filmhuizen
Opmerkelijke Last Tycoon
over Hollywood-bazen
haarlem
N DIA-AVONDJE?
WAT KRAAKT’T GEZELLIGST
TIJDENS
amsterdam
9»
Déze
wasmachine
voor déze
prijs
Apocalypse Now kostte dertig miljoen, een hartaanval en privébezitingen
1048.-
I
- door Pieter van Lierop -
t
Smiths Chips©
U
ZflNKER
I,
Smiths
>p
Smiths chips.
De gezelligste krakers
van Nederland.
AMSTERDAM. Een man
van het steeds zeldzamer worden
de type dat de rest van deze eeuw
vol vertrouwen tegemoet ziet, ze
ker wanneer het zou mogen ge
beuren dat niet juristen en ideolo
gen het in de wereld voor het
zeggen zouden hebben, maar lie
ver artiesten; mensen met benul
van wat pijn doet en wat mooi is.
Zijn naam is Francis Coppola, de
maker van Apocalypse Now, een
film die binnenkort in première
gaat in de Nederlandse biosco
pen. Aan het script ervan is acht
jaar gewerkt.
(ADVERTENTIE)
(toed.dat u er op gewacht hebt...
oorlog
rf- Regisseur Francis Ford Coppola
1
(ADVERTENTIE)
■v- Robert Mitchum in The Last Tycoon.
id
De twee Haarlemse premières deze
week hebben beide al eerder dit jaar
korte tijd in Amsterdam gedraaid. De
Nederlandse productie Tiro! was daar
vorige maand te zien en I never promised
you a Rose Garden ruim acht maanden
geleden.
plaats van La Streisand, maakte deze
Amerikaanse actrice een leuke, mooie
film geheten Funny Girl. In deze op ware
gegevens gebaseerde productie, die haar
tot een grote ster promoveerde, speelde zij
het lelijke eendje dat uiteindelijk een top
talent wordt.
In Funny Lady (nachtvoorstelling, Cine
ma Palace) gaat het verhaal door. Strei
sand is nu getrouwd met Billy Rose (Ja
mes Caan) en ze is al een ster en boven
dien weinig bruisend of emotioneel. Er
zijn wat leuke liedjes, Omar Shariff ver
toont zijn bruine ogen weer een paar keer,
maar de spontaniteit en brutaliteit en hu
mor van Funny Girl zijn afwezig.
In Cinema Palace wordt Milos Formans
Hair geprolongeerd, eveneens als In de
ban van de ring in Roxy, Kort Ameri
kaans in Lido, Grijpstra en de Gier in
Luxor en De Klokkenluider van de Notre
Dame, ook in Luxor.
Studio gaat door met 50 jaar Mickey
Mouse en Cinema Palace vertoont een
serie tekenfilmpjes voor de jeugd.
Les Soeurs Brontë, een van de Franse
selecties op het Cannes Festival van dit
jaar, is een van drie Amsterdamse pre
mières deze week.
André Téchiné schreef het scenario
voor deze vertelling over het leven van de
drie Engelse schrijfsters en hun broer in
1971. Het kostte hem ruim twee jaar om
geld en regisseurs te vinden („Het was.erg
moeilijk want er gebeurt helemaal niets in
de film”) en pas vroeg dit jaar werd Les
Soeurs Brontë aan een enthousiast pu
bliek vertoond.
De film opent met een scène waarin
Charlotte, de meest bekende van de drie
zusters door haar boek „Jane Eyre”, een
opera bijwoont met haar man en vader.
Wanneer het gordijn omhoog gaat ziet zij
niet een opera maar een scène uit het
verleden met haar zusters Anne en Emily
en haar broer Branwell.
Téchiné brengt zo het tragische, maar
boeiende leven van deze talentvolle fami
lie in beeld; de liefde die zij koesteren voor
anderen en voor elkaar, hun aanvankelij
ke beroepen, het latere succes van hun
boeken, de ondergang van Branwell en de
vroege dood van Anne en Emily.
De hoofdrollen worden vertolkt door
Marie-France Pisier, Pascal Greggory,
Isabelle Adjani, Isabelle Huppert, Patrick
Magee, Hélène Surgère en Jean Sorel. De
regie is van Yves Gasser, Yves Peyrot en
Alain Sarde. (Alhambra 1).
De twee andere premières in Amster
dam deze week zijn The Visitor in Cineac
Reg. Breestraat en Where eagles dare (in
feite een reprise) in Cinema International.
The Visitor is van regisseur Michael J.
Paradise met Mel Ferrer, Glenn Ford,
John Huston, Joanne Nail en Sam Pec
kinpah.
Where eagles dare, onder de Nederland
se titel Als Adelaars vielen ze aan, werd in
1968 gemaakt. Het is een oorlogsfilm vol
heldendaden waarin een geallieerd com
mando opdracht heeft een Amerikaanse
generaal uit een Beiers kasteel te bevrij
den. Richard Burton en Clint Eastwood
nemen de hoofdrollen op zich in deze door
Brian C. Hutton geregisseerde film.
De Toneelschuur in de Smedestraat in
Haarlem begint vrijdagavond met een
nieuw project, de Filmschuur. De eerste
film, die in Schuur II vanavond, zaterdag
van 25 tot en met 27 oktober wordt ver
toond is Ivan Pyrjevs verfilming van Dos-
tojevski’s klassieke De idioot. Deze uit
1958 daterende Russische film behandelt
alleen het eerste deel van het boek. Aan
vang 21 uur.
Het Amsterdamse Filmhuis, in samen
werking met het Goethe-Instituut, presen
teert van 25 tot en met 31 oktober een
Reinhard Hauffweek. Op donderdag, vrij
dag en woensdag (25. 26 en 31 oktober)
worden de films Paule Paulander (aan
vang 20 uur) en Der Hauptdarsteller (22
uur) in Filmhuis Oktopus gedraaid. Maan
dag en dinsdag (29, 30 oktober) wordt
Messer im Kopf vertoond in Filmhuis
Akhnaton (20 en 22 uur). De Duitse regis
seur zal 25 oktober zelf aanwezig zijn bij
de voorstellingen om met het publiek te
discussiëren.
e-
n,
m
iO
5
Metafysische reis naar de
morele aspecten van
In het jongerencentrum Zero op de Ba-
kenessergracht 8 in Haarlem wordt
woensdag 24 oktober „Vrouw in het zand”
van de Japanse cineast Hiroshi Teshiga-
hara vertoond. In een bijna Pinter-achtige
stijl vertelt Teshigahara over een vrouw
die in een kuil woont en voortdurend met
het zand strijd. In de loop van de film
komt een man bij haar wonen die de kuil
als een soort gevangenis gaat beschou
wen. Benedënzaal Zero, aanvang 20 uur.
De Nederlandse première staat voor de deur van een film, die zonder overdrij
ving al kan worden bijgeschreven als een mijlpaal in de geschiedenis van de
cinematografie: Apocalypse Now, geregisseerd door Francis Coppola, de Hercu
les van Hollywood. Na The Conversation (bekroond met de Gouden Palm van
Cannes) en The Godfather I en II (beide delen bedolven onder Oscars), werkte
Coppola vijf jaar intensief aan wat dè film over Vietnam moest worden en
uiteindelijk ook is geworden.
De toen nog onvoltooide versie van Apocalypse Now was in mei al goed voor
opnieuw een Gouden Palm (gedeeld met Der Blechtrommel). En in Amerika liep
het storm op de slechts enkele theaters die de film aanvankelijk mochten draaien.
Bij de „general release” sloeg de vlam in de pan. Ook in Nederland wordt die
buitenissige uitbrengpolitiek gevolgd. Eerst alleen in Amsterdam (25 oktober,
misschien 4 november) en daarna alle grote steden in het land op 29 november.
Apocalypse Now is een film die min of meer is gebaseerd op de (zich overigens
in de Belgische Kongo afspelende) roman Heart of Darkness van Joseph Conrad.
De film echter speelt in Vietnam en handelt over een Amerikaans legerkapitein
die opdracht krijgt ergens diep in de jungele ene kolonel Kurtz te gaan
uitschakelen, die als gedeserteerde, gek geworden „groene baret” een konink
rijkje voor zichzelf is begonnen, waar hij zijn doorgeslagen moordlust botviert.
Willard wordt gespeeld door Martin Sheen en Kurtz door Marlon Brando. Rollen
waarvoor ook ooit Redford, Hackman, Newman en McQueen zijn gevraagd.
Anderhalf jaar werd er gefilmd op De Filippijnen, met steeds verder uit de
hand lopende budgetten, deels op rekening te schrijven van Coppola’s hang naar
perfectionisme en deels op rekening van de barre omstandigheden waaronder
gewerkt moest worden. Oorspronkelijk begroot op 12 miljoen dollar, liepen de
directe kosten uit tot 30 miljoen. Een tornado, die voor anderhalf miljoen schade
aanrichtte (los van de twee maanden vertraging in de opnamen), een hartaanval
van hoofdrolspeler Sheen en de noodzaak voor Coppola om op zeker moment al
zijn privé-bezittingen te belenen teneinde de film te kunnen voltooien, vormden
andere factoren die de publiciteit op gang hielden.
Spellbound is vooral beroemd gewor
den door de droomscène die ontworpen
werd door Salvador Dali. Het betreft een
assistente (Ingrid Bergman) in een krank
zinnigeninrichting die verliefd wordt op
de nieuwe directeur, drs. Edwards (Gre
gory Peck). Zij ontdekt dat hij niet de
echte dr. Edwards is, alleen maar diens
identiteit heeft overgenomen. Dr. Ed
wards vermoedt dat hij zijn naamgever
vermoord heeft. Constance brengt hem
uiteindelijk naar de vroegere directeur
van het instituut die via het analyseren
van dromen achter de waarheid komt.
dus al veel, vrees ik. Maar bij een tv-
vertoning, mis je nog veel meer”.
- Hoe was de samenwerking met Marlon
Brando
„Brando is een heel bijzonder mens,
maar ik weet hoe ik met hem moet om
gaan. Hij is niet het soort acteur dat
binnenkomt, het script even leest en weer
weggaat. Brando heelt het uit elkaar, pro
beert het stuk te praten en daar moet je
dan met hem doorheen. Hij vindt niets zo
afschuwelijk als een rol te spelen die lijkt
op iets wat hij eerder heeft gedaan. Ter
wijl het in de filmwereld gangbaar is om
juist wel dingen te doen die men eerder
heeft gedaan”.
„Het krijgen van Brando is overigens
het grootste probleem niet. Waar je bij
andere acteurs lang moest zeuren over
hoe lang ze van huis zouden zijn en zo,
daar zegt Brando dus: „Ha, zes weken in
de jungle!” En hij doet het om even een
hoop geld te verdienen. Daar is hij heel
eerlijk in. Hij werkt voor geld, net als de
meeste mensen”.
„De problemen met Brando komen pas
als het erom gaat hoe hij de reeds geac
cepteerde rol eigenlijk zal gaan spelen.
Vlak voor de scènes met Kurtz moesten
worden opgenomen heb ik twee weken
gespendeerd aan gesprekken met Brando
over zijn rol”.
„Hij zag er nogal oud en dik uit en zo
kan hij dus niet doorgaan voor een offi
cier van de commando’s. Dus dacht ik dat
hij moest worden geïntroduceerd als een
geflipte commando-officier. Je zou hem te
zien krijgen als een decadente bananen
etende vetzak, met vijf vrouwen om zich
heen. Maar dat wilde hij dus absoluut niet
doen”.
„Nachten ben ik bezig geweest met hem
de dingen uit te leggen, over moraal en
geweten, telkens herhalend: Kijk naar
Heart of Darkness! En dan zei hij telkens
weer: Dat zal niet werken! Ten slotte was
ik ten einde raad en vroeg Marlon om
naar huis te gaan en nog één keer de 30
laatste pagina’s uit Heart of Darkness
over te lezen”.
„De volgende dag kwam hij op de set, in
zwarte pyama en met een kaal geschoren
kop. En een en al enthousiasme ging hij
toen aan mij uitleggen, wat de bedoeling
was, alles waarvan hij te voren had ge
zegd dat het niet zou werken. Toen werd
ik ineens argwanend en vroeg: Jij hebt
toch gezegd dat je Heart of Darkness al
lang had gelezen? En toen zei hij: Jawel,
maar toen loog ik! Zo is Marlon!”
- Voor welke andere regisseurs heeft u
bijzondere waardering?
„Er zijn veel meesters in de wereldcine
ma, maar mijn favorieten zijn de Japan
ners Kurosawa en Mizoguchi. De film
waar ik misschien nog wel het meest van
houd, dat is Asien Diamant, van Wajda.
En Felini. Gisteren in Parijs heb ik me
gerealiseerd wat voor een bijzonder cine
ast Stanley Kubrick eigenlijk ook is. Te
genwoordig ben je een geniaal regisseur
als je drie succesfilms achter elkaar kunt
maken. Kubrick maakte er zeven op een
rij!”.
tussenliggende jaren hebben we ook tel
kens aan het script gesleuteld, om het
zodoende interessant te maken voor de
acteurs die we wilden hebben.”
- Waarom koos u Bertolucci’s camera
man Vittorio Storaro?
„Voornamelijk omdat ik Storaro’s foto
grafie voor II Conformista zo grandioos
had gevonden. II Conformista was een
geweldige film, vooral dankzij de stijl
ervan, niet alleen de stijl van de camera
voering overigens. En ik dacht dat Apoca
lypse Now zou vallen of staan met de stijl.
Ik moest een stijl vinden die geworteld
was in de echte Vietnamoorlog en deson
danks in staat zou zijn een publiek mee te
slepen op een metafysische reis naar de
morele aspecten van oorlog. De stijl moest
mijn bondgenoot zijn en alleen een stijl-
virtuoos als Storaro kon daarvoor zeker
heid geven”.
- Kunt u iets zeggen over de wijze
waarop u de film heeft aangepast sinds
de vertoning in Cannes?
„In Cannes was de film nog niet hele
maal af. Op 15 plaatsen heb ik veranderin
gen aangebracht, waarbij een ander einde
de voornaamste ingreep is geweest. In de
Cannes-versie bleef Willard na de moord
op Kurtz staan op de trappen, met daaron
der de aanhangers van Kurtz. Met de open
gelaten mogelijkheid dus, dat hij daar een
nieuwe „Kurtz” zou worden. Een konings
moord om zelf koning te kunnen worden.
Op het punt dus van een moreel di
lemma”.
„Maar de reacties van het publiek
maakten me duidelijk dat een dergelijk
einde te abrupt was. Er was nog iets nodig
waardoor het publiek uit deze hel-meta-
foor zou kunnen loskomen. De film brengt
Hitchcock heeft tijdens de opnamen
voortdurend in contact gestaan met pro
minente psycho-analytici. Spellbound
draait vrijdag in Heemskerk, zondag in
Schoorl en maandag in Den Helder.
The bad sleep well (Hoe slechter men is
hoe beter men slaapt), verhaalt over een
schandaal binnen een bouwonderneming.
Diverse managers hebben al zelfmoord
gepleegd en een grote hoeveelheid geld is
verdwenen. De zoon van een van de chefs
die zelfmoord pleegde gaat op onderzoek
uit en komt tot bepaalde ontdekkingen.
Kurosawa maakte deze film in 1960. Hij is
te zien in Heiloo komende maandag, op
dinsdag en woensdag in Velsen, donder
dag in Castricum en komende vrijdag in
Heemskerk.
In het IJmond-circuit draaien deze
week twee films, Spellbound van Alfred
Hitchcock uit 1944 en The bad sleep well
van de Japanse regisseur Akira Kuro
sawa.
Gloednieuwe volautomaat met alles erop en eraan voor goed en zorgvuldig wassen.
Gitgebreide programma-keus, trommel èn kuip van roestvrij edelstaal.
Zanker is het merk, dat het vaakst opnieuw wordt gekocht: koopt pure degelijkheid
voorjarenlang wassen zonderzorgen en problemen.
Voor uitgebreide folder: Zanker Nederland B.V.,
Johan de Wittlaan 11,3445 AG Woerden, tel. 03480-16741.
het publiek op erg veel onplezierige plaat
sen en ik wilde wat meer warmte en hoop
in de finale brengen en nu zie je dus nog
dat iedereen de wapens laat zakken en dat
de boot weer vertrekt. Een notie van we
dergeboorte”.
- Apocalypse Now is voor een flink deel
gebaseerd op Conrads Heart of Darkness.
Heeft u ooit overwogen de roman te ver
filmen op de oorspronkelijke plaats van
handeling? In Afrika dus?
„Ik had er wel eens met vrienden over
gesproken, maar niet als een project dat
ik dan zelf wilde doen. Orson Welles heeft
ook ooit met het plan rond gelopen en
eigenlijk zit er in Citizen Kane nog een
grote verwantschap met Heart of Dark
ness verwerkt. Maar pas toen ik het script
van Milius in handen kreeg, dacht ik on
middellijk terug aan Conrads roman en
besloot het boek als gids te gaan gebrui
ken, niet als uitgangspunt”.
- Het materiaal dat u heeft verschoten
schijnt een veelvoud te zijn, van wat er
uiteindelijk is gebruikt. Is er misschien
nog eens een tv-serie van Apocalypse
Now te verwachten, die uitgebreider is?
Zoals u ook van The Godfather een nieu
we versie voor de televisie heeft gemon
teerd.
„Nou, er is niet echt veel materiaal over,
in de zin van scènes waarmee de film
langer is te maken. Wel hebben we nog
uren en uren „coverage” over; materiaal
dus van gebruikte scènes, maar dan van
uit andere camerastandpunten opge
nomen.
„Er zijn maar drie scènes komen te
vervallen, omdat ze niet bevielen. Van een
bepaalde scène, vind ik dat wel spijtig. Er
zit een moment in de film waar de boot
onder een brug doorgaat. Die doorgang
was eigenlijk bedacht als een psychedeli
sche doorbraak, een doorbreken ook van
de tijdsbarrière, waarna alles mogelijk
zou worden. En dan zouden ze bij een oud
plantagehuis terechtkomen, waar ze
Franse soldaten vinden, nog uit de vorige
Vietnam-oorlog. Dan zou er diner-scène
zijn geweest waarbij over politiek werd
gediscussieerd, waarbij blijkt dat die
Fransen indertijd nog het gevoel konden
hebben dat ze als kolonisten hebben ge
vochten voor eigen huis en haard. En dan
wordt aan Willard gevraagd, waar de
Amerikanen eigenlijk voor aan het vech
ten zijn”.
„Deze scène was in de film het enige
punt geweest met een rechtstreekse, poli
tieke lading. Daarom vind ik het jammer
dat de scène is komen te vervallen. Maar
het acteren deugde niet en het incident
belemmerde te zeer de gang van het eigen
lijke verhaal”.
„Maar om op de vraag terug te komen.
Als het aan mij ligt, dan zal Apocalypse
Now nooit op de televisie worden ver
toond. Daar is het de film niet naar. Ik
hoor dat de film in Nederland - nota bene
het land dat Philips heeft opgeleverd - niet
eens op 70 millimeter, mef Dolby-stero
vertoond kan worden. Dan missen jullie
hij tot ster verhief, de machtstrijd tussen
de filmbonzen en de romances. Robert de
Niro speelt Thalberg als een tragische en
eenzame man in de jungle van zakenbe-
langen die tegelijk het voortbestaan van
Hollywood heeft mogelijk gemaakt. Ver
dere rollen in de film worden vertolkt
door onder anderen Robert Mitchum, Ray
Millard, Jack Nicholson en Jeanne
Moreau.
In Frans Hals is de knokmachine van
cineast Robert Aldrich te zien. Met Burt
Reynolds en Eddie Albert in de hoofdrol
len, heeft deze film een rugbywedstrijd
tussen gevangenisbewaarders en veroor
deelden als centraal gegeven.
Toen ze nog Barbra Streisand was in
Tiro!, de eerste lange speelfilm van re
gisseur Jacob Bijl, behandelt een genera-
tie-conflict tussen vader en zoon in een
afgelegen polderdorp. Matthias Maat
speelt de doktorszoon die zich tegen het
autoritaire optreden van zijn vader (Ju
lien Schoenaerts) verzet met enige hulp
van zijn zus (Geert de Jong).
Het is geen sterk verhaal, het karakter
van de rebellerende zoon wordt niet uitge
diept en zijn motivaties zijn nooit duide
lijk aangetoond. Toch is Tiro! een verzorg
de en vertoonbare film, zowel op het visu
ele vlak, als wat de natuurlijke acteerstijl
betreft. (Studio, nachtvoorstelling).
Hannah Green schreef I never promised
you a Rose Garden vroeg in de jaren
zeventig voordat de verfilming van Ken
Keasey’s One flew over het Cuckoo’s Nest
zwakzinnigheidsinstituten krachtig en re
volutionair aanpakte. Greens vertelling,
en regisseur Anthony Pages verfilming
daarvan, is een vrouwelijke versie van
One flew.maar dan zonder humor en
cynisme.
I never promised you a Rose Garden,
met Bibi Ajidersson en Kathleen Quinlan,
draait in Studio.
Een van de interessantste represies deze
week draait als nachtvoorstelling in Roxy
- de verfilming van F. Scott Fitzgeralds
The last tycoon.
Elia Kazan (met hulp van de Engelse
toneelschrijver Harold Pinter) gebruikte
dit nooit door Fitzgerald afgemaakte boek
om een van de meest betrouwbare en
opmerkelijke films over Hollywood te
maken.
The last tycoon verhaalt over producent
Irvin Thalberg (in de film onder pseudo
niem Stahr), een van Hollywoods grootste
bazen, en zijn producties, de mensen die
In het DAC jongerencentriyn aan de
Ripperdastraat 13a in Haarlem wordt
vrijdag 26 oktober The harder they come
vertoond. Deze film speelt zich af in Ja
maica met reggae-zanger Jimmy Cliff in
de hoofdrol. Aanvang 20.45 uur.
- Wat is de geschiedenis van het script
voor Apocalypse Now?
„Francis Coppola: „De eerste scriptver-
sie werd in 1969 geschreven door John
Milius. Heel anders dan de film uiteinde
lijk is geworden, maar het ging al wel over
een kolonel, die voor zichzelf was begon
nen. Dat gegeven is trouwens historisch.
Zoals bijna alle incidenten in mijn film,
hoe absurd ze ook lijken, op ware feiten
zijn gebaseerd. Zelfs die officier in Caval-
lerie-uitrusting. Zelfs dat surfen in Viet
nam, al weet ik niet zeker of het inderdaad
ook tijdens veldslagen is voorge
komen.
„Acht jaar later zijn Milius en ik dat
eerste script compleet gaan herschrijven,
om het minder stripactig te krijgen. In de
F
Zanker SO2S
