Israel handhaaft besluit uitwijzing
Metaalbewerkers
willen via EG
kortere werktijd
Falen in vervolgingszaak Strippel
Volgende maand
verkiezing
opvolger Park
Tegenslag voor
parti Quebecois
Feestvierende
Polen vrij
VS-mariniers
verlaten Cuba
Gevaar geweken
in Mississauga
Reagan dingt
naar kandidatuur
republikeinen
Drie vrouwen uit
puin ingestort
ziekenhuis gered
„Meer ongevallen
bij gebruik van
slaapmiddelen”
oorlogsrecht”
Zweden stemmen
op 23 maart
over kernenergie
„Rechtspleging
na oorlog niet
volgens wet”
„Geallieerden
schonden
1
Wim de Jong
Mank
Igor Kortsnoj
Zeven jaar
Emigratie
BINNEN- EN BUITENLAND
3
NOVEMBER
19 7 9
DONDERDAG
1 5
een
wen
ring
acht
a
zorg
Huis-
iat de
it ge-
■d, er
loeten
lijden
•vezen
igdge-
it dan
gepu-
ik van
zorg.
)rgd
deren
rissen
>n en
nstige
er de
anche
Hooij
ilhan-
ijn er
zaken
den
door Nico Scheepmaker
JERUZALEM. De Israëlische regering is niet van plan
terug te komen op haar eerdere besluit tot uitwijzing van
burgemeester Bassam El-Sjakaa van Nabloes, op de westelijke
Jordaanoever. Een complete bestuurschaos dreigt, nu uit pro
test tegen de uitwijzing alle burgemeesters op de westelijke
Jordaanoever en in de Gazastrook zijn afgetreden.
Iden
(Van onze redactie buitenland)
liren
iota
Jing
zerse
ngen
nnen
i. In
'ging
cent.
Minister Theisen
toch afgetreden
Dat wilde hij in eerste instantie niet.
(Van onze redactie buitenland)
verantwoordelij kheid
VN: troepen weg uit Cambodja
ur en
baast
nd de
a be-
be-
l aan-
li van
:gege-
Ook
hem
amse
iljoen
se de
n de
rden.
ijen”
jaar
r on-
arige
rken.
PARMA (AFP). Reddingsploegen
hebben gisteren drie vrouwen gered
uit de puinhopen van een ziekenhuis in
het Italiaanse Parma. Het gebouw
werd dinsdag door een explosie totaal
vernield.
Het dodental is inmiddels gestegen
tot twintig. Omdat niet vaststaat dat er
geen slachtoffers meer onder het puin
liggen, gaan de zoekacties door. Vol
gens een woordvoerder van het zieken-
nuis echter is er vrijwel geen hoop
meer nog levenden aan te treffen.
(Van onze redactie buitenland)
NEW YORK. De Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties heeft gisteravond met 91
tegen 21 stemmen, bij 29 onthoudingen, opgeroe
pen alle buitenlandse troepen onmiddellijk uit
Cambodja terug te trekken. Een ontwerp-resolu-
tie van deze strekking was ingediend door dertig
landen, waaronder leden van de Zuidoostaziati-
sche Verdragsorganisatie ASEAN.
Tot de tegenstemmers behoorde Vietnam, dat in
januari troepen naar Cambodja stuurde om het Rode
Khmer-bewind van Pol Pot te verdrijven.
Op alle landen wordt verder een beroep gedaan zich
te onthouden van agressie en inmenging. De elkaar
bestrijdende partijen in Cambodja zelf, wordt verzocht
hun conflict met vreedzame middelen te beëindigen.
Secretaris-generaal Waldheim zou een internationale
conferentie over Cambodja moeten organiseren.
mier Begin zou pleiten voor intrekking
van het besluit en voor vrijlating van
Sjakaa.
De zaak-Sjakaa heeft voor grote beroe-
NEW YORK (AFP). De 68-jarige Ro
nald Reagan heeft deze week aangekon
digd in de Republikeinse Partij te zullen
dingen naar de kandidatuur voor het pre
sidentschap van de Verenigde Staten. Het
is de derde maal dat Reagan, oud-gouver-
neur van Californië, zich hiervoor kandi
daat stelt.
Reagan behoort tot de rechtervleugel
van de Republikeinse Partij. In zijn ver
kiezingsprogramma betoont hij zich voor
stander van een „Noord-Amerikaans ak
koord” met Canada en Mexico, waarin
aan deze beide landen, vergeleken bij an
dere landen, een bevoorrechte positie
wordt toebedacht.
Waar dit niet mogelijk is wil men com
pensatie door extra vrije tijd in plaats
van geld. Tenslotte willen de metaalbe
werkers ook komen tot harmonisatie
van CAO-eisen op Europees niveau.
De federatie wil deze maatregelen
om de werkloosheid te bestrijden. Eu
ropees commissaris van Sociale Zaken
Vredeling wist vorige week te bereiken
dat werkgevers op Europees niveau
akkoord zijn gegaan met een concreet
gesprek over werktijdverkorting.
nsio-
nog
>elas-
ig en
[eden
in de
r van
[j de
ie le-
Drie-
Die feiten kun je op verschillende ma
nieren interpreteren. Je kunt ze vergelij
ken met een soortgelijk Nederlands geval.
Wim de Jong, 19 jaar, krijgt een oproep
zich te melden in de Oranje Nassau Kazer
ne in Harderwijk, maar al wie bij de
foerier verschijnt om zijn eerste en twee
de grijs in ontvangst te nemen, NIET Wim
de Jong. De marechaussee vervoegt zich
aan zijn adres, zijn moeder deelt mee dat
Wim eergisteren het huis is uitgegaan en
dat ze ook niet weet waar hij zit. Maanden
later valt hij toch in handen van de militai
re politie, er volgt een proces, hij wordt tot
ik weet niet wat veroordeeld en zal alsnog
zijn militaire dienstplicht moeten vervul
len. Zo gaat dat in Nederland, waarom
zou het dan anders moeten gaan in de
Sovjet-Unie?
U ziet het wel, elke vergelijking tussen
Wim de Jong en Igor Kortsnoj gaat mank.
De opmerking: „Dan had hij zich maar
niet aan de militaire dienst moeten ont
trekken!”, snijdt ten aanzien van Wim heel
ander hout dan ten Sanzien van Igor. Ik
ben benieuwd hoe de schaakwereld rea
geert.
ch tot
zame-
heten
op de
heeft
TT in
k ge-
jevor-
an de
t
’t be-
Wil-
i der
5t ge-
1 van
niet
SEOEL. De Zuidkoreaanse fegering
heeft vandaag bekend gemaakt, dat vol
gende maand verkiezingen worden ge
houden met betrekking tot de opvolging
van de onlangs vermoorde president Park
Tsjoeng Hee.
Minister van Voorlichting Kim Seong-
Jin verklaarde dat de regering hiertoe
heeft besloten „in het belang van politieke
stabiliteit en herstel van de orde”. De
regering heeft ook aangekondigd, de mo
gelijkheid te onderzoeken van vrijlating
van dissidenten die tijdens Parks bewind
gevangen werden gezet.
Dit zijn de feiten: dinsdag is in Moskou
de 19-jarige Igor Kortsnoj gearresteerd.
Hij was ondergedoken nadat hij een op
roep voor de militaire dienst had gekre
gen. Igor is de zoon van schaakgrootmees
ter Viktor Kortsnoj die in 1976 politiek
asiel vroeg in Nederland en momenteel in
Zwitserland woont. Zijn vrouw, Bela
Kortsnoj, heeft sindsdien steeds vergeefs
getracht toestemming te krijgen om zich
met haar zoon bij haar man te voegen.
in de komende twee jaar. Daarboven wordt nog eens
120 miljoen beschikbaar gesteld voor de Cambodjaan
se vluchtelingen.
China zal 10.000 Cambodjaanse vluchtelingen toe
stemming geven zich op het eiland Hainan te vestigen,
aldus het Japanse persbureau Kyodo gisteren. Hainan
ligt op ongeveer 320 kilometer ten oosten van Vietnam.
De Sovjet-Unie heeft gisteren de Verenigde Staten en
China beschuldigd van „gevaarlijke samenspanning”
en zegt dat deze landen direct verantwoordelijk zijn
voor het lijden in Zuidoost-Azië. In een uitvoerig com
mentaar, getekend door A. Petrov, schrijft het orgaan
van de Russische communistische partij de Pravda, dat
Peking zelfs spanningen langs de grens tussen Thai
land en Cambodja wil aangrijpen om een nieuwe
oorlog in het gebied te beginnen.
A. Petrov is een pseudoniem dat meestal wordt
gebruikt om aan te geven dat een artikel de weergave is
van de mening van hoge Russische autoriteiten.
(Van onze redacteur in
West-Duitsland Hans Amesz)
BONN. De minister van justitie
van de Westduitse deelstaat Rijnland-
Palts, de 55-jarige Otto Theisen
(CDU), is gisteren afgetreden. Hij
heeft uiteindelijk de consequenties
getrokken uit de harde kritiek, die de
SPD-FDP-oppositie op zijn beleid
heeft geuit. Maandag was een motie
van wantrouwen tegen Theisen met
slechts één stem meerderheid ver
worpen.
WASHINGTON (AFP). De tweedui
zend mariniers die de Amerikaanse presi
dent Carter vorige maand naar de VS-
basis Guantanamo op Cuba heeft gezon
den, keren deze week naar hun land terug.
De oefening van de mariniers was een
protest tegen de aanwezigheid van 2600
militairen uit de Sovjet-Unie op Cuba.
Volgens de VS vormen deze militairen een
gevechtseenheid. De Sovjet-Unie heeft dit
tot nu toe ontkend.
i heb-
auto-
taats-
lische
an de
5 tot
per 1
mgen
1 het
ocent
uders
Bestuurschaos dreigt
in bezette gebieden
i ont-
k ant-
Viegel
iddag
l. Dit
ld. In
tering
m die
oeid.
'eten
ar te
:t on
zoals
■s, in
en op
rwijs
Am-
m en
m de
men-
0.000
jaar
üden
rond
zitter
trum
Zijn partij, met voorop minister-president
Bernhard Vogel, verklaarde dat Theisen
persoonlijk niets aan deze „ongehoorde
nalatigheid” kon doen.
Niettemin was Theisens positie onhoud
baar geworden toen kort geleden ook nog
aan het licht kwam dat een gevangene
onder mysterieuze omstandigheden in
Mainz was gestorven. Al voor de stem
ming over de motie van wantrouwen had
hij zijn aftreden aangeboden. Theisen
wordt opgevolgd door de burgemeester
van Trier, dr. Karl Ludwig Wagner.
BRUSSEL (ANP). De Europese
Federatie van Metaalbewerkers zal de
Europese ministerraad vragen dwin
gende maatregelen te treffen om tien
procent werktijdverkorting door te
voeren.
Ook wil de federatie een zo sterk
mogelijke bestrijding van overuren.
De minister kwam in opspraak toen
bleek dat het onder hem ressorterende
Openbaar Ministerie jarenlang had ver
zuimd om de vroegere SS-Obersturmfüh-
rer Arnold Strippel te vervolgen. Deze
was in 1944 mede-verantwoordelijk voor
het zogenaamde bunker-drama van
Vught, waar tien Nederlandse vrouwen
door de SS werden vermoord.
Al in 1967 waren uit Nederland docu
menten over deze zaak opgestuurd naar
de justitie in Rijnland-Palts. Die zijn ech
ter niet of nauwelijks gelezen, met het
gevolg dat Strippel, die wegens andere
oorlogsmisdaden was veroordeeld, in 1969
werd vrijgelaten. Hij ontving toen boven
dien een smartegeld van 120.000 mark
omdat hij een te lange straf had uitgeze
ten. Dit zou niet zijn gebeurd als de uit
Nederland opgestuurde akten op de juiste
wijze waren behandeld. De oppositie
meende dat minister Theisen hiervoor de
politieke verantwoordelijkheid moest
dragen.
Viktor Kortsnoj kon zich alleen aan de
zuigkracht van de Sovjet-Unie onttrekken
door op een gegeven moment na een
schaaktoernooi in Amsterdam achter te
blijven en te hopen dat hij, met zijn repu
tatie van „de beste” of „één na beste”
schaker ter wereld, de Sovjet-autoriteiten
kon dwingen zijn vrouw en zoon ook te
laten gaan. Dat zou hem misschien wel
gelukt zijn als hij géén grootmeester was
geweest, of een middelmatige grootmees
ter, een soort Sosonko zal ik maar zeggen
en misschien ook als hij zich minder on
verzoenlijk had opgesteld. In dit geval
lapte de Sovjet-Unie het Helsinkiaanse
beginsel van de „gezinshereniging” aan
haar laars, stuurde zoon Igor van de Poly
technische school af, riep hem op voor
militaire dienst en trachtte op die manier
zijn vertrek uit de USSR met minstens
zeven of acht jaar te vertragen. Want wie
in militaire dienst geweest is, kent „gehei
men” waardoor hij minstens 5 jaar lang
het land niet uit mag. Hoe dat in zijn werk
gaat beschreef prof. J. E. Ellemers in
Hollands Maandblad van oktober:
„Deze weigeringen betekenen vaak ge
weldige tragedies. In Leningrad ontmoet
ten we twee gezinnen wie als zes jaar de
emigratie geweigerd wordt. In het ene
geval omdat de man als academisch werk
zaam wiskundige en de vrouw als vertaal
ster toegang gehad zouden hebben tot
„geheime informatie”. (In feite vertaalde
de vrouw slechts Engelse publikaties die
in iedere bibliotheek aanwezig zijn.) Bei
den zijn inmiddels ontslagen en verdienen
als liftbediende en privé-lerares Engels
hun brood. In het andere geval had de
vrouw jaren geleden in een radiofabriek
gewerkt en zij zou daardoor kennis dra
gen van vertrouwelijke informatie. Ze
had deze baan echter al opgegeven voor ze
haar emigratieplannen naar buiten
bracht. Beide gezinnen deden hun eerste
pogingen tot emigratie toen hun zoons
respectievelijk 12 en 15 jaar oud waren.
Zij hoopten lang voor de jongens de
dienstplichtige leeftijd zouden bereiken al
in Israel te zijn. De ene jongen werd dit
voorjaar, nadat hij zijn Sovjet-burger-
schap had opgegeven en onderdook, gear
resteerd en als dienstweigeraar tot twee
jaar gevangenisstraf veroordeeld. De an
dere jongen had zojuist bericht gekregen,
dat hij niet tot de universiteit was toegela
ten waardoor militaire dienst nu zo goed
als zeker werd. Dit betekent echter op
nieuw zeven jaar uitstel van emigratie;
eerst twee jaar militaire dienst en daarna
nog vijf jaar tot de veiligheidsclassificatie
is opgeheven. Iets dat voor de meeste
ouders een vreugdevolle belevenis is
het langzaam volwassen zien worden van
hun kinderen moet voor deze ouders de
afgelopen jaren een ware marteling zijn
geweest”.
STOCKHOLM (AFP). De leiders van
de politieke partijen in het Zweedse parle
ment hebben gisteren de datum voor het
referendum over de toekomst van het
Zweedse kernenergieprogramma vastge
steld op 23 maart. Het voorstel zal voor
Kerstmis worden voorgelegd aan het par
lement.
Met uitzondering van de conservatieven
waren alle partijen het er over eens dat
ook buitenlanders die in Zweden wonen
bij dit referendum hun stem .mogen uit
brengen.
Volgens de laatste opiniepeiling is 44
percent van de Zweden voor het voortzet
ten van het programma en 42 percent
tegen. Zweden heeft zes kerncentrales in
werking. Vier centrales zijn al wel klaar,
maar werden niet gebruikt in afwachting
van de uitslag van het referendum.
MONTREAL (UPI). De Parti Quebe
cois, de politieke partij die voorstander is
van afscheiding van de Franstalige pro
vincie Quebec van Canada, kreeg gisteren
een tegenslag doordat de rivaliserende
Liberale Partij bij tussentijdse verkiezin
gen drie vacante zetels in het provinciale
parlement won. 1
De tegenslag is van belang omdat over
een half jaar een volksstemming wordt
gehouden over de onafhankelijkheids-
kwestie. De Parti Quebecois heeft overi
gens nog altijd 68 van de 110 zetels van het
provinciale parlement.
MISSISSAUGA (AFP). De lekkende
wagon met uiterst giftig chloorgas bij de
zaterdagnacht ontspoorde vrachttrein in
het Canadese Mississauga, is nu bijna
geheel leeggepompt. Dit is gisteravond
meegedeeld.
De brand in de wagons met propaangas
is geblust. Gisteren deed zich nog een
kleine explosie voor, maar die had geen
ernstige gevolgen. Vijftigduizend mensen
wachten nog op toestemming om terug te
keren. Tweehonderdduizend evacués zijn
inmiddels weer thuis.
WARSCHAU (Reuter). Een woord
voerder van het Poolse Comité voor de
Zelfverdediging, Anka Kowalska, heeft
gisteren gezegd dat alle Polen die zondag
waren opgepakt wegens vermoede be
trokkenheid bij de viering van de 61ste
nationale onafhankelijkheidsdag, zijn
vrijgelaten.
De schattingen over het aantal gearres
teerden lopen uiteen van honderd tot hon-
derdvijftig. De leider van de demonstratie
zondag ter gelegenheid van de onafhanke
lijkheid, Andrej Czuma, is eveneens weer
dp vrije voeten. Volgens Kowalska is nie
mand voor de rechter verschenen.
Bovendien zijn al 29 gemeenteraden op
gestapt evenals meer dan honderd be
stuursorganen van kleinere plaatsen. De
kans is groot dat alle ambtenaren in de
bezette gebieden ontslag nemen als Israël
volhardt in de uitwijzing van Sjakaa.
Sjakaa, die sinds zondag in de gevange
nis zit, heeft aangekondigd in hongersta
king te zullen gaan. Hij heeft volgens de
Israëlische autoriteiten de Palestijnse
aanslag, maart vorig jaar, op een bus
goedgekeurd. Bij die aanslag kwamen 34
mensen om het leven. Sjakaa zegt echter
dat zijn standpunt door de Israëlische
autoriteiten onjuist is weergegeven.
Sinds zondag wordt als protest tegen
Sjakaas gevangenneming en dreigende
uitwijzing overal in de bezette gebieden
gedemonstreerd en gestaakt. Begin deze
week stapten al zeven burgemeesters op,
gisteren volgden de overigen. De burge
meester Elias Freij van Bethlehem, die
wordt beschouwd als een van de meest
gematigde figuren, voorspelde gisteren
„crisis, chaos en meer extremisme” nu
Israel vasthoudt aan de uitwijzing. Sjakaa
heeft intussen het hooggerechtshof ge
vraagd de uitwijzing ongedaan te maken.
Het hof zal waarschijnlijk volgende week
uitspraak doen.
Minister Weizman van Defensie heeft
gisteren tijdens de zitting van het Israëli
sche kabinet het besluit tot uitwijzing ge
steund. Dit meldde de Israëlische radio.
Weizman had eerder deze week tijdens
een gesprek met de burgemeesters van de
bezette gebieden beloofd, dat hij bij pre-
Hulpverleners bij de bestrijding van de hongersnood
in Cambodja worden geconfronteerd met ernstige pro
blemen. Dit heeft Henri Labouisse, uitvoerend direc
teur van het VN-kinderfonds UNICEF, gisteren in
Bangkok verklaard.
Hij schreef de moeilijkheden toe aan de gebrekkige
opvangcapaciteit in de Cambodjaanse lucht- en zeeha
vens. De Cambodjaanse leider Heng Samrin heeft
toegezegd alles in het werk te stellen om de knelpunten
in de distributie van hulpgoederen op te lossen, aldus
Labouisse, die net veertien dagen door Thailand en
Cambodja heeft gereisd.
Ondanks de bestaande problemen was hij van me
ning dat er sinds de start van het hulpprogramma
vorige maand goede vooruitgang is geboekt. UNICEF
heeft inmiddels voor ongeveer 42 miljoen gulden aan
goederen naar Cambodja gezonden.
President Carter heeft een wetsvoorstel ondertekend
dat machtiging geeft voor de besteding van een extra
bedrag van 820 miljoen gulden voor vluchtelingenhulp
ring gezorgd in het Israëlische parlement
en in de pers.
LONDEN (Reuter). Autobestuurders
die slaap- of kalmeringsmiddelen gebrui
ken lopen vier- tot vijfmaal zoveel kans
om een auto-ongeluk te krijgen dan ande
ren. Oorzaak is dat deze middelen het
reactievermogen aantasten.
Dit heeft de Schotse hoogleraar lan
Oswald, verbonden aan de universiteit
van Edinburgh, gisteren gezegd op een
bijeenkomst van psychiaters uit alle delen
van de wereld in Londen. Hij voegde er
óverigens aan toe dat ook persoonlijke
omstandigheden van mensen die deze
middelen gebruiken, zoals het afgeleid
worden door veel zorgen, een rol kunnen
spelen.
Volgens een woordvoerder van de Ver
enigde Naties in New York heeft secreta
ris-generaal Waldheim van de VN bij de
Israëlische autoriteiten gepleit voor
Sjakaa.
Egypte heeft felle kritiek geleverd op de
handelwijze van de Israëlische regering.
Cairo noemt de Israëlische houding „pro
vocerend en illegaal”. Bovendien werpt de
zaak-Sjakaa volgens Egypte een schaduw
over de autonomiebesprekingen voor de
westelijke Jordaanoever en de Gaza
strook, die gisteren in Tel Aviv zijn hervat.
(Van onze redactie buitenland)
HANNOVER. De geallieerden heb
ben tijdens en kort na de Tweede Wereld
oorlog bij de behandeling van Duitse mili
tairen en burgers talloze malen het oor-
logs- en volkenrecht geschonden. Tot deze
conclusie komt de Amerikaanse histori
cus en volkenrechtgeleerde Alfred de
Zayas.
Hij heeft tot nu toe onbekende docu
menten van de onderzoekscommissie van
het opperbevel van de Wehrmacht (het
Duitse leger) gevonden en bestudeerd. De
Zayas zegt dat uit zijn studie (die deze
week wordt gepubliceerd) blijkt, dat alle
legers verachting hebben voor menselijk
heid en de regels van het volkenrecht
vaak aan hun laars lappen.
HAGEN (ANP/AFP/DPA). De verde
digers van de van oorlogsmisdaden ver
dachte Siert Bruins en August Neuhauser
hebben gisteren gezegd, dat de bijzondere
rechtbanken die in Nederland na de oor
log functioneerden, niet werkten volgens
het Duitse en Nederlandse recht.
Volgens de verdedigers moet het functi
oneren van deze rechtbanken worden on
derzocht. Zij deden hun uitlatingen op de
achtste dag van het proces tegen de twee
verdachten in het Westduitse Hagen.
Bruin en Neuhauser werden in 1949 door
bijzondere rechtbanken veroordeeld tot
respectievelijk de doodstraf en zestien
jaar gevangenisstraf wegens het doden
van verzetsstrijders en joodse onderdui
kers.
De oud-SS’er Kurt Lischka die in Keu
len terechtstaat op verdenking van mede
werking aan de deportatie van joden uit
Frankrijk tijdens de Tweede Wereld-
oorlog, heeft gisteren geweigerd een ver-
klaring af te leggen. Hij vindt de aan
klacht tegen hem te weinig concreet en
stelt dat het proces tegen hem wordt ge
voerd in een vijandige sfeer.
Maar je kunt de feiten ook anders groe
peren. Stel dat Wim de Jong gewoon aan
zijn oproep voldaan had, dan had hij
anderhalf jaar moeten dienen en dan zou
hij, daarna met zijn moeder naar Israel of
Canada of Australië zijn geëmigreerd,
want in Israel (of in Canada, of in Austra-
lilë) woonde zijn vader al een jaar of vijf.
In werkelijkheid zou het natuurlijk nog
heel anders zijn gegaan. Zijn moeder en
hij zouden gewoon in 1976, toen hij nog 16
jaar was, met vader De Jong mee zijn
gegaan naar Israel, Canada of Australië
en dan zou hij te zijner tijd in zijn nieuwe
vaderland zijn dienstplicht hebben
vervuld.
trijfël
