op
Zacharias met arcadische
versie Linkerhandconcert
c
*5
f5
Feministen blijven
amateurniveau steken
Origineel initiatief vestigt
aandacht op het Dubbelriet
Altaarcartons uit privébezit
koningin overgedragen aan Rijk
Buchmesse van links tot neo-fascisme
ft
\DE
Gemeenten mogen
kunst uitlenen
URT
ERK
Internationale belangstelling voor Maarten 't Hart
voor al uw
bontwerken
RIJKSMUSEUM VERWIERF BELANGRIJKE AANWINSTEN
IN BEVERWIJK
Auditief en visueel project in concertzaal Kadens
tuis
door Jeroen Koolbergen
„VROUWENWERK
„Gematigd modernen'- bij Amsterdams Philharmonisch Orkest
pttpost
16
OKTOBER
WOENSDAG
1 7
19 7 9
17
KUNST
UM
Gebruik 'm goed.
Uw vriend, die het post-
codeboek altijd onder z'n
diaprojector zet, heeft er
eerst alle postcodes van
familie, vrienden en ken
nissen in opgezocht en
genoteerd in z'n agenda.
En hij gebruikt die post
codes ook 1 Volgende dia I
DEN HAAG. Vanaf zaterdag
tot medio december toont het Rijks-
museum in Amsterdam twee zeldza
me altaarcartons van de Italiaanse
kunstenaar Frederico Barocci
(1526-1612). Ze komen uit het privé-
bezit van koningin Juliane. Ze heeft
ze begin vorig jaar overgedragen
aan het Rijk, onder meer ten behoe
ve van het duurzaam behoud van de
kwetsbare kunstwerken. Officiële
instanties zijn niet bereid mee te
delen of met de overname geld ge
moeid is geweest en zo ja, hoeveel.
FRANKFURT. Toen dit weekeinde de 31e Frankfurter Buchmes-
se haar deuren sloot, waren de deelnemende uitgevers redelijk
tevreden over de zakelijke resultaten. Vuurwerk was er dit jaar
nauwelijks: de nieuwe boeken van belangrijke schrijvers waren veelal
reeds aangekondigd en de spectaculaire zogenaamde „veilingen” van
de paperbackrechten van bestsellers zijn voor het grootste deel of al
achter de rug of vinden na de Messe hun beslag.
- - A
(Van onze kunstredactie)
(Van onze kunstredactie)
Mar/oke Kuipers: Marjoke Kuipers 2x (eerste versie), fotocollage
(ADVERTENTIE)
(ADVER TENTIE)
I
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. De stichting KADENS (KAmermuziek
Door ENSembles) heeft een bijzonder origineel initiatief
ontplooid, met het organiseren van een zogenoemde Dub-
belrietserie: drie dinsdagavondconcerten die samen een
overzicht moeten geven van muziek die vanaf de Renais
sance tot heden voor dubbelrietinstrumenten, in kleine
bezetting, geschreven werd.
Naast deze concerten, waarop achtereenvolgens de fagot en de
hobo in de muziekpraktijk gedemonstreerd worden, is er in de
vitrines in de wandelgangen van de betreffende concertzaal een
tentoonstelling ingericht van een aantal originele instrumenten
en copieën. Hierdoor kan een overzicht worden verkregen .van de
ontwikkeling die deze instrumenten vanaf de Renaissance heb
ben doorgemaakt. De voor deze gelegenheid samengestelde
collectie bestaat uit instrumenten uit particuliere verzamelingen,
die voor de duur van dit project werden afgestaan.
Behalve hobo’s en fagotten, zullen schalmeien, pommers,
waaronder een grootbaspommer van circa drie meter7 lengte, een
set van drie rankets (vervaardigd naar de originelen uit het
AMSTERDAM. Onder het toeziend
oog van zijn leraar Kyrill Kondrasjin
die zich onder het op het podium gezeten
gedeelte van het publiek had gemengd
Ziet dirigent Kees Bakels met het Amster
dams Philharmonisch Orkest in de klin
kende praktijk zien, welke overeenkom
sten en verschillen er zijn tussen de sym
fonische muziek van Lex van Delden en
die van Dimitri Sjostakovitsj.
Het adres voor exclusieve mantels
Alle mantels in eigen atelier
verwerkt met volledige garantie
Dit vignet is uw zekerheid voor
vakmanschapen kwaliteit
van het materiaal
De meer dan een meter hoge cartons,
resp. „De Graflegging” en „De Bewe
ning van Christus”, zijn werktekeningen
voor altaren in resp. een kerk in Senigal-
lia en de kathedraal van Milaan. Het
laatste altaarstuk staat thans in een mu
seum in Bologna. De cartons zijn in het
bezit geweest van de Engelse schilder
Thomas Lawens, die in 1830 overleed.
Daarna kwamen ze in het bezit van
koning Willem II. Ze zijn in 1975 te zien
geweest op een overzichtstentoonstel
ling van Barocci in Bologna. Er zijn
slechts enkele cartons van de kunste
naar bewaard gebleven.
Op de tentoonstelling wordt ook Toor-
op’s tekening „Tuin der Weeën” ge
toond. De tekening, die alleen bekend
In de ogen van de feministische kunste
naars is het maken van de kunst op zich al
een daad van protest waarmee de vrouw,
zich kan bevestigen. Soms lijkt het er op
dat alleen al het stellen van die daad goed
is voor feministische kunst van de boven
ste plank. De exposanten in de Nieuwe
Slof ontbreekt het in de meeste gevallen
volslagen aan enige zelfkritiek. Dat heeft
niets te maken met hun vrouw zijn, maar
alles met het feit dat ze niet in staat zijn als
kunstenaar hun ideeën over te brengen.
van honderden vrouwen in de kunst ook
wel op zich zal laten wachten).
In de BKR is thans eveneens vastgelegd
dat kunstwerken, die via de contra-presta-
tie zijn Verkregen, niet mogen worden
verkocht.
De uitleenregeling is de uitwerking van
een, in 1975, door de Tweetje Kamer aan
genomen motie-Kosto. Ze past in het ka-
der van de decentralisatie van sociaal-
culturele activiteiten van het rijk naar de
lagere overheden.
BEVERWIJK. Dat feministische
kunst een begrip is dat voor velerlei uit
leg vatbaar is, wordt je nog eens duidelijk
op de diverse exposities die er op dit
gebied veelvuldig worden gehouden. De
feministen ontwikkelen niet een bepaal
de stijl die ze zich proberen eigen te
maken, maar ze nemen steeds de vrijheid
om elke bestaande techniek of stijl naar
eigen ideeën om te zetten. Dat zou mis
schien tot succes kunnen leiden, althans
tot goede resultaten zoals die bijvoor
beeld ook opliterair vlak zijn waar te
nemen, maar het tegendeel is waar.
Gene ‘'an der Stelt
Wagenweg 11
2012 NA Haarlem
Tel (023)31 20 86
(v.h. Kamperman)
Donderdag-
avonds
geopend
tot 21.00 uur
5
J
MAARTEN t HART
calvinistische jeugd
gen. Maar het is niet de eerste keer sinds
de instelling van de prijs in 1950 dat
een niet-schrijver de prijs wordt toege
kend. Bovendien heeft Menuhin een aan
tal publicaties op zijn naam staan. In
Nederland is van hem bijvoorbeeld ver
krijgbaar Onvoltooide reis; herinnerin
gen. (Donker, Rotterdam, 1977). De Duitse
Boekhandel schrijft in haar argumentatie
voor de toekenning dat Menuhin door zijn
pedagogische en publicitaire arbeid op
komt voor gerechtigheid, en zijn muziek
ziet als een kans om vrede te stichten.
In de internationale hal wqs er weer één
uitgever die probeerde om extra de aan
dacht te trekken. Vorig jaar liepen er
heren van de Scientology-beweging in
18e-eeuwse kledij rond om reclame te
maken voor het boek over reïncarnatie
van hun leider Ron Hubbard. Dit keer was
het een Engelse uitgever, die door de
gangen wandelde met een koksmuts op en
vergezeld van een enorme witte hond. De
bedoeling van zijn optreden was niet me
teen duidelijk. Een kijkje bij zijn stand
bracht opheldering. Daar stond een etens
bak opgesteld waar men geld in kon wer
pen voor een tehuis voor daklozë honden.
In schril contrast hiermee bood de uitge
ver een titel aan: „The Good Dog’s Cook
Book". Geen kookboek voor Chinezen om
de lekkerste hondehapjes uit klaar te ma
ken, noch een handleiding om de viervoe
ter zo goedkoop mogelijk in leven te hou
den. Het betreft hier een receptenboek
waaruit men gerechten kan bereiden die
zowel voor baas als hond te verteren zijn.
De honden in het tehuis waar de uitgever
voor collecteerde zullen het vast met min
der moeten doen. Het boek zal binnenkort
in Amerika. Noorwegen, België en Neder
land uitkomen.
instrumentenmuseum te Wenen), kortholten, kromhoorns en
doedelzakken te zien zijn. Het eerste concert in deze Dubbelriet-
serie heeft plaats op dinsdag 23 oktober. Middeleeuwse en
Renaissance muziek wordt dan gebracht door De vrolijke fla-
ganten; een speelgroep bestaande uit studenten van het Arn
hems Conservatorium, die op vrolijke en speelse wijze muziek
uit de betreffende periodes zullen brengen, in oorspronkelijke
costuums, met de daarbij behorende zang en dans. Naast dubbel-
rifetinstrumenten zoals Cornemuse en Ruispijp, worden dan ook
blokfluiten, gamben en vedels bespeeld.
Op 13 november zal de fagottist Ronald Karten, samen met
Bart Schneemann, hobo. Mieke van Loon, cello en Reynoud
Maartense, klavecimbel en piano, composities uitvoeren van
Handel, Telemann, Mozart, Saint-Saëns en Poulenc.
Op 27 november wordt uitgebreid aandacht besteed aan de
hobo. Rykle van der Heide, hoboïst van hét Noordhollands
Philharmonisch Orkest, bespeelt dan tevens de barokhobo. Op
het programma van dit derde en laatste concert in deze serie -
waaraan Marijke Verberne, cello, Marion van Harreveld, klave
cimbel en Marianne de Beauregard, piano, meewerken - staan
werken van onder andere Telemann, Vogt. Debussy en Mihalo-
vici.
Opberging mantels in
speciaal gekoelde ruimte
Stil htiny Bontwaarhori)
Doedelzakspelers. De doelelzak is een van
de vele dubbelrietinstrumenten die bi/ Kadens
aan bod komen
Gebr van der Stelt
Hertenlaan 8.1861 EJ Bergen
Tel (02208) 55 30 j
Abonnementsconcert door het Am
sterdams Philharmonisch Orkest.
Dirigent: Kees Bakels. Solist: Chris
tian Zacharias, piano. Programma:
Van Delden, Ravel. Sjostakovitsj.
Amsterdams Concertgebouw. 16 ok
tober 1979.
DEN HAAG. In de Beeldende Kun
s tenaarsregeling is thans vastgelegd dat
gemeenten kunstwerken, die via de con-
tra-prestatie zijn verworven, mogen uit
lenen via artoteken en dergelijke. De
makers van de kunstwerken moeten er
hun toestemming voor geven.
(Tot en met 22 oktober).
CEES STRAUS
Een derde belangrijke aanwinst is de
houtsnede „Twee vrouwen aan het
strand” van Edvard Munch (1863-1944).
Het Rijksmuseum bezat nog geen enkele
houtsnede van deze kunstenaar. Het
stuk is vorig jaar december aangekocht
op een veiling in Londen met geld van
externe subsidiegevers. Het wordt de
aankoop van het jaar genoemd.
Bakels en het APhO gespeelde Vijfde
symfonie uit 1937, waarin alle mogelijke
zielsbekentenissen worden gedaan, al
thans gesuggereerd.
Ondanks hun zoeken naar en soms ook
vinden van nieuwe instrumentale combi
naties en effecten, zijn geen van beide
componisten de 60-jarige Nederlander
Van Delden net zo min als zijn in 1975 op
69-jarige leeftijd overleden, beroemde
Russische collega tot de vernieuwers te
rekenen. Maar daardoor heeft het leeuwe-
deel van het publiek in het Amsterdams
Concertgebouw het met deze confrontatie
in elk geval, begrijpelijkerwijs, ook juist
niet moeilijk gehad. AÜes werd duidelijk
met grote aandacht hetgeen onder meer
ïs af te luisteren aan een laag aanbod van
neus- en keelgeluiden van begin tot eind
aangehoord.
De orkestdiscipline is overigens in het
verleden onder Bakels weleens groter ge
weest dan nu het geval was. Ondanks dat
deze dirigent met zijn uitstekende slag
techniek alles wat er maar een beetje op
aan komt ook nog eens minutieus aan
geeft, waren er ditmaal nogal wat onge-
Voor het eerst exposeerden er dit jaar
op de beurs minder buitenlandse uitgeve
rijen dan het jaar daar voor: 3730 tegen
3838 in 1978. Het aantal Duitse uitgeverij
en nam echter toe: 1266 tegen 1213 vorig
jaar. De oppervlakte van de beurs bleef
gelijk: 70.000 vierkante meter, maar het
aantal uitgestalde boektitels en nieuwe
uitgaven nam af: 280.000 respectievelijk
84.000, tegen 282.000 resp. 85.000 vorig
jaar. Wel deden er meer landen mee: 80
vergeleken met 75 de vorige keer. Onder
de nieuwkomers bevonden zich Malta,
Barbados en Fidji.
In grotere getale dan ooit presenteerden
zich op het Messe-terrein dit jaar de alter
natieve uitgeverijtjes, voor zover ze nog
niet tot het officiële beursgebeuren in de
Duitse hal waren doorgedrongen. De or
ganisatoren van de Messe zijn hun blijk
baar welgezind, want er was dit jaar zelfs
een overkapping opgericht, zodat men
ook bij regenval rustig kon blijven rond
neuzen tussen de stalletjes met boeken en
vlugschriften over mensenrechten, de
lijkheden in het orkestspel en klonken
naast passages van grote suggestieve
kracht bepaalde episodes, ook in artis
tiek opzicht wat onzeker.
Verbazingwekkend was, dat de solist
van de avond, Christian Zacharias, een
academische versie van Ravels Linker
handconcert voorschotelde, terwijl deze
jonge Duitser in 1975 winnaar werd van
de Parijse Ravel-prijs.
In het verleden al op dit podium en bij
dit orkest te beluisteren met ook al de
zelfde dirigent, maar dan in een pianocon
cert van Mozart, viel er bij deze pianovir
tuoos onder meer al een gebrek aan zan
gerigheid en vooral aan bewogenheid op.
Maar voor een dergelijke, weliswaar bij
zonder uitgebalanceerde en in eenheid
met het orkest uitgewerkte, maar emotio
neel totaal gedistantieerde en ook toon-
technisch dorre Ravel-interpretatie (nota
bene Zacharias’ specialiteit!) waren de
verwachtingen ten opzichte van deze
meervoudige prijswinnaar van belang
rijke internationale concoursen, destijds
blijkbaar toch nog te hoog gespannen.
JOHAN VAN KEMPEN
Bij beide componisten vind je het zoge
noemde „gematigd modern” idioom en
vakmanschap. Onze landgenoot Van Del
den zoekt het blijkens zijn hier uitge
voerde Musica sinfonica in een zekere
eenheid van het te gebruiken materiaal,
vooral in ritmisch opzicht en hanteert
daarbij min of meer Hollandse dimensies,
al is deze compositie uit 1967 voor een
ééndelig stuk met zijn negentien minuten,
qua lengte, nogal rijkelijk bemeten.
Sjostakovitsj zoekt het altijd in grootse,
monumentale vormen en zou de romanti
sche tradities nog willen overschreeuwen,
zo lijkt het. Alle contrastwerking wordt
kleurrijk uitgebuit, zoals ook in de door
vrouwenbeweging, de homobeweging, de
strijd tegen dictatoriale regimes en de
binnenlandse politiek. Wat het laatste be
treft moest vooral Franz Jozef Strauss het
in brochures en op spotprenten en posters
ontgelden.
De verzamelde uitgeverijtjes „Gegen-
buchmesse” zoals deze overal werd ge
noemd, namen ook een motie aan waarin
de verwijdering van alle neo-fascistische
uitgeverijen en geschriften van de Messe
werd geëist. Een meerderheid van de
Duitse Schrijversbond en de Journalis
tenvakbond sloot zich hierbij aan. Tot
daadwerkelijke verwijdering werd overi
gens niet overgegaan, omdat in het statuut
van de Messe verankerd ligt dat iedere
censuur op de beurs verboden is. Ook een
voorstel om dan maar alle neo-fascisti-
sche uitgeverijen in één kleine hal bij
elkaar ts stoppen, haalde het niet.
De Messe had dit jaar geen thema. Vol
gend jaar is die er wel: „De Derde We
reld". De „Friedenspreis” van de Duitse
boekhandel werd uitgereikt aan de violist
Yehudi Menuhin. De keuze heeft verba
zing en ontstemihing gewekt bij sommi-
Nu is er geen enkel bezwaar tegen ama
teurkunst, maar dan liever wel tussen de
schuifdeuren. De expositie in Beverwijk,
die niets verheldert over de ingenomen
standpunten, is zinlpos omdat het de vrou
wenbeweging eerder afbreuk doet dan
goed De wrevel over zoveel technisch
onbeholpen gerommel overheerst het ple
zier ten aanzien van de enkele aardige
inzendingen van wie met name Marjoke
Kuipers mag worden genoemd die ten
minste nog enig besef van eigen kunnen
etaleert.
Wat blijkt namelijk? Feministische
kunst is alleen feministische kunst als het
er met nadruk op wordt gezet. Het lijkt
wel een reclamepraatje, maaf de tentoon
stelling Vrouwenwerk in de Nieuwe Slof
in Beverwijk bewijst het eens te meer.
Feministische kunstenaressen moeten
zich zeer nadrukkelijk manifesteren (met
vaak symbolistisch getint werk ten gevol
ge) wil je hun ideeën feministisch kunnen
noemen. Doen ze dat niet, dan moet het
etiket van elders gehaald worden. In dat
geval hoor je verhalen dat de vrouwelijke
kunstenaars het nog veel moeilijker heb
ben dan hun mannelijke collega’s (een
uitspraak waarvoor het bewijs nog moet
worden seleverd en dat gezien het succes
Serieuzer nieuws is de belangstelling
die de Engels/Amerikaanse uitgeverij
Paddington Press heeft getoond voor au
teur Maarten 't Hart. Uitgever John Mar
qusee vertelde me dat hij enorm veel
verwacht van vertalingen van Een vlucht
regenwulpen en De Aansprekers. Pad
dington Press is van oorsprong een non
fiction uitgeverij dievijf jaar geleden
voorzichtig met romans begonnen is. Hun
eerste boek in dit genre, Maggie, een auto
biografisch verhaal geschreven door een
arme vrouw uit het East tnd van Londen
werd meteen een bestseller. Sinds die tijd
heeft de uitgeverij zich geconcentreerd op
fiction die tegelijk van hoge kwaliteit is èn
bij het grote publiek aanslaat. „Als er in
Nederland zo’n 120.000 exemplaren van
een boek van 't Hart worden verkocht,
slaat het boek in ieder geval aan”, zegt
Marqusee. „Ik ken geen Nederlands, dus
ik kan de literaire kwaliteit niet beoorde
len. Maar ik heb er vijf readers op gezet en
iedereen is wild enthousiast. We brengen
het eerste boek tegelijk in Engeland, Ame
rika en Canada uit, met veel promotionele
activiteiten. Ik heb er het volste vertrou
wen in”.
Dat eerste boek moet volgens Theo Son-
trop van dé Arbeiderspers, 't Harts uitge
ver, De Aansprekers worden. Maar Joost
de Wit van de Stichting ter Promotie van
de Vertaling van Nederlandse Literatuur
heeft geadviseerd met Een vlucht regen
wulpen te beginnen. De stichting zal de
Engelse vertaling voor het grootste deel
subsidiëren. Het boek moet in het voor
jaar van 1981 uitkomen. Wordt het een
succes, dan zal Paddington Press al 't
Harts boeken met tussenpozen van een
jaar uitbrengen. „Een calvinistische
jeugd, dat is overal hetzelfde,,’ zegt Mar
qusee, „dat moet toch aanslaan bij men
sen in Engeland en in het zuiden van de
Verenigde Staten. Als ik voorzichtig te
genwerp dat Nederlandse literatuur over
het algemeen niet zo goed gaat in het
buitenland, blijkt Marqusees enthousias
me niet te temmen. „Óveral gaat litera
tuur moeilijk. Dacht je dat er zoveel Fran
se literatuur in Engeland verkocht werd?
't Is ook een kwestie van de boekhandels
bewerken en goeie reclame maken. Ik ben
er helemaal niet bang voor”.
Theo Sontrop van de Arbeiderspers, net
terug uit Frankfurt, heeft nog geen tijd
gehad om Maarten ’t Hart het heugelijke
nieuws mee te delen. Hij vertelt dat het
initiatief om 't Hart in Engeland uit te
brengen is uitgegaan van een Engelse
vertaler. Deze vertaalde Een vlucht regen
wulpen op eigen risico. Nadat onder han
delingen met uitgever Peter Owen op
niets waren uitgelopen, bleek Paddington
Press bereid. Sontrop houdt vol dat het
beter zou zijn om met De Aansprekers te
beginnen. Hij vindt dat de uitgever een
beter zicht op de markt heeft. Zijn geschil
in deze met Joost de Wit van de stichting
noemt hij „een meningsverschil", overi
gens in goede verstandhouding”. Ten slot
te vertelt hij dat boeken van Maarten 't
Hart onder optie zijn bij uitgeverijen in
Zweden. Noorwegen. Frankrijk en Duits
land.
was van oude foto’s, was sinds 1909
verloren gewaand. Het Rijksmuseum
kreeg hem in 1976 aangeboden door een
kunsthandelaar in Canada. De aankoop
is bekostigd door de inkomsten uit de
verkoop van reprodukties. De tekening
is vorig jaar te zien geweest op de Toor-
op-overzichtstentoonstelling in het
Kröller-Müllermuseum.
v
