Voormalige militairen:
Oprichting UMD tegen misbruik van macht
Bomaanslagen aan de orde van de dag
Botsingen tussen soennieten
en regering-Assad in Syrië
I
h
B.
F
politiek
waarin
voortdurend
zweringen beleggen om
naar de macht te
grijpen.
(Van onze redacteur
in Spanje,
Peter Hattink)
MADRID. In
Spanje staat het meest
tegenstrijdige leger van
Europa garant voor de
democratie: een leger
waarvan de generaals
in 1936 in opstand kwa
men tegen de democra
tie van de Spaanse
Tweede Republiek. De
generatie militairen die
na deze generaals volgt,
is grootgebracht in de
roes van de overwin
naars in de burgeroor
log. Tijdens hun oplei
ding leerden deze offi
cieren dat de democra
tie een gedegenereerd
stelsel was,
de „rooien”
samen-
Jh
s? De Spaanse militair accepteert de democratie, maar staat er niet achter.
r
Spaanse leger accepteert
democratie te nauwer nood
van het Franco-regime is
opgesteld, luidde:
1. Volledig herstel van de rech
ten van de mens en de democra
tische vrijheden, met als gevolg
hiervan een algehele amnestie
voor gedetineerde burgers en
militairen die geprobeerd heb
ben deze rechten te verdedigen;
2. Sociaal-economische hervor
mingen met het doel een betere
verdeling van de welvaart tot
stand te brengen en de erken
ning van de rechten van de
werknemers (recht van staking
en van het vormen van vrije
vakbonden);
3. Democratische verkiezingen
in alle overheids- en regionale
instanties, plus het recht om zelf
de Spaanse democratie behoor
lijk aan banden kan leggen, is de
volgende generatie die straks het
leger gaat leiden. Deze mensen
zijn na de burgeroorlog geboren
en hebben een goede opleiding,
maar zijn beslist geen militairen
die democratisch zijn ingesteld.
Ze hebben een soort elitair ge
voel tegenover de generaals die
nu aan de macht zijn en in de
burgeroorlog hebben gevochten;
doodeenvoudig omdat ze een be
tere scholing hebben genoten”.
„Maar daarnaast zijn ze jaren
lang geïndoctrineerd - hoe kan
het ook anders - met het idee dat
de democratie een verderfelijk
systeem is. Het duurt ongeveer
een jaar of vijftien voordat het
Spaanse leger door deze Franco
achtige fase heen is”, aldus Luis
Otero Fernandez.
Een man die op korte termijn
de Spaanse democratie in ge
vaar kan brengen, is oud-minis-
ve Democratische Coalitie (CD).
Zijn visie op de bestrijding van
BEIROET (ANP). Bom
explosies in Damascus doen
ramen rinkelen en gebouwen
schudden. Voetgangers blij
ven even stilstaan om te zien
wat er aan de hand is, maar
zij vervolgen hun weg. Zij
raken er aan gewend.
„Als oud-militairen hebben wij
de Socialistische Arbeiderspar
tij PSOE en de Communistische
Partij PCE indertijd ervoor ge
waarschuwd dat als zij zich bij
deze eis van het leger zouden
neerleggen, de politieke partijen
hun democratische soevereini
teit nooit volledig zouden kun
nen uitoefenen”.
Beide oud-militairen, die niets
zullen nalaten om gerehabili
teerd te worden, vinden deze
houding van het leger logisch.
Het is de prijs van een ingrijpen
de politieke verandering zonder
zuiveringen. Vergeleken met het
politieke stelsel is er in het
Spaanse leger nauwelijks iets
veranderd. Op de vraag of zij
zich geboren militairen voelen,
lachen de 47-jarige oud-kolonel
en de 34-jarige oud-kapitein, de
oudste en de jongste in het UMD-
proces, verlegen.
Bestaat er in Spanje het ge
vaar van een staatsgreep?
President Assad heeft het moeilijk met de soennieten in zijn land.
heid”. Zij gebruiken wapens die
uit Libanon gesmokkeld zouden
zijn en hebben de oorlog ver
klaard aan het „ketterse alawiti-
sche regiem”.
In juni schoot een handvol
mannen die zeiden leden te zijn
van de moslim-broederschap, op
de militaire academie in Aleppo
50 alawitische cadetten dood. In
augustus leidde de moord op een
alawitische sjeik in Latakia tot
twee dagen van straatgevechten
tussen soennieten en alawieten,
waarbij zeker 20 doden vielen.
Vorige maand kwamen bij een
anti-alawitische uitbarsting in
Aleppo acht mensen om. In het
centrum van Damascus zijn re
geringsgebouwen en kantoren
van luchtvaartmaatschappijen
opgeblazen. Tal van personen
uit de omgeving van president
Assad zijn aangevallen. Diplo
matieke kringen in Damascus
schatten dat in de afgelopen
maanden eens per week een poli
tieke moord is gepleegd.
Het verzet wordt ook op niet-
gewelddadige wijze steeds via
Er zijn echter geen tekorten
voor degenen die een smokke
laar of een „tussenpersoon” kun
nen betalen voor illegaal verkre
gen artikelen. Er zijn zoveel van
dergelijke personen dat de kran
ten hen aanduiden als een speci
ale klasse.
Diplomatieke kringen zeggen
de interne structuren en be
stuursvorm te bepalen, zonder
dat deze de eenheid van de
Spaanse staat aantasten.
4. ' Grondige afrekening met de
door het regime gestimuleerde
corruptie.
5. Uitschrijving van een demo
cratische gekozen grondwetge
vende vergadering, met als taak
het opstellen van een constitu
tie, die voor Spanje de weg
opent om te integreren in West-
Europa.
De negen leidinggevende offi
cieren van de UMD werden op
29 juli 1975 gearresteerd op het
moment dat de Spaanse pre
mier Carlos Arias Navarro de
conferentie in Helsinki bij
woonde. De negen werden op 8
maart 1976 door de krijgsraad
veroordeeld tot gevangenis
straffen van tweeëneenhalf tot
acht jaar, omdat zij zich hadden
schuldig gemaakt aan „samen
zwering en oproer tegen de
Spaanse staat”.
Vlak voor hun veroordeling
kregen de UMD-officieren een
twijfelachtig aanbod: hun straf
fen zouden belangrijk vermin
derd worden als zij een verkla
ring ondertekenden dat zij de
dienst „uit vrije wil” verlieten.
De negen militairen weigerden
dit resoluut.
Bij de algemene amnestiever
lening op 14 oktober 1977 wer
den de negen UMD-officieren
vrijgelaten. De militairen zijn
nooit in hun functie gerehabili
teerd: het enige militaire recht
dat zij nog hebben, is een pensi
oen dat ze te zijner tijd ontvan
gen. Afgezien van deze negen
officieren ondervinden dertig
oud-leden van de UMD in het
leger nog steeds represailles;
hun promotiemogelijkheden
zijn beperkt, omdat zij demo
cratische ideeën hebben.
De UMD telde 250 actieve le
den en 350 sympathisanten in
het Spaanse leger. Na de eerste
democratische algemene ver
kiezingen ontbond de UMD zich
op 27 juni 1977, omdat Spanje
op weg was om de vijf doelstel
lingen van deze groep uit te voe
ren. Inmiddels zijn alle pro
grammapunten van de UMD in
Spanje gerealiseerd.
I
Bomexplosies en politieke
moorden zijn „aan de orde
van de dag” in Syrië, waar
het bewind van president
Hafez Assad, dat lange tijd
beschouwd werd als een van
de stabielste in de Arabische
wereld, een bitter gevecht le
vert tegen een los samenwer
kingsverband van onder
grondse groeperingen. Het is
een strijd waarin religie en
politiek nauw en explosief
met elkaar verbonden zijn.
De jongste generatie officieren
werd opgeleid in de periode dat
het Franco-regime in verval
raakte. Deze militairen ontvan
gen grotendeels nog hun oplei
ding „in oude stijl”.
Het Spaanse leger van 230.000
man heeft zich tijdens de
overgang van de dictatuur naar
de democratie, op enkele inci
denten na, afzijdig gehouden
van het politieke proces. Bete
kent dit dat het leger gelooft in
een democratisch stelsel?
Een gesprek met twee ver
schoppelingen uit het Spaanse
leger: oud-kolonel van het Korps
Ingenieurs Luis Otero Fernan
dez, thans directeur van een be
drijf in informatica, en oud-ka-
pitein der infanterie Fernando
Reinlein, die op het ogenblik aan
de kost komt door af en toe arti
kelen over militaire onderwer
pen in de Spaanse pers te schrij
ven. Beiden zijn drie jaar gele
den tot een gevangenisstraf van
respectievelijk acht en vier jaar
veroordeeld, omdat zij behoor
den tot de leiders van de Union
Militair Democratica (UMD), een
a-politieke militaire club, die on
der Franco de democratie in
Spanje wilde brengen.
Fernando Reinlein: „Het leger
accepteert de democratie, maar
staat er niet achter. Het bewijs
ervan is dat de negen leden van
de UMD niet worden gerehabili
teerd. Daarnaast zijn er ook nog
de vier officieren die in 1973 op
staande voet uit de dienst zijn
ontslagen, omdat zij op de kazer
ne zogenaamde verboden lec
tuur lazen. Het ging om de pro
gressieve weekbladen Guader-
nos del Dialogo en Triumfo, tijd
schriften die overal in de kios
ken te koop waren. De hogere
hiërarchie in het leger wil deze
dertien militairen voor geen
prijs weer opnemen”.
„Hoewel het leger zich op het
eerste gezicht niet met de poli
tiek bemoeit, oefenen de gene
raals, die in de burgeroorlog
hebben gevochten, wel degelijk
druk uit op het parlement. Een
aantal militairen, vooral op het
niveau van territoriaal bevelheb
ber, zou graag zien dat er in het
Baskenland harder tegen het
terrorisme werd opgetreden.
Sommigen zijn voorstander van
het uitroepen van de noodtoe
stand in het Baskenland. Maar
ik denk dat dit gegenover de
Basken een enorme psychologi
sche blunder met ongekende ge
volgen zou betekenen. Gelukkig
denken luitenant-generaal Ma
nuel Guttierrez Mellado, de mi
nister van defensie, en de chefs
generale staven hier niet zo
over”.
Luis Otero Fernandez: „Parle
ment en regering bleven voorlo
pig onder druk van het leger
functioneren. De oorzaak hier
van gaat terug tot de onderhan-
delingen over de amnestie voor
politieke gevangenen in 1977 tus
sen alle politieke partijen en het
leger. De militairen hadden geen
enkel bezwaar tegen het vrijla
ten van terroristen, maar ze wil
den beslist niet dat militairen die
wegens het propageren van de
democratie waren veroordeeld,
weer werden opgenomen in het
leger”.
religie geuit. Het bezoek aan
moskeën is sterk gestegen. Jon
gemannen laten hun baard
staan, een teken van islamitische
vroomheid. De politie begon
daarop mannen met te veel op
het gezicht te arresteren omdat
zij hen verdacht van lidmaat
schap van een ondergrondse or
ganisatie. Ofschoon de anti-rege-
ringsgroeperingen goed gewa
pend zijn en veel passieve steun
van de bevolking genieten,
wordt betwijfeld of zij in staat
zouden zijn Assad ten val te
brengen.
De werkelijke basis van de
macht van Assad was steeds het
225.000 man tellende leger van
Syrië, dat geheel gedomineerd
wordt door alawitische officie
ren en waarvan het officiers-
korps over het algemeen door
Assad gekoesterd is en tot een
bevoorrechte klasse gemaakt is.
Alles wijst er op dat het leger
nog loyaal is en over het alge
meen niet is aangetast door reli
gieuze verdeeldheid. En zolang
dit het geval is, zal Assad geen
rivalen te duchten hebben.
ter Manuel Fraga Iribarne,
thans leider van de conservatie-
De Union Militar Demo
cratica (UMD) werd op 28
augustus 1974 in Barcelona
opgericht door zestien lege
rofficieren, waarvan vijf
tien uit de landmacht en één
luchtmachtofficier. Deze a-
politieke militaire groep
ontstond uit protest tegen
het toenemende machtsmis
bruik van sommige Spaanse
officieren, die hiermee hun
eigen belangen boven die
van het volk stelden. Het
programma van de UMD,
dat tijdens de verkramping
dat veel „ondergrondse onderne
mers” banden hebben met be
langrijke alawitische functiona
rissen van het leger en functio
narissen van de Baath-partij.
Een van hen zou de broer van
president Assad, Rifaat, zijn
wiens talrijke auto’s en villa’s in
Damascus legendarisch zijn.
Het wekte geen verbazing dat
aan een campagne ter bestrij
ding van de corruptie die kort
geleden door de president was
bekendgemaakt, plotseling een
einde kwam toen die campagne
de wortel van het vraagstuk
het bewind zelf ging treffen.
„Corruptie en omkoperij zijn
noodzakelijke kwalen hier”, zei
een westelijk econoom die op de
hoogte is van de werking van de
Syrische bureaucratie. „De men
sen hebben ze nodig om de kloof
te overbruggen tussen hun sala
rissen, die door de socialistische
regeringsfilosofie kunstmatig
laag gehouden worden, en de
steeds stijgende kosten van le
vensonderhoud”.
Syrië’s economie, eens een van
de sterkste in de Arabische we
reld, is door de doctrinaire socia
listische planning, het teveel aan
mankracht en een algemeen ge
brek een initiatieven in het slop
geraakt. „Men zou beter af zijn
zonder planning”, zei een eco
noom in Damascus.
Het regeringsdagblad Al baath
zei dat de regering erkende dat
er een verwaarlozing van plich
ten op grote schaal was en een
economische wanorde die de ge
hele publieke sector bedreigde.
Omdat de staat alle conventione
le middelen voor politieke me
ningsuiting van kranten tot
vakbonden gemonopoliseerd
heeft, is de oppositie geneigd sa
men te komen op het enige ter
rein dat nog betrekkelijk vrij
van controle is, de moskee.
Jongemannen die verscheide
ne stromingen van islamitische
orthodoxie omhelsden, organi
seerden zich tot groepen met na
men als „de moslim-broeder
schap”, „jeugd van Mohammed”
en „falangisten van de waar-
Toen het leger diep in de poli
tiek betrokken raakte nadat Sy
rië in 1946 zijn onafhankelijk
heid had verworven, lag het voor
de hand dat de alawieten voort
durend op de voorgrond traden.
De alawieten zijn een landelijk
bergvolk dat vanouds het gebied
rond de Noordsyrische haven
stad Latakia bewoonde. Zij vor
men een nauw verbonden broe
derschap met riten en een litur
gie die zij als „islamitisch” be
schouwen maar die volgens or
thodoxe mohammedanen ket
ters is. Veel van hun religie is een
zorgvuldig bewaard geheim.
Maar bekend is bijvoorbeeld dat
zij een aantal christelijke feest
dagen in acht nemen.
Syrië’s eens dominerende
soennitische moslim-elite erger
de zich sterk aan het bewind van
de vroeger achtergestelde en in
ontwikkeling achtergebleven
sekte, ofschoon men Hafez As
sad duldde. Want de voormalige
luchtmacht-generaal had zich
lange tijd een voorzichtig en be
kwaam leider getoond die in
staat was stabiliteit en economi
sche welvaart te brengen in een
land dat veel meer coups dan
verkiezingen gekend heeft.
Maar het afgelopen jaar heeft
de tolerantie plaats gemaakt
voor verontwaardiging, zo niet
haat. De welig tierende corruptie
en het wijdverspreide bureau
cratisch wanbeheer zetten vele
Syriërs op tegen het bewind.
Volgens het Syrische dagblad
Al Thawra is er een kritiek te
kort aan medicijnen, meel,
brood, reserve-onderdelen, ge
schoolde arbeiders en technisch
personeel als gevolg van een
slechte beleidsvoering.
Luis Otero Fernandez: „Op
het ogenblik niet, want de gene
raals die dit zouden willen, be
seffen dat ze internationaal geen
enkele aanhang hebben. Daar
naast zouden deze generaals niet
weten wat ze met de macht zou
den moeten doen, want ze heb
ben geen gedefinieerde poli
tiek”.
„Kijk uit”, valt Fernando
Reinlein bij, „dat je je niet ver
kijkt op het politieke geschuifel
van premier Suarez! Hij heeft
soms gespeeld met het spook
van een militaire staatsgreep
met het doel om aan de macht te
kunnen blijven. Ik zie wel dege
lijk een gevaar dat het leger in de
toekomst de Spaanse democra
tie ernstig kan beknotten, vooral
met een Margaret Thatcher, een
Franz Josef Strauss in West-
Duitsland en met een ruk naar
rechts in Italië”.
„Een binnenlandse factor die
het terrorisme door middel van
het opnieuw invoeren van de
doodstraf, aanvallen op het ka-
binet-Suarez, opvattingen over
de democratie en de ondertoon
van het nostalgisch verlangen
naar de veiligheid onder het
Fraiico-bewind in z’n redevoe
ringen, vinden een groot gehoor
in het leger. „Niet alleen bij de
ouderen, maar ook bij de jonge
ren, die nog weinig democra
tisch worden opgeleid”, meent
Fernando Reinlein.
Luis Otero Fernandez heeft
zware kritiek op het wetsvoor
stel over de nationale defensie,
dat door de regering nog naar
het parlement gezonden moet
worden. „Op het eerste gezicht
lijkt deze organieke wet een
grap. Volgens de tekst blijven de
strijdkrachten buiten de contro
le van het parlement. De politie
kan worden gemilitariseerd, ter
wijl in de democratische Westeu-
ropese staten het politieappa
raat valt onder het ministerie
van binnenlandse zaken. De wet
erkent niet het recht op gewe
tensbezwaren, hetgeen in strijd
is met de Spaanse Grondwet”.
„Daarnaast mogen de burgers
niet weten hoe het leger het be
lastinggeld voor de defensieaan-
kopen besteedt, want dit moet
uit staatsveiligheidsoverwegin-
gen geheim blijven. Hetzelfde
geldt voor het strategische plan
van de chefs generale staven. Dit
wetsvoorstel dient er alleen
maar voor dat de Spaanse bur
gers en het parlement er geen
idee van hebben wat het leger
straks kan uitspoken”.
Fernando Reinlein: „Het leger
is op het ogenblik niet geïnte
greerd in de Spaanse samenle
ving. Militairen mogen geen lid
zijn van een politieke partij of
van een vakbond. Momenteel is
dit niet zo’n ongezonde situatie,
want het is nog geen vier jaar
geleden dat de dictator overleed.
Op den duur moet het leger, net
zoals in West-Europa - Neder
land met zijn WDM is daar het
meest geavanceerde voorbeeld
van - integreren in de maat
schappij, met alle politieke con
sequenties van dien. Het leger is
het volk met wapens. Als je het
volk en wapens scheidt, heb je
geen leger, maar een troep huur
lingen”.
Lukt de versmelting van
strijdkrachten en samenleving?
Reinlein: „Alleen als de mili
taire hervormingen van de mi
nister van Defensie, luitenant-
generaal Gutierrez Mellado,
nauwgezet worden uitgevoerd
en als geen enkele politieke par
tij deze modernisering van het
leger voor zich opeist. Momen
teel probeert de regeringspartij
Unie van het Democratisch Cen
trum UCD met deze militaire
hervormingen het leger naar
zich toe te trekken”.
„De andere minister van De
fensie, de industrieel Agustin
Rodriguez Sahagun, versterkt
soms de schijn dat het leger zijn
huidige positie aan de UCD te
danken heeft Dit gaat ten koste
van het imago van luitenant-ge
neraal Gutierrez Mellado en
heeft zijn neerslag op de relatie
strijdkrachten-parlement.
„De socialistische oppositie
partij PSOE, die eigenlijk de
problematiek van de militairen
het beste begrijpt, is zeer be
zorgd over deze gang van zaken.
De strijdkrachten zijn van het
volk en niet van één politieke
partij”.
„Even een opmerking voor de
goede orde: ik ben géén socia
list”! Luis Otero Fernandez is
het helemaal eens met deze
zienswijze.
Syrië’s soennitisch-islamiti-
sche meerderheid neemt de le
den van de alawitische minder-
heids-sekte niet alleen kwalijk
dat zij overheerst. Zij beschul
digt de alawitische regeerders
ook van corruptie, nepotisme en
machtsmisbruik.
Assad, een voormalig com
mandant van de luchtmacht,
kwam in 1970 aan de macht met
behulp van een groep alawiti
sche officieren, die met elkaar
verbonden waren door banden
van religie, familie en plaats van
afkomst. Zij bleven aan de
macht door alle teugels van de
controle stevig in eigen hand te
houden.
De alawieten gebruikten de
strijdkrachten al sedert de Fran
sen in 1920 Syrië bezetten, als
instrument voor vooruitgang.
Het koloniale bewind trof vijan-
diggezinde soennieten aan, maar
de traditioneel verdrukte min
derheden zoals de alawieten wa
ren eerder tot medewerking be
reid. Zeer velen van de alawieten
die slechts tien procent van de
bevolking van 7,5 miljoen zielen
uitmaken, gingen in het leger
dienen.
--Ti
