MIJNEN IN DE NETTEN
Veertig jaar precisiewerk
Hecht ensemblewerk
bij Jan van Dommelen
PTT’er viert
veertigjarig
jubileum
Ï'ÏS^’
wat vertel je me nou?
juwelier
Strego
’’De zenuwen”
voor
dat examen?
OVER IJMUIDEN GESPROKEN
9
De Jantjes-IP
15
35
Noordersluis
Exodus
De Jantjes-2P
I Aanzet tot gouden jubileumviering Ger Tarbernal
strego
Dokter Veldman
5
l
8
IJMOND
19 7 9
WOENSDAG
2 8
NOVEMBER
J
I
haarlem
I
UW VERTROUWEN WAARD
door Jan
van Baarsel 4.
Lange Nieuwstraat 10
IJMUIDEN
16 Strego-zaken
f
H
een der
jjmuiden
ÏS
de heer G. Visser te IJmuiden: „Na de
JOKE DIEBEN-FRERICHS
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
Zo zette Henk Vening sr. een geloof
waardige inrichtingsdirecteur en Agnes
Langeler een menselijke verpleegster op
de planken, waarbij zij op knappe wijze
gestalte gaven aan het bij de medische
staf langzaam maar zeker groeiende be
sef, dat er met mevrouw Savage (in tegen
stelling tot haar familieleden) niets loos is.
Wat die familieleden betreft: de typerin
gen van de onbenullige rechter Samuel,
de mislukte politicus Titus en de inhalige
Lily Belle waren bij respectievelijk Ruud
Tierolf, Frans Dortmundt en Rachel Tie-
rolf in prima handen. Voor Frans Dort-
Zoals gezegd wist Ger Tabemal alle
facetten van haar moeilijke rol voortreffe
lijk uit te beelden. Goed tegenspel kreeg
ze van de mede-bewoners van de inrich
ting, vertolkt door Marianne Lindhout,
Leo Serné, Jan Struiksma en Aag Dort
mundt. Speelde dit viertal heel beheerst
en ingetogen, iets te uitbundig was de
kwikzilverachtige typering van Fairy May
door Ria Staats. Voor het overige bleek
regisseur Arend Hauer zijn spelers goed
in de hand te hebben gehouden, waardoor
het inrichtingsleven door „Jan van Dom
melen” sfeervol en zonder ongewenste
komische neven-effecten werd getekend.
Een lezer vraagt zich af of er ooit een
gedicht speciaal aan de Noordersluis is
gewijd. We houden ons voor tips van
lezers aanbevolen.
Aan de hand van recensies in vergeel
de kranten gaven we onlangs enige bij-
zonderheiden over De Jantjes, het suc
cesvolle toneelspel dat in 1920 voor het
eerst werd opgevoerd. De heer Bert Pij
pers te Beverwijk blijkt in het bezit te
zijn van een oud programmaboekje met
de oorspronkelijke teksten en gegevens
over de originele rolbezetting. De toneel
tekst is van Herman Bouber. De tekst
van de liedjes werd geschreven door
Louis Davids, Deze trad in die tijd regel
matig op met de uit engeland afkomstige
Margie Morris („Hij, zij en de piano”);
samen zorgden ze voor de muziek waar
aan De Jantjes een groot deel van hel
succes had te danken. „Als de tros wordl
losgesmeten” werd gezongen door „De
Blauwe”. Het lied „Nou tabé dan, ik
groet je, mijn mooi Amsterdam” were
de titel „Exodus van IJmuiden”. Ze wil
graag nadere bijzonderheden vernemen.
(Is een van de lezers in het bezit van dit
boekje? Dan graag een briefje of tele
foontje).
DE TROLDERVLOOT bleef in de vei
lige haven, nu behalve op het gevaar van
ronddrijvende mijnen ook op aanvallen
Mevr. A. P. Veldman, Sophialaan 15,
Hilversum: „Indertijd stond onder het
hoofd „Over IJmuiden gesproken” een
stukje over dokter Veldman. Een lezer
vermeldde dat deze een geel, waterproof
pak droeg, ’k Ben een dochter van dok
ter Veldman maar kan me niet herinne
ren mijn vader ooit in zo’n pak gezien te
hebben. Wel weet ik dat we een Dobber-
man-pincher hadden die mee de prak
tijk in ging”.
(Reacties op deze rubriek: schriftelijk
aan het breau van dit blad met vermel
ding „IJmuiden wat vertel je me nou?”,
telefonisch 023-378601).
Een lezeres herinnert zich dat kort na
de Tweede Wereldoorlog in een kleine
oplage een werkje is verschenen onder
TWEE ONDERWERPEN beheersten
de gesprekken in het IJmuiden van fe
bruari 1917. Waar men ook kwam,
overal hoorde men de mensen van ge
dachten wisselen over de consequenties
van de „duikbootoorlog zonder genade”
die door Duitsland was afgekondigd. De
stoomtrolder Derika IJM 265 was het
eerste slachtoffer; de commandant van
een onderzeeër had de trolder in de
grond laten boren, hoewel de schipper
niet op de hoogte van de nieuwe Duitse
maatregel kon zijn. Gelukkig werden
alle opvarenden gered door de Katwijk-
se trollogger M. A. de Ruyter. Tweede
onderwerp van de gesprekken in het
dorp tussen het Noordzeekanaal en de
Vissershaven was de felle kou die van
geen wijken wilde weten. De IJmuiden
manufacturier M. G. van Praag maakte
een royaal gebaar: hij stelde tweehon
derd wollen dekens beschikbaar voor de
armsten in de gemeente Velsen; Van
Praag liet het aan de kerkbesturen over
de meest behoeftigen aan te wijzen.
„Qok Jan maakte hier gebruik van. Het
kwam echter wel eens voor dat Japie
helemaal vergat Jan weer op te halen,
zodat deze een uur aan de overkant stond
te wachten". Zijn chef overhandigde de
jubilaris cadeau’s en zette vervolgens
mevrouw Looff in de bloemen. Na afloop
van de officiële gedeelte werden de aan
wezigen in de gelegenheid gesteld de ju
bilaris te feliciteren.
mundt is aan het slot van de voorstellin
genreeks (vrijdag en zaterdag zijn in de
toneelzaal van „Zomerlust” de laatste
twee opvoeringen van „De dwaasheid
heeft haar eigen recht” te zien) nog een
extra podium-optreden weggelegd, als hij
in zijn kwaliteit van voorzitter van toneel
vereniging „Jan van Dommelen”, alvast
de aandacht vestigt op het jubileum van
de met een breed talent begenadigde
hoofdrolspeelster Ger Tabemal.
ft
bevrijding is nog een tweede lied zeer
populair geworden waarin de naam
IJmuiden werd genoemd, namelijk „Op
de sluizen van IJmuiden” van Joop de
Leur.
Het blijspel „De dwaasheid heeft haar
eigen recht” van John Patrick speelt zich
af in een inrichting voor geestelijk ge
stoorden. In dit instituut (navrant genoeg
Het Klooster geheten) wordt de oude me
vrouw Savage op last van haar stiefkinde
ren ter observatie opgenomen, omdat zij
na de dood van haar man het familiever
mogen aan allerlei dwaze liefdadige doe
leinden zou verspillen. Weldra blijkt de
oude dame echter een heel plausibele ver-,
klaring voor haar financiële handel enl
wandel te hebben, en neemt zij op alles
behalve gestoorde wijze wraak op haar
„broedsel” door ze als hebzuchtige en
goedgelovige dwazen voor iedereen te
kijk te zetten.
om een groot aantal trolders de visserij
te laten hervatten. Op 20 maart waren er
al weer meer dan zestig boten op zee.
De trolders werden volgens de toezeg
ging door de onderzeeërs met rust gela
ten maar het mijnengevaar bleek nog
altijd bijzonder groot te zijn. Dat onder
vonden allereerst schipper en beman
ning van de stoomtrolder De Twee IJM
145. Bij het ophalen van de netten kre
gen ze een mijn aan boord. Er was geen
van de oorlogslasten op dit land stag
neerde de aanvoer echter. Uiteraard on
dervonden de IJmuidenaren ook thuis
de gevolgen van de kolennood - en dat in
een tijd waarin er praktische geen ande
re mogelijkheden voor de verwarming
waren. Bij de scholen raakten de kolen
hokken eveneens leeg. Vandaar dat het
gemeentebestuur van Velsen besloot
aan de paasvakantie van de openbare
scholen nog wat extra vrije dagen toe te
voegen; deze zou gaan duren van 24
maart tot de dinsdag na pasen.
ER BLEEF VIS aan de markt komen
dankzij kustvaartuigen die van de zeilen
gebruik maakten. Op 8 maart vluchtten
er tientallen de haven van IJmuiden
binnen die stuk voor stuk de indruk van
één grote ijsklomp gaven. Door de stren
ge vorst was het zeewater dat door een
oosterstorm op de boten werd gezwiept
vrijwel direkt in ijs veranderd. De situa
tie was voor de opvarenden levensge
vaarlijk geworden. Alleen door hun goe
de zeemanschap zagen ze nog kans hun
toevlucht in IJmuiden te zoeken.
OP 10 MAART vergaderden de trol-
derreders van IJmuiden. Er was een
officieel bericht binnengekomen dat de
boten op de Noordzee konden rekenen
op absolute veiligheid wanneer ze zich
aan een bepaalde route zouden houden.
De reders besloten de trolders na de
vijftiende maart weer naar zee te laten
gaan, aannemend dat er voldoende
steenkolen ter beschikking zouden zijn.
Het bestuur van de redersvereniging
wist dat er in ieder geval één volgeladen
Rijnlichter naar IJmuiden op weg was.
Deze kwam inderdaad op 13 maart aan.
De lading bedroeg bijna vijfhonderd
ton. Geen reden om te juichen over de
toekomstmogelijkheden, wel voldoende
len temidden van een aantal drijvende
mijnen was gekomen. Zodra men het
gevaar had ontdekt had men geprobeerd
de netten op te halen om ze gauw moge
lijk veiliger water op te zoeken. Maar
toen de netten goed zichtbaar werden
ontdekte men dat er al enkele mijnen in
verward waren geraakt. Er was maar
één mogelijkheid om zich in veiligheid te
brengen: al het kostbare materieel te
kappen.
IN IJMUIDEN mocht goed worden
verdiend zo lang de boten in de vaart
waren en grote schadeposten uitbleven,
het risico dat de mannen op de visserij
liepen was met geen geld te compense
ren. Geen wonder dat de verontwaardi
ging hier algemeen groot was toen enige
leden van de Eerste Kamer het nodig
vonden zich kritisch uit te laten over de
manier waarop de troldermensen hun
geld besteedden. Citaat uit het afdelings
verslag van de Eerste Kamer: „Terwijl
tegen het wetsontwerp tot aanvulling
van de begroting van inkomsten en uit
gaven van het Staatsvissershavenbe-
drijf te IJmuiden voor 1916 geen be
zwaar bestond, wensten enkele leden
echter van deze gelegenheid gebruik te
maken om er hun leedwezen over uit te
spreken dat een belangrijk deel der oor
logswinst door de vissers te IJmuiden
gemaakt roekeloos door hen was ver
kwist in plaats van bespaard.” - Men kan
zich afvragen wat er zou zijn gebeurd als
deze Kamerleden eens naar IJmuiden
waren gekomen om ter plaatse hun
woorden te herhalen.
Temidden van zijn collega’s, familie en
belangstellenden vierde de IJmuidenaar
Jan de Loojf dinsdagmiddag in de kanti
ne van het postkantoor in IJmuiden zijn
40-jarig ambtsjubileum bij de PTT. De
heer De Looff is in 1939 in dienst geko
men van de PTT. Tot 1956 was hij tele
grambesteller en postbode. Voor korte
tijd verliet hij IJmuiden om in het Haar
lemse hoofdpostkantoor een functie te
aanvaarden als kantoorbesteller van de
agenda-afdeling Nog geen jaar later
keerde De Looff terug naar Velsen, toen
er een plaats als kantoorbesteller vacant
was. Nu kennen zijn collega’s heb als
beheerder van de bedrijfskantine van de
PTT. „Jan is de horeca ingegaan”, aldus
directeur M. Meinster. In zijn speech
sprak de directeur grote waardering uit
voor de staat van dienst van de jubilaris.
Vooral zijn handigheid en zijn ontwape
nende humor werden door zijn collega’s
op prijs gesteld. Directeur Meinster
overhandigde de jubilerende PTT-ambte-
naar een oorkonde, een gouden jubileu-
minsigne en de gebruikelijke jubileum-
gratificatie. Vervolgens nam de heer B.
Duijnmeijer, chef van de afdeling, het
woord en memoreerde in zijn toespraak
„het bootje van Japie Visser”. Met dit
pontveer werden de postbestellers het
Noordzeekanaal overgezet als zijn in
Velsen-Noord post moesten rondbrengen.
van onderzeeërs moest worden gere
kend. De plaatselijke reders hadden een
eigen verzekeringsfonds, de Onderlinge
Oorlogs-Risico-Maatschappij. Deze was
in het begin van de oorlog gesticht toen
particuliere ondernemingen zich onder
deze omstandigheden niet aan het verze
keren van vissersvaartuigen bleken te
wagen. Ook de onderlinge maatschappij
vond het risico na de afkondiging van de
onbeperkte duikbootoorlog te groot ge
worden. Ze verklaarde dat ze, in afwach
ting van nader beraad, geen verantwoor
ding nam voor boten die toch nog zee
zouden kiezen.
HET ZOU OVERIGENS, zelfs al had
de onderlinge maatschappij haar fiat
gegeven, onmogelijk zijn geweest om
alle trolders weer op korte termijn te
laten uitvaren. Er was geleidelijk een
groot gebrek aan steenkolen ontstaan.
De prijs was aanvankelijk acht gulden
per duizend kilo’ Deze was opgelopen tot
vijftig gulden, maar ook voor dit vele
geld was het steeds moeilijker gebleken
voldoende brandstof voor de stoomtrol-
ders te krijgen. De steenkolen moesten
bijna uitsluitend van Duitsland worden
betrokken. Door de toenemende druk
f|..
r
:V.
speciaal geschreven voor de rol var
„Dolle Dries”. Uit andere gegevens die
Bert Pijpers in zijn bezit heeft blijkt dal
na de première op 14 augustus 1920 al
gauw werd gewerkt met nog een tweede
bezetting én een reizende ploeg. Hoe
groot het kassucces was werd eens aldus
gekarakteriseerd; Herman Bouber kon
binnen twee jaar van een 'sobere behui
zing in de Jordaan naar een riante wo
ning in de Sarphatistraat gaan. In later
jaren is nog opgevoerd De Jantjes II,
ofwel: „Als kinderen groot worden”.
(ADVERTENTIE)
Veel mensen hebben voor of tijdens
school- en rijexamen wat ze noemen „de
zenuwen". Zij kunnen zich minder goed
concentreren en maken daardoor vaak
onnodig fouten. Gelukkig is er voor hen
Valdispert, dat ook zonder bezwaar door
kinderen gebruikt kan worden. Valdis
pert is een zuiver natuurprodukt uit de va-
leriaanwortel. Valdispert brengt u weer
tot rust maar maakt niet loom of slaperig.
Valdispert dragees zijn gemakkelijk in te
nemen. Vraag nadrukkelijk Valdispert.
Uitsluitend bij apotheker en drogist.
Lees vooraf de gebruiksvoorschriften.
SANTPOORT. Hoewel het gouden toneeljubileum van Ger Tabernal pas bij de
volgende uitvoeringen-reeks van „Jan van Dommelen” officieel zal worden herdacht,
was voor de onbetwiste ster-speelster van dit Santpoortse gezelschap ook in de deze
week gegeven serie voorstellingen van „De dwaasheid heeft haar eigen recht” al een
hoofdrol weggelegd. Als de vermeend gestoorde Ethel Savage zette Ger Tabernal
die haar amateur-toneelcarrière vijftig jaar geleden begon bij een vereniging in
Assendelft een schitterende rol op de planken. Haar doorleefde vertolking was tot
in de puntjes uitgewerkt en dankzij haar gerijpt talent én hecht ensemble-werk wist
„Jan van Dommelen” haar publiek van de eerste tot de laatste minuut te boeien.
instrumentmaker bij Hoogovens leidde
hij na verloop van tijd een eigen ploeg
instrumentenmakers waarmee hij in 1959
overging naar Mekog. Het aantal instru
menten bij dit bedrijf groeide sinds die
tijd van 480 naar 4300. Na de heer Wierin-
ga spraken de adjunct-chef van de afde
ling Meet- en Regeltechniek, de heer W.
Loerakker en namens de ondernemings
raad A. C. J. van der Ven nog een kort
woord. De heer Van der Ven betrok me
vrouw Baak met een bloemstukje in de
hulde. Na een soort diaquiz met goed
gevolg te hebben afgelegd ontving de
jubilaris als laatste geschenk van zijn
collega’s nog een micro-meter.
In veertig jaar opgeklommen van leer
ling tot opzichter eerste klasse. Dat pres
teerde de heer J. Baak uit Driehuis, chef
onderhouds-, meet- en regeltechniek van
de technische dienst bij Mekog. In de
feestelijk versierde koffiekamer van dit
bedrijf vierde hij maandagochtend, in
gezelschap van echtgenote, familieleden,
personeelsleden, chefs en oud-chefs zijn
veertigjarig jubileum. Tijdens deze vie
ring werd de jubilaris door zijn afdeling
verrast met een geslaagde mini-kopie
van de IJmuidense watertoren. Mekogdi-
recteur G.W. de Vries bood hem namens
de directie geschenken een insigne
met briljant en een gouden horloge
aan. De chef van de afdeling Meet- en
Regeltechniek de heer K. A. W. Wieringa
schetste in het kort de loopbaan van de
jubilaris. In 1939 begonnen als leerling-
Een unieke foto van de Vissershaven zoals deze in het beginstadium was Op de achtergrond de Bik en Arnoldkade. toen êon dor
belangrijkste centra van IJmuiden. Geheel links het imposante hotel Willem Barendz. (Foto beschikbaar gesteld door mevr. J. Marcusse te
Santpoort).
schijn van kans om deze onklaar te
maken. Daarom voer de trolder direkt
naar IJmuiden terug. Van slapen kwam
nooit veel op een vissersboot, maar zelfs
als er kans toe was geweest had niemand
van De Twee een oog dicht durven doen.
Zodra de trolder zich voor IJmuiden
meldde werd er alarm geslagen. De
sleepboot Billiton die voor militaire doe
len werd gebruikt werd door de autori
teiten aangewezen om de wacht bij De
Twee te houden, tot de komst van speci
alisten die de mijn zouden kunnen de
monteren. Pas daarna zou de trolder
toestemming krijgen om de Vissersha
ven binnen te varen.
IN DIEZELFDE MAAND maart, op
de 25ste, werd een recordbesomming
geboekt door de stoomtrolder Barendsz
IJM 4. In IJmuiden had men vernomen
dat de lading van achthonderd manden
vis, die met een vrachtschip op weg was
naar Engeland, verloren was gegaan. De
handelaren boden in de vishal fel tegen
elkaar op om een nieuwe partij te kun
nen verzenden, naast de al eerder afge
sproken leveranties. De prijzen in de
vishal stegen daardoor op één dag met
vijfenzeventig tot honderd percent. De
Barentz besomde door deze omstandig
heden na een reis van een week niet
minder dan 31.450.
SLECHTS ENIGE DAGEN later
bleek wederom hoe groot de gevaren
waren voor de mannen die de vis uit zee
moesten halen. De stoomtrolder Delf
land keerde zonder vistuig in IJmuiden
terug. De schipper rapporteerde dat zijn
boot ondanks alle voorzorgsmaatrege-
A* X
K.'
