Zuidafrikaanse
regering stopt
verhuizing
Polisario meldt
naar Polen
Hwa: Bende
van Vier snel
voor rechter
Castro bezoekt
VN in New York
Afgezant van
Vaticaan
I
Eerste keer boven kiesdrempel
verovering stad
DDR wil meer
samenwerking
met W-Duitsland
1
Troepen- en tanksvermindering
Kritiek op standpunten
Parijse vrouwen
willen soepele
abortuswet
Utteren
Revolutionair
Verknipt
-
MAANDAG
BINNEN- EN BUITENLAND
8
OKTOBER
3
19 7 9
(Van onze redactie buitenland)
oei
izet
tiuis
nds
tors
me
wijs
ingen
daalt,
d stu-
inder-
bijna
scent,
zichte
enten
-oeg 1
tegen
met
evens
istiek
(Van onze redacteur in West-Duitsland Hans Amesz)
BONN. Bij de verkiezingen in de kleinste deelstaat van de bondsrepu
bliek, Bremen, heeft de SPD, gisteren lichte winst geboekt en zijn de christen
democraten en liberalen iets achteruitgegaan. Het meest opmerkelijke feit is
echter dat de zogenaamde Groene Lijst een verrassend groot succes boekte.
Voor het eerst in de geschiedenis van West-Duitsland zijn de groenen (milieu
activisten red.) erin geslaagd de kiesdrempel van 5 procent in een deelstaat
te behalen. In het toekomstige deelstaatparlement zijn zij met vier zetels
vertegenwoordigd.
door Nico Scheepmaker
V
OOST-BERLIJN, WASHINGTON, DEN HAAG. Politieke waar
nemers in de Amerikaanse hoofdstad Washington hebben zich welis
waar nog geen duidelijk oordeel gevormd over het Russische voorne
men om 20.000 man troepen en 1000 tanks terug te trekken uit de DDR
maar in eerste aanleg wordt het beschouwd als een Russische poging
de Europese NAVO-landen af te brengen van het voornemen om in
West-Duitsland, Groot-Brittannië, België en Nederland bijna 600
kernwapens voor de middellange afstand op te stellen.
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. Paus Johannes Paulus II is gisteravond na een bezoek
van in totaal negen dagen aan Ierland en de Verenigde Staten naar Rome
teruggekeerd. Om 20.45 uur (maandag 01.45 Ned. tijd) vertrok hij in een
Boeing 747 van de Amerikaanse luchtmachtbasis Andrews bij Washington.
w I HI
trijfël
op aanbod van Brezjnjev
1
Paus na 9 dagen
terug naar Rome
w:..
Koele reactie i
i
sring
tieke
iver-
deze
leer-
>eten
Ru-
tersi-
el in
in de
atief
n de
zoor-
ellen
ker.
ïddo-
afne-
leken
skten
van
con-
uden
Het
jr de
Dren-
Dijk-
n op-
rook-
raakt
vatte,
is ge-
olgen
at de
rege-
effen,
wede
p dat
dan-
werk
weg-
Hoewel Brezjnjevs plannen wellicht het
klimaat kunnen verbeteren voor de be
sprekingen over wederzijdse verminde
ring van strijdkrachten in Centraal-Euro-
pa, kantten Amerikaanse commentatoren
zich vierkant tegen de Russische kritiek
op de verbetering van de kernbewapening
van de NAVO-troepen in Europa, die im
mers moeten dienen als antwoord op de
sterke uitbreiding van de Russische wa
pens die op West-Europa staan gericht.
Bij zijn vertrek dankte hij het Ameri
kaanse volk na de triomfale ontvangst die
hem ten deel was gevallen in zes Ameri
kaanse steden van Boston vorige week
maandag tot Washington zaterdag, voor
zijn „warmte”.
De paus werd op de basis Andrews
uitgeleide gedaan door de Amerikaanse
vice-president Walter Mondale. Er was
een militair vertoon als gold het het ver
trek van een regeringsleider uit een ander
land.
In Boston, Philadelphia, Des Moines,
New York en Chicago, overal waren mas
sa’s mensen van meer dan een miljoen te
hoop gelopen. Alleen in Washington kwa
men slechts rond 175.000 mensen naar een
grote mis.
De paus bezocht ook de Verenigde Na
ties in New York en de in Washington
Desondanks kwam Brezjnjevs aankondi
ging over troepen- en tankvermindering
als een verrassing.
Bij de NAVO in Brussel werd gesteld,
dat de Russische voorstellen ontoereikend
zijn vanwege de Russische voorsprong
aan nucleaire raketten voor de middellan
ge afstand. Het hoofdkwartier van de
NAVO in Brussel verklaarde dat de zorg
van het bondgenootschap over de Russi
sche kernbewapening niet was weggeno
men door de voorstellen van Brezjnjev.
Brezjnjev zei dat de Russen nooit hun
wapens zullen gebruiken tegen landen die
geen nucleaire wapens op hun grondge
bied hebben. En volgens Amerikaanse
bronnen zal van Russische kant in de
komende weken grote druk worden uitge
oefend op zulke landen als Nederland om
de nieuwe kernwapens af te wijzen.
Op hun beurt zetten de Europese bond
genoten van de VS nu de Amerikaanse
Senaat onder druk om tot spoedige ratifi
catie over te gaan. Want, zo zegt een
rapport dat is voorbereid met het oog op
de NAVO-assemblee die binnenkort in
Ottawa wordt gehouden, als de VS het
SALT-verdrag niet hebben geratificeerd
als in december in de NAVO-raad moet
worden besloten over de opstelling van de
nieuwe kernwapens, dan kan er van zo’n
beslissing geen sprake zijn.
Volgens de NAVO breidt de Sovjet-Unie
zijn kernwapenarsenaal nog steeds ver
der uit.
De Nederlandse regering heeft nog niet
officieel op de Russische plannen gerea-
Nederland en België, waar duidelijke op
positie bestaat tegen de installatie van
NAVO-kemwpens op hun grondgebied.
PEKING (Reuter, AFP en DPA).
De zogenoemde Bende van Vier zal
binnenkort in China terecht moeten
staan maar zij zal niet ter dood wor
den veroordeeld. Dit heeft de Chinese
premier Hwa Guofeng gisteren ge
zegd tijdens een persconferentie in
Peking. De vier leden van de bende
zullen berecht worden wegens misda
den tegen het Chinese volk, aldus
Hwa.
Het is de eerste keer dat een leider
van China bevestigt dat er een rechts
zaak zal plaatsvinden tegen de Bende
van Vier. Deze stond onder leiding
van de weduwe van Mao, Jang Qing.
„Wij zullen het geval van de bende
behandelen in overeenstemming met
onze juridische procedures. Wij zul
len hen niet behandelen zoals zij hun
tegenstanders mishandelden. Wij zul
len hen niet ter dood veroordelen. Ik
kan u zeggen dat zij in leven zijn en
het goed maken”, zo zei de Chinese
premier.
die ook door Brezjnjev werd bijgewoond.
Van geallieerde zijde is formeel tegen
krijgshaftige vertoon een aantasting bete
kent van de gedemilitariseerde status van
Berlijn, zoals die in de viermogendheden-
overeenkomst (de VS, Engeland, Frank
rijk en de Sovjet-Unie) is vastgelegd.
In de deelstaat Bremen is in feite niet
veel varanderd. De SPD, onder aanvoe
ring van Hans Koschnick, behoudt de
absolute meerderheid in het parlement. In
hoeverre het verlies van de CDU (1,6 pro
cent) samenhangt met het feit dat Frans
Josef Strauss enkele maanden geleden
gekozen werd als kandidaat-kanselier van
de CDU-CSU bij de bondsdagverkiezin
gen, is nog onduidelijk. Dat de vroegere
CDU-voorzitter in Bremen zijn functie
heeft opgegeven omdat Strauss als sterke
man van de CDU-CSU is gekozen, zou van
betekenis kunnen zijn geweest.
PARIJS (UPI). Naar schatting
30.000 vrouwen hebben zaterdag in
Parijs gedemonstreerd voor versoe
peling van de abortuswet, waarvan
dit jaar de proefperiode van vijf jaar
afloopt. Het kabinet heeft het parle
ment al gevraagd de wet in haar
huidige vorm te handhaven. Over en
kele weken moeten Huis van Afge
vaardigden en Senaat er een besluit
over nemen.
De wet staat zwangerschapsonder
breking tot en met de tiende week toe.
Vrouwen klagen erover, dat abortus
niettemin moeilijk te krijgen is, dat
aanvraagsters met minachting wor
den bejegend en onvoldoende verzor
ging krijgen en dat zij vaak door
medisch personeel aan het lijntje
worden gehouden tot na de tiende
week.
•dam
een
eken
kwa-
ar de
ngen
8.000
.jfers
WASHINGTON (UPI). De Cubaanse
president Fidel Castro brengt deze week
een bezoek aan de Verenigde Staten in
New York. Dit hebben functionarissen
van het State Dempartment (Buitenland
se Zaken) gisteren bekendgemaakt. Op
welke dag het bezoek begint wist men in
Washington nog niet, maar het zou halver
wege de week zijn. Een woordvoerder van
de Verenigde Naties in New York zei, dat
de Cubaanse ambassadeur secretaris-ge-
neraal Kurt Waldheim heeft verteld dat
Castro de Algemene Vergadering zal bij
wonen als voorzitter van de beweging van
niet-gebonden landen.
Castro bracht voor het laatst in 1960 een
bezoek aan de Verenigde Naties.
rma-
elen,
ings-
srste
zijn
iiger
voor
zijn
is ter
ilieu-
d bij
s Ko-
j ter
:unst
-heid
>p de
1 uit
leren
ikke-
een
naat-
nwel
voe-
jaar.
iding
1 aan
azien
over
be-
t hij,
der
■men
id in
anlij-
lium,
idus-
scent
i met
svolg
ropa.
en is
evre-
lomi-
erbe-
'0UW-
ft het
slag.
parlement Bremen
Olaf Dinné, lijsttrekker van de milieu
partij, zei dat „nu duidelijk is geworden
dat de waanzinnige groeipolitiek van de
gevestigde partijen gestopt moet wor
den”. De groenen hebben zich met name
sterk gemaakt voor een anti-atoompro-
gramma.
In Bonn is het succes van de groenen
met gemengde gevoelens geregistreerd.
Woordvoerders van de drie partijen, SPD,
CDU en FDP legden er de nadruk op dat
bij de komende parlementsverkiezingen
in oktober 1980 ernstig rekening moet
worden gehouden met deze groepering.
Wat de Olympische Spelen in Moskou
betreft, was hij ervan overtuigd dat de
Sovjet-propaganda de Spelen op de een of
andere manier zou gebruiken, maar om
dat ze toch niet tegen te houden waren
was het maar beter de Spelen op onze
beurt te gebruiken voor het leggen van
contacten (over de mogelijkheden daartoe
was hij minder pessimistisch dan Boe-
kovski), en vooral voor het uitoefenen van
druk op de Sovjet-regering om de politie
ke gevangenen vrij te laten. Dat leek hem
een zinvolle taak voor Amnesty Internati
onal. de regeringen van de deelnemende
landen, en de nationale Olympische comi-
té’s, met name het NOC lijkt me daar
bijzonder geknipt voor!
De Russische partijleider en president
Brezjnjev kondigde zaterdag in Oost-Ber-
lijn aan dat wanneer de NVAO afziet van
dit plan (begin december zal er in Brussel
over worden beslist) de Sovjet-Unie zijn
arsenaal middenafstandsraketten wil ver
kleinen. De voorstellen waren verpakt in
een door de Oostduitse televisie utigezon-
den toespraak van Brezjnjev ter gelegen
heid van het dertigjarig bestaan van de
DDR. In het Paleis van de Republiek in
Oost-Berlijn zei Brezjnjev zaterdag tegen
over een gehoor van staatshoofden en
partijvoorzitters uit alle Warschaupact-
landen, Roemenië uitgezonderd, dat een
herleving van de koude oorlog voor de
deur staat wanneer Amerikaanse midden
afstandsraketten in West-Duitsland zullen
worden gestationeerd. De verklaringen
van NAVO-zijde over de opvoering van de
Russische bewapening noëmde hij „be
drog”.
In Peking liet de Chinese partijleider
Hwa Guofeng buitenlandse correspon
denten weten „sympathiek" te staan te
genover de idee van een hereniging van
de twee Duitslanden. „De verdeling van
Duitsland na de Tweede Wereldoorlog”,
aldus Guofeng, „is een door mensen
geschapen zaak en het Duitse volk wenst
een hereniging van zijn land. Wij gelo
ven dat dit een redelijke wens is en wij
staan er sympathiek tegenover. Het tijd
stip van die hereniging kan echter
slechts worden bepaald door het Duitse
volk in de twee delen van het land”.
geerd. Een woordvoerder van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken zei dat zo’n
reactie pas is te verwachten wanneer de deze parade geprotesteerd, omdat dit
volledige tekst van Brezjnjevs redevoe
ring beschikbaar is.
Het dertigjarig bestaan van de DDR
werd gisteren gevierd met een groot
scheepse militaire parade in Oost-Berlijn,
Anderhalve maand geleden citeerde ik
de woorden die de heer Roebin, voorzitter
van de nationaliteitenraad (zeg maar: de
Senaat) bij een bezoek van enkele Neder
landers aan het presidium van de Opper
ste Sovjet op hoogst geïrriteerde toon
utter de:
„Het Westen heeft zich altijd druk ge
maakt over Solzjenitsyn, maar nu heeft
men zijn ware aard leren kennen: een gek,
een idioot! En die Amalrik, mentaal insta
biel, een volslagen illiteraat! Zorgt u liever
dat die Menten wordt veroordeeld!”
rf- De 72-jarige partijleider en president Brezjnjev bekijkt de tekst van zijn toespraak extra goed,
terwijl hij een dankwoord aan zijn Oostduitse collega Honecker uitspreekt
In een rede ter gelegenheid van het 30-
jarig bestaan van de DDR zei hij in het
bijzijn van de Russische president Leo
nid Brezjnhev, dat de mensen daar meer
mee gediend zijn dan met de statione
ring van raketten in West-Europa.
Dat laatste ben ik van harte met hem
eens, het daaraan voorafgaande wijst op
gebrek aan informatie. De „illiteraat” An-
drej Amalrik was op doorreis naar Was
hington naar zijn huis in Frankrijk bij de
Zwitserse grens (waar hij en zijn vrouw
Gjoezel zich nu definitief willen vestigen)
enige dagen in Nederland, en vertelde dat
hij in de enkele jaren dat hij in Amerika
verbleef, twee boeken had geschreven.
Niet slecht voor een „illiteraat”, wat een
anglicisme is voor een ongeletterde, een
analfabeet, zoals ook „utteren” vermoede
lijk een anglicisme is, maar waarom zou
ik geen anglicisme mogen gebruiken als
een Sovjet-autoriteit het ook doet?
Het eerste boek dat hij schreef, en dat
ongeveer 400 pagina’s beslaat, heeft hij de
provocerende titel Zapiski revoljoetsione-
re gegeven, ofte wel „Aantekeningen van
een revolutionair”, de titel die ook Kropot
kin aan zijn memoires in 1899 meegaf. Hij
koos die titel omdat hij door de Sovjets
altijd wordt af geschilderd als een reactio
nair, terwijl hij zichzelf beschouwt als een
voorvechter van „human revolution”,
menselijke revolutie. Het boek beslaat de
laatste tien jaren van zijn verblijf in de
Sovjet-Unie, van 1966 tot 1978, en be
schrijft zijn eigen ervaringen in de gevan
genis, in het kamp, maar ook wordt het
leven van de gemiddelde Rus erin be
schreven, het functioneren van de buiten
landse journalisten in Moskou (dat zal
denk ik een heel leesbaar hoofdstuk zijn),
hij neemt de artistieke kringen in de Sov
jet-Unie onder de loep, hij beschrijft de
reizen die hij voor zijn (vermoedelijk defi
nitieve) vertrek uit de Sovjet-Unie door
het land maakte, kortom, een vervolg op
Ongewenste reis naar Siberië, waarvan
we veel mogen verwacht. Meer in ieder
geval dan Gospodin Roebin ervan ver
wacht. In Amerika wordt momenteel de
laatste hand gelegd aan de Engelse verta
ling. zoals Amalrik zelf momenteel de
laatste hand legt aan zijn tweede boek,
een biografie van Raspoetin, de Russische
monnik en mysticus die van 1911 tot aan
zijn dood in 1916 grote invloed had aan het
hof van de Tsaar. Hoe hij tot deze onver
wachte keus kwam? Amalrik wilde de
periode tussen de twee revoluties van 1905
tot 1917 beschrijven, omdat dat de periode
was waarin bepaald werd in welke rich
ting Rusland zou afdrijven, en bij zijn
research naar die periode stuitte hij op
Raspoetin, ontdekte dat er nog nooit een
serieus boek over hem was geschreven, en
besloot dat toen maar zelf te doen. Ik heb
begrepen dat ons in deze biografie een
soort herwaardering voor Raspoetin als
politicus te wachten staat. Op mijn vraag
of het niet moeilijk was geweest in Ameri
ka een biografie over een Rus te schrijven,
antwoordde Andrej Amalrik, dat het niet
moeilijken, waarschijnlijk zelfs iets ge
makkelijker was geweest dan in Moskou.
Even afgezien van de omstandigheid dat
hij als notoire dissident, die de toegang tot
de universiteit werd ontzegd, natuurlijk
nooit tot de bibliotheken had kunnen
doordringen, zou hij ook als onbesmette
historicus ongetwijfeld minder makkelijk
in de Sovjet-Unie bij alle geschreven ma
teriaal over Raspoetin en zijn tijdgenoten
zijn gekomen, dan in de Verenigde Staten.
Het enige nadeel was, dat hij nu de plaat
sen niet kon bezoeken waar Grigori Ras
poetin geleefd en gekonkeld had, met deze
aantekening, dat hij zijn tijd als banneling
in Siberië niet ver van Podrovskoje had
doorgebracht, het dorpje waar Raspoetin
in 1863 als boerenzoon geboren werd. „Al
thans”, grinnikte Andrej Amalrik, „niet
ver voor Siberische begrippen, een kilo
meter of duizend denk ik. Maar ik ken
daardoor het klimaat, de leefomstandig
heden, de mentaliteit van de bevolking
waarin Raspoetin opgroeide, en dat is
mooi meegenomen”.
Milieu-activisten in
ALGIERS (Reuter). Guerrillastrij
ders van het Front Polisario, dat vecht
voor een onafhankelijk West-Sahara,
heeft de op een na grootste stad, Smara, in
de fosfaatrijke, vroegere Spaanse kolonie
veroverd op de Marokkaanse troepen, zo
werd vanmorgen bekendgemaakt in een
communiqué in Algiers.
De val van Smara, indien waar, zou de
zwaarste slag voor Marokko zijn nadat de
oorlog in 1976 begon.
West-Sahara werd door Spanje overge
dragen aan Marokko en Mauretanië,
maar de Mauretaanse regering gaf alle
aanspraken op het gebied op, toen zij in
augustus een vredesakkoord sloot met het
door Algerije gesteunde Front Polisario.
Toen Mauretanië zich terugtrok, werd het
zuidelijk deel van West-Sahara gean
nexeerd door Marokko. Sindsdien heeft
het front zijn aanvallen op Marokkaans
gebied sterk verhevigd. Zaterdagochtend
zou Smara zijn gevallen na hevige gevech
ten en een bestorming.
(Van onze redacteur in Zuid-Afrika,
Karl Breyer)
JOHANNESBURG De Zuidafri
kaanse regering heeft de gedwongen ver
huizing van enkele honderden zwarte fa
milies in Noord-Transvaal stopgezet, na
dat er gewelddadige conflicten met de
politie waren uitgebroken. Op grond van
de Thuislandenwet zouden duizenden
zwarte Afrikanen uit de streek rond Pie
tersburg worden overgebracht naar een
nieuw woongebied in het noordwesten
van de provincie. Voor het zover kwam,
waren vele families met hun bezittingen
de bossen ingevlucht.
De politie arresteerde verscheidene
mensen die weigerden hun hutten in de
bossen te verlaten en zich met geweld
verzetten tegen transport naar het noor
den. Zij zullen op 18 oktober worden be
recht. De Zuidafrikaanse regering heeft
nu verklaard dat er geen politiegeweld
meer tegen de families zal worden ge
bruikt. Er zal pas na overeenstemming in
het overleg met de betrokken stamhoof
den tot verhuizing worden overgegaan.
burgers, vertegenwoordigers van de
massaorganisaties en leden van het di
plomatieke corps.
OOST-BERLIJN-PEKING (DPA/Reu-
ter/AFP). Erich Honecker, staats
hoofd van de DDR en voorzitter van de
socialistische Eenheidspartij, heeft
West-Duitsland zaterdag samenwerking
voorgesteld.
Brezjnjevs plannen mikken recht
streeks op de Westeuropese landen zoals
De DDR, zei hij, let scherp op alle
stappen van de bondsrepubliek tot nor
malisering van de betrekkingen en ont
wapening en ziet een mogelijkheid om
WARSCHAU (AFP). Het Vaticaan zal
over enkele maanden een permanente
vertegenwoordiger in Warschau hebben.
Dit is in kringen van de regering en van
het Poolse episcopaat vernomen.
Aan deze formule is voor de nabije
toekomst de voorkeur gegeven boven de
vestiging van officiële diplomatieke be
trekkingen tussen Polen en het Vaticaan.
Warschau heeft sinds 1974 op zijn ambas
sade in Rome een permanente vertegen
woordiger die belast is met het onderhou
den van contacten met het Vaticaan.
het buurland een aantal kwesties tot
behoud van de vrede op te lossen.
Honecker noemde de uitlatingen van
het Westen over een gevaar uit het oos
ten „een geraffineerd sprookje”. Hij
hield zijn toespraak voor 3.800 buiten
landse eregasten, verdienstelijke DDR-
zetelende Organisatie van Amerikaanse
Staten. Zaterdag bezocht hij als eerste
paus het Witte Huis en besprak met presi
dent Carter ondermeer het geweld in
Noord-Ierland, de mensenrechten en de
vredespogingen in het Midden-Oosten.
Ook in zijn rede voor de VN had de paus
dinsdag voor vrede in het Midden-Oosten
gepleit. Bovendien vroeg hij de VN-afge-
vaardigden in een dramatische oproep
zich in te zetten voor de mensenrechten.
Zaterdag vroeg hij voor de Organisatie
van Amerikaanse Staten de Zuidameri-
kaanse landen de wereld een voorbeeld te
geven en hun wapenverkopen te be
perken.
In zijn redes en preken voor Ameri
kaanse bisschoppen, priesters en het gro
te publiek benadrukte de paus steeds de
dogmatische opstelling van de kerk in
kwesties, rond welke in de Amerikaanse
rk-kerk conflicten zijn gerezen. Hij ver
oordeelde het loslaten van morele waar
den en buitenechtelijk geslachtsverkeer.
Verder keerde hij zich tegen kunstmatige
methoden van geboortebeperking, homo-
seksualtiteit en abortus.
Teleurstelling wekte hij met zijn conser
vatieve oordeel tegen het huwen van
priesters en toelating van vrouwen tot het
ambt. Nog gisteren in Washington, de laat
ste dag van zijn verblijf in de VS-riep de
religieuze Theresa Kane, leidster van een
der grootste ordes in de VS, de kerk met
klem toe, alle kerkelijke ambten ook open
te stellen voor de vrouw, maar de paus
reageerde niet op haar oproep. In een van
de grootste kerken in de VS, waar de paus
tot zusters van verschillende ordes sprak,
onderstreepten vijftig nonnen hun verzet
tegen de opvattingen van de paus door
demonstratief te blijven staan tijdens zijn
rede.
De paus vroeg de Amerikaanse bis
schoppen de teugels op theologische hoge
scholen en seminaries strakker aan te
halen. Hij oefende kritiek op afdwalingen
van de leer.
