Show gunt bezoeker kijkje achter fagade van showbusiness
Goede acteerprestaties
in weinig boeiend stukl
300 Nederlandse
Duetten van Kilian niet
kunstenaars
meer dan fraaie sier
John Habraken
BMBERDY:
BONT WAAR JE TEGEN ZEGT!
Duits orkest met drie Nederlandse solisten in Haarlems Concertgebouw
Portretten van
Pfalzische Philharmonic degelijk en saai
VAN NIEL
Hoe kies je uit
David Röellprijs
voor architect
echtpaar Perin
onthuld
BONT
MANTEL
298,-
railOSIM®©
A
exposeren in VS
1 i
N
AL GEZIEN?
4
I
1
K A
/IKKE
want een goed advies
I
sneeuwvakanties
precies de goeie?
Wolken een te gekunsteld blijspel
I
Gekruide taal
ITI
I
Rectificatie
White Honey
1! i
Britse Booker Prijs voor
Penelope Fitzgerald
f| 4
21
26 OKTOBER
VRIJDAG
KUNST
19 7 9
id
i'
tar.
m.
rd
I.
Ik)
Te zien, te horen
en onmiddellijk te leveren
In onze portieketalage
3 staande klokken, eiken kast
met Westminster speelwerk.
ROTTERDAM
AMSTERDAM
;e
t
te
W
AMSTERDAM. Fred Oster glimt na afloop van het stormachtig
I en succesvol debuut van de Canadese entertainer Craig Russell. „We
I nemen de tweede show op en zullen er circa 55 a 60 minuten van
I kunnen uitzenden, maar niet voor januari. Tja en dat voor de AVRO.
I Je moet je natuurlijk ook afvragen hoe de kijkers in Stadskanaal op
I dergelijke zaken zullen reageren.”
is de halve reis
Haarlem
Barteljorisstraat 6,
tel. 023 - 317955
HORLOGERIE
tj
Craig Russell
ustus
van de mannen in het stuk tegenover een vrouweljke journalist.
>ren
(fotos Lex van Rossen)
(ADVERTENTIES)
JOHN OOMKES
I
-r»
(ADVERTENTIE)
■j
513
<ke-
eer-
rider
itaat
LONDEN (AP). De belangrijkste li
teraire prijs in Groot-Brittannië, de
Booker McConnell Prijs, is dinsdag toe
gekend aan de schrijfster Penelope Fitz
gerald voor haar roman Offshore.
Penelope Fitzgerald heeft nog een ro
man op haar naam staan: The Bookshop,
evenals een biografie.
De prijs ter waarde van 10.000 pond
(ongeveer 42.000 gulden) werd in 1969 in
gesteld.
te nabootsen zangeres getroffen en in hoe
verre wordt de herinnering aan de speci
fieke uitstraling die elke ster eigen is
opgeroepen? Russell dringt in elk van zijn
impersonations door tot in het meest we
zenlijke van de grandes dames. Maar heel
vernuftig en als een volbloed theaterdier
vermijdt hij het effect van een wassen
beeldenmuseum. Nimmer laat hij een kil
le kopie zien, altijd bevat zijn act zijn
eigen waarneming op het origineel.
Russell hanteert de travestie feitelijk als
een middel om de goede verstaander een
doorblikje te gunnen; hij biedt je de onge
kende mogelijkheid om eens een blik te
werpen achter de facade van glitter en
goud. Als Peggy Lee bijvoorbeeld het po-
Het echtpaar nam in 1946 het initiatief
de Kleine Komedie als schouwburg te
doen herleven nadat het gebouw lange
tijd als fietsenstalling in gebruik was ge
weest. Ter herinnering aan deze voor het
Amsterdamse toneelleven belangrijke ge
beurtenis besloot de stichting tot instand
houding van schouwburgen in Amster
dam de portretten van beide initiatiefne
mers blijvend ten toon te stellen.
De onthulling gebeurde in tegenwoor
digheid van onder andere burgemeester
Polak en mevrouw Perin-Bouwmeester
Er is nog een element in Russells show
dat zo provocerend werkt dat je niet bang
hoeft te zijn dat hij bij een groot publiek in
het gevlei zal komen. Op de momenten dat
hij zich opzij van het podium en onzicht
baar voor het publiek staat te verkleden,
kraamt hij hoogst vermakelijke teksten
uit, die een absurd, maar een weinig ge-
dium opwandelt in een wolk van blauwe
chiffon, dan wordt haar doortrapte ero
tiek tot een draak van jewelste. Zo gooit ze
haar borsten in de strijd om de accenten
in haar versleten herkenningsnummer
Fever aan te scherpen, meesmuilt ondui
delijk voor zich uit en citeert wanstaltig-
potsierlijke gedichten van Grace Kelly.
Merkwaardig is overigens dat Wolde-
mar Nelsson, die dit zestig jaar oude sym-
fonie-orkest dirigeert, in zijn gebaren
soms haast extatische bewogenheid sug
gereert, terwijl het eindresultaat in artis
tiek opzicht te zeer aan de saaie kant is om
van vervoering te kunnen spreken. Daar
voor lijkt het gedisciplineerde ensemble
misschien ook wel teveel bezig met het
klankenproducerend „bedrijf" om in het
duet moet beginnen, ont
wikkelen ert afsluiten met
een slotstandje? Zocht hij
naar een bepaalde bewe-
gingscombinatie van wel
vingen en wendingen of
probeerde hij zijn bewe-
gingsscala te verrijken met
het toepassen van verschil
lende niveaus? In ieder ge
val, als eindprodukten zijn
deze beide nummers fraai
maar oninteressant, als be
scheiden fasen in de ont
wikkeling van een fascine
rende choreograaf zijn ze
boeiend.
CONRAD VAN DE
WEETERING
Minder geslaagd zijn Russells typerin
gen van Bette Midler, de opeens pijnlijk-
gekleineerde Katherine Hepburn en Bar
bra Streisand. Dan werken zijn odes aan
Judy Garland en zijn eigen kwetsbare ik
in It ain’t easy veel bevrijdender. Craig
Russell is echter een fenomeen, waarvoor
zich in geen vijftig jaar een stand-in zal
aanmelden.
Gerrit Komrij vertaalde Frayns stuk,
dat onlangs in Londen de laatste reprise-
vo or stellingen beleefde, nadat het daar in
1976 voor het eerst werd opgevoerd. Kom
rij zorgde voor rap Nederlands, dat zich
het sterkst manifesteert in de „ik wist, jij
wist-scène”, kort na de pauze. Dan krijgt
de vertaling een soort versneld Pinter-
effect, dat door Linda van Dyck en Jeroen
Krabbé in het vereiste hoge tempo leuk
wordt uitgespeeld.
Maar Wolken is verder niet zo’n bijster
interessant stuk. Het doet allemaal erg
gekunsteld aan en daardoor bereikt de
beoogde humor niet het gewenste effect.
Veel meer valt er eigenlijk niet over
Wolken te vertellen. Er wordt wel heel wat
in afgefilosofeerd, maar dat legt zoveel
gewicht in de schaal als de wolken van de
titel. De Engelse journalist Owen Shorter
ziet Cuba aanvankelijk vol cynische voor
oordelen, later, in de ban van zijn vrouwe
lijke collega Mara Hill, die voor een amu
sementsblad schrijft, is Owens mening
doorgeslagen naar de positieve kant. En
de oorzaak daarvan is dus al even onbe
trouwbaar. De Amerikaanse journalist in
het gezelschapje, Ed Budge, ziet op Cuba
alleen maar glorie en vooruitgang. De
mening van Mara Hill hangt tegen het
onbenullige aan.
Hoewel Beethovens Concert voor viool,
cello, piano en orkest evenmin tot de
sterkste stukken behoort, was er in de
uitvoering daarvan wel meer te beleven,
ook al was er geen sprake van een artistie
ke eenheid. Dat er hier duidelijk drie, niet
altijd met elkaar overeenkomende visies
van de solisten in het overigens goed slui
tende samenspel meespraken, zal aan de
zaak eigenlijk geen afbreuk hebben ge
daan. Eerder was het ook hier niet zo
bijzonder fijnzinnig afgewogen orkestspel
te voelen als een weinig inspirerend decor
voor de solistische verrichtingen van Em-
my Verhey, Harro Ruijsenaars en Frédé-
ric Meinders.
AMSTERDAM (ANP). In de Kleine
Komedie aan de Amstel in Amsterdam
heeft Toon Hermans donderdagmiddag
de portretten (foto respectievelijk pente
kening) onthuld van Tilly Perin-Bouw
meester en haar overleden echtgenoot P.
N. W. Perin.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Het optreden van de
Groningse hard-rock formatie White Ho
ney in het' jongerencentrum DAC aan de
Ripperdastraat 13a in Haarlem heeft vrij
dag 2 november plaats en niet vanavond
zoals eerder aangekondigd.
chauffeur denkt in opgeruimdheid overal
het zijne van. Een fraai gestileerd en zon
nig belicht decor kwam van John Otto.
KO VAN LEEUWEN
Wolken speelt vanavond weer in de
Haarlemse Stadsschouwburg.
een
'<unt
de
F
Hoogstraat 194
Verkoop Boot Ie etage (roltrap)
Nieuwendijk 133-143
Verkoop Bont 1e etage (roltrap)
ik-
Lange bontjas van prima
kwaliteit Lapin. Trek aan’
U vraagt het en Berdy
heeft het: Wolf, Toscaans,
Vos, Lapin. Bont’
Ik denk dat het vooral aan het stuk zelf
ligt. Zeker niet aan Nicolas Rentons regie,
die de vijf spelers in aantrekkelijk tempo
door het stuk laat gaan. Ook niet aan de
spelers zelf, want in hun spel zijn geen
zwakke plekken te ontdekken. Linda van
Dyck toont een opmerkelijk blijspelge-
voel en een inzet die een betere zaak
waard is. Jeroen Krabbé weet wel weg
met haar Engelse collega en Rudy Falken-
hagen blijft onvermoeibaar als de Ameri
kaanse journalist die zich voortdurend in
blijdschap verbaast. Pim Vosmaer heeft
zelfs enkele heel mooie ernstige momen
ten en Donald Jones als de gekleurde
Toch dwingt Peggy Lee in werkelijk
heid met dergelijke zoetelijkheden een
zeker respect af en is haar impact geheel
gebaseerd op dit soort maniërismen. Rus
sell ridiculariseert haar feitelijk uit niet te
verholen aanbidding. En dat is is vrijwel
elke nieuwe imitatie het geval. De show
business is verrot, vunzig misschien, maar
tegelijk eenmalig en wonderschoon.
Op een of andere manier loopt Craig
Russell dat risico niet. Zijn tot in de per
fectie gesublimeerde act, waarbij hij een
twintigtal diva’s uit film- en showwereld
reanimeert op het podium, steekt boven
het niveau van poppenkast uit. Russell is
geen verklede man, die eventjes een
vrouw „doet”, zoals bij populaire traves-
tie-acts nogal eens het geval is. En zijn
optreden ontleent ook niet zijn kracht aan
de detail tekening die hij aan zijn creaties
geeft, hoezeer je ook zou zweren dat Peg
gy Lee of Judy Garland zelf op de planken
staat. Nee, Russell gunt zelfs daarin zijn
publiek geen zekerheid.
Travestie bergt in alle mogelijke opzich
ten risico’s in zich, eigenlijk juist die risi
co’s die de camp eigen zijn. Hoe zeker
wordt de verschijning getroffen, in welke
mate wordt de stemkarakteristiek van de
De media zijn er bij en dus is Graig
Russell opeens een ster in Nederland. Een
dergelijk proces schijnt iedere showbusi-
nessartiest en entertainer te moeten
doormaken en werkt vaak verloederend.
Als iemand als Bette Midler die vorig
jaar opeens gefeteerd werd breed uit
gemeten verschijnt op een showpagina,
dan wordt veel van haar liberale venijn
ingekapseld door de repressieve toleran
tie van „kijk-nou-eens”
J kritiseert uit
pure aanbidding
Gerald Tibbs en Alida Chase in Nuages, choreografie van Jiri
Kylian. (poto jgrge Fatauros)
DEN HAAG (ANP). Het Prins Bern-
hardfonds heeft de David Röellprijs van
15.000 gulden toegekend aan de Neder
landse architect en theoreticus John Ha
braken uit Amerika. Hij krijgt de onder
scheiding voor zijn uitzonderlijke bijdra
ge aan de Nederlandse cultuur op het
gebied van architectuur.
Habraken heeft zich ingespannen om
tekortkomingen in de woningbouw op te
heffen voornamelijk door de bewoners
weer een rol te laten spelen in het proces
dat tot beslissingen over woningbouw
leidt. Hij ontvangt de prijs 26 november in
het Rijksmuseum te Amsterdam.
John Habraken is 50 jaar en studeerde
bouwkunde in Delft. Hij werkte op een
architectenbureau, publiceerde in ’61 De
Dragers en de mensen, het einde van de
massa-woningbouw, is de geestelijke va
der en was de eerste directeur van de in
’65 opgerichte stichting Architecten-Re-
search in Eindhoven, werd in '67 hoogle
raar bouwkunde aan de Technische Hoge
school in Eindhoven en is thans hoofd van
de afdeling architectuur aan het Instituut
voor Technologie van de staat Massachu
setts in de Verenigde Staten van Amerika.
Zijn theorieën en ideeën leidden er toe
dat architectenbureaus een bureau voor
onderzoek oprichtten. Daar worden de
inzichten verder uitgewerkt, ook tot pro
jecten. Het meest vergaand zijn de ideeën
van John Habraken toegepast in de woon
wijk „Molenvliet” in Papendrecht, een on
derdeel van experimentele woningbouw.
Daarbij zijn 122 woningen van verschil
lende aard en grootte gebouwd.
In de jury voor toekenning van de on
derscheiding zaten: S. H. Levie, R. H.
Fuchs, J. Dibbets, W. G. Quist en J. Rie-
zenkamp.
HAARLEM. Het Staatsorchester
Rheinland-Pfalz is een en al degelijkheid,
zo was tijdens de Nederlandse toemee
van dit orkest, nu ook in Haarlem vast te
stellen. Niet alleen datgene wat ten on
rechte het klapstuk van de avond moest
voorstellen, namelijk de Tweede symfo
nie van Sibelius, maar ook het Tripelcon-
cert van Beethoven (met drie Nederlan
ders als solisten) ontlokte daardoor ent
housiaste reacties.
Craig Russell als Judy Garland (links) en Bette Midler.
liefd soort humor ontbloten. Wat te den
ken van een losse opmerking dat hij de
koninklijke suite in het Amstel Hotel heeft
gekregen omdat de staf dacht dat hij de
dochter was van Prins Hendrik?
In een dergelijke gekruide taal com
mentarieert hij ook Carol Channing,
(„Medley of my greatest hit”), maakt hij
La Dietrich nog belachelijker („my left leg
is insured by Lloyds”) en maakt hij de
protse zinnelijkheid van Mae West ver
baal tot een nog grotere giller. Niet ieder
een zet Craig zo scherp en schijnbaar
onbarmhartig neer. Als hij als Peggy Lee
Billie Holiday imiteert stijgt hij vocaal tol
grote hoogte in The Lady sings the Blues
en God bless the Child. Een duet tussen
Ella Fitzgerald en Louis Armstrong wordl
gekenschetst door een ongelooflijke preci
sie en timing, terwijl Janis Joplin en Tul-
lulah Bankhead (als Bette Davis) ook le
vensecht overkomen.
De bemiddeling van het Nederlands Im-
pressariaat leidde er toe dat deze begaaf
de musici op deze manier nog eens een
extra kans kregen om met orkest op te -.
treden. Een loffelijk initiatief dat hier
uiteindelijk maar mager beloond werd-
doordat het geestelijk klimaatsverschil'
tussen deze drie Nederlanders en de Pfal
zische Philharmonic te groot was, om een
min of meer genivelleerd musiceren te
kunnen voorkómen.
JOHAN VAN KEMPEN
Voorstelling: Wolken (Clouds) van
Michael Frayn. Regie Nicholas Ren
ton. Decor John Otto. Vrije produktie
van Joop van den Ende. Vertaling Ger
rit Komrij. Spelers: Linda van Dyck,
Rudy Falkenhage, Donald Jones, Je
roen Krabbe en Pim Vosmaer. Premiè
re 25 oktober, Stadsschouwburg
Haarlem.
SCHEVENINGEN.
Via twee fraaie stukken
sierkunst liet het Neder
lands Dans Theater ons
donderdagavond in het
Circus Theater kennis ma
ken met werk dat Jiri Ky
lian maakte voordat hij ar
tistiek leider van de groep
werd. Het zijn twee duet
ten, die in veel opzichten
op elkaar lijken: Return to
a strange land op muziek
van Leos Janacek (In de
nevel voor pianosolo) en
„Nuages” op de eerste van
drie nocturnes van Claude
Debussy. Kylian maakte
ze alletwee voor het Stutt
gart Ballet, het eerste in
1973, het tweede in 1975.
In beide gevallen draagt
en draait de danser zijn
danseres op allerlei manie
ren om zich heen in een
aaneenschakeling van
wendingen die fraai en
oogstrelend zijn, maar zich
nooit ontwikkelen tot de
rijk gevarieerde structu
ren, die Kylian in zijn late
re werk tevoorschijn
tovert.
„Return to a strange
land” wordt prachtig, be
heerst gedanst door Arlet-
te van Boven en Chris Jen
sen, maar „Nuages”, uitge
voerd door Alida Chase en
Gerald Tibbs blijkt toch
nog iets meer te kunnen
boeien, vermoedelijk door
de kracht van de muziek.
Het is goed, dat na deze
duetten nog Stoolgame”
werd uitgevoerd, want
hierin (en dit stuk is toch
ook al van 1974) blijkt tot
welke grote dramatische
spanningen en zich breed
ontwikkelende bewegings-
zinnen Kylian wel in staat
is. In verband met de toe-
HAARLEM. Een suggestie van maatschappelijk engagement op smalle -
basis ligt er verweven in Michael Frayns blijspel Wolken (Clouds), dat gaat
over een reis van drie journalisten, een regeringsambtenaar en een chauffeur,
over het socialistisch hervormde Cuba. Frayn gebruikt het genationaliseerde
Cuba alleen als actuele plaats van handeling voor een toneelstuk waarin het
om grappen gaat. De Cuba-keuze betekent dat die grappen nu eens anders
lijken dan in de meeste gevallen. De vrolijkheden gaan nu gelijkelijk
opgedeeld over het voor en tegen van de samenleving zoals die op Cuba
ontworpen is. En bepalend voor de in de tekst geuite meningen is de stemming
Concert door de Pfalzische Philhar
monic. Dirigent: Woldemar Nelsson.
Solisten: Emmy Verhey, viool, Harro
Ruijsenaars, cello, Frederic Meinders,
piano. Programma: Beethoven, Sibe
lius. Concertgebouw Haarlem. 25 okto
ber 1979.
Voorstelling: One-man-show van
Craig Russell in Theater Carré. Ne
derlandse première. Vanavond en
morgenavond nog in Carré, zondag
avond in Theater Luxor, Rotterdam.
Nog enkele plaatsen beschikbaar. Mu
zikale leiding: Paul Hoffert. Begelei
ding: „The Amsterdam Orchestra”.
Kleding en hairdressing: Gregory
Andrews. Amsterdam, 25 okotber 1979.
Li
AMSTERDAM (ANP). Het Kunst
huis uit Amsterdam houdt de vijfde
beurs voor hedendaagse beeldende kun
sten van 29 december tot 14 januari in de
Amerikaanse stad Boston. Tweeduizend
werken van driehonderd Nederlandse
kunstenaars worden er geëxposeerd.
Kunsthuis zoekt nieuwe afzetmarkten
voor Nederlandse beeldende kunstenaars
en doet dit door kunstbeurzen te organise
ren. De eerste vier werden in ons land
gehouden. Daaraan namen meer dan
twaalfhonderd kunstenaars deel die
15.000 werken toonden. Er werden 42.638
bezoekers geteld en er werd voor 1.083.400
gulden verkocht, aldus Kunsthuis. Daar
naast werden onder meer opdrachten ver
strekt en werden deelnemers uitgenodigd
voor nationale en internationale exposi
ties.
De stap naar de Verenigde Staten ziet
Kunsthuis als een logisch gevolg op zijn
activiteiten. Het kondigt aan dat er plan
nen zijn voor een dergelijke beurs in New
York. Ook staat onder andere Tokio op
het programma. De zesde beurs van
Kunsthuis wordt van 4 tot 28 april in de
Oude Kerk in Amsterdam gehouden.
Daaraan kunnen 700 kunstenaars deelne
men. Zulke kunstenaars huren expositie-
en verkoopruimte en kopen pagina’s in de
catalogus.
De, klant betaalt voor de beurs van
Kunsthuis een entreeprijs èn koopt recht
streeks van de kunstenaar. Voor de be
roepskunstenaars bestaat er geen selectie.
Het publiek is volwassen genoeg om zelf
een oordeel te kunnen vellen, aldus Kunst
huis.
gebied achter de klank te kunnen raken.
Daarbij komt dat er in Sibelius’ symfonie
ook al heel weinig onder de vaak van
koperklanken tetterende oppervlakte
beweegt.
De 41-jarige Nelsson (destijds winnaar
van het Moskous dirigentenconcours en
een tijdlang assistent van Kyrill Kondras-
jin) die twee jaar geleden zijn Russische
vaderland verruilde voor West-Duitsland,
heeft de zaak technisch in elk geval wel
goed in de hand en brengt ook dynamisch
reliëf aan. Maar werkelijke subtiliteit was
desondanks tamelijk ver te zoeken. En de
uiterlijke geladenheid die de toch al van
vals pathos vervulde finale van Sibelius
„Tweede” meekreeg, wekte met episo
des van dynamische wanverhoudingen
door middel van overmatig schallend, dik
en vettig koper bepaald niet altijd even
overtuigende indrukken.
GR. HOUTSTRAAT 86 - HAARLEM
TEL. 312934 -
Speciaalzaak sinds 1883
Nederlands Dans Theater met de Nederlandse
premières van twee pas de deux van Jiri Kylian:
Return to a strange land op muziek van Leos Jana
cek, gedanst door Arlette van Boven en Chris Jen
sen, en Nuages op muziek van Claude Debussy,
gedanst door Alida Chase en Gerald Tibbs.
Verder op het programma: Translucent Tones en
Greetings van Nils Christe en Stoolgame van Jiri
Kylian. Scheveningen, Circustheater, 25 oktober
1979.
lichtingen in het program
ma moet me nog van het
hart, dat er hierin veel
meer informatie over de
door de choreografen ge
bruikte muziek is te vinden
dan over de balletten en de
choreografie. De toelich
ting, dat Debussy zijn „Nu
ages” ooit nog met het
Concertgebouworkest in
Den Haag heeft gediri
geerd lijkt me nauwelijks
relevant in verband met
deze pas de deux, ik had
liever iets meer gehoord
over de bedoelingen van de
choreograaf. Gebruikte hij
dit werkje als vingeroefe
ning om te zien hoe je een
