Anne-Marie Prins inspireerde amateurskollektief uit Enschede
Christie’s veilt
handgemaakte
mogelijkheden.
Beklemming in Perfidia
van Studio Scarabee
Den Haag subsidieert
Haagse Comedie
voorlopig één seizoen
voor kleine drie
miljoen gulden
Lady Antonia Fraser
niet opvolgster van
Dame Agatha Christie
wij
ontvingen
Guido de Moor en Pierre Laroche in de leiding
Tussen beeldende kunst en theater
Detectives Engelse schrijfster missen vaart
Gewurztraminer
AC.
11
DINSDAG
2 3
OKTOBER
19 7 9
KUNST
heeft in Mahagonny, legt het loodje.
Spaarneweg 26,
Heemstede, Industrieterrein Cruquius,
023-289874 Vrijdag koopavond.
DEN HAAG. In het niemandsland tussen beeldende kunst en theater
dwaalt nu al veertien jaar de groep Scarabee rond. De aanzet is vooral vanuit
de schilderkunst begonnen, maar werd steeds meer een totale, al is die
afkomst nog steeds heel herkenbaar en vertaalt die zich vooral in een magisch
realisme. Het zijn vooral voorstellingen, die zich voordoen als gewaarwordin
gen voor het oog. De spanningen ontstaan voornamelijk in de confrontatie
van popperig acterende levende figuren met een op allerlei manieren te
manipuleren filmwerkelijkheid, dus onwerkelijkheid op verschillende plans
geprojecteerd.
Muré»Ehrhartf
Elzas.
V' i j lifWm
(Van onze kunstredactie)
DEN HAAG. De directie van de Haagse Comedie zal met ingang van 1
september 1980 bestaan uit Guido de Moor en Pierre Laroche als artistiek
leiders, en Hans van Westrenen, die zakelijk leider blijft. De huidige directeur
van de H. C., Carl van der Plas, heeft kortgeleden meegedeeld zijn functie op 1
september 1980 neer te leggen.
heeft nu de helft geproduceerd van het
totaal, waarop Sjöwall en Wahlöö uit
kwamen. Het is te hopen dat aan haar
produktie voorlopig nog geen einde
komt.
I®
I
AMSTERDAM. Gebrek aan geld is de grootste misdaad hier op
aarde, zegt Bertolt Brecht in zijn volkse opera Mahagonny (volledige
titel Aufstieg und F all der Stadt Mahagonny). In de denkbeeldige stad
Mahagonny, beheerst door de uitzuigster en weduwe Begbick, is alles
mogelijk. Als er maar geld voor rinkelt. Een kapitalistische economie
op overzichtelijke leest geschoeid, waarin de zakelijke weduwe ook
best bereid is met prijsverlagingen genoegen te nemen, als dat haar
klanten maar aan de stad, dus aan haar, bindt. Maar wie geen geld
E. des Bouvrie ontwierp een kollektie opmerkelijke aanbouwkeukens:
’American Kublon, een handgemaakte
keuken met ongekende I
Verrassende opvoering Mahagonny
J
(ADVERTENTIE)
2)
KO VAN LEEUWEN
bibliotheek
(ADVERTENTIE)
ei-
PIET RUIVENKAMP
Import
distributie
Verkrijgbaar
in de betere
slgterij/wijnhandel
MURÉ-EHRHAfW
®e<vurztramin<T
trouweloosheid rond acht moorden”. Dat
is de concrete lijn, die men in vijf kwartier
snel opvolgende impressies herkent bij
een viertalige dialoog.
Wel kan gezegd worden, dat waar Boon
het dichtst bij de directe confrontatie tus
sen schilderkunst en film terecht komt, de
meest verrassende moleculen uit zijn fa
briekje Perfidia spatten.
Boon lijkt geen vriend van de heersende
klasse, hoe die zich ook manifesteert: als
gangsterdom, als heren der schepping of
als bodybuilders. Met hun prietpraat zet
hij ze te kijk in een hoogst eigen decor en
in die volstrekt oorspronkelijke combina
tie komen ze daarmee in een nieuw en
naakter licht te staan. Verloederde men
sen, die niet meer passen in hun eigen
landschap. Voor deze gelegenheid ver
taald in Boons landschap en dat roept te
meer de beklemming op.
Wat gebeurt er met de toeschouwer?
Daarin schuilt de kracht van Boons werk.
Die begint associërend een eigen, heel
tierig beeldenrijk achter die voorstelling
op te bouwen, maar dat moet bij ieder
individu wel heel verschillend uitvallen en
kan ook met geen mogelijkheid meer om
schreven worden.
De vrouw die de weduwe Begbick speelt
is de enige met grote zangervaring. Zij
deed die op bij de amateuroperette en
haar moeiteloos klinkende sopraan moet
de anderen beslist tot grote steun zijn
geweest. Het is een bruisende inzet, die het
gehele ensemble toont, waardoor deze op
voering zich tot een waar feest ontplooit
met tot slot een „vuurwerk” aan fluorise-
rende teksten, de rauwe waarheden bin
nen de stad Mahagonny, nu in obscuur en
decadent nachtclublicht.
Er treedt tijdens deze sprankelende voor
stelling geen moment van inzinking of
zwakte op, integendeel, steeds blijft de
opvoering een lust voor oog een oor.
die direct in het oog lopen, zijn de grote
artistieke eenheid die zij met deze groep
heeft weten te bereiken en de dwingende
enscenering die alle medewerkers, spelers
en musici in deze verrassende opvoering
voortdurend bezig en in beweging houdt.
„De aansprekers”, roman door Maar
ten ’t Hart, uitgave De Arbeiderspers.
Deze Mahagonny kreeg een vernuftig
handzaam maar suggestief decor van ver
rijdbare platvorms, waardoor het ook in
kleine theaters kan worden gebruikt. Fan-
tasie-rijke kostuums met een jaren twin-
tig-sfeer en in revue-achtige kleurcombi
naties verlenen deze voorstelling extra
glans. Uitstekend samenspel, voorbeeldi
ge inzet bij de ondanks de muzikale ver
eenvoudigingen toch lastig te zingen par
tijen en een prettige saamhorigheid in
acteren hebben een resultaat opgeleverd
waarheen ik menige toneel- en muziek-
vriend de weg zou willen wijzen.
avond lang boeien. Dat is de verdiênste
van Prins en haar spelers, die zingen,
musiceren en acteren dat het een heerlijke
lust is.
Vervolgens treedt mevrouw Gardeniers
in overleg met het Subsidiënten Overleg,
waaruit de definitieve subsidietoezegging
van de rijksoverheid moet resulteren. In
het algemeen kunnen toneelgezelschap
pen bij het geven van het „groene licht”
rekenen op een drie jaar lange subsidië
ring. Dit is van groot belang omdat een
toneelgroep een redelijk lange-termijn-be-
leid moet kunnen voeren, in verband ook
met het sluiten van contracten.
De nieuwe plannen van de Haagse Co
medie worden officieel nog niet openbaar
gemaakt, maar bekend is al wel dat men
meer aan „vernieuwend" toneel gaat doen
en dat de repetitie-perioden geïntensi
veerd zullen worden, hetgeen betekent dat
Het toneelgezelschap, ongeveer 100 man
groot, krijgt van de grootste subsidiege
ver, de gemeente Den Haag (60 procent),
voorlopig slechts voor het seizoen 1980-
1981 subsidie. Vóór 1 januari a.s. moet de
Raad voor de Kunst, die de minister van
CRM (het rijk neemt de overige 40 procent
voor zijn rekening) adviseert, een aanbe
veling hebben gedaan.
Van de 496 schilderijen werd de
hoogste prijs 180.000 gulden betaald
voor een winterlandschap van de 17e-
eeuwse meester Pieter de Bloot. Voor
een schilderij van de schilder Cornells
Springer (Romantische School) werd
een ton geboden. Andere toppers op de
„Een huis met zeven kamers”, kinder
boek door Joke van Leeuwen, uitgave
Omniboek 19,75).
„Ellen is een schrokkerd” verhaal
voor jonge kinderen door J. J. Strong
met illustraties van Catherine Brighton,
uitgave Omniboek 14,90).
Telefoon
015-569324*
„Dodelijke seance”, detective door
Peter Lovesey, uitgave A. W. Sijthoff
13,50).
veiling waren werken van Jacob Maris
(70.000 gulden), Hermanus Koekkoek
(50.000 en 44.000 gulden), Wouterus
Verschuur (48.000) en Isaac Israels
(42.000).
Krachtige, zuivere
witte wijn met een
verfijnde droogheid
Bij vis en zuurkool
ware traktatie.
1
ek
iar
ik-
e-
an
tr-
jn
In het buitenland meer nog dan hier
wordt Scarabee als iets heel uitzonder
lijks herkend, een wonderlijke keten van
indrukken, die zich nauwelijks in verstan
den jke analyses laat samenvatten. Adri
Boon, de ziel van het gebeuren, spreekt
over zijn collega van beeld en geluid als
„een maffioos gebeuren met verraad en
voetangels en klemmen verborgen heeft,
durven opvoeren met een kollektief van
amateurtoneelspelers uit Enschede. Ze
heeft daartoe een bewerking gemaakt sa
men met Henk van der Meulen, die de
gevaarlijkste struikelblokken in de overi
gens prachtige muziek van Kurt Weil om
werkte in speelbare en goed klinkende
arrangementen. Zoals eerder in andere
voorstellingen die zij met amateurs uit
bracht, heeft Anne-Marie Prins het ook nu
weer in bepaalde vereenvoudigingen ge
zocht, vermoedelijk geïnspireerd door een
van de eerste eenvoudige versies die
Brecht van Mahagonny het opvoeren.
Anne-Marie Prins moet een onweer
staanbare gave bezitten haar mensen te
motiveren, vooral ook ze gemotiveerd te
houden. Met vijftien uit een veel groter
aantal gerecruteerde spelers heeft zij bij
na tien maanden aan deze voorstelling
gewerkt. De twee grootste verdiensten,
tie’s verdwijning nooit duidelijk is ge
worden. Kathleen Tyler heeft haar fan
tasie de vrije loop gegeven en het resul
taat is een boeiend boek.
Ook uit Alphen aan den Rijn, maar
dan op een heel andere manier komt
„Was de kat getuige?”, het vijfde boek
van de Alphense schrijfster A. Lourens-
Koop. Zij treeft het Zuidhollandse stadje
omgedoopt in de romeinse en - nu nog
steeds - carnavaleske naam Castellum
aan den Rijn. Daar worden Eric Jager
en zijn mannen voortdurend geconfron
teerd met moorden. A. Lourens-Koop
bewijst met „Was de kat getuige?” haar
„Explosie in mei”, thriller door Koos
van Zomeren, uitgave A. W. Bruna
(ƒ4,75).
„Het Oerlanderboek” (voor kinderen
vanaf 8 jaar) door Leonie Kooiker met
tekeningen van Carl Hollander, uitgave
Ploegsma 14,90).
„Het raadsel van de zon” (voor kinde
ren vanaf 11 jaar) door Hilbert Kuik met
Voorstelling Zangspel Mahagonny
(Aufstieg und Fall der Stadt Maha
gonny) van Bertolt Brecht. Opgevoerd
door een kollektief van amateurspe-
lers onder regie van Anne-Marie
Prins. Muziek Kurt Weil, bewerking
muziek Henk van der Meulen. Onder
auspiciën van Theater a/d Markt Con
cordia, Enschede. Amsterdam, 22 ok
tober, De Engelenbak, tijdelijk gehuis
vest in De Krakeling, Nieuwe Passeer-
dersstraat 1. Vanavond en woensdag is
Mahagonny hier nog te zien
JAN VAN DER NAT
Zwijgend als een non, door Antonia
Fraser. Uitgever: Sijthoff Alphen aan
den Rijn, 13,00 Het wilde Eiland, door
Antonia Fraser. Uitgever: Sijthoff Al
phen aan den Rijn, 13,00. Agatha, door
Kathleen Tynan. Uitgever: Sijthoff Al
phen aan den Rijn 17,50. Was de kat
getuige? door A. Lourens-Koop. Uitge
ver: Bruna (Zwarte Beertjes 1855).
ƒ4,75.
Scène uit Mahagonny van Bertolt Brecht, opgevoerd door een kollektief van amateurtoneelspe
lers en musici onder leiding van Anne-Marie Prins.
Tir De dood van Agatha Christie liet een
leegte achter.
vwyttta^elfjlce
kundlteit
Met Mahagonny houdt Brecht de wereld
een spiegel voor waarin onbarmhartige
.waarheden terugkaatsen. Maar deze Duit
se toneelschrijver had het vooral op het
Berlijn van de jaren twintig gemunt, toen
hij zijn moderne parabelstuk schreef. Hij
wilde de burgerij wakker schudden uit
een verdoving van zelfgenoegzaamheid.
•Brecht werkte aan Mahagonny tegen het
einde van de jaren twintig, toen de grote
crisis in Duitsland duidelijk contouren
begon te krijgen. Mahagonny is het Ber
lijn van de jaren twintig, maar geldt even
zeer als mondiaal voorbeeld, doordat de
teksten een universeel karakter dragen.
Om zijn opera beter te kunnen laten wer
ken paste Brecht ook hier zijn vervreem
dingseffect toe: Mahagonny speelt in het
Amerika van de kolonisten, de goudzoe
kers en degenen die daaraan verdienden.
Anne Marie Prins heeft de opera die
qua enscenering, zang en muziek veel
grote klasse, die al eerder in de Bruna-
uitgaven „Ze kunnen het niet laten”, „Ze
vragen erom”, „Tussen nu en nooit” en
„Achter het net gevist” tot uiting kwam.
Niet ten onrechte wordt zij vergelijken
met het wereldberoemde schrijversduo
uit Zweden Maj Sjöwall en Per Wahlöö.
Zeer regelmatig toont A. Lourens-
Koop dezelfde maatschappijkritische in
stelling als het Zweedse echtpaar, dat
tien zeer goede politieromans deed ver
schijnen. De opbouw van de verhalen
van de Nederlandse schrijfster kan de
vergelijking onder meer weerstaan en
dat is grote klasse. A. Lourens-Koop
Vele jaren lang is het vrouwelijke
element binnen het korps van detective
schrijvers vertegenwoordigd geweest
door Agatha Christie. Een unieke
vrouw met een al even unieke produktie
aan boeiende detectiveromans. Haar
dood in 1976 liet een leegte achter, ook
al verscheen haar complete werk in her
drukken.
Het was dan ook logisch dat er door
andere, nieuwe schrijfsters pogingen
zouden worden gedaan om het gat in de
markt op te vullen. Eén van hen is de
Engelse Lady Antonia Fraser. Zij
creëerde ene Jemima Shore, een televi-
siebekendheid. Deze is de hoofdfiguur in
haar eerste twee boeken „Zwijgend als
een non” en „Het wilde eiland”.
Voor de ware liefhebber van detecti
ves is het een kans iets heel nieuws in
handen te krijgen. Het is echter de vraag
of zij popelend zitten de wachten op
nieuw werk van Antonia Fraser. Haar
boeken missen vooralsnog de vaart, die
noodzakelijk is voor een goede detective.
Van een werkelijk goede detective moet
je moeilijk afscheid kunnen nemen: Die
moet je in één ruk kunnen uitlezen. Het
lukte mij bij „Zwijgend als een non” en
„Het .wilde eiland” niet.
Dat was wel het geval bij een andere
uitgave van Sijthoff in Alphen aan den
Rijn: „Agatha”, een boek over de peet
moeder van de detective zelf van Kath
leen Tynan, dat ook al - met Vanessa
Redgrave en Dustin Hofman in de
hoofdrollen - is verfilmd.
Als uitgangspunt is de verdwijning
van Agatha Christie in 1926 gekozen,
waar gebeurd, maar het verhaal is volle
dig verzonnen. Dat was noodzakelijk,
omdat de ware achtergrond van Chris-
De Christie’s veiling in Laren duurt
de hele week. Er zullen onder meer nog
tegels, zilver, keramiek, tapijten en
meubelen onder de hamer komen.
„Aktiviteitenboek 2” (Wie doet er
mee?), binnen- en buitenspelen voor kin
deren, uitgave Jong Nederland, Ko-
ningslaan in Utrecht. Dit door Maria
Happel en Jan Moors samengestelde
boekwerkje met tekeningen van Mark
Hanegraaf, is bij de Stichting Jong Ne
derland voor 8,90 te bestellen.
„De klup van Gisteren” door Co Loer
akker met tekeningen van de auteur,
uitgave Oberon in de Bobo-boek reeks
12,50).
„Hier woon ik”, een prenteboek van
The Tjong Khing met teksten van Simo
ne Schell, uitgave Oberon in de Bobo-
boek reeks 12,50).
Ernst-Jan Beeuwkes zorgde voor gego
ten kostuums van de trouwelozen, die met
de nasynchronisatie opmerkelijk veel
minder moeite hadden dan in het gros van
onze Nederlandse speelfilms valt te
ervaren
Voorstelling: Perfidia van Adri
Boon en Raf Thunissen. Groep: Studio
Scarabee. Kostuums Emst-Jan
Beeuwkes. Choreografie: José Lewis.
Tot 18 november in eigen theaterstu
dio, Den Haag, Willemstraat.
„Het lied van Bernadette”, roman van
Franz Werfel, uitgave Em. Querido
34,50).
„De eilanden”, lyrische essays van
Jean Grenier met een voorwoord van
Albert Camus, uitgave Athenaeum-Po-
lak Van Gennep (ƒ21,50).
„Sonnetten” van Francesco Petrarca,
vertaald, ingeleid en toegelicht door
Frans van Dooren, uitgave Athenaeum-
Polak Van Gennep 22,50).
„Op drift”, door J. K. Huysmans, ver
taald en van een nawoord en bibliogra
fie voorzien door Wim Raven, uitgave
Athenaeum-Polak Van Gennep
19,50).
„Dochter”, novelle van Alfred An-
dersch, uitgave De Viergang te Aarlan-
derveen 13,50).
„De hel van Rimbaud” door Hans van
Pinxteren, uitgave Athenaeum-Polak
Van Gennep 22,50).
„Lenin” door Hermann Weber, uitga
ve in de serie De Haan Monografieën
29,50).
„De slag om Arnhem”, door generaal-
majoor R. E. Urquhart, uitgave A. W.
Bruna (herdruk in de Zwarte Beertjes-
serie 7,50).
„Het Zweedse wittebrood” door Nico
„De geheimzinnige minnaar”, roman
door Theresa de Kerpely, uitgave L. J.
Veen 19,90).
„Duel in de diepte” door Anton Quin
tana (met bijbehorende grammofoon
plaat), uitgave Van Goor Jeugdboeken.
„Een aanslag op de ouderdom”, over
de poëzie van Remco Campert, door
Harry Scholten, uitgave BZZTöH 10).
„De dagen nadien”, dichtbundel door
Philars, uitgave De Beuk 8,50).
„Wie vraagt weet het antwoord zelf
wel”, dichtbundel door Peter L. L. van
der Mark, uitgave De Beuk 9,50).
„Silicon chips and you” door C. D.
Renmore, uitgave Sheldon Press Lon
don 2,50).
LAREN. De eerste dag van de
najaarsveiling van Christie’s Amster
dam in het Singermuseum in Laren
heeft maandag een kleine drie miljoen
gulden opgebracht. Volgens een
woordvoerder van Christie's was
maandag een absolute topdag. De kwa
liteit van de geboden schilderijen was
zo hoog, dat de topdirecteur van Chris
tie's, J. Floyd, van Londen naar Neder
land vloog om ’s avonds zelf de veiling-
hamer te hanteren.
Anne-Marie Prins heeft haar voorstel
ling een zangspel genoemd en daarmee
bepaalde pretenties bij voorbaat onder
graven. De vorm waarin zij Mahagonny
speelt is die van het muziektheater, zoals
zich dat vanuit de musical heeft ontwik
keld. Nu de scherpste klippen in Brechts
oorspronkelijke opera op een geraffineer
de en vakkundige wijze zijn omzeild (het
prachtige maar uiterst moeilijke kraanvo-
gellied is knap door poëtische gesproken
tekst vervangen) blijkt dit werk opeens
uiterst speelbaar en kan het een hele
Daarheen althans is de werkwijze van
Scarabee geëvolueerd met in de laatste
produkties een ruim beroep op voorstel
lingen, die op film werden vastgelegd. Zo
is het ook weer met Perfidia, de negende
produktie die tot 18 november tweemaal
per avond in het eigen theater wordt ge
bracht en vervolgens in Amsterdam, Rot
terdam en in de Verenigde Staten.
tekeningen van Bert Bouman, uitgave
Ploegsma 16,90).
„Stientje Robientje”, kinderversjes
gesprokkeld door Dieuwke Winsemius
met tekeningen van Gijs Mertens, uitga
ve Omniboek 17,50).
er jaarlijks in de Koninklijke Schouw
burg nog 4 (was: 6) en in het HOT-theater
nog 2 (was: 3) produkties op het program
ma worden genomen.
De Raad voor de Kunst en zijn commis
sie Beoordeling Toneelgezelschappen le
veren al vele jaren stevige kritiek op de
Haagse Comedie. De verrichtingen van
het gezelschap geven er geen blijk van de
„tekenen des tijds” te verstaan, vindt het
adviesorgaan. Bovendien lijden de H.C.-
produkties volgens de Raad voor de
Kunst al vele seizoenen lang aan gebrek
aan „maatschappelijke relevantie”, waar
mee de raad wil zeggen dat de H.C. zich te
lang al te vrij bh j vend opstelt.
Dat het voortbestaan van de Haagse
Comedie op langere termijn zo plotseling
minder zeker is geworden, wordt onder
meer geweten aan de doorwerking van de
jarenlange kritiek van de Raad voor de
Kunst. Een woordvoerster van deze Raad
echter is van mening dat de huidige moei
lijkheden waarin het gezelschap verkeert,
juist een bevestiging vormen van de waar
schuwingen, die de raad al zo lang aan het
adres van de H.C. uitdeelt.
Scheepmaker. Dit boekje is voor een
deel gebaseerd op eerder in onze krant
gepubliceerde afleveringen van „Trij-
fel" en werd uitgegeven door de Erven
Thomas Rap 17,50).
„Ballet, van de Zonnekoning tot Bé-
jart”, een boek voor iedereen die van
ballet houdt, aan ballet doet of er meer
over wil weten, uitgave Omniboek
17,50).
„Goethe” door Peter Boerner, uitgave
in de serie De Haan Monografieën
29,50).
„Wassen beelden”, detective door Pe
ter Lovesey, uitgave A. W. sijthoff
13,50).
Het neusje van de zalm op keukengebied is nu verkrijgbaar en
- bovendien betaalbaar. Handgemaakte keukens volgens
R ambachtelijkeschrijnwerkersmethoden,èventueelvoorzien
van met het penseel aangebrachte dekoraties. U kunt een heel
interieur aanpassen aan deze
(K keukens. Ja, tot en met
piafoncibalken, deuren,
tafels, stoelen, kasten en zelfs
badkamers.
Last but not least: American Kublon is
nauwelijks duurder dan de gerenom
meerde Duitse (fabrieks-) merken.
en
