T
Haast met hulp
op Oost-Timor
DamiatePers
Umuider Courant
NOTITIES
OVER:
'!S
M
A
MF
■itf+H
IB
fundamentele kritiek van Polen op Polen, door Ton
Nillissen
een stroom zwart goud richting Noorwegen, door Feico
Houweling
nijpende hulp die op korte termijn noodzakelijk is, door
Bob Mantiri
lin,
vor
vai
ecc
Kli
wa
bes
Va
EB
Jeszce Polska Nie Zgin
Ela: Nog is Polen Niet
Verloren, zo luidt het
Poolse volkslied, maar
als men een recent in de
Poolse hoofdstad War
schau circulerend rap
port mag geloven, kan
daar binnenkort een
vraagteken achter.
4^"
- 1 W s
-
£::-| ’-4' -
rendabel
Nog is Polen niet verloren?
Ne
Partijleider Gierek
Poolse wegwerkers in Gniezne
147,50
Over twee jaar komt produktie-
platform-B. gereed. De bouw hier-'
van is eind vorig jaar begonnen en
het betonnen geraamte ligt inmid
dels in een fjord bij Stavanger. De
kosten van dit bouwwerk zijn in
middels gestegen van zeven miljard
kronen (2,8 miljard gulden) tot ten
minste tien miljard kronen (vier
miljard gulden).
Dat betekende een flinke aderla
ting voor de Noorse schatkist. Noor
wegen neemt deel aan de ontwikke
ling van het Statfjord-veld. En hoe
wel inflatie een van de oorzaken
van de kostenstijging is, zijn het
vooral de Noorse veiligheidswensen
geweest, die allerlei technische ver
anderingen noodzakelijk maakten
en de kosten aanmerkelijk deden
stijgen.
Maar duur of niet, Statfjord zal
Noorwegen zeker geen windeieren
leggen. In totaal zal er (verwacht
Deze maand zal, als alles mee
zit, de eerste olie stromen uit de
nieuwste bron in de Noordzee:
Statfjord. Het wordt de eerste
opbrengst na vijf jaar hard wer
ken aan dit veld, dat verreweg
het rijkste is in Europa.
De crises die broeien in de ver
schillende sectoren van de maat
schappij leiden Polen onherroepe
lijk naar de afgrond. De situatie is
alarmerend en om een ramp te
voorkomen, zijn diepgaande poli
tieke, economische en sociale her
vormingen onontbeerlijk,” aldus
de vijftig.
Het lijkt erop, dat DIP bezig is
de Poolse leiding te waarschuwen
voor iets, dat zij klaarblijkelijk
beter onderkent dan de eenzame
Of het nu weer die kant uit
dreigt te gaan; de vijftig van DIP
lijken ervoor te waarschuwen en
niet zonder recht en reden. De
economische situatie in het land is
weinig florissant. De eerste zes
maanden van dit jaar bleef enige
groei van de economie vrijwel uit
en werd gesproken over de slecht
ste economische cijfers sinds ja-
ren. Vorig jaar bedroeg de inflatie
Ook de industriële produktie
bleef ver achter: het eerste half
jaar 1979 werd er 17 procent min
der cement, 11 procent minder
vrachtwagens, drie procent min
der landbouwmachines geprodu
ceerd. De bouw bleef negen pro
cent achter bij een al eerder in
negatieve zin bijgestelde raming.
Dit honingraatvormige bouwwerk is
het betonnen geraamte voor het tweede
produktieplatform voor het Stafiord-veld.
Het is de grootste bouwconstructie voor
buitengaatse oliewinning ter wereld en
zal binnen twee jaar gereed zijn.
De noodgebieden, veelal hoog in
de bergen, zijn door de overstro
mingen dan onbereikbaar gewor
den. Het Rode Kruis wil in één
maand 60.000 ondervoede en zieke
Oosttimorezen in acht dorpen be
reiken met hun hulp, aldus de Rode
Kruis-functionaris. De katholieke
organisatie CRS mikt op 240.000
Oosttimorezen verspreid over 120
locaties in heel Oost-Timor. De CRS
legt in zijn hulp het accent op de
voeding terwijl het Internationale
Rode Kruis en het Indonesische Ro
de Kruis zich meer toeleggen op de
medische kant van de hulpverle
ning.
De situatie is zeer ernstig. Als
gevolg van de gevechten tussen het
Indonesische leger en het Fretelin-
front na de inlijving van Oost-Ti
mor bij Indonesië in december 1975,
leiden veel Oosttimorezen sinds
dien een zwervend bestaan.
Van de goederen die zijn toege
zegd is onlangs 650 ton aan Austra
lische hulpgoederen binnengeko
men bestaande uit bakolie, rijst,
zout, suiker en transportauto’s. Ja
pan heeft in totaal 5 miljoen dollar
aan hulpgoederen toegezegd en de
EG-landen beloofden 350 ton melk
poeder te zullen sturen. Maar, zo
verklaarde dr. M. Saronto-Martoyu-
do, coördinerend lid van het Indo
nesische Rode Kruis, daar is nog
niets van binnen. Nederland heeft
500.000 gulden aan contanten be
loofd voor de hulpgoederen; ook
dat is nog niet binnen. Als deze hulp
niet vóór 15 november binnen is
dan ziet het er slecht uit voor deze
mensen.
Volgens de vertegenwoordiger
van het Internationale Rode Kruis
David Delapraz, hebben de Oostti
morezen het veel slechter dan de
Vietnamese vluchtelingen in Indo
nesië. Voor zeker eenderde van de
DIRECTIE Damiate Pers b v
Mr H C vanderMije
Di
die
der
vaai
gele
de h
ecor
pen.
vooi
punl
beer
hour
gen
hour
van
HOOFDREDACTIE
Jos L. Lodewijks
E. Koning
In
mer
lanc
gele
van
slot
wer
boll
al ii
ANi
wer
als i
des!
dinf
wijl
biet!
„Oo
emc
toes
aanj
bedi
„Aa
behr
den.
sfee
de i
vooi
weii
waa
mal:
een,
schs
lezei
Di
260
biju
waa
Noë
stek
korl
dest
stee
mer
veelheid aanwezig aardgas op hon
derd miljard kubieke meter, maar
er zal naar verwacht wordt nog
meer worden gevonden. Bovendien
kan er nog dertig miljoen ton vloei
baar gas uit Statfjord gewonnen
worden.
Als voorwaarde heeft het Internati
onale Rode Kruis wel gesteld dat
alleen het IRC en het Indonesische
Rode Kruis de distributiebevoegd-
heden hebben op de verdeling van
de goederen. Volgens Frederic
Newcombe, de technische specialist
van het Internationale Rode Kruis
hebben de Indonesische autoritei
ten zich keurig aan de afspraak
gehouden.
Toen de Australische hulpgoede
ren twee weken geleden in Jakarta
aankwamen bleek,dat niet één pak
je is opengemaakt. De afhandeling
van de eerste zending goederen
werd in drie weken afgehandeld.
Maar ook buiten de produktie-
ve, materiële sfeer is er weinig
reden tot opgewektheid. Eind vo
rig jaar betoogden duizenden in
Dantzig en herinnerden daarbij
aan de hevige onlusten van zeven
tig en eenenzeventig. Steeds weer
oplaaiende onlusten aan de uni-
versiteiten worden met harde
hand onderdrukt. Ook de zich
steeds weer manifesterende dissi
dentenbewegingen onderstrepen
In dat rapport, zo meldden on
langs de Deutsche Presse Agentur
en Agence France Presse, waar
schuwt zo’n vijftigtal intellectue
len de Poolse leiders voor „het
gevaar van een uitbarsting van
ontevredenheid onder de bevol
king”. De vijftig, een politiek ui
terst gevarieerd gezelschap, ver
enigden zich vorig jaar onder de
naam Ervaringen en Toekomst
(DIP) en kwamen in november
voor het eerst bij elkaar. Het be
treft hier overigens geen gezel
schap uitgesproken dissidenten.
port over de toestand van de Pool
se republiek en de mogelijkheden
die te verbeteren,” onder meer
aan partijleider Gierek werd toe
gestuurd, komen de vijftig tot de
conclusie, dat „in Polen alles
schijn is; het socialisme, de vrij
heid van meningsuiting, de recht
spraak, de verkiezingen, de tevre
denheid van het volk. De leiders
kennen de werkelijkheid niet.
ruim acht procent en zal dit jaar
wellicht hoger zijn.
Deskundigen van de betrokken
oliemaatschappijen schatten dat er
drie miljard vaten olie (van 159 li
ter) uit het Statfjord-veld te halen
zijn. Dit is gelijk aan vijftig jaar
Ekofisk-veld Noors olieverbruik op het huidige
niveau. Verder schat men de hoe-
BUREAU
Redactie en administratie:
Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden
postbus 18, 1970 AA IJmuiden
tel redactie: 02550-15389
na kantoortijd: 02208-3577
tel. adm.: 02550-15437 en 16450
postgiro: 273107
telex 41866
ADVERTENTIES:
telefoon 023 - 31 90 53
GROENTJES:
gerubriceerde advertenties, uitsluitend
telefoon 023 - 31 92 72
ABONNEMENTEN
- bij vooruitbetaling -
per maand
per kwartaal
per post
per jaar
per post
losse nummers
buitenland
per kwartaal
BEZORGKLACHTEN
maandag t/m vri|dag van 18.30-19 00 uur
zaterdags van 11.30-12.30 uur
Uitsluitend telefoon: 02550-10519
voor Santpoort: 023 - 31 90 53
Oudeweg 12-14, Haarlem
tel. 023 - 31 90 53
men nu) zo’n zestig miljard kronen
(24 miljard gulden) moeten worden
geïnvesteerd om de olie en het gas
boven de grond te krijgen. Daar
staat tegenover dat de Noorse
overheid, vooral via belastingen ze
ker 150 miljard kronen (zestig mil
jard gulden) netto gaat verdienen.
Het werk wordt gedaan door Mo
bil die 13,3 procent van de belangen
in handen heeft. Bijna tweederde
van de werkzaamheden die Mobil
niet zelf kon uitvoeren is gegund
aan Noorse bedrijven, wat een eis
van de regering in Oslo was. In
totaal leverde dit tot nu toe zo’n
twintigduizend manjaren werk op.
Geen geringe impuls voor de Noor
se economie.
Het gaat om een reusachtig kar
wei. Zo is het eerste platform 254
meter hoog (vanaf de zeebodem ge
meten). Er hoort laad- en op-
slagtoren bij van 145 meter. Het
hoofdplatform telt drie verdiepin
gen met een zes bouwlagen tellend
gebouw voor het personeel.
Het tweede platform is zo moge
lijk nog indrukwekkender. Het
wordt 271 meter hoog en krijgt 24
olietanks van meer dan twintig me
ter doorsnee en twintig meter hoog
te. Ook hierbij komt een laadtoren,
die in staat zal moeten zijn om twee
supertankers binnen veertien uur te
vullen met olie bij golven tot tien
meter hoog. Geen luxe op het ruwe
en onberekenbare water van de
Noordzee.
Nog deze maand krijgt het Noor
se parlement plannen voorgelegd
om een pijpleiding voor aardgas
van Statfjord naar het vasteland te
leggen. Er blijkt genoeg gas in de
bodem te zitten om de aanleg van
zo’n pijp rendabel te maken. In eer
ste instantie was gedacht aan een
buis naar Groot-Brittannië, maar
onder meer door dreigende oliete
korten is er op het Europese conti
nent meer vraag ontstaan naar het
Noorse gas.
Nu wordt, waarschijnlijk komen
de lente, een keuze gemaakt tussen
een leiding naar het Noorse vaste
land of naar het continent, waarbij
West-Duitsland als grootste afne
mer de beste kansen maakt. Er gaat
overigens al een pijpleiding van het
zuidelijker gelegen
naar het Westduitse Emden.
60.000 mensen die onmiddellijke
hulp nodig hebben, is intensieve
medische zorg onontbeerlijk, het
geen volgens hem niet gezegd kan
worden van de Vietnamese vluchte
lingen. Het Internationale Rode
Kruis kreeg afgelopen april toes
temming van de Indonesische rege
ring om in samenwerking met het
Indonesische Rode Kruis een hul
pactie te starten voor de Oosttimo-
rese slachtoffers.
Dat Indonesië toen pas hulp toe
liet aan het Internationale Rode
Kruis heeft naar de mening van
Delapraz te maken met de veilig
heid in de mgelijfde voormalige
Portugese kolonie. De situatie is nu
helemaal geklaard, aldus de rode
Kruis-functionaris, waardoor de
hulpactie nu helemaal kan starten.
Onmiddellijke aanleiding voor
de op grote schaal voorkomende
onlusten met als centra Dantzig en
Stettin, waren de afgekondigde
drastische prijsstijgingen voor
voedsel, maar ook toen was duide
lijk dat aan deze uitbarsting een
jarenlang sluipende ontevreden
heid was voorafgegaan. Uiteinde
lijk moesten de nieuwe lei
ders in Warschau de verhogingen
intrekken en werden de voedsel
prijzen bevroren. Honderdduizen
den Poolse en Russische militai
ren sloegen de bijna tot opstand
verworden rellen neer.
14,80
42,60
56,50
167,70
220,50
0,75
Nog voordat de regentijd in
december invalt moeten de be
loofde hulpgoederen binnen
zijn, anders dreigt de hulpactie
van het Internationale Rode
Kruis en het Indonesische Rode
Kruis en de katholieke organi
satie CRS op Oost-Timor te
mislukken. De hulp van deze
drie organisaties is afgestemd
op de leniging van de nood van
300.000 Oosttimorezen, slacht
offers van de burgeroorlog.
mannen aan de top. En het lijkt
daarbij tamelijk voor de hand te
liggen, dat de vijftig intellectue
len, onder wie vooraanstaande le
den van de Poolse communisti
sche partij, dat vooral met zoveel
ernst en nadruk doen, omdat in
Polen nog niemand de jaren ’70 en
’71 is vergeten, toen een uitbar
sting van razernij vooral de Pool
se havensteden wekenlang in haar
greep hield en de Poolse politieke
top bijna geheel verdween. Om
een paar illustere slachtoffers te
noemen: premier Cirankiewicz
legde na 21 jaar zijn functie neer,
Spichalski verdween als staats
hoofd, partijleider Gomoelka
moest weg en de kroonprins van
Gomoelka, de als toekomstige
partijleider gedoodverfde maar
schalk Moczar, werd eveneens
weggezuiverd. Daarnaast legden
nog wat leden van het machtige
politburo en tientallen lokale poli
tici, het figuurlijke loodje.
Statfjord ligt in het meest noorde
lijke deel van de Noordzee, bijna in
de Atlantische Oceaan, op 185 kilo
meter ten oosten van de Shetland-
eilanden en op eenzelfde afstand
van de Noorse kust. Een klein deel
van het veld is Brits, het grootste
deel, bijna negentig procent, komt
echter toe aan Noorwegen.
Voor de oliemaatschappijen
wordt het hoog tijd, dat de produk
tie op Statfjord deze maand begint,
want inmiddels is het niet alleen het
meestbelovende, maar ook het
duurste projekt in de Noordzee ge
worden.
Er staat nu één boortoren: het
produktieplatform-A. Toen hier
voor in 1974 de plannen werden
gemaakt, schatte men de kosten op
drie miljard Noorse kronen, naar
de toenmalige kooers ongeveer an
derhalf miljard gulden. Nu het plat
form voor 95 procent gereed is
blijkt het bijna acht miljard kronen
te kosten (naar de huidige koers
meer dan drie miljard gulden).
Statfjordolie:
duur maar
Ui
VOOI
NVl
ders
ling
drijl
reld
weri
1977
NK’
De groeidoelstellingen voor de
landbouw vorig jaar 5,8 procent
bleef met liefst 1,6 procent onder
de maat. Gevolg: de noodzakelijke
import van zeven miljoen ton
graan en veevoer.
Dat is normaal. De tweede zending
echter werd in twee-en-een-halve
dag geklaard. Dat is nog nooit ge
beurd, aldus Newcombe.
Op de samenwerking met het le
ger en de Indonesische autoriteiten
valt niets aan te merken, zo ver
klaarde David Delapraz. De katho
lieke hulporganisaties CRS is de
zelfde mening toegedaan. Evenals
het Internationale Rode Kruis ziet
het er nauwlettend op toe dat de
verdeling van de hulpgoederen on
der hun toezicht gebeurt.
Het probleem voor de drie organi
saties is hoe men de hulpgoederen
in de noodgebieden moet brengen.
Mensen die onmiddellijke hulp no
dig hebben wonen in dorpen hoog
in de bergen. De wegen erheen zijn
vooral in de regentijd onbegaan
baar. „Daarom hebben we”, aldus
Newcombe, „twee helikopters en
een vliegtuig moeten huren. Het In
donesische leger heeft zelf geen
transportvliegtuigen beschikbaar.
Wij moeten ze zelf huren, hetgeen
een kostbare zaak is”. Hij schat dat
voor een efficiënte hulpverlening
de vliegtuigen per maand 80 uren
vliegen; dat kost ongeveer 150.000
Amerikaanse dollars.
„Aangezien het hulpverlenings
programma een periode bestrijkt
van zes maanden kosten alleen al de
transportkosten 1,2 miljoen Ameri
kaanse dollars, dat is een zesde van
onze begroting”, aldus Newcombe.
„De begroting is geraamd op 13
miljoen Zwitserse francs. We heb
ben een bedrag van 7 miljoen
francs toegezegd gekregen, zodat
we nog 6 miljoen nodig hebben.
Maar belangrijker is nog dat de
goederen die de landen hebben toe
gezegd zeer snel binnenkomen. Als
dat niet gebeurt loopt het hele hulp-
schema in de war en wie weet hoe
veel mensen op dit ogenblik op de
rand van leven en dood balan
ceren”.
Naar die eerste bijeenkomst
stuurden de communistische par
tij zelfs afgevaardigden. Wel is het
zo, dat gezien de standpunten van
sommige individuele DIP-leden,
de leiders in Warschau de groep
uiterst oplettend volgen.
Het rapport waarover wordt ge
sproken, is overigens niet nieuw.
Al in mei ging het rond, maar pas
onlangs kregen vertegenwoordi
gers van de Westerse pers het in
handen.
Het is niet gering wat deze geor
ganiseerde leden van de Poolse
intelligentsia aan verwijten in
huis hebben. Ze kritiseren de ei
genmachtigheid van de regering,
de bureaucratie, de censuur, het
falende economische beleid, de
willekeur, de privileges, de in
breuken op de rechten van de
mens, de sociale verschillen in de
samenleving, de corruptie etc. etc.
In het schrijven, dat 150 pagi
na’s telt en onder de titel: „Rap-
een klimaat van spanning en
onrust.
Niemand weet of het weer zal
komen tot een volksoproer. Nie
mand weet evenmin met zeker
heid hoe de Poolse leiders zullen
reageren op signalen die hen be
reiken, zoals die van de DIP-intel-
lectuelen. In het verleden heeft
met name Gierek getoond liever
eerst te willen praten alvorens das
Militar te sturen, maar als herd
gelijk Gomoelka eens, de gebeur
tenissen met zoveel kracht zullen
overvallen, blijft de vraag of er
behalve de „harde hand” voor een
land met de Sovjet-Unie als buur
man, veel keus is.
'iS
4
w
"Sn
v
I
