Jonge meesterviolist Boris
Belkin treedt op met NPO
Medici String Quartet
puntgaaf in Britten
Elektriserend
musiceren
Pip Simmons Group stelt
gebruik kernenergie
boeiend ter discussie
Toch uitreisvisum
De Idioot voor
voor operazangeres
Reni Penkova
Bond voert actie
grammofoonplaten
onbepaalde tijd
uitgesteld
tegen „kwalijke”
E
Dagje uit in
Düsseldorf
i
ri
Kamermuziekensemble toch van zeer hoog niveau
door Johan van Kempen
Protest en pleidooi afgewogen naast elkaar gezet
Intermezzo
s
Breed repertoire
13
DONDERDAG
I 1
OKTOBER
19 7 9
KUNST
12
H
JOHAN VAN KEMPEN
GEMMA COEBERGH
Inlichtingen bij al onze kantoren
busreis op elke eerste
zaterdag van de maand
eerstvolgende datum:
Zaterdag
3 november 1979
Reissom:
30,- per persoon
Terug om plm. 21.30 uur.
Voor deelname aan deze reis is het noodzakelijk, dat u over een
paspoort, dat maximaal vijf jaar verlopen mag zijn, of over een
geldige toeristenkaart beschikt
U dient ook reeds in Nederland Duitse marken te kopen,
aangezien aan de grens niet wordt gestopt.
U
maar
(ADVERTENTIE)
KO VAN LEEUWEN
(Van onze kunstredactie)
er
tal
HAARLEM. De in 1948 in Rusland geboren violist Boris Belkin, geeft
deze week een aantal concerten met het Noordhollands Philharmonisch
Orkest onder leiding van Jerzy Katlevicz. Belkin studeerde aan het Conserva
torium van Moskou (viool, piano en directie) en werd in 1973 winnaar van het
Internationaal Vioolconcours in de Russische hoofdstad.
nt’
de
'kt
Boris Belkin is juist in Europa terugge
keerd van een Zuidamerikaanse toernee,
om na dit Hollandse intermezzo door te
reizen naar West-Duitsland, terwijl hij nu
tegelijkertijd voorbereidingen treft voor
de realisering van grammofoonplaten
projecten met het Concertgebouworkest,
The London Philharmonic Orchestra en
Die Wiener Philharmoniker. Ook het nu
met het NOP te spelen Vioolconcert van
Glazoenov hoort bij de toekomstige opna-
mens. Een briljante compositie die hij
eerst in een heleboel concertzalen in aller
lei landen zal laten horen. „Dan komt het
’t beste naar m’n zin op de plaat”.
Boris Belkin geeft het in de praktijk
overigens naar eigen zeggen altijd weer
een iets andere belichting: „Net als Isaac
Stern van wie ik drie keer Beethoven
achter elkaar hoorde; drie keer anders
experimenteer ook ik voortdurend binnen
het door de componist aangegeven ka
der”. Kan ook niet anders, volgens Belkin.
„Op die manier blijft het levend. Ik teken
ook nooit streken aan in m’n partijen; óp
en afstreek, accenten, ’t is altijd weer even
anders. Zo blijft het avontuur”.
AVIGNON (AFP). De Bulgaarse au
toriteiten hebben toch een uitreisvisum
verstrekt aan de sopraan Reni Penkova,
zodat zij kan optreden in uitvoeringen
van Verdi’s Nabucco op 2 en 4 november
in de opera van Avignon, zo heeft de
directie van deze instelling in Zuid-
Frankrijk woensdag meegedeeld.
De groep die tegen is maakt met kracht
en tal van theatermiddelen duidelijk dat
kernenergie het eerste middel is om de
mensheid te verdelgen. Er klinken pro-
De sopraan kreeg haar visum volgens
de directie woensdag en deze corrigeerde
haar vergissing van dinsdag, toen zij van
Penkova een Russin had gemaakt.
Het Bulgaarse persbureau BTA sprak
woensdag tegen dat Reni Penkova een
uitreisvisum was geweigerd. Zij kan zich
ook voor een optreden naar Amsterdam
begeven, aldus BTA.
Een andere Bulgaarse zangeres, Gena
Dimitrova, heeft haar buitenlandse ver
plichtingen moeten afzeggen omdat zij
voor een operatie in een ziekenhuis moest
worden opgenomen.
„U bent geniaal”, schreef in 1890 Tsjai-
kovski aan de toen 25-jarige Alexander
Glazoenov, terwijl veel later Stravinski
over deze componist in zijn memoires
noteerde: „Elk van zijn nieuwe werken
werd als een muzikale gebeurtenis van
de eerste orde beschouwd; ik was gefa
scineerd door het verbazingwekkende
meesterschap in de vakbeheer sing”.
Ik hanteer dit citaat, omdat bij het
beluisteren van dit vioolconcert in han
den van een spiritueel kunstenaar als
Boris Belin, de destijds op schrift gestel
de bewondering van twee van Glazoe-
novs collega’s, werkelijk heel goed na te
voelen is. Belkin levert met het Noord
hollands Philharmonisch Orkest onder
Jerzy Katlevicz, in alle episodes van deze
zo kleurrijk geïnstrumenteerde romanti
sche compositie, verrassende interpreta
ties op, waarbij, met ingehouden ver
toon van virtuositeit, het muzikale pano
rama van het geheel in liefdevolle be
lichting en in het juiste perspectief
wordt geplaatst.
Boris Belkin heeft een superbe tech
niek en een vervoerende volumineuze en
zangerige toon, die hij van pianissimo
tot fortissimo expressief weet te nuance
ren. Elektriserend vioolspel, waarmee in
vloeiend samengaan met de orkestpar
tijen in deze Beverwijkse versie - op een
enkel misverstand in het eerste deel na -
in volle rijkdom van profilering een ver
tolking van grootse artistieke allure ont
staan.
HAARLEM. De voorstellingen van
De Idioot, een produktie naar aanleiding
van het gelijknamige boek van Dosto-
jevski, die deze maand in de Toneel
schuur zouden komen zijn voor onbepaal
de tijd uitgesteld wegens ernstige ziekte
van een der acteurs. De voorstelling zou
de eerste professionele eigen produktie
van de Toneelschuur zijn. Een initiatief
dat door middel van een aparte CRM-
subsidie mogelijk was.
De Idioot zou gaan onder regie van de
uit Polen afkomstige regisseuse Joanna
Bilska. Volgens Toneelschuur-coördina-
langzamerhand het protest en alleen de
verstrooiingsfactor bleef onaangetast.
Zoiets heeft Towards a nuclear future
Naar Britten werd door de (goed bezet
te) zaal op het puntje van de stoelen ge
luisterd, en terecht, want de vijf delen van
dit strijkkwartet (nr. 3, opus 94) bezitten in
al hun soberheid een indringende zeg
gingskracht. Je kunt dit makkelijk te be-
ook. The Pip Simmons Group laat een
uitstekende voorstelling zien, prachtig
van opzet en voortdurend onderhoudend
ingevuld. Uitstekend klinkende songs met
uiterst melodieuze muziek die voortreffe
lijk wordt uitgevoerd door de spelers zelf.
En het toneelbeeld dat je ziet bij binnen
komst en ook weer bij verlaten van het
theater, heeft iets van een gewonde sa
menleving waarin het een bar bestaan is.
Een groepje haveloze mensen als laatste
restanten van een kleine verzameling
overlevenden.
In hoeverre zal zo’n voorstelling nou
doorwerken? Ik heb er geen idee van. Aan
de ene kant wordt de toekomst met kern
energie als desolaat gepresenteerd, aan de
andere kant voorspelt de industrie-pleiter
heilzame vooruitzichten.
tor Frans Lommerse ziet het er niet naar
uit dat De Idioot dit lopende seizoen nog
zal worden uitgebracht. Getracht zal wor
den de voorstelling volgend seizoen te
realiseren.
Ter gelegenheid van de toneelversie van
De Idioot zou gelijktijdig de Russische
film De Idioot, gemaakt door Iwan Dyr-
jev, in de Toneelschuur draaien. Deze film
wordt toch vertoond en wel op 19, 20, 25,
26 en 27 oktober, aanvang 21.00 uur. De
film werd in 1958 in de Sovjet-Unie uitge
bracht. Is in kleur en duurt twee uur.
Concert: Start Kwartetserie, door
het Medici String Quartet: David Mat
thews en Paul Robertson (viool), Paul
Silverthorne (altviool), Anthony Le
wis (cello). Programma: Mozart, Brit
ten en Ravel. Concertgebouw Haarlem
(Tuinzaal), 10 oktober 1979.
in
>r-
de
tl,
al
Vertrek om 8 uur uit Haarlem
Vertrek om 7.30 uur uit IJmuiden
-
n-
of
■n.
al
J
Dramaturgisch is deze produktie onder-
bouwd met informatiemateriaal uit de
nieuwsmedia, die via de data-bankabon-
nementen die Mickery heeft, binnenkwa
men. Dat nieuws is niet direct gebruikt,
maar heeft als ondersteuning gediend bij
de argumentaties zoals die nu in de voor
stelling te horen zijn.
soms is dan de consequentie, zoals in de
afgelopen jaren met zo’n 90 concerten per
seizoen, dat ik te weinig tijd voor andere
zaken overhoud. Ik moet bijvoorbeeld
veel kunnen lezen en om me heen kijken”.
Boris Belkin woont momenteel in Lon
den, waar hij het naar zijn zin heeft. Vijf
jaar geleden emigreerde hij legaal, (zoals
hij nadrukkelijk stelt) vanuit Rusland
naar Israel. Het moeilijke afscheid van
familie en vrienden daargelaten, noemt
Belkin die overstap „gemakkelijk en vol
komen logisch”. De traditionele Russische
geest is volgens hem „verpest door het
Sovjet-regime”. Met het oude Rusland
voelt hij, niet in sociaal maar wel in cultu
reel opzicht, verwantschap. Niet met de
Sovjets.
Belkin is niet volbloed joods. Voelt zich
wél zo. Maar verklaart daarbij zeer beslist
geen zionist te zijn. Het wonen in Israel
waar hij veel concerten met het, hier on
langs nog wegens een Nederlands toernee
in het nieuws gekomen, Israel Philharmo
nic onder leiding van Zubin Metha heeft
gegeven is te ver afgelegen van de
andere cultuurcentra. Daarom viel de
keus op Londen als woonplaants.
Boris’ ouders wonen nog in Rusland.
Belkin vervalt weer in een zekere somber
heid als hij vertelt over de contactmoei-
lijkheden, die door de geheime Russische
politie worden veroorzaakt. Als hij met
zijn ouders en zusjes telefoneert, wordt
alles op de band opgenomen en kan ieder
verkeerd woord negatieve gevolgen heb
ben voor zijn familie. Belkin is extra ver
ontwaardigd over het feit dat legaal geë-
migreerden zoals hij en clandestien uitge
wekenen zoals zovele andere Russen, door
de overheid daar, qua behandeling, ook
nog eens over één kam geschoren worden.
Misschien hebben de vier kwartetspe-
lers een ander soort affiniteit met Mozart
dan ik de juiste acht, maar het hele betoog
ging gebukt onder een vrij grove en in
details verre van mooie aanpak die toch
moeilijk verdedigd kan worden. Maar
daarna kwam er een kwartet van Benja
min Britten op de proppen (geschreven in
1975, dus een jaar voor diens dood) dat
zowel inhoudelijk als wat uitvoering be
treft de toppen van het artistiek haalbare
zeer dicht naderde, plus het kwartet in F
van Ravel dat puntgaaf en zeer genuan
ceerd werd afgeleverd. Zou er dan bij
Mozart een (te) grote dosis podiumspan-
ning als smaakbederver zijn opgetreden?
AMSTERDAM (ANP). Het hoofd
bestuur van de Nederlandse Toonkun-
stenaarsbond (NTB) heeft minister Gar-
deniers van CRM woensdag gevraagd
een einde te maken aan de kwalijke
praktijken rond het maken van opna
men voor commerciële grammofoon
platen door symfonie- en radio-orkes-
ten.
Towards a nuclear future is een heel
muzikale produktie. Daarin staat centraal
de man die een voortdurend pleidooi vóór
het gebruik van kernenergie houdt. Hij is
in dienst van de kernindustrie. Maar voor
al door het overtuigende spel van de ac
teur Roderic Leigh maakt hij een integere
indruk, hoe eng en dogmatisch zijn tekst
soms ook klinkt. Hij houdt niet op te
verklaren hoe ongevaarlijk, hoe schoon
en hoe goedkoop kernenergie zal zijn en
hij voegt daar aan toe dat er hier sprake is
van het laatste redmiddel om de mensheid
in stand te houden. Meestal lacht hij va
derlijk goedmoedig, boordevol begrip
voor de bodemloze naïviteit van de protes-
terenden, soms licht geïrriteerd met een
nauwelijks merkbaar handgebaar bedui
dend dat het zowel genoeg geweest is.
Wat later komt hij toch goed voor de
draad: „Publiek is naamloos. Dichtbij en
toch op een afstand. Maar al die mensen,
plichtplegingen, party’s; ’t is allemaal niks
voor mij. Ik houd eigenlijk van een heel
eenvoudig leven”.
Over dat bestaan: „Zoals ik de wereld
rondreis met m’n viool en met de muziek
waarvan ik houd en dat is alle muziek
die ik speel, een breed repertoire, van
Bach tot avant-garde dat is een manier
van leven die helemaal bij me hoort. Maar
De groep van Pip Simmons, voor de
regelmatige Mickerybezoeker een goede
bekende, komt uit Londen en maakt op
een indringende manier theaterproduk-
ties die praktisch altijd boeien door de
vormgeving en meestal inhoudelijk ook.
Dat is ook nu zo.
geen deel van de normale orkesttaken
behoort te zijn.
Tevens laat de NTB de minister weten
dat de Internationale Federatie van Mu
sici, waarbij de bond is aangesloten,
verzocht is om tegen te gaan, dat oor
spronkelijk voor zover bekend voor
Nederland bedoelde opnamen nu in het
buitenland tot stand worden gebracht.
De musici in de orkesten hebben van
de NTB het advies gekregen om niet in
diensttijd deel te nemen aan het vervaar
digen van commerciële grammofoonpla
tenopnamen en zich te houden aan de
internationaal gebruikelijke arbeids
voorwaarden en honorering.
Taietoniach via nr. 31 31 50
(Hoyman Schuurman
van 13.00 tot 17.00 uur)
Want ondanks de meteen al gedemon
streerde hechte samenhang en technische
perfectie was het spel van de vier strijkers
hier te gespierd en dikwijls verstoken van
een visie die de grote lijnen in de gaten
hield. Zo miste de doorwerking in het
eerste deel (met die leuke hoornkwinten,
waar de bijnaam van de compositie „die
Jacht” al op aanstuurt) elke lineaire span
ning en was het daarop volgende menuet
verre van sierlijk, het adagio ietwat vettig
en het slotdeel allegro assai houterig van
beweging. Maar zoals gezegd: hierna geen
kwaad woord meer over het Medici String
Quartet.
vatten muziek noemen iets wat soms
met geringschatting wordt gezegd en
dan is dat grotendeels waar. Britten is
nooit een avant-gardist geweest, maar dat
was Bach in zijn tijd tenslotte ook niet. De
structuur en sfeer van de in dichte lijnen
vervloeiende Duets, het Ostinato waar in
tervalsprongen het fundament vormen
voor lyrische en daarna gepassioneerde
melodiefragmenten, de Solo van de eerste
viool die geënt wordt op lange noten van
achtereenvolgens cello, alt- en tweede vi
ool, de springerige Burlesque waarin en
passant nog een verkreukeld walsje op
duikt en het meditatieve Recitativo and
Passacaglia dat langzaam verijlt tot één
slottoon zorgden voor een bijna beklem
mende stilte, die van ieder detail deed
genieten.
Even kundig en treffend was het kwar
tet in het (ook vijfdelige) kwartet van
Ravel, dat spitsvondig en lichtvoetig uit de
verf kwam. Het Medici String Quartet is
dus toch een ensemble van zeer, zeer hoge
kwaliteit.
De musici in vaste dienst van deze
orkesten wordt soms opgedragen hun
medewerking te verlenen aan commer
ciële grammofoonplaten zonder dat
daar een redelijk honorarium tegenover
staat, aldus de NTB. Naar aanleiding
van diverse concrete gevallen heeft de
AMSTERDAM. Je kunt het overal
lezen, kranten schrijven erover. Kern
energie betekent een groot gevaar voor de
samenleving. Woorden van deze strek
king klinken als krachtige waarschuwing
uit de monden van de spelers van Pip
Simmons in de nieuwe speciaal voor Mic
kery gemaakte theaterproduktie To
wards en nuclear Future. Een voorstel
ling die aansluit bij de actuele technolo
gische ontwikkelingen, want we zijn al
enige tijd op weg naar een toekomst
waarin kernsplitsing energiebepalend
zal zijn. Een toneelproduktie waarin de
argumenten voor en tegen het gebruik
van kernenergie worden aangedragen.
Die daardoor in elk geval tot nadenken
kan stemmen en een springplank naar
zinnige discussie over dit angstige onder
werp is. Wie daar gebruik van zal maken
is een andere zaak.
bond getracht te komen tot een wijziging
van deze praktijken.
In een brief aan de minister stelt de
NTB dat het verrichten van werkzaam
heden voor commerciële doeleinden
avontuur blijven”
KWWM
Voor- en tegenstanders van atoomsplit
sing kunnen in de conceptie van deze
afgewogen voorstelling hun eigen uitleg,
en daarmee het bewijs van hun gelijk,
terug vinden.
HAARLEM. Als je aan het begin van een recital Mozart min of meer de mist in
hoort gaan (dit slaat dan vooral op stijlzuiverheid, niet op techniek.) zijn de verwach
tingen voor de rest van het programma op zijn minst op losse schroeven gezet. Hoe kan
een ensemble als het uit Engeland afkomstige Medici String Quartet bogen op een
grote reputatie, prijzen op festivals in de wacht slepen en dan toch zo’n Strijkkwartet
KV 458 met een tweederangs interpretatie af leveren?
Dat ongerustheid over kernsplitsing en
de mogelijkheid tot gebruik van de daar
door vrijgekomen energie op zijn plaats
is, kunnen we inderdaad vrijwel dagelijks
in de kranten lezen. In die van vandaag
heb ik dat voor de aardigheid even gecon
troleerd. De oogst is twee berichten. Op de
voorpagina een melding dat de Ameri
kaanse Indianen als eerste het slachtoffer
dreigen te worden van kernenergie. Dan
nog een berichtje over het verstoren van
een kerntransport in Frankrijk. Vers in de
herinnering ligt overigens nog de zaak
Harrisburg (ook in de voorstelling ge
noemd) en laatst las ik een berichtje over
een lekkende kerncentrale doordat er een
paperclip tussen de afsluiter zat.
De voorstelling van Pip Simmons blijft
tm. 27 oktober in Mickery.
Als een soort scheidsrechter is in deze
voorstelling de man aanwezig die de
nieuwsmedia representeert. Dat gebeurt
in een heel zorgvuldige uitbeelding door
Peter Oliver. Nu eens geen seniele journa
list met opgestroopte mouwen en een zon-
neklep, maar een man die vol belangstel
ling elk gebeuren, ook de publieksreacties
(die matig zijn) volgt.
Na zijn emigratie, in het daarop volgen
de jaar naar Israel, verbreidde zijn roem
zich snel in de Westerse muziekwereld,
waar hij zich als solist op vrijwel alle
belangrijke podia het horen.
„Mijn Engels is horrible. Boris Belkin
bereidt me er maar vast op voor, als ik in
de solistenkamer van het Haarlemse con
certgebouw met hem kennismaak. Een
soort van waarschuwing die de beschei
denheid van een perfectionist moet zijn.
Want, naar later blijkt, weet deze jonge
meesterviolist zich volkomen vrij uit te
drukken in welk onderwerp er
wordt aangesneden.
Belkin kijkt nogal donker. Hij heeft
dinsdagavond laat, bij aankomst op
Schiphol, een buiteling vanaf een vlieg-
tuigtrapje gemaakt, waardoor zijn linker
schouder geblesseerd is geraakt. Het spe
len gaat nog: „Niemand zal iets merken”,
komt er nogal zelfverzekerd uit, „maar
elke verandering van positie doet me ei
genlijk waazinnig veel pijn”.
Door die omstandigheid is dus de stem
ming na deze repetitie niet erg opgewekt.
Bovendien blijkt hij toch al nooit zo’n zin
in een interview te hebben. „Ik haat
zoiets” zegt hij ondubbelzinnig, „iedere
echte musicus zal er trouwens wel zo over
denken. Behalve natuurlijk degenen die
niet zo speciaal voor de muziek leven,
maar alleen bezorgd zijn over hun zoge
naamde carrière”.
Boris Belkin, die hier al met Haitink en
het Concertgebouworkest op de TV te
zien geweest is, hoeft zich overigens totaal
geen zorgen meer te maken over zijn
image en publieke succes. Bekend in alle
landen met een goed cultureel klimaat,
door middel van concerten met de beste
orkesten onder befaamde dirigenten, be
hoort deze 31-jarige musicus momenteel
tot de opmerkelijkste violisten van zijn
generatie.
Boris Belkins levendig beweeglijke, ge
voelige gezicht, lijkt evenals zijn manier
van spreken, een combinatie van nervosi
teit en oververmoeidheid uit te drukken.
Hij suggereert daarbij met rust gelaten te
willen worden, terwijl hij tegelijkertijd
een beetje aandacht toch ook wel prettig
schijnt te vinden. Dat laatste dan mis
schien ook wel omdat Belkin helemaal in
zijn eentje op toernee is, en een type als hij
toch vast en zeker de communicatie niet
schuwt.
ir Boris Belkin: „Ik houd eigenlijk van een heel eenvoudig leven
BEVERWIJK. Vrijdagavond is Bo
ris Belkin ook in het Haarlemse con
certgebouw te horen, maar de Bever
wijkse Vredevorstkerk had woensdag
avond de primeur. Hier hoorde men het
veelzijdige vioolspel van Belkins ui
terst warmbloedige maar toch bezonken
muzikantennatuur in het Vioolconcert
van Glazoenov.
ir Scène uit Towards a nuclear future, een co-produktie van Pip Simmons Theatre Group en
Mickery. (foto Bob van Dantzig).
Voorstelling: Towards a nuclear future. Produktie van The Pip Simmons Theatre
Group uit Londen, samen met Mickery, vrij naar het boek The Nuclear State door
Robert Jungk. Regie Pip Simmons. Spelers Roderic Leigh, Peter Oliver, Rod
Beddall, Helena Fransson, Pete Gibson, Jessie Gordon, Chris Jordan, Sally
Lansdale, Sheila Burnett. Mickery Theater, Amsterdam, 10 oktober 1979.
testsongs in het genre dat we kennen uit
de jaren zestig. We hebben ze op de gram
mofoonplaat, maar de ruis overstemt zo
„Vioolspel moet
