Twee kanten aan medaille bij Georgisch Kwartet muziektheater in uniek uitklapboek Clownsboek kon wel wat Gat in begroting stadhuis annex vrolijker Perspettacolo Minuscolo filmisch kindertheater Muzikale propaganda van hoge kwaliteit wij ontvingen Sprookjes als theater NOBELPRIJSWINNAAR LETTERKUNDE A-POLITIEKE FIGUUR Techniek overheerst in Perspekt-produktie Sovjet-Russische strijkers debuteren in Kleine Zaal BOSCH KEUKENSTUDIO l’l BM VRIJDAG 1 9 19 7 9 OKTOBER 1 1 i Amsterdam moet geld lenen Aegeïsche Zee iHrlelüjr 7 X, T. s ii „Opmaat” tot Stravinski-cyclus in Amsterdam Concertgebouw Gratis j A 26-28 J n (ADVERTENTIE) zijn”, aldus Elytis. Overigens De Griekse dichter Odysseus Elytis. (ADVERTENTIE) bibliotheek KO VAN LEEUWEN de Havik” door de Turkse censuur was verhinderd. De bijdrage van „levende” muziek aan dit programma werd geleverd middels een direct uitgezonden lunchconcert van uit de Kleine Zaal van het Amsterdams Concertgebouw, waar overigens uitslui tend composities klonken, die destijds aan Stravinski door diens collega’s werden opgedragen. De bariton Ruud van der Meer (die juist een hoge culturele onderscheiding heeft ontvangen voor zijn vertolkingen van de Franse liedkunst), zong in dat kader de zevendelige liederen-cyclus van Poulenc: La Fraïcheur et le Feu. Geconcentreerde muzikale poëzie op tekst van Paul Éluard, die in de treffende voordracht van Ruud van der Meer in sublieme eenheid met de hem begeleidende pianist Rudolf Jan sen optimaal het spontane karakter kreeg waar vanuit deze liederen moeten zijn geconcipieerd. (Van onze kunstredactie) ATHEN. De vreugde in Grieken land over het feit dat het land na 16 jaar weer een Nobelprijs voor de lite ratuur heeft gekregen (in 1963 de dichter Seferis, nu Elytis) kwam al gauw op gang. De eenvoudige twee- kamerflat op een vijfde verdieping in het centrum van Athene, waar de 68- jarige Kretenzer woont, was al spoe dig gevuld met journalisten en ande re belangstellenden. Elytis verklaar de dat het bericht voor hem als een verrassing was gekomen, al wist hij dat hij dit jaar voor het eerst kandi daat was gesteld. Doch groter dan onder Griekse aanhan gers van Ritsos, zal de frustratie zijn in Turkije, waar men nu al jaren wacht op de bekroning van de 57-jarige linkse ro manschrijver Yasar Kemal. Deze was en kele weken geleden naar Stockholm ver trokken, nadat de Warner Bros-verfil- ming in Turkije van zijn roman „Mehmed Het oratorium „Axion Esti” werd tot daags voor de dictatuur in bijkans rituele uitvoeringen gebracht en wellicht in ver band daarmee werd de woning van de dichter enige malen onderzocht in de ja ren van de kolonels. In 1969 verliet Elytis het land en trok naar Parijs, waar hij aan de acties tegen de junta niet verder deel nam, iets waarvoor hij veel kritiek heeft moeten incasseren. De componist Marko- poulos zette intussen een van zijn eerste en meest „Aegeïsche” werken (Zon de Eerste) op muziek. Wel heeft de dichter verklaard zijn meest recente werk „Maria Nefeli” (1978) het belangrijkste te achten. De dichter verwees naar de ononder broken traditie van Griekse poëzie sinds Homerus en verklaarde te geloven dat de Zweedse academie in hem de hele heden daagse Griekse dichtkunst sinds Seferis, die op zo’n hoog peil staat, had willen eren. „Ik ben dankbaar als dichter en als Griek”. Er kwamen felicitaties van presi dent Tsatsos, bij wie Elytis nog student in de rechten is geweest, en die in de tweede persoon enkelvoud was gesteld, en van premier Karamanlis. kan het feit dat het Atheense weekblad Tachydromos juist op deze donderdag uitkwam met een reportage van vijf pagi na’s over Elytis, plus een vraaggesprek, niet geheel toevallig zijn. AMSTERDAM. Dat een Georgisch Kwartet muziek uit eigen land mee brengt, als het een buitenlandse toemee maakt, ligt min of meer voor de hand. Wanneer die muziek bestaat uit vijf stuk ken van de in 1925 geboren Salchar Tsint- sadse, zoals dit kwartet bij zijn Amster damse debuut liet horen, krijg je de in druk dat het met het componeren in Geor gië maar povertjes gesteld is. Hij heeft weleens gezegd dat de prijs Ritsos eerder toekwam dan hem, omdat deze Griek „ouder was en meer had moe ten doormaken dan hij” (Ritsos heeft in allerlei concentratiekampen en gevange nissen gezeten). Maar dat zal hij voor Elytis waarschijnlijk wel niet laten op gaan. Men voelt de stand hier als 2-0 voor Griekenland en dan geldt het deze keer nog een dichter die de Grieksheid van de omstreden Aegeïsche Zee uitzingt. In navolging van de Londense uitgeverij Kestrel Books en de New Yorkse The Viking Press, is Uitgeverij Ploegsma in ons Land uit gekomen met een historische replica. Het gaat om het uitklapbare boek met vier theaterscenes voor en door kinderen, gemaakt door de Duitser Franz Bonn. Een zeld zaam mooi boekwerkje, dat voor het eerst in 1878 gepubli ceerd werd. De Engelstalige uitgevers noemden het The Children’s Theatre; Ploegsma koos voor de titel Het Theater- boek. De Engels-Amerikaanse uitgave noemt als auteur wèl de oorspronkelijke maker, de nieuwe Nederlandse laat daar naar raden. De geboorte van Christus is devoot neergeschreven en het kerstavondtafereel is er een van huiselijke gezelligheid, met pakjesuitdelen in het verschiet. „Eustace Chisholm Consorten” door James Purdy, uitgave Athenaeum- Polak Van Gennep (ƒ39,50). „De versierde mens” door Harry Mu- lisch, uitgave Athenaeum-Polak Van Gennep (ƒ35, zestiende druk). Vier opstellen over J. C. Bloem” door A. L. Sötemann, uitgave Athenaeum- Polak Van Gennep ƒ32,50, heruit gave). „Woordblind” door dr. Christine G. Kuipers in samenwerking met drs. Cor nells Weggelaat, uitgave Staatsuitgeve rij 30). „Shakespeare tragedies” (deel 1 en 2), vertaald door Willy Courteaux, uitgave Wereldbibliotheek (49,50, beide delen). „Het hart in het hoofd”, verhalen uit De Revisor uitgeleid door Carel Peeters, uitgave Revisorboeken 17,50). „De orkaan” door Charles Nordhoff en James Norman Hall, uitgave J. H. Gottmer 24,50). Dit „filmische theater” versterkt welis waar de sprookjesachtige sfeer (nèt of je naar een levensgrote poppenkast zit te kijken), maar verhindert tevens elk inspe len op onvermoede reacties uit de zaal. Mede daardoor blijft Perspettacolo Minu- scolo beperkt tot een aardig kijkspel, waarbij de kinderen zich niet echt betrok ken gaan voelen. Hun spontane bijval of afkeer loopt telkens stuk op de onverbid- Stans Lutz maakte oorspronkelijk een scriptie over clowns en sloot daarmee haar eindexamen mode af aan de Aca demie voor Beeldende Kunst te Rotter dam. Die scriptie werkte zij later orri tot datgene wat nu het boek De Circus clown geworden is. En bij dat laatste horen de broers Alberto en Carlo Co- lombaioni niet, waarmee ik niets ongun stigs over hun aansprekelijk theaterta lent wil zeggen. De informatie die Lutz geeft boeit evenwel toch in de droge vorm waarin zij wordt opgediend en dat ligt vanzelf sprekend vooral aan het onderwerp zelf. Maar de magische krachten van de klas sieke clownerie, de sfeer zoals Federico Fellini die in zijn grote Clownsfilm weet op te roepen, die is in deze keurig ver zorgde uitgave nergens terug te vinden. Wat gaat er schuil achter het masker van de clown? De zakelijke verteltrant van Stans Lutz vertelt dat niet. Zij behandelt de artistiek geplaveide buitenkant en niet meer. De Circusclown is voorzien van een schat aan fotomateriaal en Stans Lutz maakte zelf een aantal erg grappige te keningen. Wie meer wil weten over de geschiedenis van de clown, over de be roemde Fratellini’s, de Nederlandse Ru- bati’s, de Russen Karandasj of Popov, de Zwitsers Grock en Galetti, de Witte Clown of Domme August en de legenda rische Engelse clown Joey Grimaldi of de eertijds bij ons triomfen vierende Buziau, kan in dit boekje terecht. Een compliment overigens voor het fraai verzorgde omslag met unieke clown- sportretten. delijk voortdraaiende geluidsband. Wil Perspekt recht doen aan het jeugdig en thousiasme van de bezoekertjes van z’n kindervoorstellingen, dan is meer ruimte voor improvisatie absoluut noodzakelijk. JOKE DIEBEN-FRERICHS AMSTERDAM (ANP). De combina- tiebouw van stadhuis en muziektheater op het Amsterdamse Waterlooplein gaat 306 miljoen gulden kosten. Voor de ge meente Amsterdam betekent dit een gat van 21 miljoen gulden in de begroting. „Dagboek voor mijn verloofde” door Italo Svevo, vertaald door Jenny Tuin en ingeleid door Mia Meijer, uitgave Revi sorboeken in Amsterdam (14,50). „Het Philadelphia experiment” door William L. Moore in samenwerking met Charles Berlitz, uitgave J. H. Gottmer 19,90). „Het huis op de heuvel”, roman door Jonathan Black, uitgave A. W. Bruna 29,90). Van de Atellaanse komedie tot aan de „Commedia dell’arte clowns” I Colom- baioni reikt het boek De Circusclown, dat de schrijfster Stans Lutz heeft ge schreven. Een boek van 120 pagina’s nuchtere informatie over de fascineren de clownsromantiek en tal van facetten die daarmee te maken hebben. Een tek- stopzet die een gedegen indruk maakt, maar waarin je best wat meer vrolijk heid zou mogen verwachten. Dat hoeft de ernst van het onderwerp beslist geen geweld aan te doen. K.V.L. De Circusclown. Auteur Stans Lutz. Uitge verij Heureka, Nieuwkoop. Met tekeningen van de schrijfster en legio foto’s. Prijs 25,-. en Herre Jan Stegenga als strijkers, met Rob Mann aan de vleugel) dat de begelei ding vormde bij de door Sylvia Schlüter gezongen Trois Poèmes de Stéphane Mal larmé uit 1913, van Ravel, waarvan „Sou- pir” Stravinski’s naam, alweer, in een opdracht siert. Hoewel de betreffende altzangeres voor een dergelijke excentrieke compositie misschien iets teveel „oratorium-karak- ter” in haar stem en manier van zingen uitstraalt, was haar vertolking van Ravels liederen doorleefd en mede door de ex pressief gebrachte, subtiele begeleidin gen, bijzonder boeiend. De met dit concert (en met een aanslui tend in het zelfde Amsterdams Concertge bouw vertoonde een buitengewoon eenzij dig beeld van de componist oproepende, filmportret van Stravinski) voorbereide Stravinski-cyclus start op 20 oktober, om een vervolg te krijgen op 10 november, 22 december, 19 januari en 16 februari. Het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot-Omroepkoor, het Radio Kamer koor en het Nederlands Kamerkoor, met Jean Fournet, Michael Tilson Thomas en Ernest Bout als dirigenten, zullen dan met een keur van solisten uitvoering geven aan bekend en vooral aan minder bekend werk van de betreffende componist. De aanvang van al deze VARA-matinees in het Amsterdams Concertgebouw is zoals gebruikelijk steeds om 15.00 uur. JOHAN VAN KEMPEN liteiten van innigheid in intens gevoelige sonoriteit, terwijl het voorgaande Mode rate e semplice in een ongemotiveerd soort wildheid, in soms ook al niet al te zuiver geïntoneerd spel, volkomen langs je heen ging. Iets soortgelijks was er aan de hand in Bartóks Vierde kwartet, waarvan het „prestissimo, con sordino” precies de bi zarre maar verfijnde sfeertekening kreeg die het hebben moet, terwijl je in andere delen soms het gevoel kreeg dat dit Geor gisch viertal eerder de bedoeling had je met Bartóks muziek om de oren te slaan, dan dat ze hun temperament in de compo sitie zelf wilden leggen. Maar juist door de gesignaleerde uit schieters in positieve zin, bleef je geboeid naar deze musici met hun donkergekleur de instrumenten met bijbehorende, vaak gevoileerde klank luisteren. Waarbij het je dan steeds wel met spijt vervulde wan neer de intieme gedeelten weer verruild moesten worden voor die delen en passa ges waar dan een vreemd soort ruigheid en loze uitbundigheid troef werd. JOHAN VAN KEMPEN Franz Bonn heeft tal van driedemensionale beeldboeken samengesteld, onder meer met Lothar Meggendorfer, die daar een meester van groot vernuft in was. Van Meggendorfer gaat binnenkort trouwens bij Ploegsma een repro verschijnen van diens „Internationaler Zitkus”, terwijl in een eerder stadium ook zijn Poppenhuis Boek verscheen. Prachtige oude „beeld boeken” van Meggendorfer zijn ook Der Viehmarkt en Aus der Kinderstube, het eerste „für brave Knaben”, het tweede „für brave Madchen”. Ze zijn ook allebei verschenen bij Schreiber Verlag in Essen, ik weet niet of er Nederlandse uitgaven van bestaan. Het onlangs verschenen Theaterboek heeft prachtige uitge sneden figuren, die op verschillende plannen vier theaterscè- nes uitbeelden. Franz Bonn koos voor Roodkapje, Hans en Grietje, Kerstnacht (Christusgeboorte) en de viering van Kerstavond. Alle vier de uitklapbare scènes worden op de voorgrond begeleid door een gekostumeerd kinder-orkestje. De teksten zijn uitgebreider, maar ook origineler dan in de Engelstalige uitgaven. Anne Otten maakte een vrije en soms heel humoristische vertaling. Deze spreekteksten stellen kin deren met een beetje fantasie en welk kind heeft dat niet in staat te doen alsof zij de scènes werkelijk kunnen spelen. Bij de twee sprookjes zijn hier grappige varianten op de oorspronkelijke inhoud gekomen. Hans en Grietje zijn name lijk niet op de vlucht voor de heks, maar voor een ruige bruine beer, die vervaarlijk met een knuppel roodzwaait. Roodkap- je’s tekst is van een eigenzinnige stoutmoedigheid, waarmee het oorspronkelijke gruwelijke verhaal in scherven ligt. Daar aan is de gehoorzaamheid van het roodgemutste meisje debet. Dit blijkt uit een deze week verschenen notitie van B. en W. voor de betrokken raadscommissies. Het stadsbestuur wil het ontbrekende bedrag lenen en rente plus aflossing betalen uit een positief ex ploitatiesaldo van 2,5 miljoen per jaar. Amsterdam heeft al eerder een bedrag van 36 miljoen gereserveerd. Het rijk be taalt 230 miljoen gulden voor de bouw van het totale complex. De ontbrekende 19 miljoen gulden betreffen btw-kosten die Amsterdam met het rijk kan verrekenen. Als het nieuwe stadhuis gereed is kun nen veel secretarieafdelingen goedkoper dan nu worden gehuisvest. Dat levert 11,5 miljoen gulden per jaar op. De exploitatie kosten van het nieuwe stadhuis zijn 5,1 miljoen gulden, die van het muziektheater 6 miljoen. Van dit laatste bedrag moet 2,1 miljoen gulden worden afgetrokken, om dat het rijk de Amsterdamse subsidie aan de Nederlandse Operastichting overneemt Bovendien levert de geplande parkeergarage vier ton per jaar op. De gemeenteraad krijgt binnenkort een nieu we voordracht op basis waarvan over de bouw van het complex wordt beslist. AMSTERDAM. Op de door de VARA georganiseerde Stravinski-dag, viel er gisteren veel werk van de desbetreffende, in 1971 overleden componist via Hilver- sum-4 te beluisteren. De manifestatie als geheel was onder meer bedoeld als op maat tot de serie van vijf zaterdagse, aan Stravinski gewijde, VARA-matineecon- certen. Want wat deze strijkers uit Tbilisi, de hoofdstad van de betreffende Sovjetrussi- sche deelstaat waar zij alle vier leraar zijn aan het conservatorium waar zij ook werden opgeleid meebrachten was niets meer dan kitscherig bewerkte folklo re, die aan de artistieke smaak van de spelers even deed twijfelen. Een andere, veel nobeler kant aan hun smaak, had je bij deze qua klank en samenspel uitstekend op elkaar afgestem de strijkers dan al leren kennen in kwar tetten van Haydn en Tsjaikovski, terwijl soortgelijke ervaringen volgden in het Vierde kwartet van Bartók. Die indruk ken van innigheid, die dan in prachtig gepolijst spel werden geleverd, kwamen overigens zeker niet in alle delen naar voren. Haydns opus 74 nr. 3 kreeg in een nooit jachtige maar pittige afwikkeling, als ge heel een evenwichtige vertolking. Maar in opus 11 van Tsjaikovski had bijvoorbeeld het Andante cantabile alle bedoelde kwa- UKC i Gk. ïröibi^ Of dat altijd zo is geweest, is nog de vraag. In beginsel lijkt Perspekt wel dege lijk van een duidelijke samenhang tussen de beide „Perspettacolo’s” te zijn uitge gaan. Daarvan getuigt nog de program- ma-folder die de kindervoorstelling bege leidt. Daarin is sprake van een bezoek aan een mini-circus vol betoverende circus verrassingen en gevaarlijke acrobatische toeren. In de definitieve versie van Per spettacolo Minuscolo is van dat circus niets terug te vinden en het kan dan ook haast niet anders, of Perspekt moet de kinderproduktie op het laatste nippertje drastisch hebben omgebouwd. In de nieuwe versie krijgt de hoofdper soon, het glazenwassertje Goliath, niet met circus-artiesten maar met kermis klanten te maken. Hij weet de boze plan nen van de slechte poppenkraambaas Joep te verijdelen, een stevig handje ge holpen door de goede fee Clearasü (die door Joep tijdelijk in een gorilla is veran derd) en de poppenkast-kinderen Klaas Jansen en diens zusje Jopie. Mede dank zij de bemoeienis van het feeënhulpje Boomzaaier de Eekhoorn, komt uiteinde lijk alles weer op z’n pootjes terecht. Perspekt eigen, wordt bij de realisatie van de Perspettacolo Minuscolo-geschie- denis veelvuldig gebruik gemaakt van technische hulpmiddlen. Hoewel de licht effecten het doorgaans goed doen, vind ik de oplossing voor de geluidsproblemen minder geslaagd. Om de spelers de vrije hand te geven wordt een geluidsband af gedraaid, waarop alle (qua taalgebruik soms erg ingewikkelde) gesproken tekst en begeleidende muziek van tevoren is opgenomen; de spelers maken daar, ieder op zijn of haar tijd, passende gebaren bij. Bar revoetest raat 13^11 - Haarlem tel. 023 - 313277 -naast Melgers drankenhandel- advies - Voorstelling: Perspettacolo Munu- scolo, kindertoneel door Perspekt. Spelers: Jeannette Verschure, Ide van Heiningen, Joep Kruijver, Michael Helmerhorst, Marc Kingsford. Kos tuums Stans Lutz. Regie Sjoerd Schwibettus en Ide van Heiningen. Stadsschouwburg Velsen, 17 oktober 1979. Temidden van de vrijwel algemene Griekse voldoening zullen er ook wel en kele vraagtekens worden opgeroepen van linkse zijde, zoals men in 1963 de klacht kon horen dat de grijze „communist” Var- nalis was gepasseerd ten gunste van de „diplomaat” Seferis. Het is duidelijk dat de binnen en buiten Griekenland veel bekendere, eveneens communistische dichter Ritsos (70), die al jaren in Stock holm op de nominatie stond, nu wel voor zijn leven is uitgeschakeld. Ook ditmaal werd weer een „apolitieke” figuur, die bovendien anders dan Ritsos sterk de publiciteit schuwt, uitverkoren. Lunchconcert in het kader van de Stravinski-dag. Uitvoerenden: Ruud van der Meer en Rudolf Jansen, zang en piano, Gerrit Hommerson en Stanley Hoogland, twee piano’s, Syl via Schlüter, zang m.m.v. kamermuziekensemble. Programma: composities van Poulenc, Debussy en Ravel, die aan Stravinski werden opgedragen. Kleine Zaal Concertge bouw Amsterdam, 18 oktober 1979. VELSEN. Perspettacolo Minuscolo, de kindervoorstelling van de Technische Theatergroep Perspekt, suggereert op z.n minst een verband met „Perspettacolo Pericoloso", de nieuwe avondvullende Perspekt-produktie waarin twee verlo pen circusfamilies elkaar in een enerve rende repetitiemarathon pogen te overtreffen. Zo’n relatie blijkt echter niet te bestaan; sterker nog, beide produkties hebben in feite helemaal niets met elkaar te maken. Elytis’ levenswerk is voor alles een jeug dige zonovergoten lofzang op de Aegei- sche Zee, al had en heeft het lange gedicht „Axion Esti” (1960), nadat het door Theo- dorakis tot „volksoratorium” was be werkt, een sterk enthousiasmerende werking op de Griekse politiek bewuste massa. Het is een soort scheppingsverhaal van de Griek die zichzelf bevestigt „geslo ten in bergen, gesloten in zeeën”, met verwijzing naar de oorlog van 1940 tegen de Italianen, waarin Elytis in de eerste linie meevocht, eindigend ook weer in een apotheose op de namén van Griekse win den, Griekse meisjes, Griekse eilanden. Recital door het Georgisch Strijk kwartet. Programma: Haydn, Tsjai kovski, Tsintsadze, Bartók. Kleine Zaal Concertgebouw Amsterdam, 18 oktober 1979. Oók boven een deel (Scherzando) van Debussy’s „En Blanc et Noit” staat een opdracht aan Stravinski genoteerd. Stan ley Hoogland en Gerrit Hommerson wa ren hier in van vaktechnische gedegen heid getuigend, afgewogen samenspel goed voor een aanvankelijk sfeersterke maar later van innerlijke spanning nogal afnemende vertolking van deze composi tie voor twee piano’s uit 1915. Samenspel- kwaliteiten maar dan in breder ver band vielen hier eveneens waar te ne men bij een ensemble (bestaande uit de blazers Emile Biessen, Wim Steinmann, Gerrit Boonstra en Jo Moonen, en Kees Hülsmann, Jeanne Dullaert, Misha Geiler De bekende Engelse harlequin en clown uit de 18de eeuw Joey Grimaldi. Het Theaterboek van Franz Bonn. Uitgeverij Ploegsma, Amster dam. Vertaling Anne Otten. Voor volwassenen en kinderen. Prijs 22,50. Elytis dankbaar als dichter en als Griek „De wespen”, roman door Peter Handke, uitgave A. W. Bruna 24,90). „Dit leven hier”, Zengedichten en fo to’s, door Lucette M. Oostenbroek met een nagedicht van J. C. van Schagen, uitgave Stichting Dichtergroep Di mensie. „Ik had bij geruchte vernomen dat het jarenlange voorbereidingen en het leggen van allerlei connecties vergt om de prijs te krijgen. Zoiets was geheel in strijd met mijn karakter. Maar het blijktdus een mythe te u en uitgebreide offerte ind. apparatuur vanaf - 3.998,- siansweg .<-■

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1979 | | pagina 13