k
b
Bewoners:
Buurten starten huur-actie
Trouwen
Piet Hein
„Tijdens de verbouwing gaat het leven door
Canadezen
Zwart
1
1.1.
z
Onvoorstelbaar
WOENSDAG
10 OKTOBER
AMSTERDAM
19 7 9
8
nuis.
a
61
N
r
onder redactie van Theo van der Kaaij
Si»
je vader zeggen: geef me een tien
tje om naar de stad te gaan”.
Wat te denken van een functio
naris van Bouw- en Woningtoe
zicht met de volgende opmerking
over de Dapperbuurt: „Over die
hele buurt, daar komen zoveel
klachten over, het beste zou zijn
er een groot stuk plastic over
heen te spannen
Ze hebben geen ruimte. Het is een
troep.”
„Je kunt niet elke avond tegen
„Ik vind dat je hier in de Dap
perbuurt haast niks kan doen.
Alleen maar in de Wagenaar-
straat, voetballen. Voor je deur?
Ze zeggen: „Ga ergens anders
spelen, anders bel ik de politie
op.” En ik speelde notabene voor
mijn eigen deur!”
„De mensen zijn elkaar spuug
zat, ze zijn allemaal geïrriteerd.
i hun
De mensen houden het wachten op vernieuwing niet vol.
Vernieuwing van de Dapper buurt
betekent nog 20 jaar ellende
Het is deze week feest in de Dapperbuurt om de misère even te vergeten.
uat
I
ss^":4“
rl979.
I
>ten.
Fd
)ver
isver
ie ik
|d
Op het jaarlijks terugkerende Dapper-
roger
bleem.
ekent:
ras-
e
jaan”
>r van
't zelf
svoe-
- de
itrum
je
ok-
ilpen
ichet.
te”.
sen.
Bas
ils
oor
Als
ld.
lun-
nou
s".
i, ben
sn
neraal Piet Hein buit maakte in de Baai
van Mantanzas aan de noordkust van
Cuba. Toen het zilver en goud veilig
geborgen was aan de Haarlemmerstraat
braken er rellen onder het scheepsvolk
uit. Zij vonden dat zij veel te weinig
verdienden en het WIC-gebouw werd
bestormd om een greep te doen naar de
schat. De plaatselijke schutterij wist de
aanvallers te verdrijven.
Buurt en gemeente werken intensief sa
men bij de aanpak van de problemen. Er
is een speciale projektgroep van gemeen-
te-ambtenaren en een voorpost in de
buurt moet de gemeente bereikbaar hou
den voor de bewoners. Voorpost-functio-
naris Guus Blok weet waarover hij
spreekt als het gaat om de problemen van
de Dapperbuurt, hoewel hij de kritiek uit
het klachtenrapport wel erg ongezouten
vindt. „De omstandigheden waaronder de
mensen hier moeten wonen zijn onvoor
stelbaar, „zegt Blok, „Tante Cor moet met
een valhelm op naar de wc en als er
vrachtwagens door de straten rijden valt
bij de mensen de kalk naar beneden. De
meeste huizen zijn in particulier eigen-
Van Bommel: „De mensen houden het
gewoon niet vol. Het gaat allemaal veel te
lang duren. De gemeente zegt veel te snel
dat het allemaal goed gaat en dat de
inspraak loopt als een trein. Maar het gaat
helemaal niet goed. Er liggen terreinen
braak waar al lang gebouwd had kunnen
zijn. Een plan heeft zelfs een vertraging
opgelopen van 4'A jaar. Vaak zijn er geen
aannemers te vinden om de huizen te
bouwen omdat het te weinig opbrengt. Op
dit moment is het tempo van sloop veel te
hoog waardoor de aansluiting met de
nieuwbouw verloren gaat. Er is hier een
bloeiende Dappermarkt, waarvan de
kooplieden nieuwe opslagplaatsen moe
ten hebben, omdat de bestaande gesloopt
worden. Nu al is bekend dat de kosten
daarvan veel te hoog zijn. De gemeente
schrijft dikke nota’s over werkgelegen
heid die behouden moet blijven in Am
sterdam. En deze werkgelegenheid dan,
hier in deze buurt, die gaat zo naar gort.”
„Wanneer de buurt in dit tempo ver
nieuwd wordt, zitten de bewoners twintig
jaar in de ellende. Niemand praat erover
hoe dat begeleid gaat worden. Er is maat
schappelijk werk voor de mensen, maar
dat soort problemen worden verdonkere
maand.”
Paartjes die in Amsterdam willen
trouwen kunnen nog maar een jaar te
recht op het stadhuis aan de Oudezijds
Voorburgwal. Huwelijken zullen straks
worden voltrokken in het West-Indisch
Huis aan de Haarlemmerstraat 75. De
gemeenteraad moet deze tijdelijke maat
regel nog goedkeuren, want het wachten
is natuurlijk op de bouw van het nieuwe
stadhuis aan het Waterlooplein. B. en W.
denken aan een periode van vijf jaar. De
winkeliersvereniging Haarlemmerstraat
is erg in haar nopjes met deze nieuwe
functie van een van de oudste monu
menten van de stad. Het aanzien van de
buurt zóu een flink stuk opgevijzeld
worden.
Het West-Indisch Huis kwam eind 1975
in de belangstelling door een grote
brand, veroorzaakt door een vuurpijl.
Het dak en grote delen van het gebouw
werden verwoest. Het was tot op dat
moment eigendom van een textielfirma.
De gemeente Amsterdam was financieel
niet in staat het gebouw te kopen en te
restaureren. De stichting Het West-In-
disch Huis werd opgericht om geld in te
zamelen teneinde aankoop en restaura
tie mogelijk te maken. Het bedrag dat
nodig is komt in de buurt van de zilver
vloot die Piet Hein 350 jaar geleden
Nederland en het onderhavige pand bin
nenloodste: twaalf miljoen gulden.
Oorspronkelijk was het gebouw be
doeld als Stedelijke Vleeshal. Zes jaar
na de bouw, in 1623, vestigde de West-
Indische Compagnie haar hoofdzetel op
deze plek aan Haarlemmerstraat en He-
renmarkt. In de kelders van het gebouw
kwamen de schatten te liggen van de
Spaanse zilvervloot, die compagniesge-
In het jaar 1629 werd de zilvervloot binnengebracht in het hoofdkwartier van de West-
Indische Compagnie aan de Haarlemmerstraat.
dom en er wordt geen flikker aan onder
houd gedaan. Het is ongelooflijk dat de
bewoners niet harder klagen bij hun huis
eigenaar. Er moet ontzettend veel gebeu
ren, maar als gemeente kun je onmogelijk
alles tegelijk aanpakken. Wij geloven in
het doorschuifsysteem, waarbij de men
sen die het slechtst wonen het eerst aan de
beurt komen. Het kost allemaal veel tijd.
Ontwerpen en bouwen van nieuwe huizen
duurt drie jaar. Onteigeningsprocedures
remmen vaak de voortgang yan een pro-
jekt.”
„Het is waar, als je voor nieuwbouw
kiest moet je er wel wat voor over hebben.
De mensen zitten jaren in de rotzooi. Wel
hebben ze zekerheid over waar ze straks
terecht komen. Van dichtbij kunnen ze
zien hoe hun woning opschiet en van
bepaalde dingen kunnen ze precies vertel
len hoe het eruit moet gaan zien. Ook over
de huren bestaat zekerheid. Er is gegaran
deerd dat de woning per maand niet meer
dan 300 tot 350 gulden kaal gaat kosten. Ik
kan de buurt helaas geen optimistisch
beeld geven over de stand van zaken.
Vaak kan er niet gebouwd worden omdat
er geen aannemer te vinden is die voor de
prijs van de gemeente wil werken. Dat
schijnt hier in de Dapperbuurt wel het
ergste te zijn van de hele stad.”
De ambtenaren op de voorpost en in de
projektgroep zijn meestal van goede wil,
maar beloven te veel. Directies van ge
meentelijke diensten kunnen gemakkelijk
zaken verbieden die hun ambtenaren ter
wille van een buurt voorstellen. De sfeer is
vaak te snijden op bewonersvergaderin-
gen waar ambtenaren zich nogal eens
minder taktisch uitlaten.
Een goed voorbeeld
van een slecht nieuw
bouwproject met te hoge
huren zijn de Roomtuin-
tjes in de Dapperbuurt.
Meer dan 70 percent van
de bewoners heeft huur
subsidie, die vaak niet
toereikend is. In maart
van dit jaar begon wo
ningbouwvereniging On
ze Woning processen om
niet-betalende bewoners
het huis uit te laten zet
ten. Staatssecretaris
Brokx van Volkshuis
vesting is niet bereid op
de eisen van huurverla-
ging in te gaan, hoewel
de vaste Kamercommis
sie dit geadviseerd heeft.
festival luchten de bewoners van de Am
sterdamse Dapperbuurt hun hart. Een
week lang is er feest om de ellende te
vergeten die het wonen in een sanerings-
buurt oplevert, om het plezier dat de be
woners ondanks alles met elkaar kunnen
hebben en om op een rijtje te zetten hoe
het met de toekomst van de buurt is
gesteld.
De Dapperbuurt, in het oostelijke stads
deel grofweg ingesloten door Tropenmu
seum en Muiderpoortstation, is niet de
eerste de beste 'saneringswijk. Meestal
worden ze in een adem genoemd: de Dap
perbuurt en De Sterke Arm, een actie
groep die door de gemeente werd ge
vreesd en door andere buurten op handen
werd gedragen. Als actiegroep heeft De
Sterke Arm dit jaar opgehouden te be
staan wegens het boeken van opmerkelij
ke successen. Ervoor in de plaats zijn de
Samenwerkende Groepen Dapperbuurt
gekomen die de strijd voor een leefbare
buurt onverdroten voortzetten.
Dapperbuurter Frans van Bommel: „De
Sterke Arm was een politieke actiegroep
die een gevecht met de gemeente Amster
dam heeft geleverd om drie principiële
eisen: het behoud van de buurt, het be
houd van het buurtkarakter en het be
houd van de volkscultuur. Volgens de
plannen die de gemeente met de Dapper
buurt had, zou dat allemaal radicaal ver
dwijnen. Wij hebben dat gevecht gewonen
en het heeft een uitstraling gehad naar
andere buurten in de stad. Dit is de eerste
plek in Amsterdam waar de stadsvernieu
wing anders is aangepakt, zoals de bewo
ners het zelf willen. Dat ligt nu allemaal
vast in een bestemmingsplan.”
„De bewoners kregen inspraak op de
plannen, maar door inspraak wordt elke
actiegroep uitgehold. Er kwamen nu heel
andere zaken aan de orde zoals procedu
res, beleid, problemen met huren en aller
lei regelingen. Allemaal zaken voor de
bewoners zelf, wat reden was om De Ster
ke Arm op te heffen, want deze actiegroep
heeft alleen maar voor zichzelf ge
sproken."
De overwinningsroes van de Dapper
buurt werd getemperd door de praktijk
van de inspraak. De prettig leefbare Dap
perbuurt is nog slechts een stapel papier
die elke week hoger wordt. Het kan er
allemaal piekfijn uit komen te zien: sloop
van verrotte huizen en nieuwbouw ervoor
in de plaats, winkels, bedrijven, voorzie
ningen, groen en speelsheid. Wat gaat het
alleen ontzettend lang duren eer het zover
is. De actieve Dapperbuurters hebben de
vingers op een aantal zere plekken gelegd
en deze onder de neus van het gemeente
bestuur gehouden.
Een Initiatiefcomité, dat ook het Dap
perfestival heeft georganiseerd, heeft in
de loop van dit jaar vier klachtenrappor
ten geschreven waarin ernstige zorg
wordt uitgesproken over de leefbaarheid
van de buurt tijdens de afbraak en ver
nieuwing. Achtereenvolgens zijn behan
deld „de straat”, „de markt”, „gemeen
schappelijke voorzieningen” en „nieuw
bouw”. De ondertiteling van alle rappor
ten luidt steeds: „Tijdens de verbouwing
gaat het leven door”.
De stadsvernieuwing is zichtbaar ge
worden in de Dapperbuurt. Op diverse
plekken hebben de slechtste huizen al
plaats gemaakt voor nieuwe etagewonin-
gen, bestemd voor de Dapperbuurters
zelf. Er liggen prachtige plannen klaar
voor een gefaseerde aanpak van de rest
van de buurt. Nieuwbouw moet aanslui
ten op sloop, waarbij de bewoners volgens
een doorschuifsysteem direkt naar een
nieuwe woning kunnen verhuizen. In de
praktijk staan de zaken er helaas minder
mooi voor. De bewoners hebben bij de
gemeente aan de bel getrokken omdat het
afwachten van de totale vernieuwing van
de buurt vrijwel niet vol te houden is.
Wonen in een buurt die gesaneerd wordt
betekent jarenlang wonen middenin de
troep die sloop en opbouw met zich mee
brengen. De straten die open liggen, de
herrie van slopersbal en heiblok, de voor
zieningen die onherroepelijk op een laag
pitje komen te staan.
functionarissen van wo
ningbouwcorporaties.
Huuractiegroepen uit de
hoofdstad, Rotterdam,
Utrecht, Nijmegen en
Groningen hebben aan
de discussie deelgeno
men om de tien-percents-
eis van Amsterdam tot
een landelijke eis te laten
uitgroeien. Directe aan
leiding tot deze actie is
het feit dat talloze bewo
ners van nieuwe huizen
in stadsvernieuwingsge
bieden de huur niet meer
op kunnen brengen. Wo
ningbouwcorporaties
komen in financiële pro
blemen en dreigen huur
ders met uitzetting.
In 1647 verliet de West-Indische Com
pagnie haar hoofdkwartier en het ge
bouw kreeg in de loop van de eeuwen
totaal verschillende functies. Het werd
achtereenvolgens logement voor hoge
gasten, vleeshal, weeshuis, oudelieden-
huis en tenslotte eigendom van een tex
tielfirma. Na de brand in het monumen-
tenjaar 1975 viel het gebouw ten prooi
aan vernielers. Tegels en ruiten werden
kapotgeslagen, koper en lood gestolen.
Nu, vier jaar later, is het restauratie
werk in volle gang. Nog niet de helft van
het werk is gedaan en hoe al het geld bij
elkaar moet komen is nog de vraag.
Particulieren kunnen hun steentje bij
dragen aan het herstel van het West-
Indisch Huis door zilveren penningen te
kopen a 205. Het werk staat onder
leiding van architect G. de Klerk en
wordt uitgevoerd door de Hollandsche
Beton Maatschappij. Deze firma doet
sinds kort meer dan restaureren alleen.
Er wordt meegewerkt om de kosten zo
laag mogelijk te houden door nieuwe
technieken te introduceren. Het gebouw
moet in 1980 klaar zijn. De stichting
breekt zich nog het hoofd over het toe
komstige gebruik van het monument. De
bestemming als gemeentelijke trouw
zaal beslaat slechts een gedeelte van de
benedenverdieping. Vast staat al dat er
bejaardenwoningen in zullen worden ge
maakt, kantoorruimte en zalen voor re
cepties en buurtactiviteiten.
r ■-
-
In het kader van het
jaarlijkse Dapperfesti
val is dinsdag over deze
materie een forumdis
cussie gevoerd tussen
bewoners, politici en
De huren van nieuw
bouwwoningen in stads
vernieuwingsgebieden
mogen niet meer bedra
gen dan tien percent van
het netto inkomen van
de bewoners. Deze eis
hebben de Amsterdamse
Dapperbuurt, Kinker-
buurt, Nieuwmarkt-
buurt, Kattenburg en
Bickerseiland op tafel
gelegd bij gemeente en
rijk.
De Canadezen zijn weer in aantocht.
In mei 1980 ontvangt Amsterdam 350
veteranen uit de Tweede Wereldoorlog
om de bevrijdingsdagen van 1945 te her
denken. Van 2 tot 9 mei krijgen de Cana
dese gasten de reis naar en een verblijf
in de stad aangeboden op kosten van de
gemeente Amsterdam. Het is wel de be
doeling dat de Canadezen bij particulie
ren de nacht doorbrengen. Het gebeuren
valt samen met een manifestatie in Nij
megen waar niet minder dan 2500 vete
ranen uit Canada verwelkomd zullen
worden. Het hiervoor opgerichte comité
„Thank you Canada” werkt nauw sa
men met dat in de hoofdstad „Amster
dam dankt zijn Canadezen”.
Hoogtepunt van het bezoek aan Am
sterdam zal de herhaling zijn van de
intocht van Berlagebrug naar Dam
waarbij gebruik zal worden gemaakt
van oude legervoertuigen. De Canadese
opperbevelhebber van destijds heeft
toegezegd te komen. Op 4 mei zal er een
grote herdenkingsbijeenkomst zijn op
de Dam en op 7 mei brengen alle Cana
dezen een bezoek aan de erebegraaf
plaats Groesbeek bij Nijmegen. Tijdens
de manifestatie zal veel aandacht wor
den besteed aan voorlichting aan jonge
ren die de oorlog niet hebben meege
maakt. Er komt een speciale tentoonstel
ling over de gebeurtenissen tussen 5 en 8
mei, een grammofoonplaat met liedjes
uit het jaar 1945 en een herdruk van het
laatste nummer van het illegale blad „De
Vliegende Hollander”. Onder redactie
van de vier oud-illegale bladen Het Pa
rool, De Waarheid, Trouw en Vrij Neder
land komt er een boek uit, speciaal voor
jonge mensen.
De organiserende comités zeggen niet
te willen herdenken uit louter nostalgi
sche overwegingen. Zij willen de komen
de generaties eraan herinneren welke
prijs er is betaald voor gerechtigheid,
vrijheid en vrede. Het Amsterdamse
D’66-raadslid Ernst Bakker heeft aange
drongen op het opsporen van oud-ver-
zetsmensen die nu door omstandigheden
buiten Amsterdam wonen. Zij hebben,
meent hij, het meeste recht om de feeste
lijkheden in 1980 bij te wonen.
Wie zich per tram, bus of metro door
Amsterdam laat vervoeren zonder daar
een plaatsbewijs voor te kopen loopt het
risico een boete te moeten betalen van
26,-. Dit bedrag, dat per 1 oktober bijna
is verdubbeld, bestaat uit het boetebe
drag van ƒ25,- en een gulden voor het
plaatskaartje. Die ene gulden geeft de
zwartrijder het recht in het voertuig te
blijven zitten tot de zonegrens wordt
bereikt. Bij verder rijden moet een
nieuw kaartje worden aangeschaft. Wie
de boete weigert te betalen, krijgt een
proces verbaal van de controleur. De
rechter gaat dan de boete opleggen, die
in de meeste gevallen hoger uitvalt dan
25,-. Wie het geld niet bij zich heeft, kan
de volgende dag naar het hoofdkantoor
van het Gemeentevervoerbedrijf komen
om alsnog te betalen. Mocht de zwartrij
der besluiten maar niet te komen, dan
volgt toch een proces verbaal, want de
controleur dient naam en adres te
noteren.
•fr Nieuwe huizen in oude straten.
