Prinses Beatrix onthulde beeld van Mari Andriessen
V
Dubbelriet sfeervol ingezet
Muziekpedagoge
Nadia Boulanger
overleden
komende
exposities
1
3
Oplevende belangstelling
voor Willem Brakman
Leerlingen Piet Vincent trekken
aandacht op gevarieerd concert
1*41&>
igs-
groot óók in klassiek...
'n chesterfield uit onze
rijke kollektie
*ee°U°
EEN SCHRIJVER VAN DE BINNENKANT
Bijzondere pianistische kwaliteit op SAM-avond
ft
vj^mmenciedf’in
15
WOENSDAG 24 OKTOBER
19 7 9
KUNST
f
5
k
J
J
I
De klassieke meubel-
kollektie is bij Bela inder
daad ongeëvenaard.
Bankstellen, salonkasten in
alle denkbare stijlen, stuk
voor stuk superieur meu
belmakers werk. De speci-
aalafdelingen eiken en le
der zijn een bezoek dubbel
waard.
Bela meubelen in
één woord geweldig!
met onszelve, kunnen gevormde
medemens”.
De meest komplete meubelshow op 25000 m2 expositieruimte
La Croix slaapkamerspecialist
(Van onze kunstredactie)
BERGEN (N.-H.). „In de kunst, maar niet alleen daar, herkennen
en erkennen de waarlijk groten elkaar. Dat hoeft niet tot vriendschap
te leiden, maar waar dat wel zo is, wordt er een bijzondere dimensie
aan toegevoegd. Zo was het tussen Roland Holst en Mari Andriessen.
Twee mensen van formaat. We zijn dankbaar dat het beeld nu van ons
is geworden. Een groot beeldhouwer sloot hiermee, zeer bewust, zijn
levenswerk af. Ook voor hen geldt wat de dichter schreef: „Alleen zijn
waarden wij opdelven voor onze
i i
r
(ADVERTENTIE)
i
Roland Holst geëerd in Bergen
UW MODE-ADVHEUO
■ir NADIA BOULANGER
bibliotheek
(ADVERTENTIE)
1
UTRECHT
DIEMEN
ZEVENAAR
AMSTERDAM
WILLEM BRAKMAN
JOHAN VAN KEMPEN
Dinsdagavond ging de Dubbelrietserie van de stichting KADENS in Haarlem van start. De
vrolijke Flaganten, een speelgroep bestaande uit leerlingen van het Arnhems Conservatorium,
verzorgde daar een programma van zang en dans uit Middeleeuwen en Renaissance. Allerhande
muziekinstrumenten en ook kostuums uit die tijd bepaalden de sfeer.
Woorden van de voorzitter van de Stich
ting A. Roland Holst Fonds, L. J. de Rui
ter, gistermiddag in het Noordhollandse
dorp Bergen bij de onthulling door prin
ses Beatrix van het door de Haarlemse
kunstenaar Mari Andriessen vervaardig
de beeld van Adriaan Roland Holst.
Prinses Beatrix was bevriend met Ro
land Holst en kent de Haarlemse beeld
houwer Mari Andriessen persoonlijk. An
driessen kon de onthulling echter zelf niet
bijwonen, omdat zijn gezondheid dat niet
toeliet. In zijn toespraak zei de heer De
Ruiter onder meer dat het standbeeld, dat
In het Singer Museum exposeren Céci
le Dreesmann, Erwin Pauly Wolfe van 16
november tm. 15 december. Getoond wor
den respectievelijk composities en naald-
sculpturen, objets d’art en ruwe minera
len. Verder worden sculptures tentoon
gesteld uit het bezit van prins Bernhard.
Leslie Smith Gallery houdt van 29 okto
ber tm. 19 november een verkoop exposi
tie bij Mesker aan de Scheveningse weg in
Den Haag. Het betreft een collectie van
negentiendeeeuwse schilderijen, waaron
der vooral Hollandse meesters.
Ook burgemeester J. Ritsema van Ber
gen en de schrijver Simon Carmiggelt
vertelden iets over Roland Holst. In het
Bergense dorpshuis was alleen gisteren
een tentoonstelling over de dichter samen
gesteld. Foto’s, schilderijen en tekeningen
brachten hem in beeld, terwijl er ook
gedichtenbundels lagen. Zelfs zijn wan
delstok. waarmee hij kilometers in zijn
Bergen aflegde, had een plaatsje op de
expositie gekregen.
„Roland Holst maakte op vrijwel ieder
een, die hem ontmoette, indruk. Ook als
hij door dit dorp fietste, zijn wandelstok
op het stuur gelegd, of wandelde, diezelf
de houten stok aan de gebogen linker arm,
begreep menigeen, dat daar een bijzonder
man ging. Maar is het motief om die man
te willen eren door het oprichten van een
beeld van voldoende gewicht om die daar
te rechtvaardigen? Wie dat motief ge
bruikt, maar ook zijn versenkind, wordt
automatisch sceptisch”.
PARIJS (AFP/AP). De Franse mu
ziekpedagoge Nadia Boulanger is maan
dagochtend na een langdurige ziekte in
haar Parijse woning overleden. Zij werd
92 jaar.
Na haar opleiding aan het Parijse Con
servatorium componeerde zij enige tijd,
evenals haar vijf jaar jongere zuster Lili
Boulanger. Daarna wijdde zij zich geheel
aan het geven van lessen.
Onder haar talloze leerlingen bevonden
zich de Amerikaanse componisten Leo
nard Bernstein, Aaron Copland, Igor
Markevitch en Walter Piston, hun Britse
collega Lennox Berkeley en de Franse
componisten Jean Francaix en Michel
Legrand.
Nadia Boulanger werd beschouwd als
een van de invloedrijkste Franse muziek
docenten. Zij schreef zelf orkest- en ka
mermuziek, muziek bij La Citta morta
van Gabriele d’Annunzio, de Cantate la
Sirene en Les Heures Claires naar Emile
Verhaeren.
De overledene was de eerste vrouw ge
weest die de symfonie-orkesten van Bos
ton en van Philadelphia heeft gedirigeerd.
Zij was hoogleraar aan het Amerikaanse
Conservatorium te Parijs sinds de oprich
ting ervan in 1921. In 1950 werd zij direc
trice.
WIM VOGEL
Vijf manieren om een oude dame te wek
ken, door Willem Brakman, Amsterdam,
1979. Uitgeverij Querido. Prijs: 18.90.
voor Adriaan Roland Holst wordt opge
richt, nooit in de plaats kan komen van
het moment dat hij ons in zijn oeuvre, in
bijna 70 jaar bijeen geschreven, naliet.
„Dat monument is af en staat vast. Wat
wij daar nog aan toe kunnen voegen, is
ons simpele doorlezen en de interpre
tatie”.
„De literatuurwetenschap mag gerust
met dit werk bezig zijn, maar zich er niet
meester van maken. Wat men in Leiden en
Utrecht ook bedenkt aan zin en onzin,
Bergen, waar Roland Holst van 1918 tot
1976 leefde en werkte, ligt in het noorden,
dichter bij de zee dan bij de universiteiten.
De poëzie wordt opnieuw verzameld.
Prof. Sotemann heeft die taak op zich
genomen en Van Oorschot stampt van
ongeduld om het uit te geven”.
zij op dit concert de levende reclame
vormden. Hun gezamenlijk optreden tot
besluit van dit programma, in Mozarts
Tema con variaziom KV 501, twee Slavi
sche dansen van Dvorak en de Petite
Suite van Debussy, zette een van muzikale
edelstenen fonkelende kroon op deze
SAM-avond.
Al eerder bundelden Hans Bruin en
Selma Coolwijk hun krachten op het con
certpodium, maar hun verrichtingen op
dit Tuinzaalconcert overtroffen de hoge
verwachtingen die zij destijds al door hun
vierhandig pianospel hebben opgeroepen.
Zowel aanslagtechnisch als artistiek vol
komen op elkaar afgestemd, werd uiterst
synchroon en transparant musiceren be
reikt, waarin hoofd-, tegen- en tussen
stemmen in ideale proporties ten opzichte
van elkaar werden afgewogen, in stilis
tisch zuivere en suggestieve vertolkingen.
Een vierde paradepaard uit de stal van
Vincent is Piet Kostense; wis- en natuur-
kunde-fenomeen en pianist die al op zijn
18de jaar Rachmaninovs Tweede piano
concert met het NPO heeft gespeeld.
Kostense valt eveneens op door technisch
knappe realisaties van de meest virtuoze
stukken zoals nu in El Albaisin en El
Polo van Albeniz maar dan doorgaans
in opmerkelijk gedistantieerde benade
ring. Mede door die neiging tot ietwat
onderkoeld spel, kregen overigens de
folkloristische elementen in Albeniz’ com
posities juist een zekere aristocratische
allure.
Piet Kostense is duidelijk het type van
de solist, zo bleek uit de door hem verzorg
de begeleiding van klarinettist Piet Ho-
ningh, in de sonate opus 120 nr 2 van
Brahms. Nu nodigen deze zware piano
partijen inderdaad uit tot flink uitpakken,
omdat het hier niet zomaar gaat om „be
geleidingen”, maar om een volwaardige
en in zekere zin zelfstandige pianopartij.
Maar juist daardoor ontstaat hier het ge
vaar dat de fijne nuances van de klarinet-
toon in de verdrukking komen.
En nu is Piet Honingh soloklarinettist
van het Concertgebouworkest een mu
sicus die zonder enige hang naar loos
effect, inderdaad de meest subtiele uit
drukking aan zijn spel meegeeft. Ho-
ninghs streven naar romantische expres
sie van een vaak bijzonder intiem karak
ter waarbij de milde toon dan gescha
keerd is van forte tot het fijnste pianissi
mo vond nu dus weliswaar niet volledig
zijn weerklank in de pianopartij, maar liet
door de blijvend waarneembare innerlij
ke en uiterlijke kwaliteit niet na indruk te
maken.
Een heel ander karakter van pianospel
liet Jaap Stork leerling van onder ande
re Wil Brons op dit benefietconcert
horen in Zes Intermezzi opus 4 van Schu
mann. Het feit dat Stork in de eerste
plaats organist is, lijkt wat dat betreft een
bepalende factor te zijdn: vingertechniek,
toucher en pedaalgebruik (resulterend in
een volle, minder heldere klank) wijzen in
die richting. Jaap Storks van zekerheid
getuigende optreden vormde een hoogst
interessante en door het publiek zeker
gewaardeerde confrontatie met de elders
in dit programma gehoorde manier van
pianospelen.
ir Mevrouw Andriessen en prinses Beatrix even na de onthulling van het beeld dat de Haarlemse
kunstenaar Mari Andriessen van zijn vriend Adriaan Roland Holst maakte.
Grote Houtstraat 59, Haarlem
Tel. 023-321965
Concert ten bate van de Stichting
Algemeen Muziekfonds. Uitvoeren
den: Piet Honingh, klarinet, Piet Kos
tense, Hans Osieck, Jaap Stork, piano,
Hans Bruin en Selma Coolwijk, piano-
viprhandig. Programma: Schumann,
Brahms, Albeniz, Osieck, Mozart, De
bussy, Dvorak. Tuinzaal Concertge
bouw Haarlem, 23 oktober 1979.
te verwachten dat er bijzondere staaltjes
van pianospel uit de school van deze
Haarlems pedagoog te horen zouden zijn.
Het meest in het oog (oor) springend
was wat dat betreft het programma-on-
derdeel dat gevormd werd door het optre
den van Piet Vincents oudste leerling: de
pianist-componist Hans Osieck, die een
eigen, uit acht muzikaal-psychologische
schilderingen opgebouwde suite —„René”
genaamd voordroeg.
Osieck, die zeventig levensjaren bijna
heeft volgemaakt (en ter gelegenheid
waarvan het NPO op het eerstkomende C-
serieconcert van 21 december diens Rhap-
sodie voor orkest zal uitvoeren) treedt nog
regelmatig in binnen- en (vooral) buiten
land op, als vertolker van eigen en ander
mans werk.
Dat Osiecks vederlichte maar kernach
tige toucher hem nog steeds in staat stelt
zulke pianistisch geraffineerde composi
ties als de hier ten gehore gebrachte auto
biografisch getinte scènes, via een uitge
breide aanslagdiversiteit op de meest le-
vendig-expressieve manier weer te geven,
stelt zowel deze creatieve musicus als de
Vincent-school in een schitterend dag
licht.
De belangstelling voor dit SAM-concert
was groot. En het in zeer goede stemming
verkerende publiek, kreeg behalve
Osiecks kleurrijke en artistiek-veelzijdige
compositie (waarvan de ritmisch zo swin
gende foxtrot gebisseerd werd) nog meer
opmerkelijks te incasseren. Niet zozeer
aangaande het repertoire, alswel wat de
uitvoering betreft.
Zo was er pianospel in duo-vorm te
horen van -Selma Coolwijk-Kors en Hans
Bruin; goede bekenden in het muziekle
ven in onze regio, mede door hun, in
pedagogische zin, verder uitdragen van de
principes die hun door hun leermeester
Piet Vincent zijn bijgebracht en waarvan
Lang is Willem Brakman een wat
vergeten schrijver geweest. Weliswaar
publiceerde hij in een hoog tempo een
indrukwekkend aantal romans en ver
halen, weliswaar besprak de kritiek
hem over het algemeen gunstig, dit
betekende echter niet dat hij door het
grote publiek gekend en gelezen werd.
Integendeel, zijn boeken werden, en
worden, nogal eens aangetroffen in
dumpzaken als De Slegte. Het zal
Brakman, denk ik, dan ook bepaald
niet onverschillig laten dat zijn laat
ste boeken plotseling bij dat „grote
publiek” wél blijken aan te slaan.
Glubkes oordeel, de roman uit 1976, De
blauw-zilveren koning uit ’77 en zijn
Zes subtiele verhalen zult u tevergeefs
bij eerder genoemde boekenzaak
zoeken.
Deze verandering in de publieke be
langstelling is des te opmerkelijker
daar de thematiek van Brakman sinds
zijn debuut (Een winterreis, nauwe
lijks veranderd is. Hij is een volbloed
romanticus, hij worstelt met tijd en
ruimte, liefde en dood en verval. Ideaal
en werkelijkheid botsen bij voorkeur
bij hem, bizarre grappen zijn hem niet
vreemd. En zoals het een romanticus
betaamt speelt hij een dubbelzinnig
spel met de lezer die hij natuurlijk
nodig heeft, maar die hij tegelijkertijd
afschrikt door zijn onderwerp: een
wrekende God in Glubkes oordeel, een
kindermoordenaar in Kind in de
buurt.
Wat echter bij Brakman wel degelijk
veranderd is, dat is de vorm. In kritie
ken op zijn eerste boeken werd zijn
wijze van schrijven sober en zakelijk
genoemd. Zelfs een beginnend lezer zal
kunnen constateren dat deze aandui
dingen niet meer gelden voor zijn re
cente publikaties. Brakman beheerst
het sobere taalgebruik nog wel, maar
daarnaast heeft hij zich ontwikkeld tot
een briljant stilist voor wie, lijkt het
wel, vormproblemen niet meer be
staan. Een plezierig gevolg van deze
groei is dat ook zijn thematiek nu veel
joyeuzer en gedurfder naar voren
komt en nog sterker een algemeen
menselijke waarde krijgt.
Van 27 oktober tm. 2 december expose
ren Dóra Maurer en Paul van Reeuwijk in
Hedendaagse Kunst, Achter de Dom 14,
Utrecht. Van dóra Maurer was óok werk
opgenomen in de tentoonstelling Hon
gaars konstructivistische kunst 1920-1977,
die vorig jaar door Nederland reisde. In
Utrecht worden van haar abstracte seriële
schilderijen en gefotografeerde interak-
ties geëxposeerd. Paul van Reeuwijk gaat
in op bepaalde samenhangen tussen mu
ziek en beeldende kunst.
Zijn nieuwe verhalenbundel Vijf ma
nieren om een oude dame te wekken is
het vitale bewijs van hetgeen ik hier
boven geschreven heb. Stilistisch be
horen de verhalen tot het beste van wat
er op dit ogenblik in onze taal géschre
ven wordt. Daarenboven zijn het op
nieuw bijzonder subtiele verhalen die
de lezer bepaald niet onderschatten:
pas nadat je een verhaal enkele malen
aandachtig doorgenomen hebt, wordt
de structuur en de onderliggende the
matiek duidelijk. Niet omdat Brakman
het zo leuk vindt om je te laten puzze
len maar omdat hij terecht van mening
is dat mensen een menselijke gedragin
gen nu eenmaal niet eenduidig en on
middellijk verklaarbaar zijn.
Thematisch is er een grote overeen
komst tussen de hier besproken vijf
verhalen. Er is sprake van mensen die
er niet in slagen om hun werkelijkheid
in overeenstemming te brengen met
hun verlangens en hun idealen. Schij
nen zij daar soms wel in te slagen, als
de oude dame uit het laatste verhaal,
dan zijn er altijd wel lieden en dan
vinden er altijd wel gebeurtenissen
plaats die er voor zorgen dat de bereik
te rust, waarvan de eerstgenoemden
schepper én gevangene zijn, danig ver
stoord wordt.
Volgens de ongeschreven regels van
een recensie zou ik nu toch minstens
twee verhalen moeten analyseren op
dat al mijn beweringen toetsbaar wor
den. Ik heb daar echter weinig zin in.
Niet omdat ik liever lui dan moe ben,
maar omdat ik de creatieve functie die
Brakman aan de lezer toekent, wens te
honoreren. In dit. speciale geval mag u
dus uw eigen grasveld maaien.
Als u echter deze nieuwe Brakman
koopt dan zult u meemaken hoe een
romantische jongeman een ingenieus
plan uitvoert om op gelijke hoogte te
komen met zijn geïdealiseerde godin.
Hij slaagt daarin, maar wel heel even.
U zult een bizarre apocalyps meema
ken die gesitueerd wordt in een ge
kkenhuis waarvan de patiënten, als
therapie, op last van „hoger hand”
volstrekt nutteloze arbeid verrichten.
U zult geconfronteerd worden met een
deerniswekkend man die, als in het
bekende gedicht van Du Perron, het
kind in zich beweent, dat hij eens was.
Kortom: u zult mensen ontmoeten die
zich afvragen: „hoe we toch kunnen
worden die we behoren te zijn en wat
ons toch altijd weer een been dwars
zet”, (p. 111).
Als deze mensen u herkenbaar voor
komen dan mag u de bundel niet aan u
voorbij laten gaan. Vindt u hen echter
vreemd en bizar, dan is hij zonder
meer een must voor u, want wie weet
herkent u zich dan wel in de oude dame
uit de titel.
'n e''9^ Stw -
,Ser'he^o^n
a*nt^ae
on
HAARLEM. Zoals eerder uitgebreid
in deze kolommen te lezen viel, had Piet
Vincent een muziekavond georganiseerd
waarvan de baten geheel ten goede ko
men aan de Stichting Algemeen Muziek
fonds, waarvan hij beschermheer is. Vin
cent riep daarvoor onder meer de hulp
van zijn leerlingen in. En het was daarom
'NO
