■■■Mi
Tichonov benoemd in Politbureau
Eerste reactie Franse president
Giscard ontkent
diamantencadeau
Vanavond betoging in Madrid
Hoe schrap zet Maggie zich in Dublin?
achtergrond]
Weer processen om
abortus in Spanje
Nog honderden
rebellen in
Grote Moskee
Belgrado: minder
geld voor leger
Turk zou paus
willen doden
Denemarken wil
uitstel NAVO-
modernisering
Deining om staking
1
J
Ss
Succes
Toeval
Vera Baresova
*4
3
BINNEN- EN BUITENLAND
19 7 9
WOENSDAG 28
NOVEMBER
rzoek
iname
agen
king ■-
egrale
is een
Het L-
eiden,
en be-
ig van
kerbe-
verleg
ipatie
nse ge
ota ge
;ie. De
DA en
je in de
ancipa-
hg aan,
selina.-
‘nking
door Nico Scheepmaker
Daling
nkje
gen neemt.
nzake dat de eerste vice-premier van
naan-
(Van onze redactie buitenland)
MOSKOU. De Russische
president en partijleider
Brezjnjev heeft gisteren, aan
de vooravond van de drie
daagse zitting van de Opperste
Sovjet (het Russische parle
ment) die vandaag in Moskou
begint, een somber beeld ge
schetst van de Russische eco-
nomie en met name van de
graanoogst. In Moskou is
voorts officieel meegedeeld,
ucil uc eerste vice-yrenner vail
de Sovjet-Unie, de 74-jarige
e dis- Nikolai Tichonov, gekozen is
tot lid van het Politbureau, de
instantie die in de Sovjet-Unie
in feite het beleid uitstippelt
en de belangrijkste beslissin-
tnjfël
De benoeming van Tichonov kan bete-
olthofl
Veder
’d eer
waar,
■n vat
tomen
loevee
>ed dit
en vat
stellet
tsenor
kwes
schenen en vermoedelijk ziek is.
Brezjnjev maakte gisteren op een zitting
van het centraal comité van de Russische
communistische partij bekend, dat de
Sovjet-Unie dit jaar slechts 179 miljoen
ton graan heeft geoogst, een kwart minder
dan de recordoogst van 237 miljoen ton
vorig jaar. De graanoogst loopt dit jaar
„zeer moeilijk”, aldus de Russische leider,
die dit weet aan „de grillen van het weer”.
Westerse waarnemers wijzen erop, dat
de graanoogst die dit jaar in de Sovjet-
Unie is binnengehaald, de slechtste is
sinds 1975, toen slechts 140 miljoen ton
van de velden werd gehaald en een beroep
moest worden gedaan op de Amerikaanse
graanmarkt. Naar verwachting zal dat
ook dit jaar het geval zijn.
In zjjn rede zei Brezjnjev verder, dat
ondanks de grote injecties van kapitaal en
mankracht, de Russische economie niet
de verwachte resultaten zal boeken. In de
jaren tachtig (wanneer veel westerse des-
Londen streeft nu naar een „globaal
evenwicht” in de Engelse bijdrage tot
de EG-begroting. Met andere woorden:
willen de rijkere EG-lidstaten Ier
land en Italië dus niet meegerekend
de Britse financiële last voor 1980 (en
Het probleem is al een dik jaar on
derwerp van EG-overleg. Bij het opma
ken van de financiële lusten en lasten
van het lidmaatschap van de Europese
Gemeenschap komt Groot-Brittannië
er bekaaid af. De Britten hebben uitge
rekend dat ze in 1980 minstens 4,4
miljard gulden meer aan de Brusselse
EG-kas afdragen dan ze via diezelfde
bron ontvangen. Dat is politiek onver
dedigbaar, vindt mevrouw Thatcher.
Tenslotte is Groot-Brittannië, na Ier
land en Italië, het armste land in de
EG, zoals herhaaldelijk met tal van
cijfers en stakingen wordt aangetoond.
zonder dat verder bewezen hoeft te zijn
dat de beschuldiging op werkelijke feiten
berust.
Giscard verklaarde nooit een beroep op
deze wet te hebben gedaan, in tegenstel
ling tot president De Gaulle die 118 keer
de wet toepaste en Pompidou die er 17
keer gebruik van maakte. ,Men moet de
laaghartige zaken aan hun eigen vergif
laten sterven”, aldus Giscard.
Maandenlang hebben Hans Otjes en
Vera Baresova gerepeteerd en zij zullen
nog maandenlang blijven bijslijpen tot ze
het tijdstip van de officiële première (ver
moedelijk 1 maart) aangebroken achten.
Op 14 november heb ik, in de Blauwe Zaal
in de Utrechtse Stadsschouwburg, een
soort „tussen-try-out” gezien, waar Hans
Otjes voor het eerst met publiek speelde.
Hij deed het (toen al!) uitstekend, heel
getrouw aan Gogoljs tekst in de vertaling
van Aleida G. Schot, maar met een onver
wachte lichtvoetigheid die herinnerde aan
Vera’s regie van Witte nachten.
Er werd veel gelachen door het publiek
(de zaal zat bijna vol), en er was na afloop
een staand, langdurig en warm applaus.
Ik meld dat, omdat Hans Otjes tot op dat
moment niet wist of het publiek hem ook
in zo’n serieuze,, „klassieke” opvoering
zou accepteren (de vergelijking met John
ny Kraaykamp als King Lear dringt zich
onweerstaanbaar op). Vera Baresova kan
wel maanden lang roepen: „Je kan het, je
moet het, je doet het!”, maar uiteindelijk
is het toch het publiek dat de doorslag
geeft. Het publiek zei duidelijk: doorgaan!
Dat geeft dus hoop voor de toekomst,
want tot nu toe hebben Hans Otjes, Vera
Baresova, decorontwerper Jaap Binnerts,
componist Michael de Roo en belichtster
Soe Landa op de bonnefooi en met ge
leend geld gewerkt, in de overtuiging dat
Hans Otjes het inderdaad zou „maken”.
Geen gesubsidieerd toneel dus, maar ge
sublimeerd toneel...
PPR
vijzing
afge-
ïhelde
moest
iet ge-
1 zon-
kende
elating
zij aan
ent dat
ing het
tussen
egering
ijze te-
Surina-
iftelijke
van de
s land,
>m pro-
kkeling
en Wa
meege
ligt de
iwijzea
aandet
twoord
van de
genvet-
jziging
lister.
•en stil-
ster van
jorzitter
Sociale
ie.
kenen dat hij te zijner tijd de opvolger
wordt van premier Alexej Kosigin, die al
geruime tijd niet in het openbaar is ver-
Voor die eerste try-out op 13 november
heeft Hans Otjes een brief aan Henk van
Ulsen geschreven, die Dagboek van een
gek, maar dan in een Franse toneelbewer
king in de vertaling van Frank Onnen met
muziek van Georges Delerue en onder
regie van Kees van lersel, op 15 mei 1965
voor het eerst in Nederland speelde. Als
jongere acteur (hij is 32) tegenover de
oudere collega heeft Otjes Van Ulsen uit
genodigd voor de try-out in de Blauwe
Zaal, waar Van Ulsen een of twee dagen
later een voorstelling zou geven van zijn
Gerard Reve-programma.
Hans Otjes hoorde daar verder niets op,
maar Vera Baresova werd later opgebeld
door Van Ulsen, die haar vertelde dat
(samenloop van omstandigheden!) hij er
al een tijdje over peinsde het Dagboek
weer op zijn repertoire te nemen en dat hij
daarbij zelfs aan haar, Vera Baresova,
gedacht had voor de regie. Hij had Witte
nachten gezien en wou nu een minder
naturalistische „gek” op de planken zet
ten. Daar zaten toch al gauw 180 voorstel
lingen aan vast en hij vreesde dat er dan
weinig ruimte meer overbleef voor Hans
Otjes.
Later liet hij de boodschappendienst
aan Vera Baresova berichten dat het om
80 voorstellingen en een tv-Azoorstelling
ging. Vera gaat intussen rustig door met
Hans Otjes, ervan overtuigd dat hij een
eventuele „confrontatie” met Henk van
Ulsens Dagboek van een gek niet hoeft te
duchten.
Ikzelf zou de mogelijkheid tot vergelij
king zelfs toejuichen. Ik herinner me nog
goed hoe boeiend het was dat je de Willy
Loman van Johan Fiolet in Dood van een
handelsreiziger in dezelfde tijd kon verge
lijken met de Willy Loman van John Go-
bau. En ik durf er mijn mantel wel om te
verwedden dat Gogolj zelf, die Dagboek
van een krankzinnige 145 jaar geleden
schreef, de voorkeur zou hebben gegeven
aan Vera Baresova’s visie op en Hans
Otjes’ uitbeelding van ons aller Aksenti
Ivanovitsj Poprisjtsjin...
last met 1,4 miljard gulden kunnen
betekenen. Maar, zegt mevrouw That
cher, „een halve koek is niet genoeg”.
Tegenover de erkenning van het
Britse begrotingsprobleem als „reëel
en politiek” door de benelux staat de
vierkante afwijzing door Frankrijk. De
Franse president Giscard houdt vast
aan de bestaande regels in de gemeen
schap en denkt daarbij tevens aan de
Britse Noordzee-olie die het Verenigd
Koninkrijk er in de komende jaren
economisch een stuk bovenop zal hel
pen. Ook in Bonn heerst de mening dat
Maggie Thatcher niet zo hoog van de
toren moet blazen sinds de Britten de
OPEC in juni te snel afwaren met het
verhogen van de olieprijzen.
De grote financiële last die voor Lon
den uit het EG-lidmaatschap voort
vloeit, is een gevolg van het feit dat het
Verenigd Konikrijk in verhouding tot
de andere EG-landen weinig van de
Europese Gemeenschap profiteert. Als
grote importeur van voedsel is Groot
Brittannië een nettobetaler aan het ge
meenschappelijk landbouwbeleid, dat
alle andere EG-landen in meer of min
dere mate financiëel ten goede komt.
En de landbouw slokt in de EG ruim 70
procent van alle kostën op. Van alle
andere EG-politiek is eigenlijk alleen
het regionaal beleid voor Londen fi
nancieel interessant.
BELGRADO (AFP). De Joegoslavi
sche defensiebegroting wordt in het ko
mende jaar verminderd van 6,17 procent
tot 5,87 procent van het bruto nationaal
inkomen. Het vrijgekomen geld zal wor
den gebruikt voor opbouw van de natio
nale economie.
Dit is bekendgemaakt door de Joego
slavische minister Ljubicic van Defensie.
Hij legde er de nadruk op dat zijn land wel
genoodzaakt zal zijn het militaire poten
tieel te versterken „opdat niemand zal
willen profiteren van een geschikt mo
ment om de Joegoslavische integriteit aan
te tasten”.
ANKARA (AFP/DPA/ANP). De Turk
se terrorist Mehmed Ali Agca, die niet
lang geleden de hoofdredacteur van het
Turkse dagblad Milliyet vermoordde^
heeft aangekondigd paus Johannes-Pau
lus II te zullen doden indien hij zijn reis
naar Turkije niet afzegt.
De waarschuwing wordt gedaan in een
brief aan het dagblad Milliyet, welke brief
volgens de redacteuren echt is. De terro
rist ontsnapte zondag uit de militaire ge
vangenis in Istanboel. De Turkse regering
heeft de veiligheidsmaatregelen rond het
pauselijk bezoek verhoogd.
Vanmorgen om acht uur is de paus naar
Turkije vertrokken. Hij zal ontmoetingen
hebben leiders van de orthodox-christelij-
ke gemeenschappen in Istanboel en Anka
ra. Hoofdonderdeel vormt de ontmoeting
met de oecumenisch gezinde patriarch
van Istanboel, Dimitrios I,
Deze ontmoeting wordt gezien als start
punt voor een dialoog die wellicht de
laatste hindernissen voor een hereniging
van de Grieks-orthodoxe kerk met de
rooms-katholieke kan overwinnen.
kundigen een terugval in de Russische
olieproduktie voorspellen), zal het totale
Russische energiebeleid moeten worden
heroverwogen en de balans van het ener
gieverbruik radicaal moeten worden ge
wijzigd, aldus Brezjnjev.
Zo zal moeten worden bespaard op het
oliegebruik voor verwarmingsdoeleinden,,
en zal het gebruik van gas en kolen als
energiebron moeten worden opgevoerd.
Ook het gebruik van kernenergie zal moe
ten toenemen, aldus Brezjnjev. De econo
mische groei van dit jaar loopt al ver
heid De linkse oppositiepartijen in Spanje
Ier Ter-
evraagd
e in de
d. D’66
en over
om ge-
uderen.
daarin
zijn voor toelating van abortus, terwijl de
regeringspartij UCD en alle groeperingen
-- rechts daarvan, fel tegenstander van vrije
abortus zijn. De Spaanse kerk veroordeelt
abortus in alle toonaarden.
Vorige maand, tijdens het abortuspro
ces in Noord-Spanje, publiceerden enige
honderden bekende Spaansen een mani
fest waarin zij verklaarden abortus te
hebben ondergaan. Hierop kwam eenzelf
de publicatie van ruim duizend Spaanse
(Van onze redactie buitenland)
MADRID. Dertien vrouwen komen vandaag en morgen voor de rechter in
de Spaanse hoofdstad Madrid, beschuldigd van abortus. De processen
worden gehouden nauwelijks een maand nadat hevige protesten leidden tot
verdaging van een abortusproces in het noorden van Spanje.
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. De Franse president Giscard d’Estaing heeft nadrukkelijk
ontkend dat hij ooit diamanten heeft ontvangen van de afgezette keizer
Bokassa van de Centraalafrikaanse Republiek. Giscard ging met deze ontken
ning gisteravond voor de Franse televisie voor het eerst in op publikaties in
het satirische weekblad Le Canard Enchainé.
Ook voor vanavond hebben voorstan
ders van vrije abortus demonstraties aan-
gekondigd. Een van de advocaten van de
beklaagden, Christina Alberdi, zei dat
„het recht van vrouwen om zelf te beslis
sen of zij moeder willen worden of niet”
kernthema van de verdediging zal zijn.
De openbare aanklager heeft vijftien
jaar geëist tegen de vrouw die de abortus
sen uitvoerde. Tegen een van de beklaag
den, die van plan was zich te laten aborte
ren maar hier vanaf zag, eist de aanklager
drie maanden gevangenisstraf. De meeste
verdachten beroepen zich erop, dat zij
geen voorbehoedmiddelen krijgen van de
ziekenfondsen en te arm zijn om nog meer
kinderen te krijgen.
(Van onze redactie buitenland)
KOPENHAGEN. De regering van De
nemarken wil dat de NAVO een half jaar
wacht met het besluit de NAVO-kemwa-
pens in West-Europa te moderniseren. In
die periode moet met de Sovjet-Unie wor
den onderhandeld over vermindering van
het aantal kernwapens, zo heeft de Deen
se minister Olesen van Buitenlandse Za
ken gisteren meegedeeld.
Hij legde een verklaring af na een lang
durig debat in het Deense parlement. Met
deze opstelling kiest het Deense kabinet
voor een éigen weg. Het parlement staat in
deze kwestie niet in overgrote meerder
heid achter het kabinet.
Volgens minister Olesen kunnen de
Russen hun goede bedoelingen met be
trekking tot vermindering van het aantal
kernwapens laten blijken door in het ko
mende half jaar geen SS-20-raketten op
West-Europa te richten.
Uitstel van de NAVO-bewapeningsplan-
nen legt de verantwoordelijkheid voor een
verder opschroeven van de bewapening
bij Moskou, aldus minister Olesen. Dene
marken heeft overigens geen kernwapens
op zijn grondgebied staan.
iar wer-
itheker.
ode vo-
bedrag
it blijkt
Bureau
e kwar-
atheken
jaar.
ansen
partij
ereni-
Het blad had gemeld dat de president
van Bokassa diamanten ter waarde van
ongeveer een half miljoen had ontvangen.
Omdat een reactie van Giscard uitbleef
bestond het vermoeden dat de publikatie
op waarheid berustte.
In een discussie met journalisten herin
nerde Giscard aan het bestaan van een
wet uit 1881 die een president van de
republiek het recht geeft iedereen te ver
volgen die hem in zjjn eer en goede naam
aantast. Giscard voegde eraan toe dat op
deze vervolging een veroordeling volgt
(Van onze redacteur in België
Jan Gerritsen)
„Maggie graaft zich in, Maggie
zet zich schrap, Maggie slaat met
geharnaste vuist op tafel.” Al we
kenlang, dag in dag uit, schrijven
de Britse dagbladen in ronkende
bewoordingen over de ferme vast
beradenheid van Margaret („Mag
gie’* voor krantelezers) Thatcher,
eerste minister van het Verenigd
Koninkrijk. Morgen en vrijdag, op
het topberaad van de regeringslei
ders van de Europese Negen in
Dublin, moet het dan gebeuren:
het onrecht de Britten aangedaan,
zal door de EG-partners moeten
worden goedgemaakt.
„Nederland heeft mij een paspoort ge
geven, ik zal Nederland een acteur
geven”.
Gevleugelde woorden van Vera Bareso
va, actrice, die in 1968 met haar man Stan
Bares, acteur, uit Praag naar Amsterdam
vluchtte. Acteren doen ze niet meer, maar
Vera regisseert hier wel, met als grootste
succes Dostojevski’s Witte nachten, waar
voor Christine Ewert en Carol Linssen de
Theo d’Or en de Louis d’Or als beste
actrice en acteur van het jaar kregen
toegekend.
De acteur die zij ons wil schenken is
Hans Otjes. Toegegeven: hij was al acteur,
althans: hij gaf tien jaar cabaretvoorstel
lingen en werd bij de kinderen populair
door zijn optreden in de tv-programma’s
Bibelebons en Hollebolleboom. Laatste
lijk hebt u hem kunnen zien als oom agent
in de musical Hé, kijk mij nou.
Vera Baresova, die hem in zijn eigen
theatervoorstelling had zien optreden,
was er echter van overtuigd dat hij, met
zijn tragikomische en mimische talent,
méér kon. „Jij moet een echte acteur
worden”, zei ze. „En ik zal je dat maken”.
Ze stelde hem voor het Dagboek van een
krankzinnige van Gogolj te doen. Niet
niks dus. Om drie redenen. 1. Het is een
lange solo, met veel wisselende gemoeds
stemmingen, waarbij de acteur maar één
misstap hoeft te maken op het smalle
ezelspaadje tussen gekte en niet-gekte, om
reddeloos in de afgrond te storten. 2. Dag
boek van een krankzinnige is een proza
stuk, wel geschikt maar niet bedoeld voor
toneel, waardoor het veel techniek vereist
om de tekst nagenoeg onbewerkt over het
voetlicht te brengen. 3. Dagboek van een
gek heeft in Nederland al een bepaalde
naam en faam door Henk van Ulsen.
mannen, onder wie vooraanstaande politi
ci en acteurs, waarin werd verklaard dat
zij medewerking aan abortus hadden ver
leend. Een onderzoek van het Spaanse
hooggerechtshof heeft uitgewezen, dat
jaarlijks ruim driehonderdduizend
Spaanse vrouwen zich laten aborteren, de
meesten in het buitenland.
Dat is althans de verwachting die er
bij het Britse publiek is ingehamerd.
Of mevrouw Thatcher, al haar flinke
verklaringen ten spijt, in de Ierse
hoofdstad zegevierend uit het confe-
rentiestrijdperk zal treden, mag ern
stig worden betwijfeld. Geen enkel van
de andere lidstaten van de Europese
Gemeenschap heeft tot nu toe bereid
heid getoond Maggie en haar regering
ook maar halverwege tegemoet te ko
men de Britse eisen zijn, niet voor
het eerst, daarvoor te extreem.
Brezjnjev somber over
Russische economie
rnise-
ran in
ianke-
zitten - - -
1 een;
daarna) ovememen. Het is duidelijk
dat die andere landen, bij wie het geld
evenmin op de rug groeit, daar weinig
voor voelen. Elke 270 miljoen gulden
die de Britten minder zouden betalen,
betekent bijvoorbeeld voor minister
Frans Andriessen (Financiën) een ex
tra uitgave van 25 miljoen.
Er is een tweede reden voor terug
houdendheid bij Londens Europese
partners. Wat mevrouw Thatcher eist,
komt eigenlijk neer op een herziening
van de voorwaarden voor het Britse
lidmaatschap van de EG. Zo’n herzie
ning heeft echter al eens plaatsgehad:
in 1975 bekroonde de Labour-premier
Harold Wilson, ook in Dublin, de fa
meuze „heronderhandelingen” over
het Britse EG-lidmaatschap. Destijds
werd een „financieel mechanisme” in
het leven geroepen dat in werking zou
treden als een lidstaat in economische
moeilijkheden zou komen.
Het financieel mechanisme dat Wil
son uit het vuur sleepte, was de zege
praal in een Pyrrus-overwinning: er
waren zoveel beperkende voorwaar
den aan verbonden dat het nog nooit in
werking is getreden. De Benelux-lan-
den en de Europese Commissie, het
„dagelijks EG-bestuur”, willen nu mee
werken aan een aanpassing van het
mechanisme. Dat zou maximaal een
verlichting van de Engelse financiële
(Van onze redactie buitenland)
DJEDDAH. In de kelders van de
Grote Moskee in Mekka bevinden zich nog
tweehonderd rebellen, en niet „een hand
jevol” bezetters zoals de autoriteiten van
Saoedi-Arabië beweren. Dit is vernomen
uit zeer betrouwbare bron in de Saoedi-
sche stad Djeddah.
Volgens deze bron zijn de rebellen goed
bewapend en hebben ze de beschikking
over veel munitie en levensmiddelen die
zij al dagen voor de overval naar de kel
ders van de moskee hebben gebracht. In
de eerste week van de bezetting heeft de
nationale garde van Saoedi-Arabië vol
gens deze bron 300 rebellen gedood of
gevangen genomen. Dat betekent, dat de
bezetting vorige week is uitgevoerd door
500 man.
Volgens Saoedische persberichten zou
den de bezetters nog enkele gegijzelden in
hun macht hebben. Alle uitgangen van de
moskee, ook die van de ondergrondse
gewelven, worden door Saoedische troe
pen bewaakt. De officiële zijde is in Saoe
di-Arabië meegedeeld, dat de soldaten op
dracht hebben gekregen voorlopig geen
geweld te gebruiken tegen „het kleine
aantal bezetters” dat zich nog in de Mos
kee bevindt. De regering wil de gewapen
de bezetters levend in handen krijgen en
hoopt dat zij zich tenslotte zullen
overgeven.
achter op wat is gepland. De Russische
leider liet doorschemeren dat de economi
sche doelstellingen voor volgend jaar zul
len moeten worden verlaagd. De indu
striële produktie groeide afgelopen jaar
niet met 5,7 procent, zoals werd verwacht,
maar met 3,5 procent, en ook de groei van
de olieproduktie viel tegen.
Felle kritiek leverde Brezjnjev op de
Russische spoorwegen en op de ijzer- en
staalindustrie. Ook de bouwsector moest
het ongelden, omdat daar in een aantal
gevallen half voltooide projecten werden
achtergelaten.
Het centraal comité van de partij keur
de gisteren het economische plan en de
begroting voor volgend jaar goed. Deze
stukken worden vandaag voorgelegd aan
de Opperste Sovjet.
De gisteren in het Politbureau gekozen
Tichonov is specialist op het gebied van
de zware industrie. Hij is sinds lang een
van de naaste medewerkers van Brezjn
jev. Sinds 1976 is Tichonov vice-premier.
Daarvoor heeft hij verschillende andere
hoge posten bekleed. Het centraal comité
heeft gisteren de 49-jarige landbouwspeci-
alist van de partij, Michail Gorbatsjov, tot
kandidaat-lid van het Politbureau
benoemd.
Voor het eerst sinds de al vijf weken durende staking van het technisch personeel van het Charing Cross-ziekenhuis in Londen, mocht
gisteren de lege olietank van het ziekenhuis worden gevuld. Veel hielfo dat niet, want de nieuwe voorraad was al na negen uur weer op.
Sinds het begin van de staking, heeft het ziekenhuis geen patiënten meer kunnen opnemen. Bovendien moest een aantal zieken naar
andere ziekenhuizen worden overgebracht. Op de foto kijken verpleegsters toe hoe de olietank wordt gevuld. De staking heeft in
Engeland voor veel deining gezorgd.
