Nederlands voorstel kansloos
Bokassa blut
EG-landen afwijzend
over olie-embargo
Sjakaa uit protest
in hongerstaking
Nieuwe lezing
Siert Bruins
Meer Britten
betrokken bij
spionagezaak
Verwarring rond
aanblijven sterke
man Bolivia
Nederland scheldt
schulden kwijt
Begin gaat niet
naar berg Sinai
In Zimbabwe spoedig
bestand verwacht
„Geen relatie
linolzuur en
cholesterol”
Meningsverschil: Binnen 7 tot 10 dagen
twintig doden
Bezetters ambassade dreigen
Instellen gedemilitariseerde zone
e
nrat
Lek
iant
;urd l
Hen
top
i het
over
voer-
spas-
rden.
i van
de
hier-
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 9
2
17 NOVEMBER
ZATERDAG
I
jnst
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN/STRAATSBURG Dertien dagen na de gijzeling
op de Amerikaanse ambassade in Teheran duurt de zenuwen
oorlog tussen Teheran en Washington voort. De Iraanse studen
ten die een tachtigtal gijzelaars in hun macht hebben, dreigden
gisteren met scherpere maatregelen ingeval de afgezette sjah
door Amerika naar een ander land zou worden gezonden.
I
I
LONDEN (Reuter/UPI). Volgens een Brits plan, dat gisteren op de
Londense Zimbabwe-conferentie is voorgelegd aan de strijdende partijen in
het conflict in Zimbabwe, moet er binnen hooguit zeven tot tien dagen na het
bereiken van algehele overeenstemming een bestand kunnen zijn geregeld in
dat land.
lame
ende
;keer
i ons
laak-
itirig
jzoh-
-aag-
repu-
Deze
in de
Van
1st in
van
i ons
ader-
On
er in
aden
ivers
men
zich
>r de
•eren
a de
agen
r De
ilisti-
ir zo
VN-vertegenwoordiger Urquhart legde
er de nadruk op dat de besprekingen in
Genève alleen gingen over het instellen
van een gedemilitariseerde zone. Het in
stellen van zo’n zone die bedoeld is om
botsingen tussen Zuidafrikaanse en SWA-
PO-guerrilla’s te voorkomen moet vol
gens Urquhart worden gezien als een „toe
voeging” aan het algemene plan voor de
onafhankelijkheid van Namibië, dat door
de Veiligheidsraad van de VN is aan
vaard. De VN-vertegenwoordiger gaf toe
dat het instellen van een gedemilitariseer
de zone „bijzonder gecompliceerd” is. Er
zouden volgens hem zo’n 5000 VN-militai-
ren nodig zijn om de zone te controleren.
In de plannen van de VN moet het
instellen van een gedemilitariseerde zone
voorafgaan aan een algemeen staakt-het-
vuren van de in Namibië strijdende partij
en. Daarna zouden algemene verkiezin
gen moeten worden gehouden welke zou
den moeten leiden tot de onafhankelijk
heid van het voormalige Zuidwest-Afrika.
DEN HAAG (ANP). Nederland ver
licht de schuldenlast van zeven landen
Egypte, India, Indonesië, Jamaica, Pakis
tan, Peru en Zambia met 231 miljoen
gulden. Minister De Koning voor Ontwik-
•rden
dik-
ont-
hten,
pelij-
Iden-
recht
laije-
Raad
is en
igres
eder-
RIJSWIJK (ANP). Het Zwitserse mi
nisterie van Volksgezondheid heeft met
onmiddellijke ingang alle reclame verbo
den waarin gesproken wordt over de wer
king van essentiële vetzuren (zoals linol-
zuur, bestanddeel van bepaalde soorten
margarine) op het cholesterolgehalte in
het bloed.
Het ministerie grondt dit besluit op de
overweging, dat de rol die het cholesterol
in het bloed voor de gezondheid speelt,
wetenschappelijk nog niet voldoende is
vastgelegd.
Volgens het Nederlands Zuivelbureau
in Rijswijk, dat het Zwitserse besluit
meldde, is dit de eerste keer dat een lande
lijke overheid zo’n drastisch verbod tegen
dit soort reclame afkondigt.
(Van onze redactie buitenland)
JERUZALEM/TEL AVIV. De Israëli
sche premier Begin heeft de uitnodiging
van de Egyptische president Sadat op 19
november op de berg Sinai het feit te
herdenken, dat twee jaar geleden een be
gin werd gemaakt met toenadering tussen
beide landen, afgewezen. Begin zei andere
verplichtingen te hebben.
Volgens een geheime studie van het
Amerikaanse ministerie van Defensie, is
Israel, militair gezien, sterk genoeg om
tussën nu en 1984 elke Arabische aanval
af te slaan. Details van deze studie werden
gisteren gepubliceerd door de Jerusalem
Post.
Op basis van deze gegevens is de rege
ring Carter tot de conclusie gekomen, dat
de VS wel steun moeten verlenen bij mo
dernisering van het Israëlisch militair po
tentieel, maar uitbreiding niet nodig is.
e be-
enen
dra-
erop,
snel
vem-
:elijk
s het
it in
?uwe
bij-
larris
isink
lonel
idant
aars-
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. In een eerste reac
tie na de Tweede-Kamerdebatten
van deze week over een mogelijke
olieboycot tegen Zuid-Afrika heb
ben de EG-partners afgelopen week
Nederland voorlopig nul op het re
kest gegeven.
De eerste gelegenheid om met de EG-
partners over een mogelijke olieboycot
te spreken, komt voor de minister vol
gende week dinsdag, als hij deelneemt
aan een bijeenkomst van de negen mi
nisters van Buitenlandse Zaken in het
kader van de Europese Politieke Samen
werking (EPS). De bijeenkomst van het
Comité Politique deze week diende als
voorbereiding tot de EPS-yergadering.
Volgens diplomatieke kringen in Den
Haag willen met name de grote EG-lan-
den (Groot-Brittannië, West-Duitsland
en Frankrijk) niets weten van de Neder
landse plannen. Vanuit Denemarken
wordt nog wel wat sympathie getoond,
maar ook de Denen hebben steeds ge-
(Van onze redactie buitenland)
HAGEN. Volkomen onverwacht
heeft Siert Bruins aan het einde van de
zitting van gisteren een totaal nieuwe le
zing gegeven van zijn rol in de moord op
de joodse gebroeders Sleutelberg in Delf
zijl op 25 april 1945. Bruins beweert ex
pres vorig jaar de officier van justitie in
Hagen te hebben voorgelogen. Zijn bewe
ring na zijn arrestatie in de zomer van
1978 dat hij samen met zijn chef August
Nauhauser de Sleutelbergs uit hun cel
heeft gehaald en naar het joodse kerkhof
in Farmsum gebracht - waar ze door
Neuhauser of iemand anders zouden zijn
doodgeschoten, terwijl hij, Bruins, even
een ommetje maakte - zou niet juist zijn
geweest.
Bruins zegt nu te kunnen bewijzen dat
hij op 25 april 1945 in een ziekenhuis in
Neuwesteel bij Norden (Oost-Friesland) is
geweest voor een behandeling aan een
van zijn handen. Zijn valse verklaring zou
hij hebben afgelegd om in Duitsland straf
baar te zijn wegens „Irrefuhrung der Be-
hörden” (misleiding van autoriteiten). Dat
strafbare feit zou hebben kunnen voorko
men dat hij aan Nederland zou worden
uitgeleverd.
Tijdens een bijeenkomst van het zoge
naamde Comité Politique, topambtena
ren uit de negen EG-landen die perio
diek over politieke kwesties praten,
heeft, zo verluidt in kringen van het
ministerie van Buitenlandse Zaken, de
Nederlandse vertegenwoordiger de ge
voelens van de EG-partners over de olie
boycot al voorzichtig afgetast. De reac
ties waren, zo wordt gezegd, volstrekt
afwijzend.
Minister Van der Klaauw beloofde af
gelopen woensdag de Tweede Kamer
dat hij in EG-verband de Nederlandse
wens tot instelling van een olieboycot
tegen Zuid-Afrika, als pressiemiddel te
gen de apartheid, aan de orde zou stel
len. De minister maakte bij die gelegen
heid duidelijk dat hij alleen samen met
de EG-partners wilde overwegen aan
een dergelijke sanctie te beginnen.
jblad-
1 hun
ultaat
•urna-
is een
ig in
•erder
snuit-
n het
ccep-
Kans op akkoord
Namibië-gesprek
GENÈVE (DPA/Reuter). De door VN-secretaris-generaal Kurt Waldheim
in Genève georganiseerde besprekingen over het instellen van een gedemilita
riseerde zone langs de grens van Namibië met Zambia en Angola zijn gisteren
geëindigd met uitzicht op een akkoord.
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. Volgens George Young,
een voormalige topfunctiónaris van MI-5,
één van de Britse veiligheidsdiensten, zijn
er behalve Blunt, curator van het Brits
j koninlijk kunstbezit, tenminste nog acht
Britten die destijds betrokken zijn ge
weest bij de spionage-affaire van de diplo
maten Guy Burgess en Donald MacLean.
Hij zei dat alle acht regeringsfuncties heb
ben bekleed en na destijd, in 1951 te zijn
verhoord, „werd verzocht hun ontslag te
nemen”.
De namen van deze acht zijn nooit be
kend gemaakt. De auteur Andrew Boyle,
die met zijn boek „Klimaat van verraad”
dit jongste schandaal aan het rollen
bracht, zei echter in een vraaggesprek dat
het niet om acht, maar om ongeveer 25
mensen gaat die o phoog en laag niveau
hand- en spandiensten voor de Sovjet
unie verrichtten.
Irijfs-
zijn
igen,
nctie
eling
laten
vier
fflian
jstrij-
usrat
elijke
leden
al bi-
istba-
Een leider van de studenten opperde
echter de mogelijkheid dat drie zwarte
Amerikaanse 'marinewachten in vrijheid
zouden worden gesteld als gebaar van
solidariteit met „de onderdrukte zwarten
in de Verenigde Staten”. Ook zei hij dat
zeven of acht van de Amerikaanse gijze
laars die volgens de studenten spionnen
zijn, de eersten zouden zijn die gedood
zouden worden als de VS de ambassade
zouden aanvallen.
Gisteren hadden zich een paar duizend
Iraanse marxisten aangesloten bij de gro
te menigte islamitische demonstranten
die de ambassade bezet houden. Het was
voor het eerst sedert het begin van de
bezetting dat leden van de marxistische
Fedayeen-i-Khala-beweging zich aanslo
ten bij dë dagelijkse anti-Amerikaanse
demonstraties.
Ayatollah Khomeini, die wegens „ver
moeidheid” al zijn afspraken tot 5 decem
ber heeft afgezegd, liet wel weten dat de
houding van de Veiligheidsraad, die op dit
ogenblik niet over Iran wil debatteren,
zowel als het bevriezen van de Iraanse
tegoeden in de VS zijn vastberadenheid
niet in het minst zou aantasten.
De geestelijk leider van de Iraanse
hoofdstad, de ayatollah Hossein Ali Mon-
tazeri, heeft zich beklaagd over de „pas
sieve houding van Arabische landen te
genover de campagne van Iran tegen het
Amerikaanse imperialisme”. „Zij weige
ren ons beroep te beantwoorden. Het zou
voldoende zijn gedurende een of twee
dagen de oliestroom naar de VS te onder
breken”.
In Teheran is overigens gisteravond het
bericht in Le Monde ontkend, dat Iran
geen dollars meer wil aannemen als beta
ling voor ruwe olie.
Wat de sleutelfiguur in de huidige crisis
tussen Washington en Teheran betreft
doen er in Washington tal van speculaties
over de ex-sjah de ronde. Officieel blijft
Washington verklaren dat de ex-sjah zal
vertrekken als dat volgens zijn artsen
mogelijk is, maar dat de regering geen
dwang zal uitoefenen. Privé verheelt men
echter niet dat een snel vertrek de diplo
matieke pogingen tot vrijlating van de
gijzelaars in Teheran zal vergemakke
lijken.
Het Europees parlement heeft gisteren
tijdens de zitting in het Franse Straats
burg een resolutie aangenomen waarin
men van de bezetters eist onmiddellijk de
Amerikaanse ambassade in Teheran te
ontruimen en de gegijzelden vrij te laten.
De resolutie was ingediend door de West-
duitse socialist Schwartzenberg namens
zijn fractie. De christen-democraten, de
Britse conservatieven en de Franse gaul
listen die eveneens ontwerp-resoluties
over deze zaak hadden ingediend, beslo
ten terwille van de eenheid hun moties in
te trekken.
JERUZALEM (Reuter/UPI). De Ara
bische burgemeester van Nabloes, de
grootste stad op de door Israel bezette
Westelijke Jordaanoever, is gisteren in de
gevangenis in hogerstaking gegaan uit
protest tegen het Israëlische uitwijzings-
bevel. Felicia Langer, de advocate van
burgemeester Bassam Sjakaa, zei dat ze
haar cliënt heeft overreed tenminste wel
vocht te gebruiken. Het Israëlische hoog
gerechtshof behandelt donderdag de zaak
van burgemeester Sjakaa. De Israëlische
regering moet dan redenen aanvoeren
voor zijn uitwijzing.
De regering-Begin vaardigde het uitwij-
zingsbevel uit omdat Sjakaa zich goed
keurend zou hebben uitgelaten over een
Palestijnse guerrilla-actie. Uit protest te
gen het deportatiebevel hebben donder
dag alle Arabische burgemeesters van de
Westelijke Jordaanoever en de strook van
Gaza hun ontslag ingediend. Vandaag wil
len ze een hongerstaking beginnen bij het
Rode Kruis-gebouw in Gaza. Deze actie is
overigens door de autoriteiten verbóden.
De conferentie kon daar gisteren over
gaan praten nadat donderdag een beslis
sende doorbraak was bereikt, doordat de
guerrillaleiders van het Patriottisch Front
akkoord waren gegaan met de Britse
voorstellen om het gebied naar onafhan
kelijkheid te voeren.
De Britse voorzitter van de conferentie,
Lord Carrington, stelde gisteren voor, dat
er vanaf de dag waarop het bestand in
gaat tot aan de dag van de in Zimbabwe te
houden verkiezingen van beide zijden
geen grensoverschrijdende militaire acti
viteiten zullen plaatshebben. De guerrilla
strijders opereren vanuit bases in de
buurlanden Mozambique en Zambia.
Voor toezicht op de naleving van het be
stand zouden troepen uit Britse-Gemene-
bestlanden zorg moeten dragen. Austra
lië, Nieuw-Zeeland en Fidjie hebben reeds
contingenten toegezegd voor deze macht,
waarvan ook Britten deel zullen uitma
ken. Krachtens het Britse plan zou er een
commissie in de hoofdstad Salisbury moe
ten komen voor toezicht op de naleving
van het bestand. Deze zou moeten bestaan
uit een Britse militaire adviseur als voor
zitter en militaire vertegenwoordigers van
de Zimbabwese veiligheidstroepen en van
het Patriottisch Front.
Het Zimbabwese opperbevel liet giste
ren nog direct weten dat het wat zijn
troepen betreft - „gedisciplineerd als zij
PARIJS (UPI). De onttroondé dicta
tor Jean Bedel Bokassa, die eens omgere
kend zo een vijftig miljoen gulden uitgaf
om tot „keizer” van Centraal-Afrika te
worden gekroond, zegt blut te zijn.
„Ik heb geen cent meer over”, zo zegt hij
in een interview in het Franse dagblad
„Aurore” van gisteren. „Ik besta alleen
nog maar dankzij de goede gaven van de
president van Ivoorkust en heb alleen nog
maar mijn pensioen als voormalig kapi
tein van het Franse leger”, zo zei hij.
Bokassa, die diamanten ten geschenke
zou hebben gegeven aan de Franse presi
dent Giscard d’Estaing, bevindt zich sinds
25 september in ballingschap in Ivoorkust
nadat hij door middel van een door de
Fransen gesteunde staatsgreep was afge
zet naar aanleiding van zijn betrokken
heid bij het doden van scholieren.
steld dat een olieboycot praktisch onuit
voerbaar en bovendien politiek niet ef
fectief zou zijn.
Het beste waarop minister Van der
Klaauw mag hopen, zou zijn de instel
ling van een ambtelijke werkgroep, die
(zoals trouwens al eerder is gebeurd)
onderzoekt wie wat waarheen uitvoert,
in relatie met Zuid-Afrika. Die werk
groep zou ook nog eens kunnen rappor
teren over de mogelijkheden van een
olie-embargo. Maar, zo zegt men in Den
Haag, het antwoord is nu al duidelijk:
een EG-boycot, waar zelfs de meest radi
cale Afrikaanse landen niet om vragen,
is in de ogen van de EG-partners on
zinnig.
Het opperbevel van de strijdkrachten in
Bolivia maakte gistermiddag in een laat
ste communiqué bekend, dat Natusch nog
in functie is en dat „het Boliviaanse leger
en de president van de republiek wachten
op het resultaat van de gesprekken die
zjjn gehouden tussen de strijdkrachten,
het Boliviaanse Congres en de Arbeiders-
centrale, teneinde de nationale pacificatie
te consolideren”. De tegenspraak heeft
nogal wat verwarring gezaaid in politieke
kringen in Bolivia. Waarnemers in La Paz
wijzen erop dat de Boliviaanse Arbeiders-
centrale (COB) zich donderdag al offic'ieel
uit de besprekingen terugtrok.
Generaal Oscar Larrain, leider van de
delegatie die van het leger het mandaat
heeft gekregen in samenspraak met het
Congres een oplossing te vinden voor de
crisis, had gisternacht aangekondigd dat
met het neerleggen van hun functies door
kolonel Natusch en door de „constitutio
nele” president Walter Guevara, „alle
moeilijkheden zijn opgelost. Het woord is
nu aan het Congres”.
In de loop van gisteren echter kwamen
successievelijk de minister van Voorlich
ting, Gonzalo Riveros, en de particulier
secretaris van deze laatste, Daniel Sala
manca, de verklaring van generaal Lar
rain ontkennen. Beiden bevestigden dat
kolonel Natusch aan de macht bleef. Rive
ros voegde daaraan nog toe dat „het kabi
net van de president het resultaat van de
onderhandelingen afwacht die gaande
zijn tussen het nationale Congres en het
leger”. Dit werd later nog eens onder
streept door het communiqué van het
opperbevel.
Van zijn kant verklaarde president Wal
ter Guevara gisteren tijdens een perscon
ferentie dat ook hij in functie wenst te
blijven. Desondanks liet de voorzitter van
de Boliviaanse Senaat, Leonidas Sanchez,
weten dat de aankondiging over het aftre
den van Natusch „geldig” bleef. Natusch
zelf neemt niet deel aan de onderhandelin
gen en hij heeft niet publiekelijk ver
klaard dat hij het eens was met het ak
koord over zijn aftreden. Het presidentië
le paleis weigerde journalisten te woord te
staan.
Politieke waarnemers in Bolivia gelo
ven dat het jongste communiqué van het
opperbevel van de strijdkrachten bedoeld
is om een leemte in het leiderschap te
voorkomen, voordat een nieuwe president
is benoemd. Legereenheden versterkten
gistermorgen de wacht bij het presidentië
le paleis en het plein waaraan de gebou
wen van de regering en het Congres staan,
is hermetisch afgesloten.
Naar in La Paz verluidt zal het Congres
vandaag, later op de dag bijeenkomen om
de vorm van de nieuwe regering definitief
vast te stellen. Volgens Boliviaanse parle
mentsleden liggen er twee hoofdvoorstel
len. Het ene, dat door de strijdkrachten en
de rechtse parlementsleden wordt ge
steund, voorziet in een gezamenlijk be
wind van twee presidenten, een aangewe
zen door het Congres, de andere door de
militairen. Het tweede voorstel, dat door
het gros van de parlementariërs wordt
gesteund, wil dat mevrouw Gueiler be
noemd wordt tot staatshoofd, en dat zij
een gezamenlijk kabinet van militairen en
burgers voorzit.
zijn” - desnoods a la minute de uitvoering
van een bestand kan aanvangen. „Voor de
andere partij zou het misschien twee a
drie dagen kunnen vergen om de nodige
instructies doorgegeven te krijgen”, zo
werd daaraan toegevoegd.
Het leger van Salisbury is ongeveer
45.000 man sterk, de reservisten niet mee
gerekend, terwijl het front naar schatting
over zo’n 15.000 guerilleros kan be
schikken.
kelingssamenwerking maakt dit mogelijk
door de rente te verlagen die de landen
moeten betalen over door Nederland ver
strekte leningen.
Hiermee wordt tegemoet gekomen aan
een verplichting die in het kader van een
UNCTAD-besluit Nederland op zich had
genomen. Eerder werd aan Tanzania,
Soedan, Opper-Volta en Bangladesh 330
miljoen gulden aan rente kwijtge
scholden.
LA PAZ (AFP/Reuter/UPI). Het
opperbevel van de Boliviaanse strijd
krachten heeft gisteravond tegenge
sproken dat kolonel Alberto Natusch
als president is afgetreden. Eerder op
de dag was in de Boliviaanse hoofd
stad La Paz officieel bekendgemaakt
dat kolonel Natusch was teruggetre
den uit de functie die hij sinds de
staatsgreep van 1 november be
kleedde.
JAKARTA (AFP). Een ruzie tussen
twee dorpelingen in een Indonesisch
dorpje is uitgelopen in enorme vechtpar
tijen, waarbij twintig mensen zijn omge
komen en vijftig huizen zijn vernield. Dit
heeft het Indonesisch persbureau gisteren
gemeld.
De ruzie ontstond toen een van de dor
pelingen een ander zijn mening gaf over
zijn manier van onkruid wieden. De ander
nam dit niet en ging op de vuist. De twee
mannen behoorden tot twee verschillende
families die het ook vroeger al met elkaar
aan de stok hadden. De ruzie liep zo uit de
hand, dat een groot aantal dorpelingen op
de vlucht sloeg. Er moesten Indonesische
veiligheidstroepen aan te pas komen om
de rust weer te herstellen.
Inwoners van Zimbabwe bespreken rond een krantenverkoopstalletie in Salisbury de laatste ontwikkelingen op de Zimbabwe-conferentie in
Londen.
Volgens Waldheims vertegenwoordiger
Urquhart hebben zowel de Afrikaanse
frontlijnstaten Angola, Zambia, Botswa
na, Mozambique en Tanzania als de SWA
PO (doe door Sam Nujomo geleide Nami-
bische bevrijdingsbeweging) met het VN-
plan ingestemd.
Zuid-Afrika dat zich tot dusverre
nooit in principe gekant heeft tegen een
gedemilitariseerde zone heeft enige be
denkingen tegen het onderhavige plan
geuit. Zij zou met name van de VN willen
weten hoe zij kunnen garanderen dat
vreemde troepen uit de gedemilitariseer
de zone blijven. De leider van de Zuidafri
kaanse delegatie, staatssecretaris Four-
nie, zou de resultaten van de besprekin
gen eerst willen voorleggen aan de rege
ring in Pretoria.
De vertegenwoordigers van de „demo
cratische partijen” van Namibië, die pas
na aandrang van Zuid-Afrika door de VN
werden uitgenodigd, toonden zich over
het verloop van de besprekingen tevre
den. Een van hen, Andreas Shipanga die
leider is van de Democratische SWAPO
(een afsplitsing van de SWAPO) zei dat
men „op de goede weg is”.
J Maatregelen als
sjah naar ander
land vertrekt
