
titel van de tentoonstelling, die op 17 okto
ber om 12.30 en om 19.30 uur in de Toneel
schuur te zien is.
Cineast-beeldend kunstenaar Gerrit
van Dijk besteedt aandacht aan de gevan
genisstraf die de Amerikaanse vrouw
Dessie Woods momenteel uitzit. Wegens
moord op de man die probeerde haar te
verkrachten werd zij veroordeeld tot 22
jaar hechtenis. Brief aan Carter heet het
filmpje dat Van Dijk daarover maakte.
Luc van de Lagemaat heeft besloten de
ingezonden mededeling in Haarlems Dag
blad te wijden aan datgene wat op het
laatste moment actueel blijkt.
Donderdagavond werd de nu 68-jarige
Menotti na afloop van de opvoering van
de door hem geregisseerd eopera The
Consul in het Scheveningse Circustheater
weer samen met de solisten toegejuicht.
VAN ROSSEM’S
HALFZWARE SMAQ
