Arrestatie beklaagden betreurd
Materieel mag tegen Polisario worden ingezet
begonnen
Koerdenleiders
willen aanval
stopzetten
Van Agt tijdens bezoek aan Madrid:
Bahro wil links
bundelen in
Actie Thailand
Bondsrepubliek
Tijdens bezoek aan Bonn
Proces tegen
SS-er Lischka
na beschieting
door Cambodja
EG: grens moet
open voor vlees
van varkens
ontdekt tegen
hondsdolheid
Acties dreigen
bij Surinaamse
vliegvelden
Stortplaats voor
radioactief afval
VS moet dicht
Kinderen Moskou
op vakantie
tijdens Spelen
Beter serum
„Spanje moet meer doen
voor mensenrechten”
Hwa Guofeng bepleit
Duitse eenwording
1
I
Timman
Voorspelling
Canaponi
I
DINSDAG
23 OKTOBER
19 7 9
BINNEN- EN BUITENLAND
3
2
door Nico Scheepmaker
me
uin
tact
e rol
zorg,
chni-
zordt
i van
ting
ten
ing
pen
pese
.rug-
intal
f
VS bekritiseren
VS geven militaire
steun aan Marokko
(Van onze redactie buitenland)
der verhalen heb
vam
iitje-
van
izoor
1 het
cton-
isten
n en
ddag
bben
linis-
n re-
edu-
van
„Is Brezjnjev al dood, staat Timman al
gewonnen?”, vroegen we elkaar steeds af,
toen we zaterdagmiddag in Harlingen wa
ren om de felbegeerde Anton Wachter
prijs aan Patrizio Canaponi uit te reiken
voor zijn verhalencyclus Een gondel in de
Herengracht. Met „we" bedoel ik voorna
melijk Martin Ros en mezelf, die samen
met Maarten ’t Hart en Ko Pop de jury
uitmaakten voor de Anton Wachterprijs,
die, zoals algemeen bekend is, pleegt te
worden uitgereikt aan het debuut van een
groot schrijver die als zodanig pas over
twintig, dertig jaar zal worden er- en
herkend.
st in
irps-
van
rali-
:ster
ken.
ndse
loes-
•oen-
één
Voor
van
ienst
scon-
igres
in de
oven
i me-
n dat
van
)eten
liste-
M en
gani-
ende
rales
aan
ij op
imen
be-
(Van onze redactie buitenland)
KEULEN. Vandaag is in Keulen het
proces begonnen tegen de gewezen SS-
luitenant Kurt Lischka, die ervan wordt
beschuldigd tienduizenden Franse joden
naar het concentratiekamp Auschwitz te
hebben gezonden.
Niet alleen is daarmee een begin ge
maakt met een van de laatste spectaculai
re nazi-processen, maar ook zien talrijke
Franse anti-fascisten hun inspanningen
om de man voor het gerecht te dagen
beloond. Het onderzoek tegen de 69-jarige
gepensioneerde uit Keulen, die nog steeds
op vrije voeten is, ging gepaard met parle
mentaire protesten uit Israel, tientallen
betogingen, een amateuristische ontvoe-
ringspoging en rumoerige taferelen voor
de arrondissementsrechtbank van Keu
len, welke tot ver over de Duitse grens de
aandacht trokken.
Lischka en twee andere beschuldigden,
de gewezen SS-er Herbert Hagen en Ernst
Heinrichsohn, beweren dat ze de eigenlij
ke bedoeling van de jodendeportatie niet
kenden.
BRUSSEL. Vóór 30 oktober moet
West-Duitsland zijn grenzen weer open
stellen voor varkensvlees uit Nederland.
Dit staat in een brief die de Europese
Commissie aan de regering in Bonn heeft
gestuurd.
Als de Duitse regering geen gehoor
geeft aan de oproep van het dagelijks EG-
bestuur, loopt ze gevaar voor het Europe
se Hof van Justitie te worden gedaagd.
(Van onze redacteur in België,
Jan Gerritsen)
Het eenzijdig sluiten van de grens voor
Nederlands varkensvlees is volgens de
Europese Commissie strijdig met de re-
gecoördineerd beleid op te zetten voor,
wat wordt genoemd, arabische aangele
genheden.
autoriteiten verklaarden dat de organisa
tie illegaal was en dat haar leden steun
verleenden aan door de VS geleide propa
ganda tegen Tsjecho-Slowakije.
:hap
Rijk
liers
tich-
:t de
Ider-
van
p in
skee
;rge-
van
l in
sala-
der-
:end
>kto-
k op
een
ging
iveel
krij-
ïgen
hun
oen,
van
1.000
het
4 in
1.795
nog
5.309
zijn
mtal
ver-
i el-
>kos-
i de
Het
tsge-
;eno-
voor
BANGKOK(AFP/AP/Reuter). Thaise
troepen hebben gisteren doelen in Cam
bodja beschoten. De regering van Thai
land heeft haar ambassadeur in de Viet
namese hoofdstad Hanoi „voor overleg”
teruggeroepen.
In een verklaring van de Thaise rege
ring blijkt dit een reactie te zijn op een
beschieting zondag van een nabij de grens
gelegen dorpje ih Thailand door Cambod
jaanse troepen. Hierbij kwamen vier men
sen om.
gels inzake het vrije handelsverkeer in de
EG.
De Duitse regering ging drie weken ge
leden tot sluiting van de grens over, omdat
varkensvlees in Nederland niet op het
voorkomen van bepaalde ziektekiemen
(trychinen) wordt onderzocht, zoals dat in
Duitsland gebeurt. Na felle protesten zag
minister Van der Stee (Landbouw) zich
genoodzaakt een tijdelijk compromis met
de Duitsers af te sluiten om de Nederland
se export van varkensvlees niet te bena
delen.
Ik heb Een gondel in de Herengracht
met heel veel plezier gelezen, je hebt de
ene zin nog niet achter de rug of je bent
alweer benieuwd naar de volgende. Zo
hoort het. Dat is schrijven. De Anton
Wachterprijs zal zijn laatste prijs niet zijn.
(Van onze redactie buitenland)
PARAMARIBO. Surinaamse lucht
verkeersleiders zullen met ingang van vol
gende week donderdag 1 november acties
ondernemen als de overheid niet een aan
tal maatregelen neemt om de vliegveilig
heid en het sociaal klimaat te verbeteren.
Verkeersleiders van Zanderij, Surina
me’s belangrijkste luchthaven, verlangen
verbetering van de navigatie-apparatuur,
terwijl alle verkeersleiders hetzij uitbeta
ling van overwerk verlangen, hetzij af
schaffing ervan.
Voorts toonde de Nederlandse bewinds
man zich een voorstander van de spoedige
toetreding van Spanje tot het non-prolife-
ratieverdrag, dat de verspreiding van
kernwapens wil tegengaan. Waarnemers
voorzien echter dat Spanje dit op korte
termijn niet zal doen.
De Nederlandse premier en minister
Van der Klaauw van Buitenlandse Zaken
hebben gisteren met minister-president
Adolfo Suarez en met de Spaanse minis
ter van Buitenlandse Zaken Marcelino
Oreja uitvoerig van gedachten gewisseld
over de veiligheidsconferentie, die vol
gend jaar september in Madrid wordt
gehouden. Beide regeringshoofden stre
ven naar effectieve ontwapening en wa
penbeheersing als middel tot ontspanning
tussen Oost en West. In dit kader werd
tijdens de besprekingen het recente Fran
se ontwapeningsplan aangeroerd. Zowel
Nederland als Spanje zullen zich beraden
in hoeverre de slotakte van de akkoorden
van Helsinki (over mensenrechten) cor
rect wordt uitgevoerd. Premier Van Agt
zei tegen zijn Spaanse ambtgenoot dat
Nederland Spanje graag snel NAVO-lid
ziet worden.
Spanje toonde zich in het onderhoud
met de Nederlandse delegatie teleurge
steld in het tempo, waarmee de toetreding
tot de Europese Gemeenschap verloopt.
Premier Suarez zou het liefst zien dat
Spanje al volgend jaar volwaardig lid van
de EG zou zijn. Zowel premier Van Agt als
minister Van der Klaauw meende dat de
technische moeilijkheden van de aanslui
ting bij de Europese Gemeenschap niet
onderschat konden worden. Premier Sua
rez vroeg de Nederlandse regeringsdele
gatie er alles aan te doen om de onderhan-
delingen af te sluiten, voordat de zittings
periode van de huidige Europese Com
missie eindigt.
Van Spaanse zijde werd de wens geuit
een of meer overgangsperioden in te las
sen tussen de Spaanse toetreding en het
volledig functionerend EG-lidmaatschap.
METZ (AFP). Het bloedtransfusie
centrum van de Franse stad Nancy is er
als eerste in geslaagd een serum tegen
hondsdolheid te ontwikkelen, dat van
menselijke oorsprong is en geen risico
voor de patiënt oplevert. Tot nu toe wor
den alleen sera gebruikt die zijn bereid uit
dierlijk plasma. Deze zijn niet zonder on
gemak voor de patiënt. Volgens de direc
teur van het bloedtransfusiecentrum,
Francois Streif, hebben experimenten ge
durende de afgelopen zes maanden bevre
digende resultaten opgeleverd.
CDU-chef
ontvangen
en CSU,
Strauss.
proces in Praag
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON/PRAAG. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft gisteren naar aanleiding van het proces dat in Praag is begonnen
tegen zes leden van het „Comité ter verdediging van ten onrechte vervolgde
personen” (VONS) verklaard de arrestatie van de zes activisten te betreuren.
De woordvoerder van het ministerie,
Hodding Carter, zei dat de VS de afgelo
pen maand herhaaldelijk hun bezorgd
heid hadden geuit omtrent deze zaak bij
de Tsjechoslowaakse autoriteiten en dat
verleden week de ambassadeur van Tsje
cho-Slowakije in Washington op het mi
nisterie was geroepen.
In het proces tegen de mensenrechten
activisten in Praag hebben gisteren drie
van de zes beklaagden onschuldig gepleit,
terwijl een vierde weigerde te antwoor
den. Twee anderen waren nog niet ver
hoord. De vrouw van een van deze laat-
sten, was een van de twaalf aanwezigen
die tijdens de eerste dag van dit grote
politieke proces in het gerechtsgebouw in
hechtenis werden genomen. Dit na een
protest tegen de order dat zij moest op
houden met het maken van notities.
Praagse autoriteiten verboden iedereen
behalve gezinsleden de toegang tot de
rechtzaal. Verslaggevers, diplomatieke
waarnemers en sympathisanten werd te
vens de toegang tot het gebouw volledig
ontzegd. Alle zes beklaagden worden er
van beschuldigd dat zij behoren tot dege
nen die vorig jaar een organisatie hadden
gevormd om dissidenten te helpen. De
aan de toenaderingspolitiek tot de Oost
bloklanden van de huidige regering. Als
lid van de christendemocratische opposi
tie heeft hij deze zogenoemde Ostpolitik
meermalen sterk bekritiseerd.
Hwa Guofeng blijft een week in West-
Duitsland, waar hij onder meer drie cultu
rele verdragen zal ondertekenen. Gisteren
sprak hij met SPD-voorzitter Brandt en
Kohl. Verder wordt hij nog
door de voorzitters Van FDP
respectievelijk Genscher en
WASHINGTON. De Amerikaanse regering wil Marokko militair gaan
ondersteunen. Het gaat om minstens tien verkenningsvliegtuigen en een
beperkt aantal zwaarbewapende gevechtshelicopters. Washington heeft bena
drukt dat het gaat om een „defensieve” leverantie. Het materieel mag worden
ingezet in de strijd tegen het Polisario, de guerrilla-organisatie die de
onafhankelijkheid van de Westelijke Sahara nastreeft.
(Van onze redacteur in Madrid, Peter Hattink)
MADRID. Premier Van Agt heeft gisteren bij zijn Spaanse collega
Adolfo Suarez erop aangedrongen, de Spaanse banden met Latijns Amerika
te benutten voor de verdediging van de rechten van de mens in die landen.
Van Agt noemde met name Chili.
TEHERAN (Reuter). De Koerdische
strijdkrachten die het grootste deel van de
stad Mahabad in handen hebben, hebben
van hun politieke leiders opdracht gekre
gen geen nieuw offensief tegen de stellin
gen van de Iraanse regeringstroepen te
ontketenen totdat het resultaat van de
vredesonderhandelingen bekend is.
Dit is gisteren in Teheran vernomen in
kringen die nauw contact onderhouden
met de rebellerende Koerden. Het bevel
van de Koerdische Democratische Partij
(KDP) aan de Koerdische troepen bete
kent echter nog geen echt bestand. Er
wordt dan ook nog steeds gevochten in en
om Mahabad dat dooor de Iraanse rege
ringstroepen belegerd wordt.
Door dit beleg is er in de stad een tekort
aan levensmiddelen ontstaan. De inwo
ners zouden de stad echter wel mogen
verlaten langs de door de regeringstroe
pen opgerichte wegversperringen. Maar
niemand mag de stad in.
De Iraanse minister van binnenlandse
Zaken, Hasjem Sabaghian, heeft inmid
dels te kennen gegeven dat de Iraanse
regering mogelijk bereid is onderhande-
lingen te beginnen met de leider van de
KDP, Abdoe Rachman Qassemloe en de
geestelijke leider van de Koerden, Ezzed-
din Hosseini, met het doel een eind te
maken aan de opstand van de Koerden
die naar autonomie streven.
Het Amerikaanse Congres kan de ver
koop van vliegtuigen en helicopters tegen
houden. Zowel in Senaat als Huis van
Afgevaardigden is daarvoor een „gewo
ne” meerderheid van stemmen nodig.
De voorgenomen leveranties lijken be
doeld de Marokkaanse koning Hassan te
stimuleren onderhandelingen met het Po
lisario te openen. De vliegtuigen en heli
copters zouden de onderhandelingspositie
van Marokko kunnen versterken. Volgens
deskundigen is de leverantie overigens
ontoereikend om een militaire overwin
ning te bewerkstelligen. Volgens een
woordvoerder van het Amerikaanse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken is het
besluit over te gaan tot deze leverantie
genomen nadat duidelijk is geworden dat
het Polisario aanvallen heeft uitgevoerd
in gebieden die Marokkaans grondgebied
zijn.
Het Polisario wordt gesteund door Alge
rije en Libië. Een aantal functionarissen
van het Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken en van de inlichtingen
dienst CIA is tegen de regeringsplannen
omdat wordt gevreesd dat met name Al
gerije scherp zal regeren. Algerije levert
grote hoeveelheden gas en olie aan de VS
en de critici van de regeringsplannen vre
zen dat deze leveranties gevaar gaan
lopen.
President Carter heeft door zijn goed
keuring te hechten aan de militaire onder
steuning van Marokko een sinds 1960 be
staande bewapeningsovereenkomst door
broken. Daarin staat dat Marokko Ameri
kaanse wapens slechts voor binnenlands
gebruik mag aanwenden.
Sinds Spanje zich terug trok uit wat
toen nóg heette de Spaanse Sahara zijn
Marokko en het Polisario verwikkeld in
een felle strijd om dit gebied dat in 1977
tussen Mauretanië en Marokko werd verr
deeld. Mauretanië heeft zich enkele maan
den geleden teruggetrokken.
Saoedi-Arabië probeert in het conflict
te bemiddelen. Prins Saoed al Faisal, mi
nister van Buitenlandse Zaken, is gisteren
in Marokko aangekomen om de weder
zijdse betrekkingen te verbeteren en een
een tentamen op
voorbereid: per
(Van onze redactie buitenland)
BONN. De Chinese partij- en regeringsleider Hwa Guofeng heeft zich
gisteren op de eerste dag van zijn officiële bezoek aan de Bondsrepubliek
uitgesproken voor hereniging van de twee Westduitse staten.
Hij sprak zich uit voor een „opbloeiend
sterk Duitsland”, wat in het belang van de
wereldvrede zou zijn. Tijdens een gesprek
met bondskanselier Helmut Schmidt stel
de Hwa nadrukkelijk vast dat de Volksre
publiek China de wens van het Duitse
volk om weer één staat te vormen „respec
teert”.
De Westduitse president Karl Carstens
roemde tijdens een officiële lunch de Chi
nese steun voor Duitse eenheid. Hij heeft
een uitnodiging om naar China te komen
aangenomen. Volgens waarnemers gaf
Carstens in zijn rede opvallend veel steun
(Van onze redacteur in West-Duitsland,
Hans Amesz)
BONN. De Oostduitse criticus Rudolf
Bahro, die vorige week door de DDR werd
vrijgelaten en sindsdien in de Bondsrepu
bliek is, wil in West-Duitsland een socialis
tische beweging als partner van de soci-
aal-democratische SPD opbouwen.
Tijdens een perconferentie in het Bris-
tol-hotel in Bonn zei de schrijver van het
boek Die Alternative (Het Alternatief),
waarvoor hij in de DDR tot acht jaar
gevangenisstraf was veroordeeld, dat hij
een theoretisch platform wil uitwerken
voor de onderling zeer verdeelde linkse
Westduitse groepen. Bahro gelooft dat het
aantal groeperingen dat positief op zijn
vernietigende analyse van het Oostduitse
machtsapparaat heeft gereageerd, veel
groter is dan hij aanvankelijk had
gedacht.
Daaruit put de zich nog altijd marxist
noemende DDR-dissident de „grote hoop”
dat hij zijn ideeën in West-Duitsland in
derdaad kan verwerkelijken. „Als dat niet
lukt, ligt het voor meer dan 50 procent aan
mijzelf”, aldus Rudolf Bahro.
De vraagstelling: B. al dood, T. al ge
wonnen?, regardeerde vooral Martin Ros
en mij (dat het ons aanging is misschien te
sterk uitgedrukt), omdat wij belangen
hadden in de uitkomst van beide evene
menten. Mijn belang was het kleinst. Ik
had me voorgenomen een Trijfel aan de
dood van Brezjnjev te wijden, maar zat
niet om onderwerpen te springen, omdat
ik voor 'maandag over mijn ontmoeting
met Vladimir Boekovski wilde schrijven,
en voor dinsdag over de uitreiking van de
Anton Wachterprijs. Het zou mij dus niet
ongelegen komen als Leonid B. zijn leven
op aarde nog even zou kunnen rekken.
Voor Martin Ros, een der directeuren
van De Arbeiderspers, stonden grotere
belangen op het spel. Zou Jan Timman
winnen, dan lag de wereldtitel, bij wijze
van spreken, voor hem open. Dan hoefde
hij alleen nog maar van Spasski, Korts-
noj, Tal, Poloegajevsky, Portisch, Hübner
en Adorjan of Ribli te winnen, om van
Karpov te mogen winnen. Zo simpel lag
dat.
Nederland zou in een Euwe-achtige
schaakkoorts komen te verkeren, foto’s in
de wereldpers van Nederlandse jongens
die fietsend naar school nog op een han
dig aan het stuur gemonteerd schaakbord
een vluggertje schaakten, en herdruk na
herdruk van het prachtboek Het match
boek Karpov-Kortsnoj met tekst van Max
Pam, illustraties van Jeroen Henneman,
en niet te vergeten partij beschouwingen
en analyses van de aanstaande wereld
kampioen Jan Timman, dat deze week
door De Arbeiderspers aan de boekhan
dels wordt bezorgd, echter zonder een
„buikbandje” met een wervende tekst als:
„Lees Jan Timman.'”, hoewel boek, tekst,
analyses en illustraties er natuurlijk, door
dat ene over het hoofd geziene zetje in Rio
de Janeiro, niet slechter door kunnen zijn
geworden.
MOSKOU (Reuter). Duizenden
Moskouse kinderen zullen tijdens de
Olympische Spelen die komende zo
mer in de Russische hoofdstad worden
gehouden, een vakantie krijgen op het
platteland om de toeristen meer ruimte
te geven.
De kampen worden gesubsidieerd
door de staat. Een Russische
overheidsfunctionaris die dit gisteren
bekendmaakte, wees erop dat de be
slissing of de kineren naar de vakantie
kolonies toe te gaan geheel aan de
ouders is.
Adri van der Heijden was ook in Harlin
gen, hij nam de prijs in ontvangst voor
Patrizio Canaponi, want dat is zijn pseu
doniem, waar hij nu een beetje mee in zijn
maag zit, bekende hij, omdat hij welis
waar mooi samenvloeide met zijrt verha
len over zijn Italiaanse familie, maar in de
toekomst niet meer zou rijmen met de
puur-Hollandse dingen die hij van plan
was te gaan schrijven. Hoe hij schrijft, en
hoe goed, moge blijken uit dit fragment,
dat ik midden uit een
opgepikt:
sï Premier Van Agt (rechts) had gisteren na
aankomst in Madrid een gesprek met zijn
Spaanse collega Suarez. Later werd bekend
gemaakt, dat koning Juan Carlos en koningin
Sophia van Spanje volgend jaar voor een offi
cieel staatsbezoek naar ons land komen
Nooit had ik
merkwaardiger wijze
koptelefoon. De professor in kwestie leef
de weliswaar van het geschreven woord
van anderen, maar was als de dood voor
schriftelijke weergave van zijn eigen
woorden. Dat gold voor zijn filosofische
commentaren in het algemeen en voor
zijn hoorcolleges in het bijzonder. Hij pu
bliceerde nooit. Zijn eigen woorden in
druk onder ogen te moeten zien, dat zou
hij nooit hebben overleefd. Maar ook al
had hij geen bezwaar gehad tegen verprei-
ding van zijn collegeteksten, dan nog zou
het tot dictaat uittikken en stencillen ten
enen male onmogelijk zijn geweest. Hij
gebruikte geen aantekeningen. Als hij de
draad van zijn betoog eenmaal te pakken
had, beleefde hij eenvoudig een uittre
ding. Hij wierp het lichaam van kennis,
dat zich in hem gevormd had, via een
onstuitbare monoloog plompverloren
voor de voeten van zijn genoor. Voila. Zie
maar wat je ermee aanvangt. De man was
geen filosoof, maar een filosofisch medi
um. Door hem sprak de filosofie. We kre
gen college van een dansende tafel. Lite
ratuur gaf hij niet op. Volgens zijn secre
taresse werd voor het tentamen de „in
houd van zijn college” als bekend veron
dersteld, „meer niet”, wat betekende dat
het welslagen enkel en alleen kwam af te
hangen van de eventuele notities die je in
de loop van het jaar had weten te maken.
Maar wat die man in zijn tweemaal drie
kwartier, struikelend over eigen en ander
mans woorden, zoal bij elkaar brabbelde,
was niet alleen met geen pen bij te hou
den, maar ook met geen pen te beschrij
ven. Toch zou en
CARSON CITY(UPI). Gouverneur
Robert List van de Amerikaanse staat
Nevada heeft gisteren opdracht gegeven
tot de sluiting van een stortplaats voor
radioactief afval in de Nevada-woestijn.
Hij is hiertoe overgegaan omdat de regels
met betrekking tot het behandelen van
radioactief materiaal werden geschon
den. Een aantal vaten met radioactief
afval werd begraven buiten het terrein
van de stortplaats. De vaten waren wel
goed afgesloten.
tnjfël
