Bos Kalis-groep krijgt
order van 3 miljard
Vakbondsleiders in
Guatemala in gevaar
Kijkje in de ruimte
1
Verbod nachtarbeid
vrouwen handhaven
NORITtbetro^
Ambtenarenbonden:
Uit Argentinië
Vrees voor veel
Rapport Amnesty International:
ontslagen Stork
Werkloosheid
dreigt voor
schoenmakers
Stichting Arbeid en Gezondheid:
Wagenpark niet
Kredietgroei wordt
verder beperkt
Uitgeverij start
kortere werkweek
„Liever failliet
dan loonstop”
„Vervuiling
Noordzee
via lucht”
„winterklaar”
Willekeur bij
garantie voor
koophuizen
Aantal moeilijke
banen industrie
blijft constant
1 V
L
,40
17
1979
DECEMBER
ECONOMIE
DONDERDAG 6
16
(Van onze redactie economie)
i
s
I
ra i,
i
a i.
14 i
Z i
(Van onze redactie economie)
UTRECHT. Opheffing van het verbod voor nachtarbeid van vrouwen
betekent geen emancipatie, maar integendeel grotere achterstelling. Dit
wordt gezegd in „Risicobulletin”, tijdschrift van de Stichting Arbeid en
Gezondheid. Het bulletin neemt stelling tegen de plannen het verbod te laten
verdwijnen. De ondernemers zouden ervan profiteren.
LONDEN (Reuter). Vakbondsleiders in de Middenamerikaanse staat
Guatemala lopen het gevaar te worden vermoord. Dit heeft de organisatie
voor de rechten van de mens Amnesty International gisteren in Londen
bekendgemaakt.
s ren ingrijpend te wijzigen, zijn
i 1’ 1 1
Personeel Chrysler:
PAPENDRECHT. Een Neder
lands bedrijf heeft opdracht gekre
gen een Argentijns aardgasveld in
produktie te brengen. Het gaat om
Nacap Internationaal in Haren
(Gr.), werkmaatschappij van de Ko
ninklijke Bos Kalis Westminster-
groep, die van de Argentijnse
staatsgasorganisatie een order
kreeg waarmee een bedrag van drie
miljard gulden is gemoeid.
UTRECHT (ANP). De
plannen van minister Wiegel
(Binnenlandse Zaken) om de
regeling voor de vergoeding
van overwerk en onregelmati
ge diensten van de ambtena-
bij de ambtenarenbonden in
verkeerde aarde gevallen. De
ABVA en de KABO noemen ze
„onverteerbaar” en de christe
lijke federatie van overheids-
personeel (NCBO en ARKA)
1 vindt ook dat Wiegel zijn voor-
s stellen terug moet nemen. Zij
kondigen een harde opstelling
aan.
;,oo
.80 ij
,10
|.5O
U0
,00
,50
,00
1,00
,50
,00
,50
,00
,80
,20
,60
Snoeien toeslagen
is onaanvaardbaar
gen indruist tegen de algemene opvatting,
kdiv. ed
30
)0
)0
14
14
21
I
11
i
dat zwaar werk juist beter moet worden
beloond. De bonden hebben voor een be
paald PTT-district uitgerekend, dat de
besteller er daar per jaar 600 gulden op
achteruit zou gaan, de treinexpediteur on
geveer 900, de besteller-voorsorteerder
670 en de expediteur ongeveer 850 gulden.
ABVA en KABO zeggen in hun bondsbla
den, dat de plannen er op neerkomen, dat
de onregelmatigheidstoeslagen voor de
nachturen in de week met vijf percent
omlaag gaan, dat de „randuren” (zeven tot
acht uur ’s ochtends en van zes tot zeven
uur ’s avonds) niet meer worden vergoed,
dat de maximumgrondslag wordt bevro
ren en dat de vergoeding voor de nacht
uren op zaterdag vijf percent omlaag
gaat.
Voor de daguren op zaterdag zou daar
entegen vijf percent meer worden betaald
dan nu, evenals voor het werken op zon
en feestdagen. Maar die positieve punten
Wat de nieuwe regeling de individuele
ambtenaar zou gaan schelen hangt sterk
af van het rooster waarin hij werkt.
Amerikaanse ruimtevaartautoriteiten publiceerden gisteren een kleurenfoto van ons zonnestelsel. De grote bol in het midden is de aarde. De
eerste planeet boven de maan, die op de voorgrond is te zien, is Venus. Daarboven staan van links naar rechts: Jupiter, Mercurius, Mars en
Saturnus. De hemel is zwart, de maan bruinachtig. De planeten variëren van rood tot blauw.
Het gasveld ligt in Centraal-Argentinië
en voor de ontginning is onder meer 2000
km pijpleiding door steppe-achtig ge
bied nodig, evenals de bouw van com
pressor-, aanjaag-, meet- en regelstati-
ons. Ook zal Nacap na voltooiing van het
werk het project gedurende vijftien jaar
in exploitatie houden. Voor de uitvoe
ring is een consortium gevormd, waarin
Nacap een aandeel van 70 percent heeft.
De rest is verdeeld over twee Argentijn
se aannemingsmaatschappijen.
De Nederlandse Gasunie zal een be
langrijke inbreng leveren op het gebied
van ontwerp en exploitatie, zo heeft Bos
en Kalis meegedeeld. De goede naam
van de Gasunie heeft in belangrijke ma
te bijgedragen tot het verkrijgen van de
De delgatie heeft daarnaast informatie
gekregen van vertegenwoordigers van de
vakbonden en de oppositie. Amnesty zegt
naar aanleiding van het groeiende aantal
politieke moorden dat „in geen enkel ge
val dat wij kennen een volledig onderzoek
is ingesteld naar een moord of de daders
voor de rechter zijn gebracht”.
Volgens de organisatie weigeren minis
ters verantwoordelijkheid te aanvaarden
voor het onbeperkte geweld. Zij beschul
digden Anesty ervan pro-communistisch
en „een agent van de Britse Kroon” te zijn.
Vice-president Kramer heeft echter ge
zegd dat functionarissen in Guatemala en
de OAS een onderzoek moeten instellen
naar de moorden en de verdwijningen,
aldus Amnesty.
DEN HAAG (ANP). Hoewel de afge
lopen winter menig automobilist het leven
danig zuur heeft gemaakt, blijkt autorij
dend Nederland zijn lesje nog niet geleerd
te hebben. Een groot deel van het Neder
landse wagenpark is namelijk nog niet
„winterklaar”, aldus een waarschuwing
van de ANWB, die deze conclusie trok na
de eerste actieweek „rijden in de winter”,
waarin tweeduizend auto’s ter keuring
zijn aangeboden.
Een grondige inspectie van de auto,
alvorens er de winter mee in te gaan is
volgens de ANWB „bepaald geen overbo
dige luxe”. Automobilisten kunnen daar
toe nog tot 14 december terecht bij de
technostations van de ANWB.
50
,50
50
00
00
50
80
00
00
00
00
00
70
00
00
50
00
00
00
50
50
00
50
00
00
50
00
50
10
50
20
50
00
00
ao
50
50
ao
50
30
50
30
30
30
30
>0
)0e
>0e
10
)0
AMSTERDAM (ANP) De Nederland-
sche Bank heeft met de banken en de PTT
overeenstemming bereikt over voortzet
ting van de kredietbeperkende maatrege
len volgend jaar. Afgesproken is dat de
groei van de korte kredieten aan de parti
culiere sector en de lange uitzettingen,
voor zover niet gefinancierd met kapitaal-
marktmiddelen, spaargelden en andere
lang aangetrokken middelen, volgend
jaar beperkt zal blijven tot 8 procent.
Voor dit jaar was bij de toendertijd iets
grotere groeiverwachtingen een percenta
ge van 9 procent overeengekomen, aldus
de centrale bank.
Evenals in 1977 en vorig jaar hebben de
kredietbeperkende maatregelen ook dit
jaar bijgedragen tot beteugeling van de
monetaire expansie.
UTRECHT-BEEK (ANP). De uitge
verij Elektuur in het Limburgse Beek zal
per 1 januari als eerste bedrijf in Neder
land zonder continidiensten, de 35-urige
werkweek invoeren. De direktie heeft
hiertoe zelf het initiatief genomen.
Elektuur geeft boeken en tijdschriften
uit over automatisering. De kortere werk
week wordt gebruikt als middel om de
nadelige effecten van automatisering op
te vangen. Elektuur is niet aangesloten bij
de uitgeversorganisatie NOTÜ.
4J
208
5
lische
ten
trsen.
r dit
n euvel
aan.
laim,
1.
5
111
4
4
S
S
II i.
4 -
III I
i is en dat een verlaging van de vergoedin-
Ui i - -
1
5 I
4
111
21
In een rapport dat de organisatie aan de
regering van Guatemala heeft gestuurd,
zegt zij dat „het zijn van een vakbondslei
der of actief lid van een vakbond tegen
woordig in Guatemala betekent dat men
zijn leven riskeert”.
Volgens Amnesty zijn in de afgelopen 18
maanden 2,000 mensen om politieke rede
nen vermoord in de Middenamerikaanse
staat. De beschuldiging werd geuit naar
aanleiding van een bezoek aan Guatemala
van een Amnesty-delegatie bestaande uit
drie man onder wie een voormalige voor
zitter van het Spaanse parlement, Fernan
do Alvarez de Miranda.
Amnesty deed gisteren ook een beroep
op de regering van president Lucas Gar
cia en afvaardiging uit te nodigen van de
Organisatie van Amerikaanse Staten
(OAS) die een onderzoek zou moeten in
stellen naar de bewering dat de autoritei
ten niet in staat zijn of niet bereid zijn een
einde te maken aan het ontvoeren en
vermoorden van vakbondsleden en poli
tieke tegenstanders. Veel van de moorden
worden gepleegd door semi-clandestiene
doodseskaders waarvan vaak leden van
het leger en van dë veiligheidstroepen
deel uit maken, aldus de organisatie voor
de rechten van de mens.
De Amnesty-delegatie die van 10 tot 15
augustus Guatemala bezocht, heeft ge
sprekken gevoerd met vice-president Vil-
lagran Kramer, minister van Binnenland
se Zaken Donaldo Alvarez Ruiz en minis
ter van Arbeid Carlos Alarcon Monsanto.
oteerd
10
10
12
De ABVA en de KABO stellen, dat het
werken in onregelmatige dienst medisch
en sociaal gezien een erkend inconvenient
(ADVERTENTIE)
(Van onze redactie binnenland)
DEN HAAG. Veel vervuilende stof
fen die in de zee terecht komen, zijn
afkomstig uit de lucht. Dit blijkt uit een
zeer recent onderzoek op een tiental plaat
sen op en rond de Noordzee. Het vuil komt
in zee terecht via regen en mist.
De hoeveelheden mangaan, ijzer, lood,
kwik en koper die op deze manier in de
zee belanden, zijn opmerkelijk groter. In
de meeste gevallen is de hoeveelheid er
van zelfs groter dan de hoeveelheden die
voorkomen in een sterk vervuilde rivier
als de Rijn.
Via de regen komt per jaar in de Noord
zee 4100 ton mangaan, 105.000 ton ijzer,
5800 ton lood, 7,1 ton kwik en 5600 ton
koper terecht. Ter vergelijking: de Rijn
loost in zee 6000 ton mangaan, 80.000 ton
ijzer, 2000 ton lood, 100 ton kwik en 2000
ton koper pér jaar.
af en daarmee zijn we weer terug in de tijd
vóór 1889 toen de eerste Arbeidswet tot
stand kwam (met een verbod voor vrou-
wennachtarbeid), aldus Risicobulletin.
Het zijn niet de vrouwen, maar de onder
nemers die belang hebben bij de ophef
fing van de verbodsbepalingen. Vooral
Hoogovens en Heineken spannen zich in
om vrouwen in de nachtploegen te
krijgen.
Bij Heineken gaat het om de bottelarij,
bij Hoogovens is men begonnen het werk
van kraandrijver ook voor vrouwen open
te stellen. Minister Albeda heeft gezegd dit
bij wijze van experiment te hebben toege
staan. Redenen achter deze kwestie zijn,
volgens het bulletin, dat er niet voldoende
goedkope krachten kunnen worden ge
vonden voor het werk in de ploegendien
sten. Dat hangt weer samen met slechte
arbeidsomstandigheden.
Daarin willen de bedrijven geen verbe
teringen aanbrengen. Liever zoeken ze
naar nieuwe groepen arbeiders die wel
bereid zijn onder deze omstandigheden te
werken. Nu daarvoor ook geen „gastar
beiders” meer kunnen worden geworven
richt men zich op de vrouwen die zich op
de arbeidsmarkt aanbieden. En met het
verlenen van ontheffingen zorgt de
overheid dat de Arbeidswet 1919 geheel
buiten werking raakt, meent het blad.
i'
l
i
II
I
I
1!
gc VCX1L VXV-
t
I
28
L
r
WASHINGTON (Reuter). Vak
bondsleiders bij Chrysler hebben
verklaard dat ze de Amerikaanse au-
tofabriek liever failliet zien gaan dan
dat ze genoegen nemen met een loon
stop van drie jaar. De honderden
deelnemers aan een vergadering van
de bond van werknemers in de Ame
rikaanse automobielindustrie juich
ten deze verklaring luidruchtig toe.
Een loonstop is een van de voor
waarden die de regering heeft gesteld
voor een krediet van omgerekend
drie miljard gulden dat de maat
schappij uit haar financiële moeilijk
heden moet helpen.
Een tweede voorwaarde van de re
gering voor het gevraagde krediet is
dat Chrysler er in slaagt bij banken
eveneens een lening van drie miljard
gulden los te krijgen. De bankcom-
missie van het Amerikaanse Huis van
Afgevaardigden wilde het gevraagde
krediet direct geven maar de bank-
commissie van de Senaat verbond er
de genoemde voorwaarden aan.
Chrysler, op twee na de grootste
autofabriek in de Verenigde Staten,
rekent voor dit jaar op een verlies
van twee miljard gulden. Zonder een
aanzienlijke financiële injectie ziet de
toekomst van het bedrijf er erg som
ber uit.
Volgens de ANWB is tijdens die keurin
gen gebleken dat gemiddeld twee onder
delen per auto onvoldoende op de winter
zijn geprepareerd. De meeste gebreken
deden zich voor aan de ontsteking. Van de
onderzochte auto’s bleek dat in 70 procent
van de gevallen dit juist in de winter zo
belangrijke onderdeel mankementen ver
toonde. Een kwart van de onderzochte
auto’s had problemen met het brandstof-
systeem. Bij driehonderd auto’s is gecon
stateerd dat het koelsysteem onvoldoende
tegen de vorst is beschermd.
AMERSFOORT (ANP). Huizenko
pers die een gemeentegarantie nodig heb
ben omdat de bank hen op grond van hun
inkomen alleen geen hypotheek wil ver
strekken, moeten rekening houden met
ongelijke normen in de verschillende ge
meenten. Dit zegt de vereniging Eigen
Huis in Amersfoort, die vandaag bij de
regering heeft aangedrongen op een cen
trale regeling voor garantieverstrek-
kingen.
De vereniging spreekt van willekeur.
Steeds meer gemeenten leggen de mening
van de adviescolleges, die de aanvragen
namens het Ministerie van Volkshuisves
ting en Ruimtelijke Ordening beoordelen,
naast zich neer. Aanvragen worden dan
tamelijk willekeurig door de gemeenten
zelf getoetst.
Werkende vrouwen worden volgens de
vereniging in een aantal gemeenten bij
garantieaanvragen „flink gediscrimi
neerd”. Daar wordt namelijk bij de beoor
deling van de verhouding woonlast-inko-
men nauwelijks met het salaris van de
vrouw rekening gehouden. Volgens de
vereniging Eigen Huis wordt door deze
oorzaken het kopen van huizen steeds
meer bemoeilijkt.
order. De werkzaamheden beginnen vol
gend jaar en zullen naar schatting twee
jaar in beslag nemen. Nacap heeft de
laatste jaren behalve leidingprojecten in
eigen land en Engeland soortgelijke wer
ken in Joegoslavië en Algerije achter
eenvolgens uitgevoerd en nog onder
handen.
Gezegd wordt dat de regering en „he
laas ook sommige vrouwenorganisaties”
het nachtwerk voor vrouwen als een mo
gelijkheid voor verdere ontplooiing pro
pageren. In feite betekent het precies het
tegenovergestelde: een slechtere gezond
heid en meer maatschappelijke achter
stelling.
Er wordt op gewezen dat onderzoek
heeft uitgewezen dat veel vrouwen die in
ploegendienst werken en dat moeten com
bineren met de zorg voor een huishouden
gemiddeld maar vijf uur per nacht slapen,
nachtarbeidsters met kleine kinderen
maar twee uur per nacht. Vrouwen in
ploegendienst besteden in het algemeen
meer tijd aan hun huishoudelijke taken en
zijn daardoor minder in staat aan het
maatschappelijke leven deel te nemen.
„Het omgekeerde dus van emancipatie”,
aldus dit blad.
Nachtarbeid werd sterk beperkt en voor
vrouwen zelfs verboden in de Arbeidswet
1919. Die wet is in feite nog maar alleen
effectief voor vrouwen, omdat voor de
mannen reeksen uitzonderingen werden
gemaakt. De laatste voorstellen voor ont
heffing op het verbod voor nachtarbeid
van vrouwen vormen, aldus het bulletin,
„de eindfase van de uitholling van deze
wet”.
De regering wil van de Arbeidswet 1919
staan volgens de bonden in geen verhou
ding tot de negatieve.
De voorgestelde overwerkvergoedingen
lijken een verbetering, want de meeste
vergoedingen gaan omhoog. Maar de „ad
der onder het gras” is volgens de bonden,
dat de vergoeding op de voor de overheid
werkelijk dure uren, namelijk in het
weekeinde, omlaag gaat. Bovendien vin
den ze dat overwerk niet moet worden
bevorderd door er een hogere vergoeding
voor te geven, maar dat het juist moet
worden teruggedrongen om de werkgele
genheid te bevorderen.
Ook tegen het derde onderdeel van de
plannen, het afschaffen van de zogenaam
de verschuivingsregeling, hebben de bon
den grote bezwaren. Deze regeling houdt
in, dat er een vergoeding moet worden
betaald als een verschuiving in de dienst
roosters niet 72 uren van te voren is mee
gedeeld. „Wij hebben deze bepaling min
of meer als een boetebepaling gezien voor
het aanrommelen met dienstroosters”, al
dus ABVA en KABO, „jiet wegvallen
daarvan is zeker geen verbetering voor
ambtenaren bij bepaalde diensten”.
HENGELO (ANP) Bij Stork Hengelo
zijn volgens het PvdA-Kamerlid Van der
Hek op korte termijn 2000 arbeidsplaat
sen in gevaar. Voor hem is dat een reden
om woensdag in de vergadering van de
Kamercommissie voor economische za
ken bij minister Van Aardenne aan te-
dringen op een overbruggingskrediet dat
Stork Ketel- en Apparatenbouw (KAB)
door het dal heen moet helpen. ’T7*
Dit heeft Van der Hek in een uitzending
van radio-Oost gezegd.
Minister Van Aardenne heeft vorige
week in een gesprek met Gedeputeerde
Staten van Overijssel en B. en W. van
Hengelo laten weten dat hij niet voor zo’n
vorm van Rijkssteun voelt. Hoogstens zou
naar zijn mening kunnen worden bekeken
of orders voor grote centrales naar voren
kunnen worden geschoven om zo te voor
komen dat er bij Stork KAB tussen ’81 en
’83 een gat in de produktie ontstaat.
Het zou ook denkbaar zijn dat Stork zo
snel mogelijk de fabricage van kleinere
centrale eenheden ter hand neemt. Om de
exportkansen van het bedrijf te verbete
ren zou er mogelijk een subsidie kunnen
worden verleend.
Deze drie door Van Aardenne aangege
ven mogelijkheden zijn volgens H. Wijnin-,
ga, districtsbestuurder van de FNV, niet
haalbaar op korte termijn. Dat de situatie
op dit moment zo rampzalig is als het
Kamerlid Van der Hek voorstelt ontkent’
Wijninga echter. Er wordt naar zijn me-,
ning nog druk gestudeerd op oplossingen.
GENÈVE (ANP). Ruim 400.000
schoenmakers en leerbewerkers in de rij
ke industrielanden zullen waarschijnlijk
vóór het jaar 2000 hun baan verliezen. Dit
meent de internationale arbeidsorganisa
tie ILO in Genève.
De toename van de produktie van
schoenen en andere lederwaren in de ar
me landen zullen massa-ontslagen in de
leerindustrie in West-Europa, Noord-
Amerika, Oceanië en Japan onvermijde
lijk maken. Ook de verdergaande mechS-.
nisering zal toenemende werkloosheid tof
gevolg hebben. De ILO schrijft dit in een
gisteren gepubliceerd rapport.
In 1966 namen de geïndustrialiseerde
landen nog zestig procent van de wereld- -
produktie van 3,95 miljard paar schoenen
voor hun rekening. In 1975 was dat aan-
deel gedaald tot minder dan vijftig pro-
cent op een totaal van 4,6 miljard paar.
DEN HAAG (ANP). Een derde enquê-5
te van het Centraal Bureau voor de Statis
tiek (CBS) naar het aantal moeilijk ver
vulbare vacatures bij het bedrijfsleven
fondst heeft ongeveer dezelfde uitkomst opgele
verd als de beide vorige enquêtes: het
aantal moeilijk vervulbare vacatures
blijft schommelen tussen de 85.000 en de
90.000. Het C.B.S. heeft dit medegedeeld
naar aanleiding van de derde enquête, die
in oktober 1978 werd gehouden. De vorige
enquêtes werden gehouden in oktober
1976 en oktober 1977.
Evenals bij de vorige enquêtes is geble-
i ken dat voor ongeveer de helft van de
I moeilijk vervulbaar gebleken vacatures
personen worden gevraagd met een lage-
re beroepsopleiding (vaak LTS) en dat er
naar verhouding veel vacatures voorko
men in de bedrijfstak bouwnijverheid en
in het westen van het land.
Er zijn echter ook verschillen in uitkom-
sten tussen de drie enquêtes. Zo was het
aantal moeilijk vervulbare vacatures,
waarvoor uitsluitend mannen werden ge
vraagd, in 1977 en 1978 groter dan in 1976
en nam het aantal uitsluitend voor vrou-
wen bestemde vacatures sterk af.
Het aantal moeilijk vervulbare vacatu-
Ltes, uitsluitend bestemd voor mannen, be
droeg volgens de enquête van oktober
1978 68.100 tegen 70.000 volgens de enquê
te van 1977 en 62.500 volgens de enquête
van 1976.
Het aantal uitsluitend voor vrouwen be
stemde vacatures daalde van 11.100 in
1976 via 7.800 in 1977 tot 5.600 in 1978.
Verder valt op, dat het aantal moeilijk
vervulbare vacatures voor administratie
ve, commerciële en dienstverlenende
functies terugloopt.
W
