Voorwaarden van
s
Moskou en NOC
VOETBALJEUGD JOHAN CRUIJFF:
w
ji 1
L
Grote boezems
door Jos van Wersch
Palmbomen
i2
Niet van het voetbal an sich, wel
int u
>1.
Tweeëndertig jaar is hij pas, al lijkt hij al twee decennia over s
werelds grasmatten te huppelen. Hij lijkt lekker ontspannen. Praat
losjes en geen vraag is hem te veel. Wat een verschil met de Cruijff
tijdens zijn laatste Barcelona-seizoen. Hij zuigt met smaak de nicotine
van zijn teerarme sigaretje in zijn longen, ruikt aan een glas jus
derange maar besluit toch maar een glas rode wijn te verorberen.
Johan geniet eindelijk, dat is duidelijk. Hij zegt het ook ronduit: „Dat
laatste jaar in Spanje stond me tot hier. Daar werd ik letterlijk geleefd.
Vierentwintig uur per dag was je bezig. En altijd maar over voetbal. Ik
kon dat ritme niet langer opbrengen. Daarom stopte ik ermee. Toen ik
weer begon, wilde ik niet meer als een opgejaagde terug in het veld.
Och, er waren aanbiedingen zat. Ik kon zo, voor erg veel geld, naar
Engeland of bij Barcelona blijven. Maar daar had ik de pijp van vol.
van dat randgebeuren".
I
'OF-
geld te verdienen
die
itief
ilin-
e
Cruijff in duel met de verdedigers
lijn
ie
i één
ir de
te
lale
en
>un
ine
:ot
oma
Nu moet ik, om de waarheid te zeg
gen, eerst nog zien of het waar is dat
Moskou de Spelen alleen op die voor
waarde heeft gekregen, en zo ja, hoe
dat dan geformuleerd is. Niemand wil
een herhaling van Berlijn-]936 in Mos-
kou-1980, maar wat houdt dat precies
in? De Olympische Spelen in Berlijn
werden overwoekerd door de haken
kruisvlaggen, Adolf Hitler zat zeer
prominent op de tribune, en de Duitse
Het argument voor deze (politieke!)
stellingname is, dat Moskou de Spelen
toegewezen heeft gekregen op voor
waarde dat de Russen (lees: de Sowjet-
autoriteiten) er geen politieke munt
uit zouden slaan. En als je even niet
nadenkt, zou je dan inderdaad kunnen
zeggen: ja, je kunt niet van de Russen
eisen dat zij geen politieke propagan
da bedrijven en dan zelf een beetje
onrust gaan stoken door anti-Sowjet-
propaganda te gaan bedrijven!
De Sowjet-Unie heeft zich achter het
vaandel van Marx, Engels en Lenin
geschaard en schrijdt met vaste tred
door de maalstroom van de tijd. Geen
land ter wereld is waardiger om het
feest van de jeugd te vieren dan de
Sowjet-Unie, geen stad ter wereld is zo
vervuld van de olympische geest als
Moskou.
Soortgelijke woorden zullen in 1980
in Moskou ongetwijfeld gedrukt wor
den in programma's of kranten. Bij
elke internationale gelegenheid in de
Sowjet-Unie worden de buitenlandse
bezoekers overladen met bewijzen van
vredeswil, verlangen naar samenwer
king der volkeren, etcetera, etcetera,
en het zal dan ook moeilijk zijn een
verschil te ontdekken (qua aanpak)
met Berlijn-1936. Het gedaas over ei
land van vrede, maalstroom van de
atleten wonnen 33 gouden, 26 zilveren
en 30 bronzen medailles (meer dan
enig ander land), maar was dat op
zichzelf al propaganda in de betekenis
die het NOC daar aan hecht?
Ongetwijfeld niet, want in Moskou
zullen de rode vlaggen met de hamer
en sikkel ook overal wapperen, Leonid
Brezjnjev zal op de tribune zitten, en
de Russen zullen, met de Oostduitsers,
de meeste medailles winnen. Boven
dien zullen de stadions en straten ver
geven zijn van de spandoeken, waarop
leuzen staan als „Mir miroe”, wat
„Vrede aan de wereld” betekent, want
de Russen hebben maar één woord:
„mir”, voor zowel vrede als wereld.
Maar dat hadden ze al voor de Sowjets
de macht in handen kregen. Terwijl
donkere wolken zich boven de wereld
samenpakken, is de Sowjet-Unie een
eiland van vrede in de zee der naties.
Het Amerikaanse voetbal heeft
maandenlang de Nederlandse
sportwereld beheerst. Leuke
meiden met grote boezems vóór de
aftrap en prachtige muziekkorpsen
op de sintelbaan. Maar
toeschouwers? Ho maar! Dat is cru
uitgedrukt, aan het gezicht van
Cruijff te zien. Maar hij begrijpt het
allemaal wel. „Ons nationale
voetbalweekblad heeft op de
voorpagina een foto afgedrukt van
een Amerikaans stadion met een
handjevol mensen. Maar ze
vertellen er niet bij dat die foto
gemaakt is tijdens een
vóórwedstrijd. Dat vind ik nou
bewust gemeen.”
„De Amerikanen zijn bewust
bezig met de opbouw. Eerst deden
ze veel aan public-relations, het
uitdragen naar buiten van de club.
Daarna kochten ze voetballers-van-
naam uit Europa en nu, de
belangrijkste fase, is het inpassen
van de Amerikaanse jeugd zelf. Al
haal je tien Cruijffen naar
Amerika, dan nóg red je het niet. De
bevolking zelf moet het spel spelen.
Maar voor we zover zijn moet er
nog het een en ander gebeuren”.
Cruijff legt dat uit. „Amerika
heeft de handicap dat er alleen
schoolvoetbal en profvoetbal is.
Verder niks. Er is dus een groot gat.
In Nederland hebben we alle fases:
straatvoetbal, schoolvoetbal,
jeugdvoetbal tot 16 jaar, UEFA,
Jong Oranje en Nederlands elftal
én duizenden amateurclubs. In
Amerika missen wij die
waren we door Frankrijk gaan
trekken.”
doorstron.ing. Ik probeer, op mijn
manier, die leegte op te vullen. Ik
werk enorm veel met de jeugd daar.
Fantastisch werk, eerlijk”.
Maar zoiets zou je toch ook in
Nederland kunnen doen? Cruijff
schaterlacht. „Ik zou niet eens
mogen, want ik heb zelfs geen D-
diploma. Je denkt toch niet dat ik
’s zaterdagmiddags naar Zeist ga
om te leren hoe ik een bal moet
stoppen? Trouwens, wie zou zoiets
betalen in Nederland? Zoete lieve
Gerritje ja, maar daar komt geen
brood mee op de plank. In Amerika
is dat geld wel beschikbaar. Nee,
nog niet uit de recettes, maar de
centen die voortvloeien uit tv-
rechten en shirtreclame zijn
rijkelijk. Hier, in Nederland, mag je
niet met de naam van je sponsor op
het shirt lopen en je mag er al
helemaal niet mee op tv komen.
Belachelijk. Dom, dom, heel dom.
Anders zou dat voetbal toch nooit
van de grond komen in Amerika?
Het is een must”.
„Nou lees ik weer dat die meneer
De Vries van Friscol bij DS’79 zo
naar doet. Wat doet die vent nou
verkeerd? Hij zet een club, die op
sterven na dood is, weer op poten en
helpt Dordrecht weer aan
profvoetbal waarnaar nu al
duizenden mensen komen kijken.
Wat heeft Nederland - en dan
generaliseer ik even - toch tegen die
man? Als er geld aan te pas komt,
vinden heel veel lui dat vies. Maar
iedereen wil centen verdienen. De
mens bestaat om geld te verdienen
met werken. Dat is het A-B-C van
het leven. En niemand hoeft
schijnheilig te doen. Geld is niet
vies”.
hier in Nederland niet zo gewichtig
doen over toeschouwersaantallen”.
Waarom koos Cruijff eigenlijk
voor de Aztecs en niet voor New
York Cosmos?
„Om diverse redenen. Een van de
belangrijkste was de vrijheid die ik
nu heb inzake promotieactiviteiten.
Ik hoef voor deze club helemaal
niks te doen. Ik ben wat betreft
reclamewerk zelfstandig. En dat wil
ik zo houden ook. Ik speel voorlopig
nog één seizoen bij de Aztecs en dan
probeer ik hoe dan ook bij de
jeugdopleiding betrokken te
blijven. Ik woon graag in
Californië, zo’n vijf maanden per
jaar. Het klimaat is fijn, de
mentaliteti is meegevallen.. Wat wil
je dan nog meer?”
Adviseer jij bij spelersaankopen
voorde Aztecs?
Cruijff: „Nee, dat doet Rinus
Johan Cruijff was weer even in actie op
vaderlandse bodem. .Nummer 14' bleek
zijn manier van spelen, gebaren en pra
ten nog geenszins verleerd in de vriend
schappelijke ontmoeting DS 79-Los An
geles Aztecs.
Michels. Hij kan dat net zo goed, of
misschien wel beter beoordelen
vanaf die dug-out. Michels ziet het
heus wel zitten in Los Angeles. Hij
is daar vakman voor. Suurbier
blijft ook de komende drie jaar. Hij
is nauw betrokken bij de jeugd. Hij
bezoekt scholen en verkoopt het
Europese voetbal. We zijn met z’n
allen aan iets moois bezig. Al die
Nederlanders die lachen om dat
Amerikaanse gedoe komen nog op
de koffie”.
„Nederland heeft er honderd jaar
over gedaan om de wereldtop te
halen. Verwacht dan niet dat
sisch staatsburger, hij voelt zich toch
niet gevangen, hij woont toch gewoon
thuis, je kunt toch bij hem aanbellen
en dan doet hij toch gewoon open,
even aangenomen dat hij niet, zoals de
verwachting is, gedurende de Olympi
sche Spelen naar een oord buiten Mos
kou wordt overgeplaatst? Nergens
staat ook geschreven dat je een Rus,
die gewoon in Moskou woont, niet zou
mogen opzoeken?
Amerika binnen een paar jaar
bovenaan staat”, zegt Cruijff fel.
„Het Europese voetbal in Amerika Z
moet zichzelf een plaats veroveren Z
binnen die maatschappij die
helemaal gek is van base-ball
bijvoorbeeld. Dat kost tijd en dat
kost geld. Nou, geld is er dus. Tijd
kun je niet kopen. Maar ik heb wel
ontdekt dat een Amerikaan nergens
geld in steekt als hij niet zeker weet I
dat een gulden na bepaalde tijd een
tientje oplevert”. X
- Wat is de grootste handicap van
Amerikaans voetbal
Cruijff: „Dat is de stilstand van
de spelers tijdens de wedstrijd. Men
gaat pas iets doen als de bal eraan
komt, één fase te laat dus.
Trouwens, ik meen me te
herinneren dat de spelers in
Nederland daar al moeite mee
hebben
Cruijff vertrok naar Los Angeles,
waar hij de eerste weken
geblesseerd aan de kant zat. Niks
voor Cruijff eigenlijk, blessures.
„Ik was ook niet echt geblesseerd
zegt hij glimlachend. „Ik had
gewoon ordinaire spierpijn. Dat
krijg je als je een jaar niks doet.
Maar na een paar weken was ik
terug in mijn ritme”.
Wie tien jaar geleden had
verkondigd dat dit Amsterdamse
volksjochie zich later zeer lovend
over het rijk van Jimmy Carter zou
uitlaten, was voor gek verklaard.
Maar Cruijff is echt helemaal vol
van dit land. Je ziet hem genieten
als hij de opwaartse gang van het
voetbal daar met bewijzen kan
staven.
Cruijff: „Ik heb daarginds beslist
geen luizeleven. Fysiek is het enorm
zwaar. Om de dag spelen we een
wedstrijdje, helemaal niet erg hoor,
Johan: „Dat van die tien miljoen
is natuurlijk betrekkelijk. Je kan
één tot anderhalf uur van het
stadion af wonen, maar dan woon je
nóg steeds in Los Angeles. Maar het
is nu eenmaal zo: het Europese
voetbal moet zichzelf een plaats
veroveren in de Amerikaanse
maatschappij. Bij het Amerikaanse
voetbal zitten 15.000 mensen op de
tribune Bij het Europese 60.000.
Goed, dan ga je dus aan de slag. En
ik garandeer je dat er komend
seizoen meer publiek komt. Cosmos
trekt nu al 50.000 kijkers gemiddeld
en wij klimmen ook omhoog, zoals
bijna alle clubs. Maar zoiets kost
tijd. Trouwens, hoeveel mensen
komen gemiddeld naar de
eredivisie? Tien-, twaalfduizend?
Nou, ik bedoel maar. We moeten
Cruijff werd als superstar naar
Californië gehaald om onder de zon
en de palmbomen zijn kunstjes te
demonstreren. Maar Los Angeles,
een stad van tien miljoen mensen,
liep niet warm voor Cruijff en de
zijnen. Een gemiddelde van 15.000
kijkers zat op de tribune. Als
Cruijff het volk al niet kan trekken,
wie dan wel?
jer-
V.
ir-
ma,
3n
en
ge
;n
Ik wil graag de puntjes op de i: blijft
Van der Krol staan en geeft hij ant
woord als hij door zo’n Moskouse jood
wordt aangesproken, of loopt hij haas
tig door? Ach nee!, hè!!, waarom wordt
alles toch verkeerd begrepen en ver
draaid!, als ik zeg (Van der Krol is nu
even aan het woord, in mijn gedach
ten) dat er niet met dissidenten ge
sproken mag worden, dan bedoel ik
dat Paul Litjens niet met een journa
list van Vrij Nederland uitgerekend
naar het adres van Sacharov moet
gaan, want daar krijgen we dan het
grootste gedonder mee! Hoe dat zo,
eigenlijk? Sacharov is toch een Rus-
Hoe zal ik het zeggen: niet zonder
geamuseerde verbazing heb ik de heer
Van der Krol, vice-voorzitter van het
NOC, op de televisie horen zeggen dat
van de Nederlandse deelnemers aan de
Oympische Spelen tevoren een verkla
ring zal worden gevraagd dat zij zich
in Moukou niet met politiek zullen
bemoeien. Of, zoals de heer Van der
Krol het uitdrukte: dat zij op straffe
van uitsluiting van deelname er tevo
ren van moeten afzien zich als politie
ke speerpunt te laten gebruiken van
ideeën die wij hier in Nederland zo
graag gelanceerd zouden zien. Dus
geen demonstraties, geen gepraat met
dissidenten en dat soort dingen, voeg
de de vice-voorzitter van het NOC er
nog aan toe.
Het getuigt van een weerzinwekken
de onbeschaamdheid om van vrije
mensen te eisen dat zij tevoren onder
ede verklaren dat zij niet met mensen
zullen praten die gewoon vrij rond
lopen in Moskou. Ik kan me voorstel
len dat je als atleet wel wat anders aan
je hoofd hebt tijdens Olympische Spe
len, maar ik kan me niet voorstellen
dat er sportbeoefenaars zijn die zich
willen conformeren aan deze onder-
kruipersmentaliteit. Hun handteke
ning onder een dergelijke verklaring
zou nog heel wat vernederender zijn
dan de loyaliteitsverklaring die som
mige studenten in 1943 wél, en sommi
gen niet tekenden. Tekenden zij wel,
dan mochten zij blijven studeren. Te
kenden zij niet, dan werden zij van
deelname aan de studie uitgesloten.
zeker niet voor die jonge gasten in
de ploeg. Maar dat reizen sloopt wel
je krachten. Vliegtuigtrap op,
stadion in, persconferentie zus,
reclameactiviteit zo. En dan die
tijdsverschillen. Dat vreet aan je
conditie. Maar al zeg ik het zelf: ik
kan het goed opbrengen. Als je iets
graag doet, accepteer je de
nadelen.”
Cruijff trok een kleine twee
weken met zijn Aztecs door
Nederland. Zo moest hij ook
verschijnen in Steenwijk en
Middelburg, optredens waar
Cruijff toch een hekel aan moet
hebben. Hij ziet zich echter niet als
een kermisattractie.
Cruijff: „Beslist niet. Ik sta onder
contract bij deze club. Ik heb deze
tournee niet uitgestippeld. Ik heb
gewoon te dóen en te spélen,
akkoord. Deze trip door Europa is
goed voor onze sterk verjongde
ploeg, voor de ervaring. En ook
voor de naam van de club. Los
Angeles Aztecs moet grotere
bekendheid krijgen, net als de New
York Cosmos. Voor hetzelfde geld
gime; dat ze, bij wijze van voorbeeld,
alleen mogen praten met de geestver
wanten van Van Agt en Wiegel, maar
niet met de geestverwanten van Den
Uyl en Jan Terlouw, want die behoren
tot de oppositie. Hoho, zegt Van der
Krol nu haastig, dat is geen vergelij
king, bij ons wordt de oppositie niet
meteen in een concentratiekamp ge
stopt, bij jullie wel, dat moet je respec
teren!
Zou je van het NOC met een Mos
kouse jood mogen praten die een uit
reisvisum naar Israël heeft aange
vraagd, prompt ontslagen werd en
zonder inkomen kwam te zitten, en nu
al jarenlang wacht op dat visum? Hij
is niet zozeer een dissident, als wel een
jood die naar Israël wil (en uit de
Sowjet-Unie wil, niet te vergeten), en
hij zal de neiging hebben eerder een
lid van de Nederlandse delegatie, bij
voorbeeld de vice-voorzitter van het
NOC. aan te klampen dan een lid van
een andere delegatie, omdat de Neder
landse ambassade in Moskou de belan
gen behartigt van de staat Israël.
van Steenwijk Klaas de Jong (4) en Henk Groenink
Wie nu de loyaliteitsverklaring van
het NOC tekent, mag mee naar Mos
kou, wie dat niet doet wordt van deel
name uitgesloten. In 1943 kon je nog
zeggen dat degenen die tekenden on
der druk van een genadeloze bezetter
handelden. Nu is er alleen maar de
druk van het Nederlands Olympisch
Comité. Tel uit je winst! STOPPER
met Russische dissidenten gepraat.
Ook een paar keer in Moskou. Ik voel
de me minder een politieke speerpunt
als wel iemand die eindelijk weer eens
met een gewoon reagerend mens
praatte. „Ideeën die wij hier in Neder
land graag gelanceerd zouden zien”....
Dat klinkt alsof we iets typisch Neder
lands hebben uitgebroed, dat we aan
een ander volk willen opdringen. In
werkelijkheid gaat het om ideeën, na
melijk om de mensenrechten, het recht
om niet zeven jaar in een concentratie
kamp geduwd te worden omdat je je
met een paar andere mensen tot taak
gesteld hebt de naleving door de Sow
jet-Unie van het Akkoord van Helsin
ki te controleren, die door ieder nor
maal mens en ieder fatsoenlijk land
gerespecteerd worden. Bovendien zijn
het ideeën die niet een paar Nederlan
ders. maar een heleboel Russen graag
gelanceerd zouden zien. Professor Sa
charov bijvoorbeeld, en al zijn mede
standers, en dat zijn ook Russen, de
beste Russen zelfs.
Je bedrijft echt politiek, brave Van
der Krol, als je verordonneert dat onze
olympische deelnemers alleen maar
mogen praten met de Russen die zijn
goedgekeurd door het dictatoriale re-
tijd en olympische geest stond (iets
uitvoeriger) precies zo in het voor
woord van het officiële boek over Die
Olympische Spiele 1936, maar dan met
Deutschland in plaats van Sowjet-
Unie, en Hitler in plaats van Marx,
Engels en Lenin.
De propaganda school hem in de
verwevenheid van staat en sport in
Berlijn, in de perfecte organisatie, in
de grootscheepse aanpak en in de sym
bolen van de staat, die de symbolen
van de Olympische Spelen wegdruk
ten (een foto in datzelfde nazistische
boek toont een Berlijnse straat met
tientallen hakenkruisvlaggen en maar
een paar vlaggen met de olympische
ringen ertussen, en ik verwed er wat
om dat het precies zo in Moskou zal
gaan). Denken het IOC en de NOC
heus dat een dergelijke vorm van pro
paganda achterwege zal blijven? Als
ze denken van wel, zijn ze naïef, als ze
zéggen van wel zonder het te denken,
zijn ze hypocriet.
Bent u wel eens een politieke speer
punt geweest? De uitdrukking lijkt me
door de vice-voorzitter van het NOC
aan de atletiek te zijn ontleend. Ik zelf
ben heel vaak een politieke speerpunt
geweest, want ik heb tientallen malen
De mens bestaat om
114 1
