Lines vergt discipline van dansers en publiek Marilyn Monroe Tenor Poncet overleden Ter beschikkingstelling en half jaar geëist tegen Van Gogh-vernieler Muzikale verkenning rondom de fagot Hoge prijzen voor relikwieën van komende exposities WAT KRAAKT T GEZELLIGST BIJ DE 9e VAN BEETHOVEN? I* 4 If Veel belangstelling voor dubbelriet bij Kadens Filmmuziekschrijver Tiomkin overleden Sympathiek ensemble van dansers uit Israel Hoorzitting stadhuis en muziektheater bij radio Stad sf KUNSTSCHILDER VINDT VAN GOGH GEWELDIG 19 19 7 9 14 NOVEMBER KUNST WOENSDAG 17' 1 i Smiths©, Smiths chips. De gezelligste krakers van Nederland. Smiths Chips© 'I 1 I •F Krisztina de Chatel Krisztina de Chatel Kibbutz Dance van wisselend niveau S£ï' (ADVERTENTIE) 15 toont spel van licht en beweging (Van onze kunstredactie) AMSTERDAM. „Dit hele schilderen heeft mijn leven verknald. Ik ben er alles door kwijtgeraakt. Als ik het niet meer wist ging ik naar het museum en dan keek ik hoe Van Gogh geschilderd heeft. Daar kreeg ik een enorme kick door. Met Van Gogh is het voor mij begonnen. Misschien heb ik daarom gedacht: stop ermee”. Deze verklaring heeft een 34-jarige kunstschilder dinsdag aan de Amsterdamse rechtbank gegeven voor de kras die hij op 7 maart 1979 met een sleutel over het schilderij De Aardappeleters van Van Gogh heeft gemaakt. Voor de Amsterdamse rechtbank stond de vraag naar de reden centraal, vooral omdat het niet de eerste maal was dat hij een schilderij in het Van Gogh Museum beschadigde. ging zwerven en stond op 21 juni opnieuw in het Van Gogh Museum in Amsterdam. De kunstenaars Fons Brasser expo seert papieren werken in het prentenkabi net van het Amsterdamse Stedelijk Mu seum van 23 november tot 1 januari 1980. Het werk past in een Nederlandse traditie van systematisch visueel onderzoek op basis van elementaire, strikt geometrische figuren. BORDEAUX (AFP). Tony Poncet, die werd beschouwd als een der grootste Franse tenors van de twintigste eeuw, is dinsdag in Libourne, Zuidwest-Frank- rijk overleden aan een hersenbloeding. Dit functionele pronkstuk van eigen makelij komt nu ook bijzonder goed van pas, nu er ter gelegenheid van de zoge noemde Dubberietserie (waarover al eer der in deze krant uitgebreid werd bericht) een expositie van instrumenten is inge richt, die een overzicht geeft van de ont wikkeling van de dubbelriet-achtigen van de Renaissance tot heden. LONDEN (Reuter). De ivoren waaier en witte handschoenen die Marilyn Mon roe gebruikte in de film Some like it Hot uit 1959 hebben maandag op de veiling van Sotheby in Londen 400 pond sterling (ongeveer 1650 gulden) opgebracht. Het gisteravond verzorgde tweede pro gramma in dit speciale kader, werd ge bracht onder de naam „Rondom de fa got”. Ronald Karten, die het centraal in de aandacht gestelde instrument bespeelde, Het zowel zijn in 1810 gebouwde alsook zijn hedendaagse fagot klinken, in wisse lende combinaties met hobo, ceHo en kla vecimbel of piano, waartoe hij zich van de medewerking van een drietal coHega’s had verzekerd. LONDEN (UPI). Dmitri Tiomkin, een van de bekendste componisten van filmmuziek, is op 85-jarige leeftijd in Londen overleden. Beeld uit Three Men met de danser Shlo mo Zaga (Foto Jaacov Agor) In zogenaamde zwevende zendtijd zal Stad ’s middags de hoorzitting ver slaan en delen ervan rechtstreeks uit zenden. Voor deze extra uitzendingen wordt het programma van Hilversum 3 onderbroken, aldus Stad. DEN HAAG. Met The Seed and the Shell (de noot en de dop) van artistiek direkteur, Jehudit Amon, gaf The Kib butz Dance Company in de Koninklijke Schouwburg maandagavond een visite kaartje af, dat de verwachtingen voor de rest van het programma hoog gespannen deed zijn. Met een ongelooflijke poëzie, lieten Martha Reifeld en Mike Levine de liefde zien waarmee een dop de door haar omsloten noot beschermt en tot ontwik keling laat komen waarna de noot ont kiemt en de dop in de duisternis achter laat. Je kunt er alles bij denken wat je wilt, een moeder met haar kind, een le raar met zijn leerling of een kunstenaar met zijn werk. AMSTERDAM (ANP). De regio nale omroep Stad Radio Amsterdam zal vrijdag 16 november in een aantal rechtstreekse uitzendingen uitgebreid aandacht besteden aan de gemeente lijke hoorzitting in Amsterdam over de plannen rond muziektheater èn stadhuis. doen. Het vergt een grote discipline van de dansers. Maar ook van het pubhek. Het vereist een nieuwe manier van kijken en ondergaan wat er gebeurt en voor wie zich daarvoor openstelt is het heel avontuur lijk. Ik heb geen twijfels over dit nieuwe programma, ik sta er voor de voHe hon derd procent achter. Juist de combinatie van verschülende moderne dansvormen lijkt mij goed. Zoiets kan een bepaalde steun zijn voor het publiek. Artiesten zijn in hun ontwikkehng vaak veel verder dan de toeschouwer. Niet zo vreemd, want zij zijn er dagelijks mee bezig. Je kunt zo’n programma als dit zien als een soort hand reiking. Ik hoop werkelijk dat het een beetje overkomt. We hebben er vreselijk hard aan gewerkt met de gedachte naar het pubhek toe. We dansen niet alleen voor onszelf.” Donderdag is in de Toneelschuur de première van het nieuwe programma van Krisztina de Chatel. Vrijdag en zaterdag volgen er nog twee voorstellingen. Van avond is er een try-out. Ook het musiceren van pianist Reynoud Maartense, die eveneens het klavecimbel in dit programma bespeelde, kreeg hier uitgesproken het meeste overtuiging. Een begeleiding als in de eerder vertolkte Fa- gotsonate van Saint-Saëns kreeg iets nuchters en zakelijks mee. De muzikale uitdrukking van de fagottist was hier trouwens evenmin romantisch te noemen. Deze prijs, die vier maal zo veel was als men had verwacht, werd betaald door de Mayor Galerie die optrad namens een privé-verzamelaar. Voor een album met foto’s en andere herinneringen aan Mari lyn betaalde de privé-verzamelaar lan Sayer 600 pond (ongeveer 2650 gulden). De relikwieën kwamen uit het tweede deel van de verzameling van Jack Cole, de danser en choreograaf die in 1974 overleed en voor verschülende films van Monroe de choreografie verzorgde. Op Lines ligt het accent. Een minimal- dansvorm, een spel van beweging in lij nen, diagonalen, in een voor de dansers dwingende, gedisciplineerde choreogra fie. Lijnrecht daartegenover zet ik de cho reografie Afwijkend. Daarin zijn de dan sers veel meer bezig als individu. Daarom is dit dansonderdeel ook sterk aangepast aan elke eigen persoonlijkheid van de danser.” Krisztina vertelt dat het accent bij Lines vooral op de verschuivingen van de bewe gingspatronen ligt. Een compositie van licht en beweging, waarvoor zij van de beeldend kunstenaar Jan van Munster de belichting kreeg. Lines is daarmee een combinatie geworden van Krisztina’s dansproduktie en het lichtprojekt van Van Munster. Twee zelfstandige eenhe den, die zich artistiek samenvoegen. In Lines (het totaalprogramma) maakt Jose Way, die haar opleiding kreeg aan de Nel Roos Dansakademie in Amsterdam, haar debuut in een solo. Krisztina zelf danst eveneens een solo en daarbij is al sprake van een veel strakkere vorm, als een soort inleiding tot de minimal dance. Krisztina: „Lines is erg zwaar om te Al werden de muzikale lijnen wel op een natuurlijke manier gevolgd, de expressie was toch aan de bescheiden kant en soms zelfs nonchalant aandoend. Nee, dan leek Karten zich beter thuis te voelen in de Sonate voor fagot en cello van Mozart, die een klassiek afgewogen maar goed doorbloede realisatie kreeg met juiste accentueringen. Kartens part ner hierin, de ceHiste Mieke van Loon, speelde bij het bereiken van dit bijzonde re evenwicht uiteraard een even grote rol. Al in een Kanonische Sonate van Tele mann, had men haar fijnzinnig talent enigszins kunnen proeven, maar de on rust in het spel van de fagottist in dit eerder gespeelde werk, maakte het haar daar dan nog niet mogehjk om zich volle dig waar te maken. JOHAN VAN KEMPEN HAARLEM. De concertseries van de stichting KADENS lopen uitstekend. Steeds meer kamermuziekliefhebbers weten de weg naar het concertzaaltje aan de Haar lemse Smedestraat, dat er door de jaren heen beslist gezelliger op geworden is. De laatste belangrijke vernieuwing geldt het meubilair; er zijn gemakkelijker armleuning-jstoelen gekomen. Tegelijkertijd kregen de wanden een paar tegen elkaar afgewogen kleurtjes en werd de verlichting stemmiger. Alle vier musici lieten zich gezamenlijk horen in een stflistisch doordachte weer gave van een sonate van Handel, waarbij tegen een hecht continuo-decor de müde, vroeg negentiende eeuwse fagotklank enerzijds positief de aandacht trok, ter wijl anderzijds duidelijk werd dat het bespelen van een (nagebouwde) 18de eeuwse hobo nog zo gemakkelijk niet is. De bespeler van dit hoge dubbelriet, de hoboïst Bart Schneemann, kon pas in het Trio voor hobo, fagot en piano van Pou lenc laten merken wat hij als instrumenta list werkelijk waard is. Nu met een nagelvijl in de hand. Hij bleef voor het schüderij met de zonnebloemen staan en dreigde de suppoosten dat het schüderij eraan zou gaan als er niet on- middeüijk een broeder van de GG en GD zou komen. Sindsdien is de kunstschüder gedeti neerd en hij voelt zich door de gedwongen rust van vijf maanden zcj goed dat hij meent geen hulp meer nodig te hebben. Zeker niet de terbeschikkingsteüing van de regering die door de openbare aankla ger nu tegen hem is geëist. In het huis van bewaring heeft hij niet meer geschilderd of getekend. „Ik ben niet in de stemming en ik krijg toch niet het materiaal dat ik nodig heb”. De officier van justitie, mr. L. van den Berge, meende dat de hele zaak tegen R. in een eerder stadium anders had moeten worden behandeld. Verschülende psychi atrische inrichtingen zijn te gemakkehjk. Als iemand niet meewerkt wülen ze hem niet hebben, maar veel gestoorde mensen zijn nu eenmaal niet gemakkelijk”, aldus de officier die in herinnering bracht dat de verdachte zelf steeds heeft aangedron gen op opname. „Ik zekere zin heeft de rechtbank hem ook op het droge gewor pen door hem te ontslaan van rechtsver volging”. Er zal een aparte strafbepahng moeten komen voor dit soort dehcten meende de openbare aanklager die een vergelijking maakte met bijvoorbeeld een aanslag op een elektriciteitscentrale waardoor ook meer mensen schade ondervinden. Hij eiste behalve een gevangenisstraf van zes maanden met aftrek, terbeschikkingstel- hng van de regering. De rechtbank doet op 27 november uitspraak. In artistieke en inteüigent gekozen op stelling vindt men in bovenbedoelde gla zen wandkast, alsmede in twee van het Frans Halsmuseum geleende vrijstaande vitrines, een belangwekkende coüectie in strumenten zoals fagotten, pommers, schalmeien, hobo’s, kromhoorns, doedel zakken over de zestig in getal en nog te bezichtigen tot en met het derde en laat ste, op 27 november te geven concert in deze dubbelrietserie. Een must voor elke geïnteresseerde. De Rozen-Galerie (Rozengracht 75, Amsterdam) gaat zaterdag van start met een reeks van drie tentoonstelhngen met werk van Tsjechische kunstenaars. In de eerste expositie zijn figuratieve glasobjec ten van Vera Liskova, kleurlitho’s van Karei Vysusil en draagobjecten met halfe delstenen van Bedrich Nezdara opgeno men. Tot en met 12 december. In zijn lange loopbaan werd hij 20 maal voorgedragen voor een Oscar. Hij schreef de muziek voor films als High Noon, The High and the mighty en vele andere rol prenten waarvoor zijn composities een belangrijke beijdrage vormden. De in Rusland geboren Tiomkin was daar als jonge pianist leerhng van de componist Alexander Glazoenov. Na de revolutie van 1917 kreeg Tiomkin belang- steüing voor populaire muziek. Op een reis naar New York maakte hij kennis met Gershwin. In 1928 verzorgde hij in Parijs de Europese première van diens piano concert in f grote terts. (Van onze kunstredactie) HAARLEM. Bij verschillende soorten van kunstvormen zijn vooral de laatste jaren ontwikkelingen gaande die voor het publiek, de kunst-consument, niet steeds even gemakkelijk toegankelijk lijken. Het gaat om ontwikkelingen die hun oorsprong vinden in de beeldende kunst en de muziek en van daaruit terecht kwamen bij toneel en dans. Verwonderlijk is dat niet, want wie werkelijk geïnteresseerd is in kunstzinni ge uitingen, zal niet bij de eigen discipline blijven stilstaan. Musici zijn niet zelden bijzonder geïnteresseerd in architektuur, dansers hebben direkt met muziek te maken en bij toneel- en muziekbeoefenaars is er een wisselwerking ontstaan die zoiets als het muziektheater in leven geroepen heeft. Iets wat in de vorm van opera, operette en de musical eigenlijk al bestond. Deze misschien wat uitgebreide inlei ding is nodig om te komen tot datgene wat wel minimalart genoemd wordt. Een kunstvorm met als bijzondere eigenschap dat met een minimum aan middelen zichtbare of hoorbare getracht wordt het maximale tot uitdrukking te brengen. In hoeverre dat lukt, ‘hangt af van de kwaliteit yan het gebodene. Baanbreker voor deze avantgarde in kunstuitingen is op theatergebied de Ame rikaan Bob Wilson. Lucinda Childs is dat op dansgebied en een musicus als Phüip Glass geldt als zodanig voor de muziek. Wilson maakte trouwens samen met Glass de vermaarde opera Einstein on the Beach. Zoals het dikwijls gaat met al wat nieuw en vreemd is, wordt minimalmusic, mini mal dance etcetera niet door elk pubhek en ook zeker niet door elke criticus in dank afgenomen. Het paradoxale is dat deze kunstvorm moeilijk toegankelijk lijkt vanwege zijn ongecompliceerdheid en eenvoud. De toeschouwer heeft weinig anders te doen dan kijken en/of luisteren. En zie wat er gebeurt: die toeschouwer raakt uit het lood omdat hij niet gewend is om beelden te aanvaarden zonder dat daarbij als houvast een verhaal wordt geboden. Met deze moeilijkheid kampt de in Ne derland wonende en werkende choreogra fe Krisztina de Chètel. Sinds drie jaar werkt zij met een eigen dansgroep in ons land en maakte daarmee onder meer de programma’s Voltage Control I en II. Krisztina werd geboren in Boedapest, werkte enkele jaren als assistente van de Duitse dansmeester Kurt Jooss bij diens groep en kwam toen in Nederland bij Kurt Stuyf terecht. Daar werkte zij vijf jaar, gaf les aan de Theaterschool in Am sterdam en ging toen naar BEWTH (Be wegingstheater), om daarna een eigen dansgroep samen te stellen. Deze week, tot en met zaterdag, is de groep van Krisztina de Chatel te zien in de Toneelschuur met het nieuwe progrmma In 1978 had hij met een mes een zelfpor tret van Vincent bewerkt. De kunstenaar is toen van rechtsvervolging ontslagen op grond van ontoerekeningsvatbaarheid. Hij verkeerde in een crisis omdat hij vrouw en huis was kwijtgeraakt en zijn werk door de stadsreiniging was opgesla gen waardoor hij niet kon inleveren bij de Beeldende Kunstenaarsregeling. De open bare aanklager is tegen de uitspraak van de rechtbank in 1978 in hoger beroep gegaan. Over de tweede actie, waarvoor hij dins dag terecht stond, zei hij: „Ik was zwaar overspannen. Ik zat in een pension te wachten tot ik een ateher kreeg toegewe zen. Toen ik geen raad meer wist ben ik naar de reclassering gegaan die me ver wezen naar de eerste hulp van het Wilhel mina Gasthuis. Daar was het zo druk dat ik ben doorgelopen naar het Van Gogh Museum. Ik zag toen weer het tafereel voor me dat vorig jaar is gebeurd. Ik dacht: het interesseert me niet meer of ik in de gevangenis of in een kliniek zal terechtkomen”. Het schüderij De Aardappeleters, waar van de waarde ten behoeve van het poli tierapport is geschat op 1 miljoen gulden, bleek niet onherstelbaar beschadigd. Het hangt weer in het museum en moet alleen nog een keer verdoekt worden. Tijdens de rechtszitting zei de verdachte dat hij Van Gogh een van de geweldigste schüders vindt en de president van de Amsterdam se rechtbank voegde hieraan toe: „Met u nog müjoenen anderen in de wereld.” Na de kras over het schüderij is de kunstschüder via het politiebureau op 9 maart naar het provinciaal ziekenhuis Santpoort gebracht. Hij is daar vrijwiüig opgenomen, maar liep diverse keren weg. In juni bleef hij vier dagen weg en daarna heeft het ziekenhuis hem ontslagen. Hij Lines. Lines is de naam van slechts een van de verschülende cheografieën die de groep in beeld brengt. Het programma van deze dansgroep is vooral interessant omdat het zo is samengesteld dat er spra ke is van een overgang van de gebruikelij ke moderne danskunst naar die vrij nieu we minimal-dansontwikkeHng. Daartoe heeft Krisztina, die voor dit projekt een speciale werksubsidie van CRM kreeg, een combinatie van choreografieën sa mengesteld, waaruit die ontwikkeling moet bhjken. Tijdens een onderbreking van de belich- tingsrepetitie licht zij toe: „Met opzet heb ik in dit avondvuüende programma tegen gestelde dansvormen verwerkt. Voor Li nes kreeg ik de CRM-subsidie en daar door konden we een paar maanden ach tereen bezig zijn met deze choreografie. Doordat er destijds een ruime foyer in een achter de zaal gelegen vertrek werd ingericht, ontstonden er ook royalere mo gelijkheden tot vertredingen tijdens de pauze. Om de rondgang, al dan niet met een glas in de hand, langs de her en der opgestelde pianola’s en dergelijke curiosa op dat gebied nóg aantrekkelijker te ma ken, plaatste instrumentenbouwer Edu ard van Tongeren die samen met zijn vrouw, de pianiste en ceüiste Henny de Vries, de leiding over de bijna tien jaar bestaande stichting heeft een kolossale vitrinekast in de entreehal. Voor Jehudit Amon, die de Kibbutz Dance Company met eindeloos geduld opkweekte tot wat deze groep nu is, gel den al deze omschrijvingen, zij heeft kin deren, zij ontwikkelde leerlingen en zij maakte kunstwerken. In de noot en de dop, op muziek van Alan Hovhaness, valt het geduld en de hefde waarmee zij dit aüemaal deed, volledig af te lezen. Het is een uiterst traag bewegingsspel, maar zo geladen met nuances en zo logisch in zijn ontwikkehng, dat het volgen ervan een boeiende ervaring wordt. Het programma werd geopend met Wanderers van Yair Vardi en het gedeelte voor de pauze eindigde met een geinig werkje van Heda Oren op elektronische muziek van Moshe Kilon, Walkie Talkie. Zes personen in gestreepte badpakken tot aan hun knieëen, vermaken zich met hoe kige bewegingen, waarbij ze nogal eens tegen elkaar aanbotsen, wat steeds een vertraagde reactie tot gevolg heeft, die precies op het geknisper van de muziek past en daarmee zeer humoristisch werkt. Van de twee werken na de pauze valt aüeen maar te zeggen, dat ze uiterst traag zijn, het eerste op Gregoriaanse gezangen, het tweede op een spinsel van lange fluit en ruistonen van Tore Takemitsu, en dat ze fraaie dansers laten zien maar verder zo weinig ontwikkeling, dat de hele voor- steüing als een nachtkaars uitgaat. Dat sterkere werk zagen we dan dins dagavond in het Zuidplan Theater in Rot terdam. In maart dit jaar maakte Jehudit Amon een schitterend stuk voor drie dan sers: Three Men. Ze maakt daarin dank baar gebruik van de fraaie plastiek van de drie mannerüichamen, prachtig belicht door Ken Tabachnik. Zichri Dagan is een grote, zekere figuur, gewapend met een sterke, lange stok. Mike Levine is zoiets als een blinde koorddanser, gewapend met een lange, dunne spriet en Shlomo Zaga is een watervlugge, slimme jongleur, gewapend met een grote hoepel. In het begin zetten ze zich nogal eens tegen el kaar af, maar aüengs groeien ze steeds meer naar een eenheid. Aanvankelijk werkt de choreografie bijna als een beeld houwer, maar daarna wordt het stuk toch steeds meer dans met een kracht en een poëzie zoals je zelden ziet. De voorstelling begon met een pendant van dit stuk, ook gemaakt door Jehudit Amon, maar nu voor vier dansererssen. Het heet The Wea ve (het weven) en is gebaseerd op hand werken, draden en soepele stoffen. Het is ongelooflijk te volgen hoe handwerkbe- wegingen, door het vergroten van het ge baar en het spelen daarmee, steeds weer uitgroeit tot dans, waarin speciaal een solo van Efrat Livni bijzonder opvalt. Naast deze twee sterk doorleefde wer ken, is het duet Meditations on a broken Line van Heda Oren aüeen maar een fraaie vormenspel voor Timna Yeriel en Zichri Dagan en temidden van deze drie werken komt The Shedding of Leaves (vallende bladeren) van Don Asker heel wat beter tot zijn recht dan maandag na het eindeloos lange en saaie Sunrise Sunset. Vanavond geeft The Kibbutz Dance Company zijn laatste voorstelling in ons land in De Meervaart in Amsterdam. CONRAD VAN DE WEETERING Dans: Kibbutz Dance Company. Wan derers van Yair Vardi, muziek: Gustav Mahler. Soliste Efrat Livni. The Seed and The Shell van Jehudit Amon, mu ziek: Alan Hovhaness. Martha Reifelt en Mike Levine. Walkie Talkie van Heda Oren, muziek: Moshe Kilon. Sunrise Sunset van Gene Hill Sagan op Gregori aanse gezangen. Martha Reifelt, Timna Yeriel en Mike Levine. The Shedding of Leaves van Don Asker, muziek: Tore Ta kemitsu. Tweede programma: The Weave van Jehudit Amon, muziek: Francis Pou lenc. Meditations on a broken line van Heda Oren, muziek: Moshe Kilon. Timna Yeriel en Zichrik Dagan. The Shedding of Leaves. Three Men van Jehudit Amon. Verschillende componisten. Zichri Da gan, Mike Levine en Shlomo Zaga. De in 1921 geboren Poncet werd in 1954 onderscheiden met de grote prijs van het internationaal muziekconcours van Cannes. Tweede concert Dubbelrietserie. Uitvoerenden: Ronald Karten, fagot, Mieke van Loon, cello, Bart Schnee mann, hobo, Reynoud Maartense, pia no en klavecimbel. Programma: Han del, Telemann, Saint-Saëns, Mozart, Poulenc. Concertzaal Kadens, Haar lem, 13 november 1979. S. r

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1979 | | pagina 19