Internationale demonstratie Brussel
Moeder Teresa in Oslo
Luchtmacht bestookt kampen
Nkomo woedend over
nieuwe luchtaanval
In plaats van Elon Moreh
Israel besluit tot
nieuwe nederzetting
Amnesty International in jaarboek:
Vrijlating van
gevangenen
in Indonesië
Nieuwe premier
in Zuid-Korea
Smartegeld voor
familie Biko
Wrijving tussen
Libië en PLO
1
Haddad beschiet
plaatsen in
Zuid-Libanon
L
I
Hoop op leven
Menselijk
Coca Cola
Wezenlijk
|y
2
MAANDAG 10 DECEMBER 1979
3
BINNEN- EN BUITENLAND
tten
(Van onze redactie buitenland)
ra
en
vallen, die Zimbabwe gisteren heeft
Front in Zambia en Mozambique.
(Van onze redactie buitenland)
JERUZALEM. Het Israëlische kabinet heeft gisteren besloten, dat
onmiddellijk moet worden gewerkt aan een nieuwe nederzetting in de plaats
van Elon Moreh, dat op last van een Israëlische rechtbank moest worden
gesloopt. De joodse kolonisten van Elon Moreh, dat op een heuvel ligt die
uitziet op de voornamelijk Arabische stad Nabloes op de bezette Westelijke
Jordaanoever, werd op 22 november voor eenderde ontruimd.
DEN HAAG (ANP). Hoewel in
sommige landen grote aantallen poli
tieke gevangenen werden vrijgelaten
bleef het globale patroon van wille
keurige arrestaties, politieke deten
tie, martelingen en doodstraf in de
wereld ongewijzigd. Dit zegt het jaar
boek van de internationale organisa
tie voor mensenrechten Amnesty In
ternational over de periode april 1978
tot april dit jaar.
men
taats-
1RM)
r be-
wen-
iben,
en
rtij
ord-
nale
/eek
laag
Den
dat
non-
zou-
t rij
•atie
150
aoli-
/eld
scis-
aan-
erit.
tl te
baal
rrije
er
door Nico Scheepmaker
nia
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. In, Brussel de
monstreerden gisteren naar
schatting vijftigduizend men
sen uit vrijwel alle landen van
Europa tegen modernisering
van het NAVO-kemwapenar-
senaal. Woensdag komt de
NAVO-ministerraad in de Bel
gische hoofdstad bijeen om
een besluit te nemen over
plaatsing van nieuwe kernra-
ketten in West-Europa.
■Hl
trijfel
- -
Schending van mensenrechten
vertoont nog zelfde patroon
De betoging was georganiseerd door
een Belgisch samenwerkingsverband te
gen de atoombewapening. Uit Nederland
waren vertegenwoordigers aanwezig van
vrijwel alle anti-militaristische organisa
ties en van verscheidene politieke partij-
Intussen is in Israëlische militaire krin
gen grote onrust ontstaan over de Ameri
kaanse wapenleveranties aan Egypte. De
Israëlische regering heeft gisteren in haar
wekelijkse kabinetszitting besloten de
Amerikanen om opheldering te vragen
over de omvang van deze leveranties, die
in totaal 3,5 miljard dollar zouden bedra
gen en waarbij Amerika Egypte onder
andere van 900 nieuwe tanks en 60 ge
vechtsvliegtuigen zou voorzien.
In het kader van de Israelisch-Egypti-
sche vredesovereenkomst heeft president
Carter zich verplicht zowel Israel als
Egypte militair te steunen. Israel heeft de
afgelopen jaren gemiddeld 1 miljard dol
lar per jaar van de Amerikanen ontvan-
ben en hoopt dit jaar 1,8 miljard dollar
aan Amerikaanse kredieten voor militaire
doeleinden te krijgen.
In veel Latijnsamerikaanse landen liet
men weer politieke opposanten „verdwij
nen” van sommigen werden later de stof
felijke overschotten gevonden. „Verdwij
ningen”, politieke moorden of dood door
marteling, kwamen voor in Argentinië,
Moeder Teresa uit het Indiase Calcutta, de winnares van de Nobelprijs voor de Vrede 1979,
is zaterdag in Oslo aangekomen, waar zij vanmiddag de prijs in ontvangst heeft genomen.
Moeder Teresa, bekend geworden door haar werk onder de armen in sloppenwijken van
Calcutta, verklaarde na haar aankomst de prijs niet waardig te zijn, maar zei, dat zij deze toch in
ontvangst kwam nemen ,,uit naam van de armen over de hele wereld
moorden gebeurden in het Centraal-Afri-
kaanse Keizerrijk van Bokassa, in Equa
toriaal Guinee onder het bewind van pre
sident Macias Ngoeema, in Ethiopië en in
het Oeganda van Idi Amin.
In West-Europa leidden maatregelen te
gen politiek geweld tot inperking van indi
viduele rechten. In sommige gevallen had
Of is er misschien een wezenlijk ver
schil tussen atoomkoppen en geweerko
gels? De geweerkogel blijft steken in de
zandzak waarachter je je verstopt hebt, de
atoombom vernietigt jou, de zandzak, je
geweer, de koeien in de wei waar je in
dekking was gegaan, de wei, de bomen in
de wei, de huizen, de kerk en het dorps
huis achter de wei, de stad achter het
dorp, de weg tussen dorp en stad, en alle
mensen erin, erop, erachter, eronder en
ertussen, behalve altijd dat ene miracu
leus gespaard gebleven babytje in zijn
biezen mandje.
Of die atoombom of atoomraket of
atoomkop nu oud is of nieuw, vierkant of
gestroomlijnd, zijn uitwerking is zo mas
saal, zo onindividueel gericht, dat de kans
op overleving minimaal is. Als ik zeker
wist dat de kans op overleven in het
huidige verkeer niet hoger dan 1 op 100
was, zou ik thuisblijven. Maar nu ik weet
dat ik een kans van 99 op 100 heb dat ik
niét verongeluk, waag ik het er toch maar
op. Je moet de mensen een beetje hoop
van leven gunnen, anders kun je het leven
net zo goed afschaffen. Vandaar dat ik
toch mijn handtekening maar gezet heb.
Daar zit ook weer een kern van waar
heid in. Toch kan ik het gevoel niet van me
afzetten dat de situatie op het ogenblik
nog het best te vergelijken is met twee
groepen staatsbeulen, die allebei aan een
kant van het volleybalnet zitten te be
raadslagen, te overleggen, te wikken en te
wegen, in hoeverre zij hun wapens nog
kunnen moderniseren, verbeteren, bijslij
pen, voordat straks het fluitsignaal klinkt
waarop zij hun collega’s aan de overzijde
van het net ter dood moeten brengen. De
een heeft de hand weten te leggen op een
nog sneller werkend gas voor zijn gaska
mer,, de ander is erin geslaagd zijn guilloti
ne wat dunner te maken zodat hij dankzij
de geringe luchtweerstand nog iets sneller
valt, en de derde heeft zijn elektrische
stoel elektronisch weten te maken.
De theoretische mogelijkheid dat de
worgpaal op het moment suprème zou
kunnen afknappen door houtworm blijkt
voorkomen te kunnen worden door de
worgpaal van edelmetaal te maken en
door nylonkoord te gebruiken (en een
sneller openvallend luik) kan ook de op
hanging nog verbeterd worden. Executies
kunnen feillozer verlopen door middel
van scherpschuttersvizieren en een der
beulen kan zelfs trots melden dat in zijn
laboratorium een sneller werkend vergif
is uitgebrouwen voor het geval Socrates
nog eens lastig zou willen worden.
Zo heeft de een voor de ander een
betere, snellere, modernere dood bij de
hand, zonder dat dit mij op mijn gemak
stelt. Want ik wil gewoon leven. En ik nog
niet eens in de eerste plaats, want ik heb al
een tijdje heel prettig geleefd, maar bij
voorbeeld mijn dochtertjes. Ik weet dat
dit heel sentimenteel klinkt, maar het is
toch ook heel menseljjk. En ik vind dat dat
wel een beetje past bij een mens: mense
lijkheid.
-S!'
Toen mij vorige week gevraagd werd
mijn handtekening te schenken aan een
oproep aan de leden van de Tweede Ka
mer om zich niet al te gemakkelijk de
nieuwe, gestroomlijnde atoomraketten te
laten welgevallen alsof het om dezelfde
Coca Cola in nieuw gevormde flesjes ging
(de bewoordingen waren geloof ik iets
anders, maar op deze manier kan ik ze
beter onthouden), heb ik eerst even geaar
zeld. Dat zou Hamlet ten slotte ook gedaan
hebben. Had ik niet net in een boek over
de Grebbelinie 1940 gelezen hoe Neder
landse soldaten met kanonnen uit 1870
moesten opboksen tegen het toch al op
permachtige Duitse leger met de modern
ste wapens? Kun en mag je van jongens
van twintig jaar eisen dat zij hun leven op
het spel zetten tegen vijanden wier geweer
steeds een halve seconde eerder schiet en
wier vizier nauwkeuriger staat bijgesteld?
Nee, met die ouwe schichten van atoomra
ketten die nog moeten worden aangeslin
gerd voordat de propeller begint te draai
en, terwijl je weet dat de vijand over
volautomatische SS-20 raketten beschikt
die door middel van een overgevoelige
fotocel iedere niet-CPN-stemmer feilloos
uit de menigte oppikken en vernietigen?
Ook hierop zou je nee kunnen zeggen.
dat
mma
van
ij de
i wel
i het
ar
in
16
de
nd.
:en
ing
wil
Ca
in
er-
ike
de
■a
BEIROET (Reuter). De Libische auto
riteiten hebben gisteren de vertegenwoor
diger van de Palestijnse bevrijdingsorga
nisatie (PLO) het land uitgezet, zo is in
Beiroet meegedeeld namens Farouk Kad-
doumi, de „minister van Buitenlandse Za
ken” van de PLO.
voor
ectie
f Ju-
uiter
otes-
van
het
isten
van
gens
ches
be-
s dé
;traf-
o-
>r-
in
ie
m
ie
ar
m
>u
iet
de
eit
in
ch
in
ir-
ht
ks
in
Ir
an
an
et
>r-
*r-
al
Een woordvoerder van Nkomo in Lon
den noemde de aanvallen „schandelijk”
en zei dat zo bewezen wordt, dat de rege
ring van premier Abel Moezorewa de vre
de niet serieus neemt. Bij waarnemers bij
de Londense besprekingen wekken de
nieuwe aanvallen twijfel aan de bereid
heid van de partijen om een staakt-het-
vuren te laten slagen.
De aanvallen van gisteren waren de
zesde, zevende en achtste actie over de
grens van Zimbabwe sinds de vredesbe
sprekingen in Londen begonnen.
Amnesty publiceerde voorts een rap
port over politieke detentie in China en
een getuigeverslag van een ex-politieke
gevangene uit Noord-Korea. Over schen
dingen van mensenrechten in die landen
was tot dan toe slechts weinig bekend,
aldus Amnesty International die traditio
neel haar jaarverslag op 10 december
de dag van de rechten van de mens
publiceert.
dat mishandeling van verdachten en ge
vangenen tot gevolg. Zo overhandigde
Amnesty aan de regeringen van Groot-
Brittannië en Ierland rapporten over mis
handeling van personen in hechtenis van
de politie. De Westduitse regering kreeg
een rapport over de gevolgen van het
isoleren van gevangenen.
Toch is er geen wezenlijk verschil tus
sen een stengun en een atoomraket, zei
een vriend tegen me. Zo’n stengun groeide
wel met kogels, was handzaam te bedie
nen, en kostte dankzij massaproduktie
niet meer dan een gulden of vijf (zo’n
bedrag heb ik wel eens horen noemen),
maar echt richten was er niet bij en hij
weigerde ook nogal eens dienst. Dan sta je
toch knap voor joker tegenover je vijand
met zijn betere mitrailleur. Als die Russen
hun SS-20 raketten net een paar seconden
eerder kunnen afschieten en ze ook beter
kunnen richten, bijvoorbeeld op het
mooie stukje Veluwe waar onze ouwe
vertrouwde atoomraketten met paarden
naar buiten worden gerold om aangeslin
gerd te worden, dan staan wij net zo voor
joker als die soldaat wiens stengun wei
gerde toen hij op die Duitse bunker af
stormde.
en. Opvallend was het grote aantal Turkse
gastarbeiders uit verscheidene Westeuro-
pese landen.
Op de manifestatie die na de betoging
werd gehouden spraken onder meer de
Westduitse predikant ds. Niemöller en
Maarten van Traa, buitenland-secretaris
van de PvdA. Verder waren er afgevaar
digden van parlementen van Oost-en
Westeuropese landen en een vertegen
woordiger van het African National Con
gress.
De meeste sprekers keerden zich tegen
produktie van nieuwe kernwapens voor
West-Europa, waarbij sommigen ook be
zwaren uitten tegen de Russische SS-20-
raket. Verder pleitte men vrijwel alge
meen voor het openen van onderhandelin-
gen met de Sovjet-Unie over verminde
ring van de kernbewapening.
In de Deense hoofdstad Kopenhagen
werd gisteravond door ongeveer zesdui
zend mensen een fakkeloptocht gehouden
SALISBURY/LONDEN. De leiders van het Patriottisch Front, Moegabe
Nkomo, hebben gisteren in Londen woedend gereageerd op de luchtaan-
uitgevoerd op guerrillabases van het
Ondanks het feit dat in Londen al 13
weken druk wordt onderhandeld over een
bestand in de voormalige Britse kolonie,
bestookte de luchtmacht van Zimbabwe
gisteren een aantal bases van het Front.
De aanvallen werden bekendgemaakt
in twee communiqués, in Salisbury uitge
geven door het Zimbabwese opperbevel.
In het eerste werd alleen melding ge
maakt van aanvallen in Zambia. In het
tweede, dat enkele uren later werd gepu
bliceerd, werd gezegd dat ook guerrillaba
ses in Mozambique het doelwit van de
Zimbabwese luchtmacht zijn geweest.
In Oost-Europa kregen politieke oppo
santen zware gevangenisstraffen. Sommi
gen van hen werden tegen hun wil in
psychiatrische inrichtingen opgesloten. In
Tsjecho-Slowakijke, Polen, Roemenië en
de Sovjet-Unie werden activisten voor de
rechten van de mens gearresteerd, vaak
omdat zij berichten over schendingen van
mensenrechten hadden verspreid.
onder meer inhouden: eenzijdige terug
trekking van duizend Amerikaanse kern
koppen uit West-Europa; het Westduitse
voorstel tot gelijktijdige terugtrekking
van dertienduizend Amerikaanse en der-
tigduizend Russische militairen en voor
stellen om de onderhandelingen over troe
penvermindering in Europa in Wenen
weer op gang te krijgen. Deze voorstellen
komen overigens overeen met hetgeen
reeds in de Nucleair Planning Group van
de NAVO is besproken.
Een Amerikaanse regeringswoordvoer
der verklaarde gisteren tegenover het
dagblad New York Times dat president
Carter de Noorse premier Nordli en de
Nederlandse premier Van Agt heeft mee
gedeeld dat de Verenigde Staten niet alle
geplande 572 nieuwe kemraketten zou
hoeven te produceren, wanneer de Sovjet-
Unie bij de onderhandelingen over een
derde SALT-akkoord zou instemmen met
het terugbrengen van de omvang van zijn
op West-Europa gerichte rakettenmacht.
in
s
u
d
JOHANNESBURG (AFP). De Zuid-
afrikaanse staat heeft de familie van de in
gevangenschap overleden zwarte leider,
Steve Biko, smartegeld toegekend, zo is
uit Johannesburg vernomen. De weduwe
van Biko vertelde dat haar familie 65.000
rand (156.000 gulden) had gekregen. De
helft van dit bedrag zal worden besteed
aan een project voor de zwarte gemeen
schap, zo deelde zij mee.
Eerder was bericht dat de verhouding
tussen kolonel Kadaffï, de leider van Li
bië en de PLO slechter geworde~ri was
nadat de Palestijnse organisatie Kadaffï
ervan had beschuldigd dat hij de PLO in
radicaler vaarwater wil loodsen. Zaterdag
vroeg het uitvoerend comité van de PLO
de Libische leider zich niet in Palestijnse
zaken te mengen. Libië zou er op uit zijn
de PLO-kantoren in het land over te
nemen.
(Van onze redactie buitenland)
SEOEL. De Zuidkoreaanse president
Tsjoi Kioehah heeft vandaag Sjin Hiun-
wack benoemd tot premier en hem de
opdracht gegeven een regering te vormen.
De nieuwe premier was minister van
Planning en vice-premier.
In de zwaar versterkte gedemilitariseer
de zone tussen Zuid- en Noord-Korea
heeft zich overigens vrijdag een explosie
voorgedaan, waarbij twee Amerikaanse
militairen ernstig werden gewond en een
derde werd vermist. Dit heeft het onder
Amerikaanse leiding staande commando
van de Verenigde Naties dit weekeinde
bekend gemaakt.
Deze ontruiming volgde op een geslaagd
beroep van arabische landeigenaren op
een Israëlische rechtbank, die de neder
zetting onwettig verklaarde. De bezetters
kregen nog een maand om de rest van de
nederzetting te verlaten en naar een nieu
we nederzetting, enkele kilometers ver
der, te verhuizen.
De Israëlische Hoge Raad gelastte te
ruggave van Elon Moreh aan zijn arabi
sche eigenaars, nadat een argument van
de Israëlische regering, dat Elon Moreh
nodig was voor Israels veiligheid, van de
hand was gewezen. Bij de verplaatsing
van de nieuwe nederzetting zijn nu al
grote problemen ontstaan. De arabische
inwoners zijn niet van plan de verplaat
sing geruisloos te accepteren. De bewo
ners van de arabische dorpen hebben
toevoerwegen afgesloten met versperrin
gen om de tractoren en bulldozers de
toegang naar de nieuwe plaats te belem
meren.
coalitie, en de Brusselse taalpartij FDF
zich nog niet over het NAVO-plan uitge
sproken. De Franstalige christen-demo-
craten (PSC) zijn vóór. Het Brusselse FDF
is verdeeld.'
De Griekse premier Karamanlis heeft
de Russische president Brezjnjev in een
boodschap laten weten, dat zijn regering
niet van plan is de stationering van crui-
se-raketten of Pershing-2-raketten op
Grieks grondgebied toe te laten, zo is
zaterdag in goed ingelichte kringen ver
nomen.
Volgens het Britse dagblad de Sunday
Times zullen de vier belangrijkste lidsta
ten van de NAVO (De Verenigde Staten,
Groot-Brittannië, West-Duitsland en Ita
lië) hun, bondgenoten woensdag op de
ministersconferentie in Brussel „het be
langrijkste ontwapeningsplan voor West-
Europa sinds het begin van de koude
oorlog” voorleggen.
De hoofdlijnen van het plan zouden
BEIROET (AFP). De christelijke mili
tie van majoor Haddad heeft samen met
Israëlische eenheden een aantal grens
plaatsen in Zuid-Libanon beschoten. Dit
heeft radio-Beiroet zaterdag gemeld.
Volgens een woordvoerder van de Ver
enigde Naties zijn er ook plaatsen bescho
ten die in het door de UNIFIL-gecontro-
leerde gebied liggen. Onder de UNIFIL-
soldaten zijn geen slachtoffers gevallen,
zo deelde hij mee. Wel zijn een aantal
burgers gewond geraakt.
Majoor Haddad had de burgemeesters
van de nu beschoten plaatsen enige dagen
geleden een ultimatum gesteld zich aan te
sluiten bij de door hem uitgeroepen staat
„Vrij Libanon”. Hij had toen met beschie
tingen gedreigd.
Libanon zal de toegang ontzeggen aan
alle Iraanse troepen die zich bij Palestijn
se commando’s willen voegen in het zui
den van het land. Dit heeft de Libanese
premier Selim Al-Hoss gezegd, aldus ra
dio-Beiroet gisteren.
De Libanese regering doet al het moge
lijke om te voorkomen dat Iraniërs het
land binnenkomen, zo zei de premier. Een
Iraanse geestelijke, Hojatoleslam Moham
med Montazeri, de zoon van een religieuze
leider, deelde gisteren tijdens een pers
conferentie in Teheran mee dat vandaag,
morgen en woensdag 1000 van zijn aan
hangers naar Beiroet zullen vertrekken.
)nt-
vra-
iza-
itio-
is
and
oor
ten
:ke-
off.
mia
de
!an-
een
Het
oor
ïld-
:rd,
eld
re-
JAKARTA (DPA). De Indonesische
autoriteiten hebben zaterdag de laatste
politieke gevangenen uit de tijd van de
mislukte communistische staatsgreep in
1965 vrijwel allen vrijgelaten. In totaal
kwamen in verschillende delen van het
land 2.045 mensen, die 14 jaar zonder
vorm van proces hadden vastgezeten, op
vrije voeten. Dit heeft het hoofd van de
staatsveiligheidsdienst admiraal Soedo-
mo bekend gemaakt.
Er zitten nu nog 105 mensen gevangen
die zich, naar hij zei, niet meewerkingsge-
zïnd hebben getoond. Ook zij zouden ech
ter nog voor kerstmis worden vrijgelaten.
Onder hen bevindt zich de schrijver
Anata Toer, voor wie Amnesty Internatio
nal herhaaldelijk in de bres is gesprongen.
Volgens Soedomo blijven dan nog 23 per
sonen in hechtenis, die zich als voormalige
communisten van de „harde kern” vol
gend jaar voor het gerecht zullen moeten
verantwoorden.
tegen modernisering van de kernwapens.
Premier Jogensen zei bij deze betoging
nogmaals dat zijn regering voor een half
jaar uitstel van een besluit over de nieuwe
kernwapens is, om in de tussentijd onder
handelingen op gang te brengen.
Na de Vlaamse socialisten (BSP), wier
voorzitter Karei van Miert gisteren aan de
demonstratie in Brussel deelnam, hebben
ook de Franstalige socialisten (PS) zich
zaterdag uitgesproken tegen het NAVO-
plan. De partijraad van de PS nam met
een meerderheid van 90 percent een reso
lutie aan waarin uitstel van de NAVO-
beslissing met zes maanden wordt bepleit.
Dit betekent een nederlaag voor de PS-
minister Henry Simonet, de bewindsman
van Buitenlandse Zaken, die zich als een
voorstander van het NAVO-plan heeft
doen kennen.
Van de vijf Belgische regeringspartijen
hebben alleen de Vlaamse christen-demo-
craten (CVP), de grootste partij in de
Massale betoging tegen kernwapens
Chili, Colombia, El Salvador, Guatemala,
Mexico, Nicaragua, Paraguay en
Urugay.
De situatie van de mensenrechten in
Azië werd volgens Amnesty getypeerd
door langdurige hechtenis van politieke
tegenstanders zonder dat deze een proces
kregen. Bovendien meldde de organisatie
executies van en moorden op politieke
opposanten in Afghanistan, China, Cam
bodja, Nepal, Pakistan, de Filippijnen en
Taiwan.
Berichten over martelingen en politieke
moorden kwamen ook uit een aantal lan
den in Afrika en het Midden-Oosten. Zo
hebben er in Angola, Iran, Irak, Mozambi
que, Somalië, Zuid-Afrika, Zaïre en Zim
babwe terechtstellingen van politieke ge
vangenen plaats gevonden. Willekeurige
