Correctie in denkgewoonten door het Werkteater
en
iR
interRent
Death and Life draait zondag in de huiskamer
0
^öeiMO b.v.
Ill
Omroepkoor BRT
last tournee af
Moody Blues nog even
ouderwets
Hooghoudt
r— interRent
Jay
isgii
O
a
c
e
pttpost
Opnieuw geformeerde band met doorzichtige songs
Publiekstrekkers
TOT ZIENS IN
Hotel „Die Raeckse
Colin Davis dirigeert Concertgebouworkest pathetisch
o
INTERRENT-AGENTSCHAP
in HAARLEM
r
13
ZATERDAG 10
NOVEMBER
19 7 9
KUNST
N
I
0
c
C
0
e
o
O
P
C G
r
o
0
3 0
£7
Gebruik rn goed.
Net even iets anders.
Dat proeft u. In alles!
In een verloren
uurtje alle
adressen van
vrienden, familie
en bekenden
noteren mèt
postcodes. Daar
heb je jaren later
nog gemak van.
0
0
tapijtreiniging,
vaste vloerbedekking
losse kleden bankstellen
O
Ook voor zaalverhuur!
-Dubbelzachte Jonge -
door Peter Huysman
0
c
a
C 0
II
3
Ontroering in Etiketten plakken oubollig
T"» A A JT M /t A aa La» iv, z»»v> a» i »vn -1 z~V y*w>
JOHN OOMKES
(ADVERTENTIE)
KO VAN LEEUWEN.
(ADVERTENTIES)
(ADVERTENTIE)
RESTAURANT
JOHAN VAN KEMPEN
CRM-films en hun ongewis lot
i-S
<S
O
O
C
be-
Op dit moment is niet bekend wanneer
dit voor woensdagavond geplande con
cert wel plaats zou kunnen hebben. Om
dat in een vervangend programma niet
was te voorzien op korte termijn, kunnen
belangstellenden die al een toegangs
kaartje hadden gekocht, restitutie krijgen
aan de kassa van het Concertgebouw aan
de Lange Begijnestraat.
HAARLEM. Een algemene staking
onder het personeel bij de Belgische om
roeporganisatie BRT heeft geresulteerd
in het afgelasten van de Nederlandse
tournee van het BRT-Omroepkoor, dat
onder meer in het Haarlems Concertge
bouw zou optreden.
AMSTERDAM. Het is op zichzelf
natuurlijk fantastisch dat het Concertge
bouworkest een symfonie van eigen bo
dem op het programma kan zetten, zoals
op het eerste concert van de zogenoemde
Informele serie dan ook gebeurde. Een
afgeladen zaal hoorde de bijgewerkte
versie van de door Peter Schat, vorig jaar
ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan
van ons nationale ensemble geschreven
neo-romantische en Germaans aandoen
de Eerste symfonie, ditmaal net als bij de
première in handen van de vaste gastdiri-
gent van het Concertgebouworkest, de
Engelsman Colin Davis.
CRM-films en hun ongewis lot
DEN HAAG. Het is altijd maar af te
wachten waar en wanneer je één van die
met CRM-geld bekostigde korte films te
genkomt. Eens in de zoveel tijd houdt het
departement voor een geselecteerd groep
je mensen in Amsterdam en Den Haag een
voorvertoning. Wat er daarna met de film
gebeurt, is in de meeste gevallen ongewis.
Ze verhuizen óf naar een verre ambassa
de óf in het gunstigste geval naar een
voorprogramma van een bioscoop of kijk-
huis. Af en toe komt het voor dat ze vrij
snel na de CRM-presentatie op de televi
sie vertoond worden.
Peter Schat haakt in op de traditie, door
overgeleverde thematische, motivische en
vormtechnische elementen te willen han
teren. Nu doet de gemaniëreerde toepas
sing van die elementen soms juist artistiek
enigszins armetierig aan en is het gefor
ceerd ontvluchten aan een tonaal centrum
weinig effectief, waarbij het geheel de
indruk wekt van een hedendaags musice
ren in reactionaire geest.
De publiekstrekkers op dit concert wer
den gevormd door de ouverture Leonore
II van Beethoven en het Pianoconcert KV
537 van Mozart. Beide werken zullen even
eens op het abonnementsconcert van deze
verhalend ook elk hun gevoelige momen
ten bijdragen. Een knappe, soms heftige,
maar ook heel komische voorstelling, ge
presenteerd in verfrissende eenvoudige
speelstijl. Het werkteater speelt Etiketten
in eigen theater aan het Kattegat in Am
sterdam, maar ook in buurt- en jongeren
centra.
worden alsof men uit een raampje van een
achteruitrijdende trein kijkt.
In de meest letterlijke zin wordt in „Life
and Death” duidelijk gemaakt dat de be
tekenis der dingen versterkt wordt naar
mate men er meer afstand van neemt.
„Life and Death" is een even fantasierijk
als realistisch verslag van ons aardse be
staan, dat ondanks stilstaande tekeningen
uiterst beweeglijk overkomt.
voor zijn schrijnende aanvallen van cynis
me en neemt de bus naar elders. De man
gaat achter zijn schrijfmachine zitten,
maar er komt geen regel. Intussen is op
een schetterende bromfiets maar toch on
hoorbaar zoon Simon (Rutger Weemhoff)
bij het polderhuisje gearriveerd, terwijl
pa in de tuin staat te plassen. Eenmaal
binnen gaat de fles jonge open en er wordt
ook nog een hapje gegeten. Pa slaat een
paar venijnigheden uit, maar drukt ten
slotte toch een kus op het hoofd van
zoonlief, ’s Avonds staat Anna weer voor
de deur.
Een dag uit het leven van een man in
relatie met zijn vrouw, zijn zoon, zijn werk
en zijn drank. Een veel te zware onderti
tel, die de lading geenszins dekt. De sneu
velende schrijver is voornamelijk een na
re, vals uit zijn ogen kijkende kerel, die
iedereen, inclusief de kat, opsodemieters
verkoopt en geen enkel mededogen ver
mag op te wekken. Omdat niets over de
diepere roerselen van de man bekend
wordt, komen ook de relaties van de man
met zijn omgeving nauwelijks uit de verf.
Ergernisverwekkend is de modieuze,
nietszeggende prietpraat die verkocht
wordt, hoewel Van leperen toch enige
faam schijnt te hebben verworven dat hij
goeie filmtaal kan maken. In „Schrijver
tjes” gebeurt niets en dat is wel het ramp
zaligste wat zelfs een korte film kan
overkomen.
Ook over „Een verticaal accent”, het
derde CRM-filmpje dat dinsdag gepresen
teerd werd, is weinig geestdriftigs te mel
den. Het is gemaakt door Nico Crama in
samenwerking met de Haagse beeldhou
wer Lon Pennock en vertelt over de plan
nen en realisering van een 22 meter hoog
kunstwerk (een soort omgekeerde hoc
keystick die het nieuwe Amsterdamse
zwembad tooit). Pennock mag - in of bui
ten beeld - zelf zeggen wat hem zoal bezig
houdt en wat ruimte voor hem betekent.
„Een verticaal accent” is een documentai
re, waarvan er dertien in een dozijn gaan
en die soms zelfs essentieel-journalistieke
informatie (hoe ziet de draaiconstructie er
nou eigenlijk uit?) vergeet te geven.
Iiliw
Voor
Ook levering
nieuwe vloerbedekking
en gordijnstoffen.
Zljlweg 286, Haarlem.
Tel.: 023-313289
Concert: Moody Blues in Ahoyhal,
Rotterdam. Enige optreden in Neder
land. Bezetting: Justin Hayward (gi
taar, zang), Graeme Edge (drums), John
Lodge (bas, zang), Ray Thomas (blaasin
strumenten) en Patrick Moraz (toetsen,
synthesizer). Rotterdam, 9 november
1979.
Raaks 1-3 - Haarlem
-0
Grote verwarring ontstaat echter als
een musicus werken componeert, waar
van hij al te nadrukkelijk wil aantonen
dat hij ze op beide leesten geschoeid heeft.
Argwaan is dan op zijn plaats, want de
persoon in kwestie zou wel eens willen
maskeren dat hij geen kleur wil of kan
bekennen.
„Móóóiijj, hééjj”, zegt de ene Rotter
dammer tegen de ander als The Moody
Blues toe zijn aan Isn’t Life strange, „dat
komp van Seventh Sojourn, vinnik hun
móóóiijjste elpééééjjü” Behalve dat dat
soort verklaringen me altijd doet denken
aan Wim Kans sketch over die twee vio
len, signaleer ik weer eens hoezeer sma
ken verschillen kunnen. Smaken verschil
len nou eenmaal, zeggen de mensen als ze
willen zeggen dat discussie overbodig is.
In het geval van de Moodies kan het
echter geen kwaad om wat kritische kant
tekeningen in de marge te plaatsen. Deze,
in 1964 te Birmingham geformeerde sym
fonische rockgroep heeft me - met uitzon
dering van de rhythm blues-beginfase
(Denny Laine; het hitje Go Now) en een
enkele uitschieter - altijd al verdacht in de
oren geklonken. De redenen voor die arg
waan liggen eigenlijk al verpakt in de
inleiding van deze bespreking.
De vijfmansformatie zag vorig jaar
brood in een herformatie, zij het dat toet
senman Mike Pinder werd vervangen
door Patrick Moraz (ex-Yes, ex-Refuge).
Veel bleek er niet aan het concept veran
derd te zijn, als we dan toch een antwoord
moeten geven op de in Justin Hayward’s
The Day we meet again verpakte retori
sche vraag „Will it be the same?”. Octave,
het album waarmee de kennismaking
werd vernieuwd bleek in veel opzichten
aan te sluiten op oudere elpees als To our
Children’s, etc. en Days of the Future
Passed.
IJle, gelaagde, eenstemmige koortjes,
Werkteater gewoon, de neerslag is van
veel onderzoekwerk, onderlinge gesprek
ken. Samen met Lambrechts als gast zijn
er verscheidene liedjes gemaakt die al
de bokkedoorns
in het Wethouder van Grlukpark
ZEEWEG 53 OVERVEEN
Reserveren 023-263600
s Maandags gestolen
ROTTERDAM. Goed beschouwd
wordt muziek gecomponeerd aan de hand
van twee, diametraal tegenover elkaar
staande oogmerken. Óf het idee achter de
constructie is doorslaggevend óf de
schoonheid van de muziek en de techniek
die daarvoor vereist is staan centraal.
Dat er toch zoveel verschillende vormen
en genres bestaan ligt aan het feit dat het
aantal kruisbestuivingen oneindig is, en
dat je muziek in een oneindig aantal
functies kan toepassen.
Eerste concert in de Informele serie
van het Concertgebouworkest. Diri
gent: Colin Davis. Solist: Clifford
Curzon, piano. Programma: Beetho
ven, Mozart, Schat. Concertgebouw
Amsterdam, 9 november 1979.
een opvallend veelvuldig toegepast ge
bruik van echo en trage ballads met
slechtverlopende tempowisselingen ble
ken nog steeds de kern van de zaak uit te
maken. De constructies waarvan de groep
zich bedient zijn net als voorheen simpel
en doorzichtig: intro, vers, chorus, vers,
chorus en een bombastische dominant tot
slot. Sinds Moraz deel uitmaakt van de
band zoemt dan nog een baspedal even
extra na. Of dat alles voor mooi moet
doorgaan, zal me een zorg zijn; gebrekkig,
oubollig en niet van deze tijd is zo’n con
cept in ieder geval.
De haast idiote poësie-albumteksten,
bijvoorbeeld in Your Man („I’m just jour
Man, that’s what I am, I’m yours, simply
yours”), in Survival of in The Balance
(waarin Edge oreert vanachter zijn slag
werk alsof het een eigen versie van het
scheppingsverhaal betreft), maakt dat ik
ook al niet in een grootse ideeënwereld
geloof kan hebben. Als de doorsnee van
het repertoire, waarmee The Moody Blues
op deze come-backtoernooi aan komen
dragen, ook nog statisch, onzeker en vrij
wel emotieloos over het voetlicht wordt
gedragen, sta ik verwonderd te kijken
hoezeer een volle hal om een toegift kan
smeken.
O
Realistisch, maar zeer fantasieloos is
„Schrijvertjes” van Ab van leperen, een
andere met CRM-subsidie tot stand geko
men film, die deze week in première ging.
Een succesvol auteur, gespeeld door Siem
Vroom, gaat langzaam kapot aan alcoho
lisme, hoewel hij zich door trimoefenin-
gen aardig op de been houdt. Het schrij
ven vlot niet meer, echtgenote Anna (een
goeie rol van Elisabeth Hoytink) bedankt
Etiketten Plakken is een toneelvoorstel
ling die gemaakt is - en gespeeld wordt -
door Olga Zuiderhoek, Rense Rooyaards,
Helmert Woudenberg en als gast de als
cabaretier bekend zijnde Frits Lam
brechts. Het idee voor een produktie over
werkloosheid is ontstaan toen enkele
Werkteatermensen het in een discussie
niet eens konden worden of er nou wel of
geen prettige kanten aan het werkloos zijn
zaten. Vanuit hun dagelijkse werkbestaan
besloten de bovengenoemde drie spelers
toen dit thema voor een toneelstuk te
kiezen. Zoals gebruikelijk bij het Werkte
ater is er Vanuit improvisaties een pro
duktie ontstaan die er nu afgerond uitziet
en waaraan Lambrechts niet alleen zijn
muzikale inbreng heeft geschonken, maar
waarin hij ook zelf acteert.
De voorstelling die het Werkteater over
werkloze mensen gemaakt heeft, doet
door het onderwerp even denken aan de
produktie die vorig seizoen in De Engelen
bak te zien was. Toen had Annemarie
Prins samen met mensen die langer dan
een jaar gedwongen zonder werk waren,
eveneens toneel over werkloosheid ge
maakt. Een indrukwekkende produktie
met amateurs, die overkwam als een be
vrijdende getuigenis. Etiketten Plakkeïi
heeft niets met getuigen te maken. Het
Werkteater koos twee fabrieksarbeiders
als slachtoffer en laat daarvan zien hoe er
in vaststaande normen wordt gedacht en
gehandeld. De voorstelling is als het ware
een correctie in denkgewoonten ge
worden.
Harry en Bennie werken in de fabriek
naast elkaar aan dezelfde machine. Harry
stanst de kroonkurken op bierflessen en
daarna duwt Bennie die door de etiket-
teermachine. Ze zijn daarbij ook nog
vrienden, ook in hun vrije tijd. Die relatie
wordt ontregeld als Bennie ten gevolge
van inkrimping in het bedrijf ontslagen
wordt. Bennie heeft na enige tijd van
tobben het besluit genomen terug te gaan
gen tussen de verschillende personages,
de man-vrouwrelatie, vriend tegenover
vriend en arbeider tegenover chef, leve
ren tal van momenten van eerlijke ontroe-
ze zien hoe de problemen liggen. Er wordt ring op. Een voorstelling die, zoals bij het
recht op de essentie af gewerkt. Alles is
verschrikkelijk herkenbaar, zonder dat er
met goedkope clichématigheden wordt
gerammeld. De uitgespeelde verhoudin-
naar de fabriek om daar gewoon tijdens
de werkuren te gaan zitten. Op Harry en
de afdelingschef komt dat als absurd
over. Later raakt ook Harry zonder werk
en ondervindt hij wat zijn vriend al heeft
moeten doormaken: het verlies van zelf
vertrouwen, van eigenwaarde. Bij Harry
wordt dat nog vergroot doordat zijn
vrouw is gaan werken en hij de huishou
delijke taak noodgedwongen heeft
overgenomen. „Ik kan niet eens huilen”,
zegt hij na een vechtpartij met zijn oude
makker Ben, die hem is komen bezoeken.
Maar even later breekt hij toch open. En
wat eerst niet kon - bijvoorbeeld praten
over de moeilijkheden met zijn vrouw -
lijkt nu mogelijk. Een slottafereel met een
trieste aanblik dat in wezen een positieve
opening laat zien.
Het Werkteater laat in Etiketten Plak
ken op heel directe en onopgesmukte wij-
O
A C
-w~
De huiskamer is misschien niet hele
maal de omgeving waar de films voor
gemaakt zijn. Maar liever huiskamer-pu-
bliek dan géén publiek. Want met
overheidssteun gerealiseerde kunstwer
ken moeten in ieder geval bekeken kun
nen worden.
Het animatiefilmpje „Life and Death” is
zo’n werkstukje waarvan het televisiepu
bliek al vlug na zijn CRM-doop kennis kan
nemen. Zondag a.s. wordt het in „Extra"
van de VPRO uitgezonden. „Life and
Death” is een „eindëloze” reeks prachtige
tekeningen, die - meer dan menige „bewo
gen” film - uit het leven en de verbeelding
gegrepen zijn. Joost Roelofsz is verant
woordelijk voor de grimmige plaatjes, die
vooral laten zien dat ons bestaan geen
lolletje is, hoewel je met een beetje humor
een heel eind komt.
De film, waaraan verder Rogier Proper
en Delphine de Pury hebben meegewerkt,
eindigt na 7,5 minuten zoals hij begonnen
is. De makers willen dan ook dat deze
weergave van de „eeuwigdurende gruwe
lijke realiteit” als „rondloper” geprojec
teerd wordt. Voor een omroeporganisatie,
die gebonden is aan een afgemeten hoe
veelheid zendtijd, is dat een wat moeilijke
zaak. Daarom krijgen de tv-kijkers ook
maar negen minuten te zien. Dat is vol
doende om een indruk te krijgen van het
leven en de dood zoals die geserveerd
AMSTERDAM. Mensen ontlenen de waarde van hun bestaan, hun identiteit,
veelal aan datgene waarvoor zij menen dat anderen hen aanzien. Rang is alleen Rang
als er Rang opstaat. Het gaat om het etiket en dat moet goed recht zitten. Zodra
iemand werkloos wordt, gaat er iets aan zijn etiket mankeren. Althans volgens de
normen die mensen voor elkaar bepaald hebben. Over werkloosheid heeft het Werktea
ter nu een voorstelling gemaakt met als titel Etiketten Plakken. Die naam heeft hier
ook een letterlijke betekenis. Het stuk gaat over fabrieksarbeiders, waarvan er een
flessen van etiket voorziet.
Behalve de door de componist aange
brachte wijzigingen die bepaalde effecten
zullen hebben versterkt, was ook het or
kest sinds de eerste uitvoering van een
jaar geleden, duidelijk wat meer ver
trouwd geraakt met de materie. Alles
kwam beslist geprononceerder, gedurfder
ook, tot klinken. De hoofdindrukken om
trent deze qua instrumentaal lijnenspel
zwaar overbeladen partituur waren des
ondanks dezelfde als destijds.
Schats procédé, dat klassiek georiën
teerde en cerebraal geaarde uitgangs
punten heeft, lijkt een werkelijk vrije ont-
plooing van de inventies van de intussen
internationaal bekende schepper van on
der andere de opera Houdini, hier in de
weg te hebben gestaan. Deze jonge Neder
landse symfonie draagt in elk geval wei
nig van een nieuw avontuur in zich en is
daarbij - ondanks het uiterst warme plei
dooi dat Colin Davis en het
Concertgebouworkest er opnieuw voor
hebben gehouden - ook qua sound of
ritmiek weinig opwindend.
De thematische uitgangspunten, die de
componist in een beheerste vormgeving
dacht uit te werken, zijn in een veelheid
van niet ter zake doend materiaal verdoe
zeld geraakt. Van alle kanten duiken con
stant nevenlijnen op die niet functioneel
zijn ten opzichte van de kernlijnen, waar
door iedere gedachte aan helderheid van
structuur al haast uitgesloten is. Ook al
probeert Schat nóg zo vaak met behulp
van zwaar koper zijn betoog kracht bij te
zetten; het is juist dat onvermoeibaar mid
delpuntzoekende maar zelden vindende
gedraai, waardoor met name zo’n overge-
proportioneerd eerste deel zijn krachten
dan ook grotendeels in een soort muzikaal
broddelwerk verliest.
In het adagio, lyrisch van strekking,
komen dan eindelijk momenten van ver
stilling voor, waarbij het verlaten van de
massiviteit in klank - die het voortdurend
gebruiken van bijna het gehele orkestap-
paraat veroorzaakt - als een weldaad
overkomt. Het als scherzo bedoelde derde
deel is een niemandalletje, dat als inlei
ding dient tot de finale, die evenals het
openingsdeel een onmiskenbare
domptheid van atmosfeer ademt.
Voorstelling: Etiketten Plakken.
Gemaakt en gespeeld door het Werkte
ater. Medewerkenden: Olga Zuider
hoek, Rense Royaards, Helmert Wou
denberg en Frits Lambrechts (als
gast). Amsterdam, 9 november, Werk
teater, Kattegat 10.
Helmert Woudenberg (links) en Frits Lambrechts in Etiketten plakken door Het Werkteater. (foto
Chariot Wissing)
Pleidooi voor Schat-symfonie
zondagmiddag te beluisteren zijn. Het ge
passioneerde om niet te zeggen patheti
sche gebaar waarmee Colin Davis ook
Schats Symfonie te lijf ging, leidde in een
uiterst bezonken opgezette Beethoven uit
eindelijk tot een weergave in felle contras
ten en vol dramatiek.
Clifford Curzon trof in Mozart met een
verfijnd portato-toucher. Pianospel waar
bij zo nu en dan de gedachte aan een
Hammerklavier wordt opgeroepen. Het is
dan ook niet zo verwonderlijk dat de
klaveciniste Wanda Landovska (wier wat
curieus aandoende, voor dit concert ge
schreven cadenzen ook door de solist wer
den gebruikt) een van Curzons leermees
ters is geweest.
Clifford Curzon weet zijn parelende
aanslag met een grote dosis warmte en
tederheid te verbinden. Deze Engelse so
list is daarbij ook zeker niet wars van
pedaalgebruik, waar dit de helderheid
van het door hem nagestreefde klank
beeld niet aantast: Een zeer persoonlijke,
intieme en liefdevolle Mozart-benadering,
in gelijke geest beantwoord in de orkest
partijen.
InterRent Nederland b.v., internationale organisatie voor
verhuur van personen-, bestel- en vrachtwagens (tot 21 m3),
komt graag in kontakt met gegadigden voor het
Men dient over een representatieve bedrijfsruimte te
beschikken, centraal gelegen in de stad
Brieven met volledige gegevens omtrent de ligging etc.
aan het hoofdkantoor van
InterRent Nederland b.v.,
Parnassusweg 203,1077 DG Amsterdam, tel. 020-739771
The international car rental system
O
Él
i
1
<3,
o Cy
0/
h
h
