Dissident in Praag gepakt Franse stakers voorkomen opstarten Gevaar radio- actief kobalt erg onderschat Bestrijding inflatie moet centraal staan Geen hulp voor Rode Khmers achtergrond Nog steeds geen huis voor Nixon L Indonesisch leger vervreemd Bekende standpunt r.k.-kerk gehandhaafd Hoofdbestuur SPD voor nieuwe kerncentrales Eensgezindheid in Belgrado Francis Coppola Regering-Samrin: Filmrecensenten Diep Handtekening 2 VRIJDAG 19 7 9 5 OKTOBER door Nico Scheepmaker (Van onze redactie buitenland) (Van onze redactie buitenland) iur tate vijs vet tart ruil huis- in tot tsing Salo- Ook ïtaris n de j het één btere vaar, e be- ;n de e bij OOS »ers PARIJS. Werknemers bij twee nieuwe kernreactoren in Frank rijk waaraan gebreken zijn geconstateerd hebben door middel van een staking voorkomen dat deze centrales in werking worden gesteld. De Franse nationale elektriciteitsmaatschappij EDF zwichtte gisteren voor de eisen van de werknemers en beloofde een onderzoek in te stellen naar de fouten. ing trijfël Paus roept op tot strengere moraal In het vliegtuig op weg naar Chicago Onderzoek scheuren in kernreactoren Het voormalige Cambodjaanse staats- n de zordt molle en, is Ge- roeg nge- zich- een van leeft ïken TOU- I het iwen egen ;ede ter wil mis- n 15 mo ten, nen no- t de de be- rge- den het Het gaat om de centrales van 900 mega watt te Gravelines in Noord-Frankrijk en Tricastin in het zuidoosten van het land. Arbeiders van de fabrikant Framatome, die het monopolie voor de bouw van kern reactoren in Frankrijk heeft, ontdekten begin vorig jaar scheurtjes van zes milli meter diep in de stalen bekleding van de stoomgenerator. tor Macias Ngoemo, die in het afgelopen weekeinde is terechtgesteld wegens volke renmoord, het land gedurende zijn tienja rig bewind sociaal en economisch heeft geruïneerd. Ela verklaarde, dat de nieuwe regering zich bij haar pogingen om de economie weer op te bouwen zal verlaten op de Wereldbank en het IMF en ook op particulier en overheidskapitaal uit het buitenland. „Sinds de militaire regering de macht heeft overgenomen, hebben we gemerkt dat we niet alleen staan”, zo zei hij. (Van onze redactie buitenland) NEW YORK. Oud-president Richard Nixon van de Verenigde Staten is er nog steeds niet in geslaagd een appartement in New York te kopen. Onderhandelingen over de koop van een peperduur apparte ment van bijna een miljoen dollar aan de Fifth Avenue zijn gestrand op bezwaren van de buren. Zij stellen dat de permanen te aanwezigheid van Nixons bewakers van de geheime dienst inbreuk zal maken op hun privéleven. Een eerdere poging van de oud-presi- dent elders in New York een huis te ko pen. mislukte om dezelfde redenen. hongerstaking was gegaan kreeg hij vol gens een organisatie van dissidenten pas de medische verzorging die hij door zijn slechte gezondheid hard nodig had. De Tsjechoslowaakse dichter en to neelschrijver Pavel Kohout is gisteren na een jaar verblijf in het buitenland weer in Praag teruggekeerd. Kohouts werken zijn in zijn vaderland verboden. In de Poolse hoofdstad Warschau zijn prominente leden van twee Poolse dissi dente groeperingen in hongerstaking ge gaan uit solidariteit met vastzittende dis sidenten in Polen en Tsjecho-Slowakije. Directe aanleiding tot de actie was de arrestatie van twee leden van de Poolse afdeling van Amnesty International. De hongerstaking wordt in een rooms-ka- tholieke kerk in het centrum van War schau gehouden. De schrijver behoort tot de meest op de voorgrond tredende critici van het Tsje choslowaakse regiem. Hij is mede-on- dertekenaar van het manifest Charta 77 dat voor de burgerrechten opkomt. In oktober vorig jaar mocht Kohout voor het eerst na vier jaar weer naar het buitenland. Brigade-generaal Noegroho Notosoe- santo, hoofd van de afdeling geschiede nis van de strijdkrachten en veteraan, zei onlangs in een vraaggesprek met een krant: „Als wij in de dorpen op patrouil le waren en wij passeerden een groep plaatselijke bewoners, knikten wij naar hen en zeiden „excuseer ons”. Maar nu zien wij vaak soldaten die alleen maar schreeuwen „uit de weg, uit de weg”. Volgens de generaal waren de soldaten zich er indertijd van bewust dat zij door het volk werden onderhouden en han delden zij overeenkomstig. Een andere veteraan, de 58-jarige ge pensioneerde generaal van politie Hoe- geng Iman Santoso: „Als ik zou zeggen dat er geen kloof tussen de militairen en partijcongres, in West-Berlijn, worden voorgelegd. Het SPD-partijbestuur ver bindt aan de ondersteuning van de kerne- nergiepolitiek wel de voorwaarde dat tus sentijdse opslagplaatsen voor atoomafval worden gerealiseerd en een centrale op slagplaats die absolute veiligheid garan deert wordt gebouwd. kaanse bisschoppen en bisschoppen uit Europa, Latijns-Amerika en Canada. Sprekend tot geestelijken in de St. Pe- ters-kerk in Chicago zei de paus gister avond: de geestelijke geloften van armoe- het volk is, zou ik een hypocriet en een leugenaar zijn.” Sedert minister van Defensie en Vei ligheid generaal Mohammad Joesoef vo rig jaar april zijn post bekleedt, heeft hij gehamerd op het thema van integratie van de militairen in de bevolking. Om dat te benadrukken heeft hij be paald dat er vandaag in de parade, die door president Soeharto zal worden af genomen, geen groot wapentuig zal wor den meegevoerd en voorts zullen aan de parade voor het eerst niet-militairen als studenten en afgevaardigden van burge- rorganisaties deelnemen. In Indonesië is de militaire aanwezig heid in niet-militaire functies overduide lijk. Een op de drie militairen heeft er officieel een burgerfunctie bij. Van de 27 provinciale gouverneurs zijn 19 militai ren en op lager niveau komt men militai ren tegen op allerlei bestuursposten tot en met dorpshoofden, terwijl anderen zich bezig houden met de handel en het zakenleven. gerekend op zo’n grootse ontvangst als hem in de VS is bereid. Dat in het rooms- Wat heb je nou aan zo’n handtekening, behalve niks? In de laatste plaats is hij geld waard, over honderd jaar meer dan nu. Voor een handtekening van Charles Chaplin betaal je al honderden guldens in de antiquariaten die zich op manuscrip ten, brieven en handtekeningen hebben gespecialiseerd. Maar het is ook een per soonlijke uiting, gevolg van een persoon lijke handeling, in dit geval speciaal voor mij verricht, door een man die ik bewon der. Ik jaag ze niet na, die handtekenin gen, ik schrijf de celebrities geen brieven, zoals die jongen die Tim Krabbé om een handtekening verzocht en erbij vertelde dat hij ook al de handtekeningen had van Jeroen Krabbé en Giscard d’Estaing, maar als ik nu toch in eenzelfde ruimte met zo’n man zit, en hem anderhalfuur heb zien en horen praten met een vijftigtal Nederlandse journalisten en filmredac teuren, dan vind ik dat je een dief bent van je eigen vermaakcentrum als je dat niet even opfleurt met zo’n persoonlijk bewijs van bestaan Toevallig had ik een paar uur eerder al de handtekeningen weten te verwerven van de Zweedse ambassadeur en van mr. Burger in een boekje over Brood, waarbij mr. Burger opmerkte dat zijn handteke ning het enige was wat hij leesbaar kon schrijven, waarop ik weer repliceerde (want je repliceert wat af, onder zulke omstandigheden) dat de handtekening nu juist het enige was waarvan niemand ooit eiste of verwachtte dat ze leesbaar zou zijn. Aan die laatste stelregel beantwoordt de handtekening van Francis Ford Coppola. Ze begint met een hoofdletter F van drie centimeter hoog, waarbij het onderste ho rizontale streepje is uitgedijd tot een lange wimpel met één knik. En rechts daarvan staat een soort hoofdletter W, beginnend bovenaan met een soort C-krul, met daar aan vast ook weer een hoofdletter W, dus eigenlijk een W in een W. Het is dat ik het hem zelf heb zien doen, anders zou ik nooit hebben kunnen be vroeden dat dit de handtekening was van Francis Coppola (ik denk dat hij dat Ford in zijn handtekening overslaat, hoewel het natuurlijk in de wimpel verborgen kan zitten). Ik wilde het papiertje ondanks dankzegging alweer van hem afpakken, toen hij het weer terugtrok, omdat het jaar van afgifte er nog onder moest staan. Met cijfers van één centimeter hoogte zette hij er 1979 onder. Francis Ford Coppola is negen jaar jonger dan ik, maar toch geneer ik me niet om aan het eind van een persconferentie die hij in het Amstel Hotel gaf naar de tafel te stappen en hem om zijn handteke ning te vragen op een velletje papier dat ik in mijn zak had en waarop aan de achter kant een pantoen getikt stond dat iemand mij had toegestuurd. Francis Ford Cop pola is immers niet alleen iemand die het over Bobby de Niro heeft waaruit blijkt dat hij zich in de allerhoogste filmkringen beweegt als een goudvis in een kom), maar is ook de regisseur van films als The Godfather I en II, en van Apocalypse Now, dat je blijkt te moeten uitspreken als Eh-pó-klips nauw, zodat we hem rustig mogen beschouwen als een van de vijf grootste filmregisseurs van het ogenblik. En zolang ik geen reden heb te veronder stellen dat ik een van de vijf grootste columnisten ben die de wereld vandaag- dedag aan het lezerspubliek te bieden heeft, deins ik er niet voor terug de hand tekening te vragen van een man die negen jaar jonger is dan ik, maar ook negen keer zoveel gepresteerd heeft als ik. Ik vond het overigens een heel belang wekkende perconferentie. Coppola kwam regelrecht van Schiphol het zaaltje in het Amstel Hotel binnen, nam even een paar hapjes van de koud buffet-tafel en ging toen aan de slag. Geen inleidend praatje van hemzelf, maar meteen de vragen, een hachelijk begin, omdat ik vaak heb mee gemaakt dat iedereen dan zwijgt als een mof, bang om als eerste uit de toon te vallen. Maar er werd anderhalf uur op niveau over Apocalypse Now gediscussi eerd, dat is dus een voetbalwedstrijd zon der rust, waarbij ik, nationaal-chauvinist als ik ben, me afvroeg of zulke persconfe renties in andere landen waar Engels de voertaal niet is (België, Frankrijk, Zwe den, Duitsland) op een zelfde niveau ge voerd worden. Iedereen formuleert dan toch maar in het Engels, de een citeert een artikel in de New York Times, een ander haalt iets aan uit een Frans blad, en al die filmjournalisten lijken op de hoogte van elk detail rond Coppola's loopbaan en rond Apocalypse Now. Ik geloof echt dat de filmredacteuren tot de hoogst gekwalificeerde bedrijfstak ken van de journalistiek behoren, zeker vergeleken met de tv-recensenten, waar toe ik behoor. Ik weet wel dat ze het makkelijker hebben, de filmwereld is overzichtelijker, en tegenover de honder den naslagwerken op filmgebied bestaat vrijwel niets op televisiegebied (hetzelfde geldt voor de vele filmbladen en de zeer weinige televisievakbladen, waartoe ik de programmabladen niet reken), maar dat neemt niet weg dat ik de filmrecensent tot een hogere vorm van leven reken dan de televisierecensent. ;reld t de ie te bui- aica- ir. P. ituut mte- icon- ■uwe srste is in veer van iode vou- IVot- idvi- ter van PHNOM PENH/TOKIO (Reuter/AP). De Cambodjaanse regering heeft tegenge sproken dat internationale hulporganisa ties toestemming hebben gekregen om vanuit de hoofdstad Phnom Penh de slachtoffers van de burgeroorlog in Cam bodja te helpen. De regering van Heng Samrin heeft verklaard dat de organisa ties niet aan de slag mogen zolang niet de verzekering is gegeven dat de Rode Khmers van het verdreven regiem van Pol Pot geen hulp zullen krijgen. Om bepaalde faciliteiten of voorrech ten te krijgen zijn burgers er zelfs toe overgegaan om een helm op de hoeden- plank van hun auto te leggen of militaire jasjes te dragen, zo de indruk wekkend dat zij militair zijn. De chef van de Indonesische marinestaf hierover: „Het is grappig. In een tijd dat de mensen de militairen vragen geen burgers te intimi deren, proberen burgers zelf anderen te intimideren door zich als militair voor te doen.” In een vraaggesprek met een krant geeft admiraal Waloeyo Soegito echter toe dat er een aantal „ondeugende mili tairen” zijn. „Het is precies als zorgen voor een groot aantal kinderen. Sommi gen zijn goed en sommigen zijn slecht.” Zich bewust van het negatieve beeld dat de burger van de militair heeft, heeft minister van Defensie Joesoef vorige week de order uitgevaardigd, dat officie ren boven de rang van luitenant „uit zaken of uit dienst moeten gaan”. Presi dent Soeharto vaardigde echter al in 1974 een soortgelijke order uit, zonder dat die veel heeft geholpen. Om het resultaat te illustreren, publi ceerde een krant onlangs een spotprent waarop een geüniformeerde militair aan zijn meerdere meldt dat hij zijn zakelij ke beslommeringen aan zijn kinderen en neven had overgedragen en daarmee het bevel van de minister had opgevolgd. i het Cen- i zijn i sta- >riek 1 af- jr de i Dis ono- catie ;inds roor- bij el W. in de i ge- aan ie de kwa- ie in even, aven ont- p de voor- lacht rillen evol- eder- ider- hoofd prins Norodom Sihanoek is bereid een neutraal Nationaal Front te leiden dat onafhankelijk is van de strijdende partij- tholieke kerk zal vasthouden aan de uit sluiting van de vrouw van het priester- aan de handhaving van het gens de regering is dit vroeg genoeg om de mantels op scheurtjes te controleren. De robots die het werk binnen de stra lingsgevaarlijke reactoren moeten ver richten blijken echter pas over twee jaar ter beschikking te komen. Bovendien be staat er op dit moment geen apparatuur om de mantels op eventuele scheurtjes na te zien, indien die reactoren eenmaal zijn opgestart. Ingenieurs die vreesden dat de scheur tjes zouden uitzetten bij het opstarten van de kernreactoren besloten hierop de vak bonden in de lichten. De socialistische CFTD en de communistische CGT vroe gen minister Giraud van Industrie geen toestemming te geven voor het in werking stellen van de beide kerncentrales. De minister deed dit echter wel, waarop woensdag de staking uitbrak. Het gisteren genomen besluit van de Franse elektriciteitsmaatschappij om het opstarten uit te stellen en een onderzoek te houden naar de gebreken, wordt gezien als een winstpunt voor de groepen die zich verzetten tegen het grootscheepse ener- gieprogramma van Frankrijk. De rege ring in Parijs wil dat in 1985 de helft van alle elektriciteit wordt opgewekt door middel van kernenergie. Een openbare discussie over de wenselijkheid hiervan heeft niet plaats. Het Franse parlement heeft inmiddels een debat over deze kwes tie geëist. (Van onze redactie buitenland) BONN. Het hoofdbestuur van de Westduitse sociaal-democratische partij SPD heeft zich achter het energiebeleid van de (SPD-)regering geschaard door zich uit te spreken voor een beperkte ontwikkeling van kernenergie en een be perkte uitbreiding van het aantal kern centrales. Een resolutie met deze strekking werd door 24 bestuursleden ondersteund. Vier leden stemden tegen. Eén van de voor stemmers was bondskanselier Helmut Schmidt. Hij had gedreigd te zullen op stappen als het energiebeleid van zijn regering zou wérden afgekeurd. De resolutie zal in december aan het rf- Een politieman van de Highway Patrol kust de hand van de paus op het vliegveld van Des Moines in lowa. Dat heeft de Westduitse minister van Financiën, Hans Matthoefer, gisteren meegedeeld. Zelfs landen als de Ver enigde Staten, Groot Brittannië en Italië, die in het verleden hun geldomloop heb ben laten toenemen om groei van de eco nomie te bewerkstelligen, zijn nu naar dat standpunt omgezwaaid, volgens de West duitse minister. De centrale banken van de landen van de Europese Gemeenschap zullen de ko mende maanden overigens proberen een aantal regels op te stellen waardoor aan passing van de koersen binnen het Euro pese Monetaire Stelsel (EMS) in een her kenbaar kader kan verlopen, zo is van deelnemers aan de IMF-jaarvergadering vernomen. Intussen is de Amerikaanse hoop dat de ontwikkelingslanden de olieproduceren de landen (OPEC) zullen aansporen hun olieprijzen laag te houden, in rook opge gaan. In plaats daarvan uitte de ene spre ker na de andere op de jaarvergadering kritiek op de industriële landen en werden de rijke landen verantwoordelijk gesteld voor de slechte economische situatie in de wereld. Bovendien maakte de minister van Financiën van Saoedi-Arabië, sjeik Mohamed Abalkhail, van de gelegenheid gebruik te dreigen met nieuwe acties die een verhoging van de olieprijs betekenen, indien de VS er niet in slagen de dollar op peil te houden. Amerikaanse functionarissen zijn diep teleurgesteld over wat zij beschouwen de tegenzin van de ontwikkelingslanden het prijsbeleid van de OPEC-landen te bekri tiseren. De minister van Financiën van Equato riaal Guinee, kapitein Salvador Ela, heeft gisteren verklaard dat de afgezette dicta- BELGRADO. Op de jaarvergadering van het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en de Wereldbank in Belgrado zijn de afgevaardigden het er met elkaar over eens geworden dat de bestrijding van de geldontwaarding de voornaamste plaats in het economisch beleid dient in te nemen. (Van onze redactie buitenland) CHICAGO. Nadat paus Johannes Paulus II de eerste drie dagen van zijn reis door de Verenigde Staten grote nadruk legde op de algemene onderwer pen van vrede, rechtvaardigheid en mensenrechten, richtte de rooms-katho- lieke leider zich gisteren tijdens het vervolg van zijn reis door de Verenigde Staten meer op de individuele moraal. Hij roerde hierbij het seksuele gedrag, de celibaatskwestie en het vrouwelijk priesterschap aan en op al deze punten handhaafde hij volstrekt het bekende standpunt van de katholieke kerk. Gisteravond is de paus voor een bezoek van anderhalve dag in Chicago aangeko- heeft de paus in een vraaggesprek met de men. Hij kwam uit Des Moines in de staat Italiaanse televisie gezegd, dat hij niet had lowa in het Midden-Westen. Voor van daag staat in Chicago onder meer een lunch op het programma met alle Ameri- katholieke Ierland de ontvangst enorm zou zijn, had hij wel verwacht, maar niet in Amerika. Tijdens een eucharistieviering, die de paus gisterochtend, toen hij nog in Phila delphia vertoefde, opdroeg, heeft hij de, kuisheid en gehoorzaamheid „hebben krachtig beklemtoond dat de rooms-ka- uw vrijheid niet gekluisterd. U bent niet minder vrij omdat u gehoorzaam bent en u bent niet minder liefhebbend vanwege schap en uw celibaat”. Ook in Chicago kreeg de priestercelibaat. De kerk houdt eraan vast omdat het, aldus de paus, Gods wil is en volkomen in overeenstemming met de profetische tra ditie van het Oude Testament. Vooral over de kwestie van de priester wijding van de vrouw wordt in de VS al jarenlang een heftige discussie gevoerd. De paus wordt tijdens zijn reis echter zorgvuldig afgeschermd van protestac ties, die overal worden gehouden tegen de officiële kerkelijke standpunten. Een organisatie die streeft naar gelijk berechtiging van man en vrouw in de rooms-katholieke kerk heeft de 2200 priesters van het aartsbisdom Washington opgeroepen om de mis van de paus voor het Capitool zondag te boycotten, tenein de de organisatoren te dwingen vrouwen te laten helpen bij het uitreiken van de communie aan de miljoen gelovigen, die daar worden verwacht. paus een grootse ontvangst. Er waren meer dan 100.000 mensen op de been om hem te begroeten in de stad, waar zeer veel rooms-katholieken wonen. en in Cambodja. De prins zei dit gisteren in een interview met de Japanse televisie. Volgens Sihanoek is vorige maand in de Noordkoreaanse hoofdstad Pjongjang een geheime bijeenkomst gehouden van dertig vertegenwoordigers van in ballin- schap levende Cambodjanen. Volgens de prins is toen besloten het Neutrale Natio nalistische Front op te richten. Sihanoek werd naar eigen zeggen tot leider benoemd. In het Front zullen geen vertegenwoordigers van de regering-Sam- rin of het voormalige bewind van Pol Pot worden opgenomen. PRAAG-WARSCHAU (Reuter/DPA/ AP). In Tsjecho-Slowakije is de dissi dente socioloog Rudolf Battek gearres teerd op beschuldiging van het uitvoe ren van ondermijnende activiteiten. Bat tek is lid van de Commissie voor de Verdediging van Onrechtvaardig Ver volgden. Tien andere leden van de com missie zitten al sinds mei in de gevange nis. Binnenkort zullen ze worden berecht. De Tsjechoslowaakse schrijver Jaros lav Savrda is in Praag veroordeeld tot tweeëneenhalf jaar gevangenisstraf en een boete van ongeveer 1100 gulden we gens het kopiëren en verspreiden van ondergrondse geschriften. De 46-jarige Savrda was al in september vorig jaar gearresteerd. Nadat hij enkele keren in vol werk men, meer epen tieve ngen iwer- >ok is len. van isch wil- du- eren echt :om- van s de plei- de In het begin van dit jaar bleken dergelij ke scheurtjes ook in de stalen mantels van de reactorkernen voor te komen. De scheurtjes waren ontstaan bij het aan brengen van de beschermende lagen, waardoor het vermoeden ontstond dat ook dieper in het 54 centimeter dikke metaal scheurtjes voorkwamen. Ook werd de kans hiermee groter dat alle andere kerncentrales in Frankrijk het zelfde euvel zouden vertonen. De directie van Framatome hield de ontdekking enkele maanden geheim. Daarna lichtte men de elektriciteitsmaat schappij, die de centrales beheert, in. De ze behandelde de zaak vertrouwelijk. Een maand geleden werd de veiligheidsdienst van het commissariaat voor kernenergie CEA ingelicht. De Franse overheid ging er echter van uit dat niet binnen vijf of zes jaar proble men zouden ontstaan. Bij de andere kern centrales zou over een half jaar de jaar lijkse controlebeurt plaatsvinden. Vol- HEIDELBERG (DPA). De gevaren die kleven aan de uitstoting van radio actief kobalt door kerncentrales is tot dusver „drastisch onderschat”, zo blijkt uit een onderzoek van het Instituut voor Energie en Milieu (IFEU) in Heidelberg. De belasting door dit kobalt blijkt 2800 keer zo groot te zijn als werd aange nomen. Het IFEU is een onafhankelijk instituut waarin geleerden van de universiteit Hei delberg samenwerken. Het zegt dat radio actief kobalt in de pensen van herkauwers terecht komt en daar wordt ingebouwd in vitamine B-12, dat dan weer via de melk en het rundvlees in het menselijk lichaam terechtkomt. Terwijl kobalt gewoonlijk snel door het lichaam wordt uitgescheiden wordt de vitamine B-12 echter in de menselijke lever opgenomen, waar het jarenlang blijft opgeslagen. Met dit feit heeft men tot nu toe geen rekening gehouden, aldus het instituut. (Van onze redactie buitenland) De Indonesische strijdkrachten, in totaal een half miljoen man, her denken vandaag hun 34-jarig be staan, maar de banden met de bur gerbevolking zijn niet meer wat zij destijds waren. Opgericht op 5 okto ber 1945 en gevormd uit groepen slecht uitgeruste en pover geklede guerrillastrijders die tegen de Ne derlandse troepen vochten werden zij destijds vaak op handen gedra gen. Nu zeggen critici dat zij een staat in een staat zijn geworden.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1979 | | pagina 3