Jury koos kunst van onmiskenbare kwaliteit
Aangrijpende Pathétique
onder André Vandernoot
streekgenoten
exposeren
Westland Utrecht Hypotheekbank
Kijkspel Vierkantier
puur technische mime
Een fbndbrief van nominaal f IjOOO,
levert u jaarlijks f WO,-aan rente op,
ng
dvMtc ''Piet
Kort geding tegen
Amsterdams
Volkstoneel
H
ra
Mil
9
KUNST
8
1979
WOENSDAG 5 DECEMBER
David Geringas karaktervol in Schumanns Celloconcert
I
y
bank of commissionair in effekten.
esi
- tenens.
Haarlem, breder ikspark 1/hoek Houtplein, 023-31 91 54
Mekaniek met evenwichtsexperimenten in eigen studio
j cnvaTf reefi ia„ i'n /c
Pie 0011 Ce nct/dc AzT/t Aa/iié
hcc// Flwj/- Cu ’U>et~
CtAC'fiC Cu &0Ï far/
ó~idc e. A4c>0i
i..
As
HAARLEM. Het pad van schep
pende kunstenaars gaat, naar he
iend, niet altoos over rozen. In ter
men van nijverheid en handel ver
taald produceren ze de nieuwste bad-
mode voor de bewoners van de
noordpool. Dat dit geen fatsoenlijke
boterham oplevert behoeft geen be
toog. In tegenstelling tot de wereld
van nijverheid en handel echter
wordt de kwestie van vraag en aan
bod in de kunst anders gewogen. De
Ischeppende kunstenaar wordt geacht
lijn aanbod onafhankelijk van de ei-
sen van de markt te bepalen. Dat
behoort tot het wezen van de kunst;
s schept haar eigen behoefte en
noodzakelijkheid. Het cultuurbeleid
van een overheid die deze noodzaak
akent zal er dan ook op gericht zijn
ie voorwaarden te scheppen waaron-
ier die scheppende kunstenaar zijn
merk zonder al te grote financiële
problemen kan verrichten.
en
00 01 Zyd me es Pél w
IKiiitl dunt i/0crT it Ay
7* A/ezx de na-cAéfl pan d/
iéll i s/meéd uit' HJ/Cd, y<AAA/i
ié/ npA-oA. P> f ad yc/00^yc
een ScAie/pcCcd fr/ Zwaa/c frep
0HU 0n f 0 cdAt i'Ct'ym A»
dé /30euinrdnedt Cn JAih-dzuay-Ah
dry met /nddcedoA Cn Zad
-s c/t00t.s'fzéytP' pad
P/ij CeCc/t Ui/
de n/ey
Z0 writf-
CCh S tdnde ncC AeifteveC p'0-tn'' 0~nd
nCCmt~ cCAx. ACcia/I 0'001
LVA/itC wit~ en 'C0000tt~ Zyn Zctdh'eff
14/ie dtcS Z0 vCct~ dtsefl/ minzcd
die Aecjé 0'dn Ac™ ft0y Hivfï aeCeCïd,
l/A JlAcAskf die tivec HlAtVl cLcACcfl-HCL
diep haaa. AlXP
da.a*i iiTnlPP dc *SiAt' Ze Zu/aAd’aXf jeté
ZivoaPc ddicC if pctdtlndC
Beleggen in Pandbrieven (nominale waarde f 1.000,-) van de Westland/Utrecht
Hypotheekbank geeft u jaarlijks een hoog, vast rendement: 10% van 1 1.000,-.
Pandbrieven die u nu koopt hebben een looptijd van 15-07-1979 tot uiterlijk
ymK 15-07-1987. Loting bepaalt of u uw belegde geld na 2 tot 8 jaar krijgt terugbetaald.
Mg v()(,r 11 n‘et na 2 maar bijvoorbeeld na 8 jaar, dan profiteert u dus 6 jaar
v’W lllr langer van het hoge, vaste rendement. De huidige afgiftekoers is 100% in coupures
van f 1000,-; d.w.z. dat u nu f 1000,- betaalt; effectief rendement 10%.
Wilt u eerder over uw belegde geld beschikken? Pandbneven hebben een notering op
I de effektenbeurs. U kunt ze praktisch probleemloos verhandelen via uw bank of
commissionair in effekten. Omdat een Pandbrief aan toonder is en iedereen kan zien welk bedrag zo’n Pandbrief jaarlijks
aan rente uitkeert: f 100,-. Die f 100,- staat van aankoop tot aflossing vast.
Het bedrag waarvoor u uw Pandbrieven kunt verhandelen is afhankelijk van de dan geldende koers. Het bedrag
kan dus iets minder of meer zijn dan het nominale bedrag plus opgelopen rente.
Meer informatie kunt u inwinnen bij onze kantoren of bij uw bank of commissionair in effekten.
(Boven) Tekening van Ton de Kroon.
(Links) Litho van Herman Geerdink.
LOUIS FERRON
Beeld uit de voorstelling Vierkantier van mimetheater Mekaniek
C H
Dan wordt het podium los gezet. Door
(ADVERTENTIES)
F
In het geval van beeldende kunstenaars
s daartoe een regeling ontworpen die de
aatste tijd nogal aan kritiek onderhevig
a De kunstenaar krijgt weliswaar zijn
ld, zijn daarvoor in ruil afgestane werk
rdwijnt echter in onafzienbare magazij-
n. De middelen ontbreken om dit werk
or het publiek toegankelijk te maken,
deze periode van economische crisis
Üet het er niet naar uit dat er spoedig
Verandering in deze situatie komt. De
kunstenaar voelt zich meer en meer geïso
leerd. Mogelijk is dit één van de achter
gronden waartegen de actie van Haar
lemse beeldende kunstenaars begrijpelijk
wordt. Men heeft het uitgebreid in deze
tent kunnen lezen.
De gemeente stelde een bedrag van
ƒ42.000 ter beschikking en benoemde een
jury om voor maximaal dit bedrag kunst
werken van Haarlemse kunstenaars aan
te kopen. Het bedrag is, in vergelijking
met andere gemeenten niet schrikbarend
hoog. „Een fooi”, zo verluidt het in kunse-
naarskringen. Niettemin bleken 106 kun
stenaars bereid voor deze fooi hun hand
op te houden. Wie schetst echter de verba
zing van de kunstenaars toen de jury van
oordeel bleek dat deze fooi nog te royaal
was, gemeten naar de normen die de jury
zich gesteld had? Slechts dertien van de in
totaal 267 ingezonden werken werden
Na een poosje komt er een man bij, in
dezelfde kleur blauw, met zwartgestreep-
te benen. Later nog een man, blauw met
wit-diagonaal gestreepte schouderpartij.
De bewegingen bestaan nu vooral uit in
allerlei standen tegen het podium opklim
men en er weer afglijden. Eén maal is er
iets komisch te zien, als een acteur op zijn
rug, in een half volbrachte kaarshouding,
naar beneden glijdt als een wonderlijk
insekt. De twee mannen samen duikelen
als acrobaten over elkaar heen, wat op
een hellend vlak niet mee zal vallen.
goed genoeg voor aankoop bevonden. Van
de 42.000 werden slechts 12.650 benut.
Begrijpelijke woede en verontwaardiging
bij de kunstenaars. Een in hun ogen toch
al falend kunstbeleid leek hiermee nog
eens de zegen van een jury te krijgen ook.
Uit protest besloot een groot aantal kun
stenaars hun voor expositie geselecteerde
werken van de muur te halen. En dat is
onder andere dom omdat het publiek nu
niet in de gelegenheid is de competentie
van de jury te toetsen. Zoals de expositie
er nu bij hangt kan men tot geen andere
conclusie komen dan dat de jury wel gek
zou zijn geweest als ze het totale ter be
schikking staande bedrag zou hebben
besteed.
Wat de jury koos is van onmiskenbare
kwaliteit. Met Frank Masion en Cor Krijt
honoreerde ze hel onderzoek naar het
wezen van de tekening. Wat is het verschil
tussen een lijn en een kras? Suggereert
een schuin weglopende lijn perspectief of
is het zomaar een streep? De tekening
„Fase I” van Krijt heeft daarbij iets der
mate agressiefs dat je bij het zien ervan
het potlood over het papier hoort krassen.
Van Saul Belem werd de penseeltekening
„Uittocht 3” gekozen, een groepje mensen
dat een suggestie van geweld uitstraalt en
dat door deze dramatische werking niet in
het illustratieve blijft hangen, zoals dan
anders bij Belem nog wel eens het geval
wil zijn. Marinus Fuit blijft Marinus Fuit,
heel rustgevend, wat voor de drie kwar
tier die het duurt best prettig is. Toch hou
ik het gevoel dat er met dit soort puur
technische mime méér moet kunnen. Aan
het begin bijvoorbeeld, als het podium
nog vaststaat, heb je als toeschouwer
voortdurend de suggestie dat het gaat
bewegen. Een schitterend drogbeeld, dat
uitwerking verdiend had.
Vierkantier staat tot en met 12 decem
ber in het eigen gebouw aan de Eerste
Nassaustraat 7 in Amsterdam, gaat dan
op tournee en zal waarschijnlijk in maart
in De Toneelschuur te zien zijn.
ALMA POST
Siegers. De Haarlemse kunstenaar Ite
Siegers exposeert tot 21 december teke
ningen, foto’s en litho’s in Galerie Asselijn
aan de Lange Leidsedwarsstraat in Am
sterdam. Ter gelegenheid van de expositie
werd het boek Lijn, in landschap, van
Siegers, ten doop gehouden. Het boek zal
komende zaterdag ook worden gepresen
teerd bij Galerie Magazijn in Groningen.
Tsjaikovski-concours 1970, met de streek
en loonvorming van zijn leermeester Ro-
stropovitsj, maar uit de afwikkeling van
het hele muzikale discours sprak een
sterk persoonlijke kleur.
Dit celloconcert ook al als een soort
zwanezang te beschouwen, doordat het
geschreven werd voorafgaand aan Schu
manns zelfmoordpoging die een catastro
fale wending aan zijn leven gaf kreeg
bij Geringas een vertolking met aanscher
ping van de juiste accenten: zwaarmoedig
in het hoofdthema, klaaglijk in de cantile
ne en navrant-lyrisch en gehaast in de
finale.
Dirigent en orkest begeleidden de solist
meestal volgzaam, maar wat de strijkers
betreft echter soms wat al te voorzichtig
en wat de blazers aangaat daarentegen
weleens wat opdringerig van klank.
JOHAN VAN KEMPEN
CD
03
rust op een ronde metalen schaal, die heel
zwaar moet zijn, want de bewegingen van
het podium zijn traag. Allerhande even-
wichtsexperimenten volgen. Samen op
één kant staan, met een snoekduik er op
11 nden, de ctrice Heen, springend: door
de zw;rte blijft de ondergrond verend
meegeven.
Vierkantier heeft geen betekenis (in te
genstelling tot eerdere produkties van Me
kaniek, Co-con en Het reservaat). Het is
een puur kijkspel, waarbij het mooie hem
vooral zit in de kostuums van Marianne
Strategie! en het licht. Het trage kantelen
van de ondergrond, de eentonige muziek
en de beweging van de acteurs vond ik
niet schokkend meer als je zijn taal kent,
maar niettemin niveau. Voor mij nieuw en
ongemeen verrassend zijn de drie litho’s
van Herman Geerdink. Ze doen wat den
ken aan het neo-expressionisme van de
Duitsers en roepen de reuze spannende
vraag op hoe mooi de bewust gehanteerde
lelijkheid in de beeldende kunst kan zijn.
Er is klasse voor nodig om die vraag
serieus aan de orde te stellen. Geerdink
moet wel over die klasse beschikken. Ook
Hans van der Horst lijkt zich in zijn colla
ges met deze problematiek bezig te hou
den, al doet hij het .„kneuteriger”. Waar
Geerdink aangrijpend banaal is, daar
denk je bij Van der Horst aan verfijnd
fröbelen. De beoogde ironie dreigt zich
zelf in de staart te bijten. Het object en de
polaroidfoto van Piet van Leeuwen zijn
merkwaardigerwijs de twee enige werken
die buiten de klassieke kaders treden. Is
Van Leeuwen echt de enige binnen Haar
lem die zich met dit grensonderzoek bezig
houdt? Tot zover de keuze van de jury. De
keuze uit de niet aangekochte inzendingen,
is, zoals boven al vermeld, een beperkte.
Ook kwalitatief valt er niet veel over te
melden. Het kost Ton de Kroon weinig
moeite om op te vallen. Joop Stoop dreigt
hele interessante dingen te doen. Naast
zijn twee boeiende schilderijen zond hij
een fotocollage over Berlijn in. Deze laat
ste zét zijn schilderijen in het licht van
Duitse beïnvloeding. Men zou er meer van
HAARLEM. Een flink deel van het Haarlemse concertpubliek bleek getuige het
te vroeg ingezette applaus en bravogeroep niet op de hoogte te zijn van de afloop
van Tsjaikovski’s Zesde symfonie: de Pathétique. De aangrijpende zwanezang van
deze beroemde romantische componist, kent juist in de finale niet het gebruikelijke
tumult maar daarentegen een adembenemende verstilling. Het gaat hier om een in
muzikale vorm gegoten zielsbekentenis van de meest tragische orde anticiperend
op Tsjaikovski’s zelfmoord, kort na de totstandkoming van dit meesterwerk.
De toehoorders die het enerverende der
de deel als besluit van deze symfonie
beschouwden, zullen in elk geval zeker
geen last hebben gehad van enkele mis
sers die in samenspeltechnisch opzicht bij
deze uitvoering, in handen van het Noord-
hollands Philharmonisch Orkest, voor
kwamen. Veeleer zullen zij in beslag geno
men zijn door de spannende uitwerking
van de contrastrijke belichting, waarvan
gastdirigent André Vandernoot (die, zoals
bekend, zijn leiderschap bij het NPO per 1
september jongstleden verruild heeft voor
een soortgelijke functie bij het Brabants
Orkest) deze muziek voorzag.
En met name trof de beklemmende at
mosfeer, die in de finale werd opgeroe
pen. Vandernoot had dit wegzinken in de
berusting aan het slot van deze symfonie
overigens al in de opbouw voorbereid. Dat
deze dirigent inderdaad de uitkomst en
daarmee de strekking van het geheel op
alle momenten doorvoelde, was vooral
ook te merken bij het culminatiepunt van
de wanhoop in het eerste deel, waar de
dramatische energieën zich met een zie
dende kracht ontladen, alvorens ook daar
de klank wegebt om over te gaan in een
smachtende lyriek in de violen.
Vandernoot was duidelijk met hart en
ziel bij de zaak betrokken. Uiterste ge
kweldheid, verbeten trots, koortsige opge-
jaagdheid en tedere mijmering; alle as
pecten werden in deze Pathétique zeer
bewust aan de orde gesteld.
Een ander romantisch meesterwerk had
men dan evenals de ter inleiding ge
speelde Zauberflöte-ouverture van Mo
zart al op dit concert als programma
punt achter de rug: Schumanns Cellocon
cert. Hier uiteraard niet Tsjaikovki’s ma
nier van doen, waardoor je er als toehoor
der met de haren wordt bijgesleept, maar
een minder zeker formulerende, introver
te wijze van componeren die in de luister-
praktijk een volledige en voortdurende
aandacht vereist om de draad van het
muzikale betoog niet kwijt te raken.
Iemand in je buurt die draait of hoest kan
hier afleidender werken dan bij welk an
der romantisch celloconcert dan ook.
De in Duitsland gevestigde Russische
cellist David Geringas verbond zijn fijn
zinnige muzikantennatuur overigens op
bijzonder indringende manier met de so
lopartij in Schumanns concert. Al direct
trof deze winnaar van het Moskouse
moeten zien. Tenslotte, tussentitels als
„einde van de neuzel” en „kinderdroom”
gaat een wereld schuil van ongein en
goede bedoelingen en dat zijn beiden din
gen die de wereld van de beeldende kunst
tot een ramp maken.
Blijft inmiddels de vraag of de emotio
neel zo voorstelbare woede van de protes
terende kunstenaars tot de tactisch ge
sproken juiste actie heeft geleid. Wie zich
voor jurering beschikbaar stelt accepteert
daarmede impliciet de uitgangspunten
van de jury. Wie, om welke reden dan ook,
bezwaar heeft tegen jurering, behoort niet
in te zenden. Er zijn overlegorganen waar
binnen men met zijn klachten kan komen.
Het gevaarlijkste aspect aan een protest
achteraf is echter dat de indruk zou kun
nen ontstaan dat men met zijn protest een
onafhankelijke jury in gebreke stelt. Als
de protesterende kunstenaars hun zin
krijgen en het niet bestede geld alsnog zou
worden gebruikt door de gemeente, dan
zou dit kunnen worden uitgelegd als een
correctie van gemeentewege op het jury-
beleid. Hoe fataal dót zou kunnen zijn
horen toch in de allereerste plaats die
kunstenaars zélf te beseffen. Hoe dan ook,
dat er vóór de gemeente-aankopen van
volgend jaar eerst maar eens duchtig ge
praat moet worden lijkt een duidelijke
zaak.
In het ontwerp van Hinrichs zou het
orkest op een plateau ver boven het toneel
spelen. Dit bleek muziektechnisch niet
mogelijk te zijn en sinds de première zit
het orkest in de bak. Hierdoor zou, vol
gens Hinrichs, het decor niet het cachet
krijgen dat het zou moeten hebben. Eis
van Hinrichs in het geding was, dat het
orkest toch bovenop zou moeten plaatsne
men. Als dit niet mogelijk zou zijn moest,
aldus de subsidiaire eis, dient de naam
van Hinrichs als decorontwerper van affi
ches en uit programma’s verdwijnen. Bo
vendien wilde Hinrichs dat er perscom
muniqués verzonden zouden worden
waarin de zaak wordt uitgelegd.
Mr. Asscher hield de zaak pro forma
aan en gaf beide partijen de raad eerst
nog eens met elkaar te overleggen. Op 11
december wordt de zaak voortgezet.
AMSTERDAM (ANP). De vice-presi
dent van de rechtbank in Amsterdam,
mr. B. Asscher, heeft dinsdagmidag ge
probeerd een oplossing te vinden voor
het verschil van mening over een decor
dat tussen decorontwerper Martin J. A.
Hinrichs (een van de zonen van de overle
den Beppie Nooy) en de Stichting Am
sterdams Volkstoneel leeft. Hinrichs had
tegen de stichting een kort geding aange
spannen omdat volgens hem een onjuist
gebruik gemaakt wordt van het door hem
ontworpen decor in de produktie „Po-
tasch en Perlemoer”.
het gewicht van de spelers klapt het naar
achteren zodat je kunt zien hoe het zit: het
Gemeente-aankopen,
een heet hangijzer
Voorstelling door mimetheater Me
kaniek. Muziek: Steve Reich. Kos
tuums: Marianne Strategies Tech
niek: Kees van Leeuwen. Spelers:
Fransjoris de Graaf, Joep Hoedjes en
Anke Pluim. Tot en met 12-12 le Nas
saustraat 7, Amsterdam, daarna
tournee.
C/1
AMSTERDAM. Vierkantier van mimetheater Mekaniek is een spel van licht,
geluid en beweging, waarbij de voornaamste rol wordt gespeeld door een bewegend
podium. Een houten vierkant van vier bij vier meter, waaraan ook de naam van de
voorstelling is ontleend. Aan het begin staat het in een hoek van 45 graden naar het
publiek toegekanteld, tien centimeter boven de grond. Op de hoge kant staat een
actrice. Ze draagt een lila ballettricot met pijpen in een kleur blauw die indertijd,
toen hij in de mode was, als petrol werd aangeduid, bezaaid met lila stippen. De
aanvankelijk paarse belichting wordt gaandeweg witter, en de speelster gaat het vlak
verkennen in verschillende, vaak kikkerachtige, bewegingen. Ze wordt begeleid door
de minimal-music van Steve Reich.
Derde concert A-serie door het
Noordhollands Philharmonisch Or
kest. Gastdirigent: André Vander
noot. Solist: David Geringas, cello.
Programma: Mozart, Schumann,
Tsjaikovski. Concertgebouw Haar
lem, 4 december 1979
