n
aardse autoriteit
bibliotheek
’n Ei hoort erbij
c
Voortdurende parallel
tussen hemelse en
wij
ontvingen
Prijzige facsimilés
Gutenberg Bijbel
Nieuw: de Meesrente-rekening
van Mees Hope
De Meesrente-rekening. Wij durven elke vergelijking aan.
Bank Mees Hope nv
Een combinatie van de beste spaarvormen.
W30/
f 4/0
Oplage beperkt tot 895 genummerde exemplaren
De doodshoofdvlinder ondanks monotonie spannend en aangrijpend
pttpost
Gebruik'm goed.
Vrije opname
Hoge rente
24
MAANDEN
OPZEG
TERMIJN
OF2°o.
Méér geld opnemen
21
19 7 9
KUNST
WOENSDAG 28
NOVEMBER
BMH
lijks vooraf vastgesteld. In november
bedraagt het 73/4%.
Een zeer hoge rente voor een spaar-
vorm waarbij zoveel mogelijk is.
De rente wordt éénmaal per jaar
bijgeschreven.
Van een Meesrente-rekening
kunt u elke maand vrijelijk tot
f3.000,- opnemen. En in de dure
decembermaand zelfs tot f6.000,-
uw ”13e maand”).
De inventieve bankiers van
Bank Mees Hope hebben een
nieuwe spaarvorm gecreëerd, die én
een hoge rente geeft, én veel moge
lijkheden biedt om over uw geld te
beschikken. Desnoods zonder
opzegtermijn.
De Meesrente-rekening biedt
u dus een combinatie van de beste
spaarvormen. Hoge rente en veel
mogelijkheden tot vrije opnamen.
Méér en’persoonlijker informatie
AANKOOP
BEDRAG
ONROEREND
GOED VRIJ OP
NEEMBAAR.
de hoofdfiguur, inzicht krijgt in die
haat-liefde verhouding.
De roman bestaat uit vijf
hoofdstukken die laten zien op
welke wijze een ongeveer
vijftigjarige leraar-Engels in zijn
herfstvakantie de dood van zijn
vader beleeft. In hoofdstuk 1het is
dan maandag, overlijdt zijn vader,
op vrijdag wordt hij, in Oegstgeest,
begraven. Iedere ochtend keert de
leraar, keert Paul, terug naar
Oegstgeest om tegen de avond
naar zijn vrijgezellenwoning aan de
rand van Amsterdamzuid te rijden.
Een saaie route - langs de RAI, de
Schipholtunnel, de snelweg richting
Leiden, afslag Oegstgeest, langs
het kerkhof, langs het kanaal, het
bruggetje over en het dorp in- en
saaie, monotone dagen die gevuld
worden met min of meer kifterige
gesprekken tussen broers en
zusters, met reeksen herinneringen
aan de in het sterfhuis opgebaarde
patriarch en vooral met prachtige,
vaak bijzonder trefzekere dialogen
tussen Paul en zijn jongere broer
Dolf.
Om deze monotonie te doorbreken
laat Wolkers Paul op
maandagochtend in dichte mist een
aanrijding krijgen. Hij komt hierdoor
niet alleen veel te laat bij zijn
ouderlijk huis, zijn vader blijkt
overleden te zijn, maar hij komt
daardoor ook in contact met Carla,
de bestuurster van de tegenligger.
Nog diezelfde maandagmiddag
bezoekt hij haar in het ziekenhuis,
een daad die hij iedere dag
herhaalt. Op vrijdagmiddag, na de
begrafenis, zet hij haar af bij het
huis van haar vriendin. Aanvankelijk
lijkt deze hele affaire tamelijk
overbodig. Wanneer je de
bezoekjes aan Carla weg zou laten,
zou het verhaal zelfs aan monotonie
winnen en daardoor zou de vorm
nog beter met de inhoud
overeenkomen. Als je echter beter
kijkt, merk je op dat ook dit contact,
en de afloop ervan, verwijst naar de
dood, naar ondergang, naar
afsterven en mislukking. Carla blijkt
dan te functioneren als een
aanspreekster, een noodlotsgodin.
Wolkers is een erkend meester in
het oproepen van een gesloten
wereldbeeld waarbinnen bijna alles
naar het centrale thema verwijst. De
doodshoofdvlinder wemelt letterlijk
van die associaties. De hardnekkige
mist waar de zon eerst op vrijdag
doorheen weet te breken, de
afstervende natuur, een
boomstronk waar Paul bij voorkeur
even op plaats neemt,
diepvrieskippen, doorgesneden
kikkers, bollen die in de vochtige
tuin stil liggen te verrotten, een den
die eigenlijk gerooid moet worden,
enz., enz. Het is deze suggestie van
een wereld waaruit geen
ontsnapping mogelijk is, die van de
roman, ondanks de gesignaleerde
monotonie, een spannend en
aangrijpend boek maakt waarin
alles een functie krijgt omdat het
uiteindelijk geen functie blijkt te
hebben.
Op vrijdagmiddag is Paul de
grootste verliezer. Hij is nauwelijks
in staat zijn emoties te uiten. Maar
omdat hij het is die de grafkrans
heeft besteld met de tekst: ’Ik ben
de wijnstok, gij zijt de ranken’,
omdat hij zichzelf vergelijkt met een
elvenbankje, een zwam die op dood
hout groeit, weten we eens te meer
dat ook hij zich verloren en in de
steek gelaten voelt.
Op pagina 70 staat onderstaande
alinea: „Zou je het aan iemand
kunnen zien als zijn vader pas dood
is, dacht hij. Een wankelende loop,
een vreemde frons bij de
wenkbrauwen. Daar loopt weer een
kersverse wees. Al zie je je vader
maar één keer per jaar, je hebt toch
het gevoel dat je niet meer gedekt
bent in de rug. De tocht door de
jungle in de ganzepas. Steeds wordt
er achter je iemand de duisternis in
gesleurd. Je weet het wanneer het
jouw beurt is.” Het is dit gevoel van
definitieve eenzaamheid dat
Wolkers voor zijn doen ingetogen
en daardoor juist bijzonder
overtuigend in zijn boek verwoord
heeft- WIM VOGEL.
Als u méér geld wilt opnemen,
dan kan dat ook. Maar dan moet u
wel een opzegtermijn in acht nemen
van 24 maanden. Indien u onmiddel
lijk over meer geld wilt beschikken,
dan wordt er 2% ingehouden over
het bedrag boven de vrije opname.
Het percentage wordt maande- Onroerend goed
Indien u als Meesrente-reke-
ninghouder geld nodig heeft voor de
aanschaf van onroerend goed, dan
kunt u het benodigde bedrag ook
vrijelijk van uw tegoed laten over
maken zonder opzegtermijn en zon
der boetebetahng.
Goeie hint van de
Sint: maak uw
adressen lijstje nu
compleet. Dus mèt
postcodes erbij.
Makkelijk als u
pakjes gaat
versturen.
Op diezelfde zaterdag koop ik De
doodshoofdvlinder van Jan
Wolkers. Al lezend word ik dat
weekend opnieuw uitvoerig ingelicht
over de emoties die door de dood
van een ouder loskomen. Als ik dan
ook nog denk aan De aansprekers
van Maarten ’t Hart en aan De
Nietsnut van Frans Kellendonk -
waarover ik u binnenkort hoop te
informeren - dan is het, lijkt mij,
meer dan gerechtvaardigd de vraag
te stellen waar die belangstelling
voor de vaders zo plotseling
vandaan komt. Het kan natuurlijk
allemaal best toeval zijn, zelfs
vaders gaan nu eenmaal dood,
maar toch houd ik er rekening mee
dat ons nu de emotionele rekening
gepresenteerd wordt voor het
afschaffen van God en autoriteit in
dejaren 1965 tot’75.
De parallel tussen de hemelse en
de aardse autoriteit is in het werk
van Jan Wolkers voortdurend
aanwezig. God is een hardvochtige,
vaak wrede calvinistische tiran, in
Terug naar Oegstgeest (1965)
vraagt de hoofdfiguur zich af: „Als
hij dood gaat wat moet er dan van
God worden." De
doodshoofdvlinder beantwoordt
deze vraag. Weliswaar heeft
Wolkers geprobeerd zijn nieuwe
roman als niet-autobiografisch te
presenteren, maar door de
beschrijving van de familie van de
hoofdfiguur, door de herinneringen
aan zijn oudste broer die overleden
is in de oorlog kijk je als lezer snel
door die poging heen. Als de vader
gestorven is, valt God definitief van
zijn voetstuk. De vader wordt niet
voor niets een gevallen god
genoemd, een ouwe beul die dood
is. Het knappe van de nieuwe
roman is echter dat hij niet het
karakter heeft gekregen van een
afrekening; dat soort proza kennen
we nu wel. De doodshoofdvlinder is
veel subtieler. Hoewel de
hoofdfiguur het nergens uitspreekt,
blijkt uit zijn doen én laten dat de
verhouding die hij met zijn vader
had -en heeft- een polaire en
daardoor een schrijnende is. Het
boeiende van Wolkers’ roman
schuilt hierin dat de lezer, beter dan
Als ik op zaterdagmorgen 17 november de radio aanzet, hoor ik de stem van
Joop Admiraal, acteur bij het Werktheater. Beheerst vertelt hij over het contact
dat hij met zijn vader had. Centraal in het gesprek staat de dood van zijn vader
en de wijze waarop zij samen naar het fatale uur toegeleefd hebben. Als hij
uitgesproken is, hoor ik onmiddellijk Lizzy Sara May. Ook in haar verhaal staat
een vader centraal; een vader zo als zij die beschreven heeft in haar twee
laatste boeken. Vervolgens leest iemand een indrukwekkende passage voor
uit Koot graaft zich autobio, een bundel verhalen die o.a. herinneringen
bevatten aan de onlangs overleden vader van Kees van Kooten.
Facsimilé
HOGERENTE
uidelijl
aangrij.'
oor het
I
Amsterdam, Herengracht 548, tel. 020 - 52791 11.
Biritenveldert, Assumburg 150, tel. 020 - 429860.
Haarlem, Houtplein 8,tel. 023 - 315950.
Utrecht, Janskerkhof 15, tel. 030 - 317824.
kunt u aan de balie van onze kan
toren ontvangen.
Daar kan men u desgewenst
ook informeren over de mogelijkheid
om giraal op de Meesrente-rekening
te storten vanaf uw giro- of bank
rekening.
VRIJE
OPNAME
f3.000,-
PER MAAND
(plus een 13e maand)
A- usKRa
JAN WOLKERS
i. Uitg
(ADVERTENTIE)
K-'' -
4
aby fa.,
n Joh
ïostrui
elevisit
ve Coi
loor Ga
loutinls
urgers’
ment»
luropes.
zan Pii
Uitga;
■rhalen
(Amstd
Dickens
Prisma
Hólland
lijke res-
van de
j in 1949
uitgave
De originele bijbel van Gutenberg bevat
de Latijnse tekst „(Vulgaat”) van de Bij
bel, volgens de vertaling van de Heilige
Hieronymus, door de Duitse meester-
drukker gedrukt met zelf gesneden losse
letters. Het boek is uitgegeven in twee
delen, die samen 1282 pagina’s tellen.
Het drukken van dit boek was voor die
tijd een buitengewoon kostbare onderne
ming en Gutenberg, die zijn bedrijfskapi
taal had moeten lenen, is er dan ook
failliet aan gegaan.
DE MEERN. Een aardig, zij het wat
prijzig Sinterklaascadeautje is de facsi-
milé-uitgave van het oudste met losse
letters gedrukte boek ter wereld: de Gu
tenberg Bijbel. Uitgeverij Het Spectrum,
die deze uitgave losweg tussen de Pris
ma- en Aula-deeltjes in haar nieuwe Boe
kengids vermeldt, vraagt voor dit boek in
zijn meest luxueuze uitvoering een be
drag van 18.395.
Gutenberg bracht zijn bijbel op de
markt in onvoltooide staat. De koper
moest de rode tekstgedeelten in hand
schrift laten invullen. Bovendien was het
de bedoeling dat hij zijn boek in handen
gaf van een „illuminator”, een schilder die
het boek voorzag van miniaturen en an
dersoortige boekverluchting. Ten slotte
moesten beide delen dan worden ge
bonden.
De band is vervaardigd van het fijnste
kalfsleer, dat met uitsluitend plantaardige
middelen is gelooid. Men heeft die band
voorzien van de authentieke stempels.
Doordat men het leer heeft gestempeld
toen het nog vochtig was, met hete stem
pels, is de afdruk van deze stempels iets
donkerder dan de rest van het leer. Bo
vendien is de grootste zorg besteed aan
het kostelijke koperbeslag.
Hier bedraagt de oplaag niet meer dan
tweehonderd exemplaren. Prijs: bij voor
intekening ƒ2750. Wie er een perkamen
ten band omheen wil, betaalt 760 méér.
HANS VAN STRATEN
Het is natuurlijk een boel geld, maar wie
zo’n boek koopt, bezit dan ook een topstuk
aan reproduktie-techniek.
>or Bef
Uitga?
ikroniek
;r redac-
rs. R. J
lishoeck
t
Gutenberg Bijbel (facsimilé uitgave). Uitge
verij Het Spectrum. Prijs, van 12.850,- tot
18.395,-. De Kroniek van het Kruisvaarder-
Koninkrijk-Jeruzalem. Uitgeverij Het Spec
trum. Prijs van 2750,- tot 3510,-.
mode
Couto.
Herman.,
door
i.
:en mei
Kuijpe:
rouwen
Jan Wolkers; De doodshoofdvlinder.
Amsterdam, 1979. Uitgeverij De bezige bij.
Prijs: 20.-
>rigade”,
ustraties
iuw ’80",
n recep-
passant
15,75).
r”, fan»
Uitgavt
staan en
?mde el-
■Ie. Uitg.
2 he to
lijdend
aan ai
luctioni,
ische en
Ie eeuw,
Uitgave
i van 1
17,90).
door Re-
ialaman-
L.
nt er a
loot Ai
e Ambt
et Derde.
Dit stan-
delen, is.
ken van
■n wordt
-schiede
jdsdocu
i behou-
.gegeven
50.
sgestel".
;r Made-
Sijthofl
INGER
r James
lijk. Uit-
iep: Am.
uitenant
p huize.
llektron,
p, John-
ertiende
>er deel
De facsimilé-uitgave, die in 1977 is ver
schenen bij Idion Verlag in München, is
gebaseerd op het mooist geïllustreerde
exemplaar, dat zich in Berlijn bevindt,
terwijl men het bovendien heeft laten bin
den in een replica van de mooist bewaard
gebleven band, de zogeheten Fulda-band.
Door deze combinatie van eigenschappen
is de nu uitgebrachte bijbel mooier dan
een van de 22 oorspronkelijke exempla
ren: het is met recht een droomboek.
Behalve de duurste uitvoering in imita-
tie-Fulda-band, zijn er ook goedkopere
uitvoeringen, namelijk in leer en cassette
voor 12.850 en in houtdek voor 13.500.
voornovember 1979’
„De wereld volgens Garp”, roman door
John Irving, vertaald door C. A. C. van
den Broek, uitgave Agathon 39,50).
„Alexander, de vergeten kroonprins”
door Fred. J. Lammers, uitgave Hollandia
39,50).
„Heer Gawein en de groene ridder”,
van een onbekende dichter rond 1375, in
een Nederlandse vertaling van en tevens
van nabeschouwingen voorzien door Erik
Hertog, Guido Latre en Ludo Timmer
man, uitgave Het Spectrum in de serie
Prisma Klassieken (gebonden 29,50;
pocketuitvoering 9,90).
„Miau” door Benito Pérez Galdós in
een vertaling van Roelof G. Groeneboer,
uitgave Het Spectrum in de reeks Prisma
Klassieken (gebonden 32,50; pocketuit
voering 12,50).
„Sporen aan de hemel”, kroniek van
een luchtoorlog, eerste deel: januari-sep-
tember 1943, door Ab A. Jansen, uitgave
Hollandia 32,50; deel 2 en 3 verschijnen
respectievelijk in het voor- en najaar van
1980).
„Met lege handen”, een hongertocht in
februari 1945, door H. J. Oolbekkink, uit
gave Tiebosch 19,50; heruitgave).
„Verdwenen in het niets”, thriller door
George E. Simpson en Neal R. Burger,
uitgave Tiebosch 24,50).
„Reinaert de Vos”, de middeleeuwse
satire door Ernst van Altena hertaald en
met tekeningen van Bert Bouman geïllus
treerd, uitgave Ploegsma 24,90).
In de serie Amstel-klassieken van uit
geverij L. J. Veen zijn weer twee nieuwe
uitgaven verschenen. De titels zijn: „Op
standing” van Leo Tolstoj 21) en „De
graaf van Monte-Cristo” van Alexandre
Dumas 23,50).
„Een snoer bloedkoralen” door Olaf J.
de Landell. Dit boek bevat een collectie
verhalen die reeds eerder in tijdschriften
werden gepubliceerd en door de auteur
voor de radio werden voorgelezen. De
uitgave werd verzorgd door De Kern in
Bussum en kost 24,90.
„Tegenspeler tijd”, een keuze uit de
gedichten van Ellen Warmond, uitgave
Em. Querido 27,50).
„Het weerlicht op de kimmen”, een
keuze uit de gedichten van Gerrit Achter
berg, samengesteld door J. C. Achterberg-
van Baak, uitgave Em. Querido 23,90).
„Querido in Amerika”, anekdotes en
fantasieën van eenenzeventig schrijvers
en tekenaars, verschenen als 32ste jaar
boek van Querido 19,90).
„Vruchten van de pijnboom”, zeven
tien levensverhalen bijeengebracht door
Renée Daems en Paul Staes, uitgave De
Nederlandsche Boekhandel 28,90).
„De koningsdochter van Elfenland”,
sprookjesroman door Lord Dunsany, ver
taald door Max Schuchart, uitgave Sirius
en Siderius 17,50).
„De drie jonkvrouwen”, drie vertellin
gen uit de legendarische tijden van koning
Arthur en zijn hof, door Vera Chapman,
uitgave Het Spectrum 25).
„Arthur, koning voor eens en altijd”
gevolgd door het boek „Merlijn” door
Terence H. White ingeleid door Daan van
der Vat, uitgave Het Spectrum 34,50).
„Vijf romans van Carry van Bruggen”,
waarin opgenomen „De .verlatene”, „He-
leen”, „Een coquette vrouw”, „Het huisje
aan de sloot” en „Eva”. Dit boek werd
uitgegeven door Em. Querido en kost 49.
„Een dag uit het leven van de reuzen
koeskoes”, een nieuwe bundel van Karei
van het Reve, uitgave G. A. van Oorschot
21,90).
„Zachter kijken onder de huid”, ge
dichten van Loes Nobel, uitgave De Beuk
12,50)’
Het reproduktie-drukwerk heeft men
toevertrouwd aan de Lichtdruck AG in
Zürich, voor het papier heeft men (o stre
ling van de nationale trots!) de keus be
paald op het zogenaamde Ossekop van de
Nederlandse fabriek Van Gelder Zonen.
Dit papier vertoont, net als het papier dat
Gutenberg zelf gebruikte, in het water
merk een ossekop. Dertien keer is dit
papier onder de pers geweest om alle
kleurennuances te kunnen bereiken,
waarvan vier keer om het goud in de
illustraties aan te brengen.
De oplaag is beperkt: niet meer dan 895
genummerde exemplaren. Van 11 tot 14
december komt een vertegenwoordigster
van Idion Verlag naar Nederland om en
kele presentaties van de uitgave te verzor
gen. Wie belangstelling heeft, kan zich
melden bij zijn boekhandelaar.
Het Spectrum brengt nog een kostbare
uitgave van de Idion Verlag in Nederland:
De Kroniek van het Kruisvaarder-Ko-
ninkrijk-Jeruzalem, het kostbaarste en
waardevolste handschrift uit Europa. Een
schitterend verlucht handschrift uit de
tijd van Philips de Goede (ca. 1450).
ande
ran eei
J. Ab
Wat is de Gutenberg Bijbel? Het is de
bijbel die Johannes Gutenberg kort na
1450 in Mainz van zijn pers liet lopen. Er
zijn op de wereld niet meer dan 22 comple
te exemplaren bekend. De waarde van
zo’n exemplaar, de absolute topper uit de
wereld van het antiquarische boek, gaat
momenteel de vijftien miljoen ver te
boven.
Dagelijkse renteberekening wordt toegepast.
bund
gepub;
90).
■erhalei
Querid
i anden
Uitga?
begei..,,
>eth Kü
slijk-zie
Ambt
(ADVERTENTIES)
ÏI
7 Z.
•Kr fngorno™<t»bal
bar wan brrawmr n, Sirmraaw Ow 2 rM
ar. Sa *4" gt* *v«a -
rmdar rnm<d»pn.bl<bOiO<r>>’Cnbar BZ
frfrb.rba r r, t»<0' >v«r bw baaartm w
bartrrnbr', bw wrfpbrM'gr tm mahrr hr/ AvlujAz*
arbibatmar-anforC-rhbarbatfuloraa
raiprah t-irrrtaprorrjrouuhrbnrr',i 'XVTTjJ
bar farr ,njrt mtr l>. Ir bar
