NOS-FILM
Mr. G. Wagner: portret
van een olie-gigant
Piet te Nuyl
voorzitter
van Conamus
Paulus en de Bouterbijters
radio en televisie
Ferdinand
Panda en de Meester-knecht
programma’s van
SONDERMELDUNG TEXEL’
tv vanavond
MORGENAVOND IN
TV DONDERDAG
RADIO DONDERDAG
TV WOENSDAG
L_
<z^y^
MARKANT”
Generalisten
WOENSDAG
10 OKTOBER
19 7 9
17
RTV
■M
J
t
a
S3
WA
(Van onze RTV-redactie)
HILVERSUM. De ken
nis van de Nederlanders wat
betreft de opstand van de
Georgiërs in 1945 op het ei
land Texel is, zo is uit een
beperkt onderzoek van de
NOS gebleken, uiterst ge
ring. Ongeveer 12 procent
van onze bevolking van vijf
tien jaar en ouder blijkt mo
menteel „op enigerlei wijze
en in wisselende mate van
correctheid en volledigheid
op de hoogte te zijn van de
Russen-oorlog op Texel an
no 1945”, zo stelt men in het
rapport.
1S
h-27
S.
Het laatste slagveld
(Van onze RTV-redactie)
van Europa in WO II
(Van onze RTV-redactie)
DICK VAN REEUWIJK
MR. GERRIT WAGNER
Schooltele-
Ay
1
Wl
rlA
toch maar wél doen, anders trap ik de
deur in”, klonk het grimmig. Toen
maakte Paulus de deur open en met
een stapte er een oorslibber binnen
tan enorme afmetingen.
HILVERSUM. In juli 1977 werd mr. Gerrit Wagner op zestigjarige
leeftijd als president-directeur van de Koninklijke Shell Groep gepensio
neerd. In het NOS-televisieprogramma „Markant” wordt morgenavond
een portret geschetst van Wagner, een oliegigant die als president-directeur
zes jaar lang betrokken was bij de mogelijk grootste omwenteling van deze
eeuw: hoe olie van een goedkoop overvloedsprodukt veranderde in een
duur schaarsteartikel.
Zes jaar is Wagner nummer één
geweest van een der grootste onder
nemingen ter wereld: de wereld van
de olie en het aardgas. Eenendertig
jaar heeft Wagner bij de Shell ge
werkt. Na zijn pensionering werd
hij er president-commissaris van,
evenals van een aantal andere grote
bedrijven. Een machtig man, maar
zelf zegt hij: „Machtig heb ik me
nooit gevoeld. De tijd van boeka
niers op grote schaal is voorbij.
De carrière van Wagner is groten
deels begeléid door de toenmalige
president-directeur jhr. K. Loudon,
die in deze „Markant”-uitzending
een kenschets van hem geeft. Hij
legt uit waarom grote ondernemin
gen geen behoefte meer hebben aan
„captains of industry” van het soort
Philips of Plesman, maar juist aan
generalisten: mensen die alle func
ties van een organisatie kunnen
overzien, die een goed gevoel heb
ben voor menselijke verhoudingen,
soepel zijn in het overleg, onderhan
delen kunnen met regeringen.
Dr. ir. A. P. Oele, voorzitter van
Rijnmond, die als Kamerlid voor de
PvdA vroeger Gerrit Wagner goed
leerde kennen, prijst diens integri
teit en pogingen om de macht van
de multinational te decentraliseren,
al maakt hij duidelijk dat Wagners
Moderne ondernemingen worden
geleid door systemen en ik ben niet
anders geweest dan de top van zo’n
systeem, een collega van velen en
een overlegorgaan van talloze ande
ren. Het is teamwerk, niet meneer
Wagner die dit of dat beslist. Ik heb
zeker invloed gehad, maar door
slaggevend is het niet wat de man in
mij zegt of doet”.
markteconomische visie de zijne
niet is, zeker niet waar het hulp aan
ontwikkelingslanden betreft.
Boris Berkhout verzorgde het in
terview voor deze „Markant” uit
zending. De regie was in handen
van Jan Kijser, terwijl de samen
stelling en eindredactie bij Ton
Neelissen berustten. (Morgenavond
op Nederland 1 om 21.55 uur).
AMSTERDAM. Voormalig di
recteur televisie bij de VARA, Piet
te Nuyl, is benoemd tot voorzitter
van de Stichting Conamus (Comité
voor Nederlandse Amusementsmu
ziek). Hij volgt de 70-jarige Gerard
van Krevelen op, die achttien jaar
voorzitter was. Voor die verdienste
is Van Krevelen onderscheiden met
de gouden harp.
HILVERSUM. In „Van ge
west tot gewest”, vanavond kor
ter dan normaal, wordt aan
dacht besteed aan een tentoon
stelling over de stadswallen van
Zaltbommel en een festival van
volksmuziek- en dans in Vlissin-
gen. (Nederland 1 om 18.59 uur).
27. Een beetje beverig op de beentjes
begaf Pdulus zich opmerkelijk lang
zaam naar zijn voordeur, De hand die
hij al naar de deurknop uitstrekt, trok
hij toch nog maar weer even terug en
na enig gekuch sprak hij bedremmeld:
„Is daar iemand?” „Dat zou ik wel
denken”, was het antwoord en dat
werd gevolgd door een minachtend
geronk. „Als u het niet erg vindt om
buiten te blijven”, zei Paulus. „Ik doe
eigenlijk liever niet open”. „Dat zou ik
Voetbal
jaar,
Info besteedt voorts aandacht
aan de begrotingsdebatten in de
Tweede Kamer. Info vertoont
verder beelden van de wedstrijd
MW-L.A. Aztecs, die gister
avond in Maastricht werd ge
speeld. (Nederland 2 om 22.25
uur).
muziek. (17.07 Kort nieuws. 17.15 Be
richten: Aankondigingen/Huisdie-
ren. 17.30 Filmmagazine. 17.45 Stad
lang. (Reportages). 17.55 Prijsvraag
18.10 Groenten en fruit. 18.15 Stad
senior. 18.30 Klaaglijn, bel 719071).
ji- IN DE VLIEGEMOLEN in Voorburg trad onlangs de Engels/Amerikaan-
se popgroep „The Police” op. Een filmploeg van de VOO was daar
aanwezig en maakte opnamen, die vanavond in het Veronica-programma
„Countdown" worden uitgezonden. Op de foto Sting van „The Police"
(Nederland 2 om 20.32 uur).
Toch was niet dit onderzoekresul
taat de aanleiding voor Dick van
Reeuwijk om zijn film „Sondermel-
dung Texel: de opstand der Geor-
giërs”, die de NOS vanavond op het
scherm brengt, te maken, maar het
feit dat hij ontdekte dat er over dit
„laatste slagveld van Europa tij
dens de Tweede Wereldoorlog” via
de televisie nog nauwelijks aan
dacht was besteed. Het haastig in
gestelde onderzoek bracht alleen
maar aan het licht dat zijn vermoe-
NEDERLAND I
16.50 De Luchtbus.
18.00 NOS: Nieuws voor doven
en slechthorenden.
18.30 Sesamstraat.
18.45 Toeristische tips.
18.50 Staatsloterij.
18.55 Journaal
18.59 Van gewest tot gewest.
19.20 P P: Uitzending van de
PPR.
19.30 NOS:
DUITSLAND I j
17.50 Journaal. 18.00 Cabaretpro-
gramma. 18.15 Eine Amerikanische
familie, tv-serie. 19.15 Aktualiteiten.
19.45 Informatief programma. 20.00
Journaal. 20.15 Reportage. 21.15 Do
cumentaire serie. 22.15 Licht mu
ziekprogramma. 22.30 Aktualiteiten.
23.00 Documentaire. 24.00 Journaal.
DUITSLAND II
17.40 Aktualiteiten en muziek. 18.20
Wie erziehe ich meinen Vater, tv-
serie. 19.00 Journaal. 19.30 Muzikale
show. 21.00 Aktualiteiten. 21.20 Ge
sprek. 22.20 Die allseitig reduzierte
Persönlichkeit - Redupers, tv-spel.
23.55 Journaal.
DUITSLAND III
18.00 Kleuterprogramma. 18.30 TV-
cursus Natuurkunde. 19.00 Jeugd-
magazine. 19.45 Journal 3. 20.00
Journaal. 20.15 Schweigen ist Gold
(Le silence est d’or), speelfilm. 21.50
Informatief programma. 22.20 Film-
portret. 23.05 Journaal.
BELGIË (NED.)
NET I
18.00 Tekenfilmserie. 18.05 Jonge
renprogramma. 18.30 Avonturense-
rie. 18.55 In het ootje (one good turn),
film. 19.17 Standpunt. 19.37 Medede
lingen en Morgen. 19.45 Journaal
20.10 Mork en Mindy, tv-serie. 20.35
Panorama. 21.25 Naar de top (Top of
the Hill), tv-spel. 22.15 Aktie pro
gramma. 22.45 Journaal.
NET II
20.10 Sportprogramma. 20.40 De
boeren (Chlopi), tv-serie. 21.30 Film-
rubriek.
NEDERLAND I
11.30 NOS/NOT:
fusie.
13.00 NOS: Nieuws voor dover
en slechthorenden.
Schooltele-
14.00 NOS/NOT:
visie.
18.00 NOS: Nieuws voor doven
en slechthorenden.
18.30 Sesamstraat.
18.45 Paspoort, voor Turken.
18.55 Journaal.
18.59 NCRV: Staaltje de loco
motief, tekenfilm.
19.05 Kerkbuurt, religieus pro
gramma.
19.30 Koning Voetbal Hi-Ha
honderd jaar, amuse
mentsprogramma.
21.05 Lucy en Mr. Mooney, tv-
serie.
21.37 NOS: Journaal.
21.55 Markant.
23.00 Journaal.
23.05 Den Haag vandaag.
den over de algemene onbekend
heid met dit onderwerp juist bleek
te zijn.
Tijdens de zogenaamde operatie
Barbarossa in 1941 drongen de
Duitse troepen met succes de Sov-
jet-Unie binnen en maakten miljoe
nen gevangenen, waaronder Geor-
giërs. De gevangenen verdwenen in
kampen, waar de omstandigheden
zo mensonterend waren dat tiendui
zenden van hen stierven. Toen de
Duitsers uit die kampen mensen
gingen recruteren voor de Ostlegio-
nen, was de keus voor de gevange
nen niet erg moeilijk: of van honger
en kou omkomen, of voor de Duit
sers gaan vechten met een kleine
kans om te overleven.
Een Georgisch bataljon belandde
in 1943 in Zandvoort en enkele Rus
sen zochten contact met het plaatse
lijke verzet, in dit geval de CPN, om
hen te voorzien van wapens en
voedsel. De Georgiërs maakten ook
kustmijnen onklaar om een gealli
eerde invasie mogelijk te maken.
Toen het bataljon eind 1944 tegen
de Duitsers in opstand wou komen,
kon het verzet dit tegenhouden om
dat men meende dat het een zinloos
bloedbad zou worden.
Er werd af gesproken dat de Geor
giërs pas dan in actie zouden komen
als ze door de Duitsers werden ge-
BELGIË (NED.)
NET I
18.15 Tekenfilmserie. 18.20 Docu
mentaire. 18.45 Jeugdserie. 19.35 Me
dedelingen en Morgen. 19.45 Jour
naal. 20.10 Weerbericht. 20.15 Docu
mentaire. 21.15 De grappenmaker,
tv-spel. 22.05 Interview. 22.55 Jour
naal.
Veronica’s Info toont van
avond een reportage over de
man die zichzelf „Jack the rip
per” noemt en in Engeland al
twaalf vrouwen heeft vermoord.
□IT, POOR- JOÜ.' Vklgö
JL) CAN AfAAR
IN)
spreken. Het heeft,hem toch nog de
nodige moeite gekost om de diverse
mensen voor de camera te krijgen,
maar uiteindelijk is het dan toch
nog gelukt.
Dick van Reeuwijk over zijn film:
„Ik zie het toch als een soort reha-
blitatie voor de Texelaars en de
Georgiërs. Veel mensen dachten
dat de opstand van de Georgiërs
een wanhoopsdaad was, maar nu
staat wel vast dat ze al veel eerder
acties tegen de Duitsers hebben on
dernomen. Ik denk overigens niet
dat de film veel zal openhalen bij de
Texelse bevolking (er kwamen tij
dens de opstand 117 eilandbewo
ners om het leven, red.). Het enige
waar de mensen zich nog kwaad
over maken, is de handelwzije van
de BVD. Daar zijn ze echt nog heel
verontwaardigd over”.
En dat de schrik er bij sommige
mensen nog steeds goed in zit,
wordt welk bewezen door het feit
wat een nu hoogbejaarde Texelaar
tegen Van Reeuwijk zei toen hij om
zijn medewerking vroeg: „Ik ga niet
als communist het graf in!”.
In „Sondermeldung Texel” ko
men zowel Duitsers, Russen als Ne
derlanders aan het woord. De toen
malige Duitse proviandmeester
Heinz Hlwatschek, die nog steeds
op het eiland woont, zegt: „Ik kan
me erg goed voorstellen dat die
Russen in opstand zijn gekomen,
maar voor Texel is het een ramp
geweest”.
Vooral ooggetuigen komen aan
het woord, aangezien er behalve
drie minuten authentiek beeldmate
riaal dat door de Canadezen werd
gemaakt niets op film werd vast
gelegd. Dick van Reeuwijk maakte
dan ook dankbaar gebruik van de
Russische speelfilm „Gekruisigd ei
land” over de opstand, die als een
soort rode draad door de twee uur
durende documentaire loopt. (Ne
derland 1 om 19.30 uur)
20.32 VOO: Countdown.
21.05 Mooi Nederland, natuur
serie.
21.30 Starsky Hutch, tv-serie.
22.25 Info.
23.05 NOS: Journaal.
23.10 TELEAC: Medische cur
sus, helpen bij sexuele
moeilijkheden (6).
In de rubriek Kenmerk staat
vanavond de vraag centraal:
F PP VÜANJPPM VAN MAXIMUè
ZDNJ.MDN) V«ISN)PPN>.' Af&WVgW
pus; pp vü*7
L AAA^AAP... y
'f''
•HILVERSUM I
Ieder heel uur nieuws. NCRV. 0.0
Late Date. 2.02 Nachtdienst. 7.0
Vandaag donderdag. (7.10 Hfl
levende woord. 8.03 Hier en nu. 8.2
In ’t voorbijgaan). 9.03 Wie wee
waar Willem Wever woont? 10.0
Muziek bij de koffie. 12.03 Het nutti
gen van etenswaren is toegestaar
12.40 Diefstal of dienst?, middag
pauzedienst. 13.03 Hier en nu. 13.2
NCRV-Globaal. 17.02 Rozegeur ei
prikkeldraad. 18.11 Hier en nu. 18.3'
In beweging. 18.45 Leger des Heils
kwartier. 19.02 De wereld zingt God
lof. 19.55 Op de man af. 20.03 t I
Ted-tijd. 21.02 Orgelbespeling. 21.4:
Literamadonderdag. 22.02 Bij cl
tijd. NOS: 23.02 Met het oog O)
morgen.
HILVERSUM II
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtend
gymnastiek. 7.20 AVRO. Aktueel ei
informatief. 7.30, 8.00 en 8.3i
Nieuws. 9.00 Gymnastiek voor d:
vrouw. 9.10 Waterstanden. 9.11
Werkbank. 10.00 Radio Lawaaipape
gaai. 10.10 Van Strauss tot straus(s)
10.30 ’t Is historisch. 10.50 AVRO’
Radiojournaal. VARA: 11.00 Pop
rtiuziek. AVRO: 11.20 Aspecten
11.50 Regio-naal. provinciale infor
matie. RVU: De tinten van zwart ei
wit. Overheidsvoorlichting: 12.1)
Uitzending voor de landbouw
AVRO: 12.26 Mededelingen voo
land- en tuinbouw. 12.30 Nieuws
12.36 AVRO’s Radiojournaal. 12.5)
AVRO-Tema’ 13.00 Nieuws. 13.1
Europa. 13.30 Yoga voor iedereen
13.37 Per Saldo. 13.55 Beursplein 5
14.00 ’n middagje AVRO. (Met on
16.00 Radio Lawaaipapegaai). 16.3)
De Slag bij Nieuwpoort. 17.24 Mede
delingen. 17.30 Nieuws. 17.3)
AVRO’s Radiojournaal. 17.55 Rich
ting. IKON: 18.05 Kleur. Overheids
voorlichting: 18.35 Tekst en uitleg
P.P.: 18.50 Uitzending van de WD
AVRO: 19.00 AVRO-Academie
19.20 In de kaart gespeeld. 21.00 Be
werkers van Bach. 22.30 Nieuws
22.40 Klassieke pianomuziek. 23.11
Jazz Spectrum. 23.50 AVRO’
Radiojournaal. 23.55 Nieuws.
HILVERSUM III
Ieder heel uur nieuws. TROS: 7.01
De Havermoutshow. 9.03 Contini
muziek. 11.03 De Polderpopparade
12.03 De Nederlandstalige top tiei
en kwiswijs. 13.03 50 Pop of eer
envelop. 15.03 TROS Top 50. NOS
18.03 De Avondspits met de Nationa
le Hitparade. TROS: 19.02 Poster
20.02 Soul Show. 22.02 Sesjun. 23.0:
LP-werk.
HILVERSUM IV
VARA: 7.00 Nieuws. 7.02 Groot ei
klein. 9.00 Nieuws. 9.02 De Frans<
opera 1925-1950. 9.32 Tijdgenote)
van Beethoven. 10.45 Frans-Itali
aans Ochtendconcert: Radio Filhar
monisch Orkest. 12.00 Nieuws. 12.0!
Klassieke pianomuziek 13.00 He
zout in de pap. 13.25 Pianomuziek
14.00 Nieuws. 14.02 Radio Kamei
Orkest vocale solisten en orgel er
met Het Klein Omroepkoor: Klassie
ke muziek. 15.30 Klassieke liederen
16.00 Het zout in de pap. 16.25 Oud)
muziek.
STAD RADIO AMSTERDAM
12.00 Aktualiteiten en muziek
(12.30 Stad in de stad. 12.55 Prijs
vraag). 17.00-19.00 Aktualiteiten er
ir Twee mannen uit het Texelse drama, die eikaars leven wisten te redden. Links H.
SNOEK, die als ondergrondse de „goede" Duitser HEINZ HLAWATSCHEK (rechts)
tijdens de opstand wist te redden.
Sondermeldung
Texel: Opstand der Geor- Van der ~Valk, tv-sërië~224Ó Infor?
giërs, documentaire.
21.37 Journaal.
21.55 Panoramiek.
22.25 Studio Sport.
22.55 Journaal.
23.00 Den Haag vandaag.
Kan Israel de vrede nog wel le
ren? Het programma laat zien
dat de hele Israëlische samenle
ven doortrokken is van maatre
gelen ter bescherming van de
veiligheid van de burgers. De
vraag rijst of de Israëli nog wel
ooit kunnen wennen aan de vre-
dessituatie. (Nederland 2 om
19.24 uur).
dwongen aan het front te gaan
vechten. Op 5 april 1945 dreigde dat
te gebeuren en stond de Georgiërs,
intussen gelegerd op het uiterst
vreedzame Texel, niets anders te
doen dan naar de wapens te
grijpen.
Het gevolg was „De dag der ge
boorte”, een in eerste instantie suc
cesvolle actie die door de Duitsers
bloedig werd neergeslagen. Het Ca
nadese leger maakte op 20 mei ten
slotte een einde aan de oorlog tus
sen Georgiërs en Duitsers, maar dat
er van het bataljon toch nog 228
Russen naar huis terug konden ke
ren, was vooral te danken aan de
hulp die de Texelaars hen hadden
gegeven.
Voor de Duitsers bleven de Geor
giërs deserteurs, zo blijkt in de film
onder meer uit een verklaring van
de toenmalige Duitse commandant
Klaus Breitner en de Russen zagen
hen lange tijd nog voor overlopers
aan. Vermoedelijk werden de
overgebleven Georgiërs pas in 1956
officieel gerehabiliteerd. Van Rus
sische zijde zijn daar echter geen
mededelingen over gedaan.
Jaren geleden wilde Dick van
Reeuwijk zijn plannen al uitvoeren,
maar hem bleek al gauw dat met
name de Texelaars er niet happig
op waren hun medewerking te ver
lenen. Vooral de rol die de Binnen
landse Veiligheidsdienst vlak na de
Tweede Wereldoorlog heeft ge
speeld, was hier debet aan. Vele
Texelaars die hulp hadden geboden
aan de Russen werden er tijdens de
koude oorlog van verdacht nog
steeds contacten met het Oosten te
hebben en de volgens de BVD
daarbij behorende communistische
sympathieën.
Nog steeds, anno 1979, zijn veel
Texelaars ervan overtuigd dat zij
door de BVD in de gaten worden
gehouden en doen daarom liever
geen mededelingen over hun rol tij
dens de opstand der Georgiërs.
Zo’n drie jaar geleden probeerde
Van Reeuwijk het echter opnieuw.
Ditmaal lukte het hem enige mede
werking te krijgen, ook van de Rus
sische ambassade in ons land, om
dat hij met enkele Georgiës wilde
NEDERLAND II
13.00 en 18.00 NOS: Nieuws
voor doven en slechtho
renden.
18.55 Journaal.
19.59 TROS. De TROS Top-50.
20.00 NOS: Journaal.
20.27 Theater en thuis, theater
programma.
21.30 De verlaten mijn, tv-serie.
22.20 Aktua tv.
23.10 Soap, tv-serie.
23.40 NOS: Journaal.
NEDERLAND II
18.10 TELEAC: Russisch
voor beginners (25).
18.55 NOS: Journaal.
18.59 IKON: Kinderen werken
ook. documentaire.
19.25 IKON-KRO/RKK:
Kenmerk.
20.00 NOS: Journaal.
20.27 SOCUTERA: Film van de
AVO-Nederland.
DUITSLAND I
17.50-18.00 Journaal. 18.00 Dr. Med.
Jonathan Ferrier, tv-serie. 18.30
Licht muziekprogramma. 18.40 Dr.
Med. Jonathan Ferrier, tv-serie.
19.15 Aktualiteiten 19.45 Licht mu
ziekprogramma. 20.00 Journaal.
20.15 Der Doktor, tv-film. 21.45 Film
reportage. 22.30 Journaal.
DUITSLAND II
17.40 Aktualiteiten en muziek. 18.20
Spelprogramma. 19.00 Journaal.
19.30 TV-portret. 20.15 Aktueel ma
gazine. 21.00 Aktualiteiten. 21.20
matief programma. 22.15 Reportage.
22.55 Hedda Gabler, toneelstuk. 0.55
Journaal.
DUITSLAND III
18.00 Kleuterprogramma. 18.30 TV-
cursus Engels. 19.00 Reportage.
19.45 Journal 3. 20.00 Journaal. 20.15
Amusementsprogramma. 22.00 In
formatief programma 22.05 Pal
Joey (Pal Joey), speelfilm. 23.50
Journaal.
-
MIN0WF..
JOU SSN UfSJg
JL) WIlrTMDN COMPAGNON)
IN WAtR. gPCNSgM
wér uoze FWAArjes.
Hg? IK ZAL. Jg.'
