LEVENDIGE
„HANDEL” OP BEURS VAN PAPIER
3
MESSF
GmbH
NIEDERRHEIN METALLBAU
WIR VERKAUFEN
NICHT NUR,
WIR BEDIENEN AUCH
Drie soorten
2^.
Levendige handel
Lusteloos
door Kees Tops
Wonderlijk
Verplicht
Concurrent
ui
TO
U0
In het Westduitse Essen werd het
afgelopen weekeinde een eigenaardige
handelsbeurs gehouden. Bij de
honderdveertig deelnemende bedrijven
werd weliswaar druk gekocht, maar tóen
al stond vast, dat geen van de bestelde
(en betaalde) artikelen ooit zullen
worden geleverd. Het was dan ook een
Messe van de Duitse Übungsfirmen
trainingsfirma’s, gerund door overheid
en vakbonden om de werklozen zinvol
bezig te houden en hun beroepskennis
bij te spijkeren. Kees Tops reisde naar
Essen, kocht daar en passant een
luxueuze terreinwagen, een video-
installatie en zestigduizend sigaretten,
maar sprak vooral met organisatoren en
„in- en verkopers” ter plaatse, om
erachter te komen hoe echt het bij die
onechte firma’s toegaat.
I
I
WW
W Jes
ioi(, -
.fa.n.hAf
Auftragsformular Nr:
fluty.
&i.c-
Essen, de industriemetropool van het Ruhrgebied, zaterdag rond het
middaguur. In hal nummer 3 van de Messe heerst de nerveuze
bedrijvigheid van een handelsbeurs die op het punt staat geopend te
worden. De standbouwers veranderen op het laatste moment nog iets
aan de inrichting, zetten de tentoongestelde koopwaar wat handiger
neer, hangen die lekkere reclameslogan iets meer in het zicht.
Verkopers keutelen ongedurig heen en weer, geven de laatste
aanwijzingen en brengen ordners, prospectussen en bestelboeken in
gereedheid. Sommigen storten zich nog koortsachtig in werkoverleg,
omdat men bij de concurrentie een nóg scherpere Messerabatt
(beurskorting) heeft gesignaleerd. Kortom: een doodgewone beurs,
zo op het eerste gezicht.
Maar er is een verschil: op deze Messe is niets te koop. De
deelnemende firma's leveren niet écht. Hun produktie bestaat alleen
op papier en de uitgestalde artikelen hebben ze te leen.
■^1
Wijr'
AntehrII t
iknnittraitr
Mta
Itrntt
ru Ort
J11
Ztl
an
ft
t
KA
im l
Variandart
Llalartarm n
sigaretten die we niet bestellen.
w
I
Wat kost zo’n project, dat voor het
Op de Messe in Essen
is NIETS te koop
Klaus Ottert (links), directeur van de Deutsche Übungsfirmenring, en Klaus Drescher,
directeur van de Zentralstelle Übungsfirmen (ZÜF) Essen.
Öp de voorgrond Herr Berster, inkoper
van Niederrhein Metallbau: „Het zal me
toch een zorg zijn
jongeman berustend.
„U kunt hem toch wel ergens voor
In grote lijnen bestaan er drie
soorten Übungsfirmen. De eerste is
gericht op rehabilitatie van mensen,
die door lichamelijke gebreken hun
beroep niet meer kunnen
uitoefenen. De kosten voor het in
stand houden van deze (130)
trainingsfirma’s worden gedragen
door de Bondsinstelling voor
Arbeid, de vakbonden en
ongevallenverzekeringen.
De 25 bedrij/strainingsfirma’s
vormen de tweede categorie; ze
worden geheel gefinancierd door
grote bedrijven als IBM, Bayer,
Daimler-Benz en Philips.
De overige 75 Übungsfirmen,
worden in hoofdzaak bemand door
werkloos personeel uit de
handelssector. De lopende kosten
van deze groep worden betaald, via
de Gewestelijke Arbeidsbureaus,
door de Bondsinstelling voor
Arbeid.
iets dergelijks, maar als werknemer
van die en die firma. Dat is iets dat
onszelf heeft verbaasd, maar het is
zo”.
En Kieselbach: „Kijk, het wordt
direct vanaf het begin zo realistisch
mogelijk aangepakt. Wanneer
iemand is aangesteld, moet hij
direct een arbeidscontract tekenen,
belastingformulieren invullen, zich
aanmelden bij het ziekenfonds. Het
mu
MK«rtr»|
KaaalMiAA*
lillitrif
„Wat gaat u daarmee doen?”
„Nou, wij leiden leerlingen op tot
verkoper en daar willen we die
video bij gebruiken”.
„O ja. Wist u dat de firma Eurofunk
op deze beurs een veel voordeliger
video verkoopt, met veel meer
mogelijkheden?” Ik laat hem onze
rekening zien en zeg hem waar
Eurofunk zit.
„O, dat is buiten mijn wijk. Wij zijn
met drie inkopers en daar loopt een
collega van me”.
„Maar kijkt u dan niet waar u de
beste en goedkoopste video kan
krijgen?”,
„Welnee. We hebben de beurs
gewoon ingedeeld in drie wijken”.
„Het is dus mogelijk dat uw collega
straks óók een video blijkt te
hebben gekocht”.
„Ja, dat kan”.
;,En wat moet u dan met twee
video’s?”
Hij kijkt me verstoord aan. „Wat
maakt dat nou uit? Dan hebben we
in ieder geval één goeie! Ik heb wél
mooi een order van PEP in mijn zak
zitten. Het gaat er toch om dat we
bij elkaar kópen?”
Daar komt het in dit geval
inderdaad op neer. Metallbau heeft
bij PEP een veel te dure en
beperkte video-installatie gekocht
(met vijftig banden!)en PEP heeft
bij Metallbau een heel stel
rollenbanen besteld en een paar
honderd strekkende meter
steigerpijp, „want ze gaan
uitbréiden”.
Berster: „Zo werkt het nu eenmaal.
Als PEP bij ons al zo’n beetje alles
heeft gekocht behalve pijpen, dan
gaan ze een nieuwe fabriekshal
bouwen, want dan hebben ze ze
nodig. En dan hebben ze ook weer
allerlei andere dingen nodig”.
Opmerkingen over „de realiteit zo
dicht mogelijk benaderen”, waar de
organisatie de mond van vol heeft,
zijn bij hem aan het verkeerde
adres. „Onzin. Dat kan toch
helemaal niet? Twee video’s het
zal mij toch een zorg zijn?!”\
Het was PEP eveneens een zorg,
van die concurrent, maar dat
hadden we al min of meer
verwacht.
„postgirodienst”. In de regel
beschikt een trainingsfirma over
een „peetfirma”, een bestaand
bedrijf, waarvan voor de eigen
markt het produktieprogramma en
het assortiment wordt
overgenomen.
db.l.t .(.(.hij.
■lil. Bafanhof
Tot slot besluiten we een groot hotel
aan onze blonde kust 60.000 Duitse
sigaretten cadedu te doen. Leuk
voor de badgasten, komende zomer.
Bij de tabakgroothandel Rauch-
Kau Co. uit Witzenhausen zitten
vier heren van het type
aankomende jonge manager van
wanten te weten. We betalen géén
13% BTW en krijgen nog eens 8%
korting. Voor bestellingen vanaf
200 Mark (en met tien sloffen ben je
daa’r al) worden geen
transportkosten berekend.
Deze dodelijk serieuze jongens
hebben duidelijk geen last van
aanpassingsmoeilijkheden. Maar
dat verschilt nogal, op de Messe.
We komen Philip Clark tegen.
„Toch zou dit bij ons niet kunnen”,
zegt hij, alweer geamuseerd. „Bij
jullie?”
Wij betwijfelen het.
„Welnee”, hervat hij, „wij lachen te
veel. Dit is typisch iets voor hier,
haha!”
Worth is een bedrijfstrainingsfirma
van Daimler-Benz. Fraulein Spies,
die ons resoluut heeft meegetroond
naar een rustige hoek', laat er geen
gras over groeien en steekt meteen
een zakelijk referaat af over de
verschillende uitvoeringen, waarin
de door ons begeerde terreinwagen
kan worden geleverd. Wanneer de
keuze is bepaald, kletst ze ons
behendig nog allerlei overbodige-
accessoifes aan („Vroege
opstaander?” „Ja, hoezo?”
„Mistlampen!”) en telt tenslotte
gretig op.
Ze doet niet aan korting („De
prijzen zijn net voor de Messe
verlaagd”), ruilt niet in („We
verkopen alleen terreinwagens, dus
aan uw oude wagen hebben we
niets”) en laat zich niet intimideren
door onze BTW-truc („Klopt, maar
wij brengen wél de transportkosten
naar Nederland in rekening en de
verzekering moet betalen”).
Tijdens het gesprek valt ze geen
moment uit haar rol en ze gaat
evenmin in op onze
geamuseerdheid. Zij zit hier een
auto te verkopen en daarmee basta.
Alle 230 trainingsfirma’s zijn
ondergebracht in de Deutsche
Übungsfirmenring, een
overkoepelende organisatie met als
uitvoerende organen zogeheten
Züf-centrales in Heidelberg en
Essen. Directeur Klaus Olfert: „Die
coördinatie in de Ring is strikt
noodzakelijk, omdat een
z
I Uit ons merkwaardige accent heeft
hij wel begrepen dat wij er niet
helemaal bijhoren, en nu wij zo
gedecideerd naar zijn dure camera
staan te wijzen, kijkt hij ons wat
onzeker lachend aan en zegt:
„Eh u krijgt hem niet echt,
hoor”.
fictieve gaat er zo vanaf het begin al
af”.
De Messe. zondagmorgen.
Hr 1 i—1 Dit urn iZ, 8, ft
laar* ij# .j
Rabatt i
HlJrt Tsjirfi
Ltlt'
Het vlassig bebaarde jongmens dat
zich aan weerszijden geflankeerd
weet door de royaal opgemaakte
bedrijfsnaam PEP-Marketing
Wat is hier aan de hand? Wat zijn
het voor mensen die op een zo grote
schaal beursje aan het spelen zijn?
Beoefenen ze een eigenaardige
hobby? Nemen ze deel aan een
educatief rollenspel van de
volkshogeschool? Zijn ze niet goed
snik, misschien?
Philip Clark, een bedaarde
programmamaker van de BBC, die
zich (zoals wij) op zijn
nieuwsgierigheid hierheen heeft
laten drijven, houdt het vooralsnog
op de laatste mogelijkheid.
Wanneer hij, in de auto op weg naar
de Messe, hoort dat niet alleen de
firma’s onderling in niets handelen,
maar dat de volgende dag ook de
particuliere bezoeker op de beurs
zal komen „kopen” (en het bestelde
nooit zal ontvangen), kan hij zich
niet meer inhouden. „But this is
fucking luny!”, schiet hij
geamuseerd uit zijn slof. „Volslagen
krankzinnig!”
Onze gastheer, Herr Kieselbach, is
niet erg gelukkig met de beheerste
vrolijkheid van Britse bodem. De
„Internationale Übungsfirmen-
Messe” is een serieuze zaak en
hilariteit dus niet gepast. Maar ja,
wie kan wél met een stalen gezicht
aanhoren hoe diezelfde
beursbezoeker na twee maanden
een brief in de bus zal krijgen met
de tekst „Dit is uw kleurentelevisie.
Met dank voor uw order, etc. etc.”,
waarmee de transactie verder
geheel is afgewikkeld.
Welke bedoeling steekt achter dit
wonderlijke gebeuren in Essen?
Wel, in de Bondsrepubliek bestaat
sinds drie jaar een keten van
ongeveer 230 zogeheten
Übungsfirmen; dat zijn
trainingsfirma’s, waarin werklozen
worden opgeleid of bijgeschoold in
het handelsvak. In tegenstelling tot
de voorgangers van deze instelling,
het trainings kantoor en de
schijnfirma, is de trainingsfirma
geen school, maar een bedrijf,
waarin dertig mensen, dagelijks
van acht tot vijf, „zo realistisch
mogelijk” aan het werk zijn. Het
enige verschil met een echte firma
is, dat de produktielijn ontbreekt;
er zijn dus geen arbeiders in dienst
en er wordt niets geproduceerd.
Dat betekent dat er ook niet echt
iets te verkopen valt en er dus
überhaupt geen werk te verrichten
zou zijn, maar doordat de
trainingsfirma’s met elkaar handel
drijven, is het gebrek aan een
verkoopbaar eindprodukt geen
bezwaar; het bestaat op papier,
evenals de arbeiders die het maken
op papier bestaan. De
trainingsfirma-markt kent een
grote verscheidenheid van
bedrijven en deze kunnen dus heel
wat aan elkaar slijten. Betalingen
voor de „geleverde” artikelen lopen
via „banken” en een
Wanneer een werkloze wordt
geplaatst in een trainingsfirma,
gaat zijn WW-uitkering omhoog,
van 68% tot 80%. Hij is verplicht de
aangeboden plaats te aanvaarden;
doet hij dit niet dan kan zijn
uitkering voor vier weken worden
stopgezet. Er zijn evenwel maar
weinig mensen die weigeren, want
niet alleen vindt men het project in
het algemeen nuttig, en speelt er
iets mee van „nu zien de buren dat
ik weer werk”, maar ook is
gebleken dat 60 tot 80% van het
Übungsfirma-personeel weer aan
de slag komt.
Mensen die als staffunctionaris bij
het project zijn betrokken,
verzekeren ons dat de mensen die in
een trainingsfirma worden
geplaatst, nauwelijks last hebben
van aanpassingsmoeilijkheden of
identiteitsproblemen.
Klaus Drescher, directeur van de
ZÜF-centrale te Essen: „Als er al
problemen zijn, dan zijn die na een
week voorbij. Men ziet zichzelf dan
al niet meer als „tewerkgestelde” of
Herr Küppers, verkoper van foto-
ciné MVG uit Mönchengladbach, is
duidelijk verlegen met de situatie.
grootste deel door het Duitse volk
(via de Bondsinstelling voor
Arbeid) wordt betaald? Voor een
Übungsfirma met dertig
arbeidsplaatsen moet men rekenen
op een (eenmalig) bedrag van 100
tot 150.000 Mark voor de inrichting
van de bedrijfsruimten (meubelen,
kantoormachines, telefooncentrale,
telex, e.d.). Per jaar komt daar aan
lopende kosten (kantoorartikelen,
huur, „loon”, projectbegeleiders,
organisatie e.d.) 200 tot 300.000
Mark bij. Getallen waarmee men,
volgens de betrokkenen, heel erg
voorzichtig moet zijn, maar deze
opgave wordt door hen unaniem
gedaan.
Per jaar worden gemiddeld tachtig
werklozen in een trainingsfirma
geplaatst (men blijft er maximaal
een half jaar). Dat betekent dat het
Ubungsfirmenproject ongeveer
tussen de 2500 en 3800 Mark per
„arbeidsplaats” per jaar kost. In de
post Joon” is begrepen de
uitkering, vervoerskosten,
verzekering, opleidingskosten en
leermiddelen).
Wat staat daar tegenover?
Projectleider Kieselbach van twee
trainingsfirma’s in Bielefeld (voor
de Vakbond van verkopend,
administratief en technisch
personeel D. A.G.): („Het is van groot
belang dat werklozen bijblijven,
bijleren in de periode dat ze niet
werken, want anders komen ze
nooit meer aan de slag. Deze opzet
van de Übungsfirmen is een
initiatief van de Bondsregering. Het
is genomen in de periode dat de
werkloosheid heel sterk steeg. In de
trainingsfirma’s.wordt hun
theoretische en technische kennis
opgefrist en aangevuld. Er wordt
aandacht besteed aan de nieuwe
technische ontwikkelingen, aan
nieuwe organisatievormen. Vooral
voor de ouderen, die lange tijd niets
meer hebben gedaan, i$ dat van het
grootste belang”.
Levendige handel. Bij de ingang
krijgen we voor tienduizenden
Marken waardebonnen. Kieselbach
heeft ons op het hart gedrukt zo
serieus mogelijk te werk te gaan,
maar ook zo kritisch mogelijk. „Pak
ze maar flink aan”, zegt hij
strijdlustig.
En zo begeeft de directie van
Ongeregeld Allerhande B. V. zich
in het gezelschap van de gewiekste
chef-Inkoop (die in werkelijkheid
een grote ervaring heeft met het
zaken doen in Duitsland) ter Messe,
met een klein vuiligheidje in het
achterhoofd, namelijk de
wetenschap dat wij, als Nederlands
bedrijf, geen 13% BTW behoeven te
1 betalen. Wé zijn benieuwd hoe de
verkopers daarop reageren; het
gaat om de realiteit, is ons tenslotte
gezegd.
voorwaarde voor het functioneren
van de trainingsfirma’s
samenwerking met elkaar is.
Zonder die samenwerking is er
geen werk. Zeer belangrijk voor de
übungsfirmen is voorts de
economische werkelijkheid; de
trainingsfirma moet precie^zijn
i ingericht als een echte firma, we
moeten iedere gedachte aan een
schijnwereld vermijden. Wel,
samenwerking met elkaar
verzékert die werkelijkheid, die
echtheid. Als één van de
trainingsfirma’s namelijk iets
irreëel zou doen, dan zouden de
andere direct protesteren. Met
andere woorden: de Übungsfirma
krijgt niet de kans in zijn eigen sop
gaar te koken”.
hij de ondernemende bezoekers
tegemoet en uit zijn hele houding
spreekt een bodemloze desinteresse
voor het gedoe en gedraaf om hem
heen.
Maar hij zal er toch aan moeten
geloven, want wij wensen ons een
deugdelijke video-installatie mét
kleurentelevisie en een heleboel
korting. Hij slaat vermoeid een
gestencild prospectus open en toont
ons het enige model dat hij ons
namens PEP heeft te bieden. Dat
vereenvoudigt de keus aanzienlijk,
maar helaas ontbreekt een tijdklok
en die willen we er wel graag bij
hebben.
„Ja, die hebben we niet”, zegt de
Dodelijk serieus noteert verkoper Kressner van Rauch-Kau Co. de tienduizenden
ninarnHnn riio nieti
ons bestellen?”, vragen wij.
„Nee hoor”, zegt hij, „dat gaat niet”.
„Dan gaat het feest niet door”.
Terwijl we opstaan om zijn stalletje
te verlaten, staart hij ons perplex
aan. „Ze gaan wég! Ze kópen niet!”
staat er met grote letters op zijn
voorhoofd geschreven en hij haast
zich met onverwachte snelheid naar
zijn baas, die het geval van een
afstandje verbaasd heeft gevolgd
en die we ons nog net ?ien
aankijken alsof we stapelgek zijn.
„Die begrijpt er niets van”, stelt
Inkoop vast. „Verder. We gaan een
t auto kopen”.
Wörther Kraftfahrzeug GmbH uit
De concurrent zit helemaal aan het
andere einde van de hal. Hier, bij
E»oe <3*,
Eurofunk, vinden we wat we
zoeken en we zijn met onze
videorecorder inclusief „timer”
nog voordeliger uit dan we bij
PEP zouden zijn geweest. We
wijzen de heer Bulau van Eurofunk
op zijn concurrent met de weinig
toepasselijke naamjmisschien kan
hij nog garen spinnen bij PEP’s
gebrekkige aanbod.
Bulau zit wél met het probleem van
de BTW in zijn maag. Hij weet niet
of hij de video zonder de 13% mag
leveren en hij heeft geen relaties in
de buurt, die het hem zouden
kunnen vertellen. Hij doet het dus
maar niet, maar bij wijze van
compensatie geeft hij ons, zonder
dat we er nog naar gevraagd
hebben, meteen een korting van
10%. „U hebt ons voor een
interessant probleem geplaatst”,
zegt Eurofunks verkoper
vriendelijk. „Ik zal het in de
nabespreking aan de orde stellen”.
Waarmee we meteen weer terug
zijn in de realiteit en ons de
woorden van Kieselbach
herinneren. „Pak ze maar flink
aan”, heeft hij gezegd. Terug dus
naar PEP! j
De geeuwende jongeman schrikt
zich een ongeluk bij het weerzien,
maar hij heeft een excuus- hij helpt
een klant. Met een haastig gebaar
verwijst hij ons dan ook naar zijn
baas, maar die vlieger gaat niet op.
„Ik heb alle tijd”, zegt Inkoop vals.
En hij neemt plaats zodra de klant
is opgestaan. Laatstgenoemde,
Herr Berster van Niederrhein
GmbH, zit er uitgesproken lusteloos Metallbau GmbH, heeft de video-
bij. Zelfs met gesloten mond gaapt installatie gekocht.
I) OQOOÜM M
...V..V
