Met de dood van Mari lijkt de wereld
om ons heen opeens donkerder geworden
1
LAUDA KOOPT FOKKER
i95
2
95
burgerlijke
.stand
)5
IN MEMORIAM MARI ANDRIESSEN
i
Wandeltochten
Jan Passtoors
ijmondnicuws
LEDEN MOETEN BESLISSEN OVER FUSIE OF LIQUIDATIE
hefschroef
um
9
197 9
KUNST IJMOND
1V1 A A IN D A O
1 U
door H. L. Prenen
1
ucCfeMBER
BEVERWIJK
PEES
137
GETROUWD:
OVERLEDEN:
ONDERTROUWD:
J. J. Schelvis en C. J. Roovers, J. Knijn
UZ
Haarlemse groenten- en
fruitveiling gaat dicht
GEBOREN:
Maar dat deed hij niet, het is geen
verzetsmythologie geworden. Het is de
realiteitmaar de realiteit op een
voetstuk geheven. Het is het ontwaken,
het langzaam bewust worden van het
verzet, zoals het ook inderdaad gegaan
is. Deze dokwerker staat daar alsof hij
ergens een kreet gehoord heeft, maar
nog niet weet waarheen hij zich wen
den moet. In zijn machtige borstkas
woelt een donker vermoeden, dat het
uur gekomen en dat de maat vol is. Hij
is niet het beeld van een overtuiging,
die met gebalde vuist een verbeten
zekerheid op zijn doel af gaat, maar
van iets veel menselijkers, zich uitend
in een instinctief gebaar, dat zich nog
niet bewust is van zijn doel en toch
reeds in beweging komt, omdat hij
voelt dat de zaak ergens niet „zuiver” is
Mari Andriessen is voor brede lagen
van ons volk de beeldhouwer van „De
Dokwerker”. Weliswaar staat het offi
ciële nationale oorlogsmonument op
de Dam, maar het echte nationale ver-
zetsmonument staat op het Jonas Da
niel Meyerplein, al herdenkt het maar
één speciale episode uit de oorlogsja
ren: de Februaristaking van 1941. Het
is de „vox populi, vox dei”, de stem des
volks. Net als de Februaristaking is
ook dit beeld het symbool geworden
van het „gehele” verzet tegen de Duitse
tirannie. Mari Andriessen is het gelukt,
wat bijna niemand gelukt is, om in één
figuur het totale verzet van ons volk
samen te vatten, zo dat het voor ieder,
die die tijd heeft meegemaakt, onmid
dellijk herkenbaar is, en ook voor het
nageslacht. Dat is de kracht van een
echt symbool. In tegenstelling tot een
allegorie, die alleen in overdrachtelijke
zin iets betekent voor een kleine kring
van ingewijden, en voor anderen eerst
geïnterpreteerd moet worden. Een alle
gorie, een zinnebeeld, maken een om
trekkende beweging, een symbool gaat
recht op zijn doel af. De Dokwerker is
een realiteit en een symbool tegelijk.
Daarom spreekt hij het volk aan, van
man tot man, want hij is zelf iemand
van het volk. Sinds dit beeld is Mari
Andriessen onze nationale beeldhou
wer geworden.
J. J. Pirovano en J. P. van Weelderen, A.
Maussen en E. C. van Son, B. Hickmann
en H. L. G. Paap, A. P. Pirovano en M. H.
Rong, K. Stins en C. A. Timmerman.
stellen om te kiezen voor fusie met een of
twee zusterveilingen of liquidatie. De
voorzitter maakte de tuinders duidelijk
dat in het laatste geval bijna de helft van
de liquidatiewinst naar de fiscus gaat en
dat op een eventuele uitkering nog eens
belasting betaald moet worden. Bij een
ftisie is dit niet het geval, maar driekwart
van de leden moet daarin toestemmen. In
dit geval moet 75 procent van de omzet
meegaan.
De consumptie van groenten bestond
vorig jaar voor 67 procent uit produkten
die in en om Haarlem worden geteeld. In
P. A. Admiraal, 71 j.; C. van der Wardt,
57 j. geh. met H. Brandjes; A. van Wan-
rooij, 60 j.; R. Wieman, 66 j. geh. gew. met
D. P. van den Meet; J. Rademakers, 83 j.;
S. Zandstra, 68 j.; J. J. van Zoelen, 79 j.
SCHIPHOL (ANP) De Oostenrijkse autocoureur Niki Lauda, die in de Formule 1
klasse tweemaal wereldkampioen werd, heeft bij Fokker een F27 Friendship besteld.
Niki Lauda is inmiddels met de autorensport gestopt. Hij leidt nu een kleine
charterluchtvaartmaatschappij, Lauda Air, die vanuit Salzburg opereert. Zijn vloot
bestond tot nu toe uit één F27, die echter van een vorige eigenaar is gekocht.
(zoals de Amsterdamse volksmond het
noemt). Daarom zjjn de handen niet
saamgebald maar staan nog open:
„Had je wat? Ook zij maken daar
door deel uit van het ontwaken, dat in
deze hele gestalte is uitgedrukt.
Het is niet toevallig, dat dit beeld, na
bijna dertig jaar, op ieder die het ziet
nog steeds zulk een diepe indruk
maakt. Niet alleen op de kunstenaars
en de mannen van het vak, die naar
sculpturale kwaliteiten kijken, maar
ook, en misschien nog des te sterker,
op the man in the street, voor wie het
woord sculptuur een vreemde term is.
Met een minieme variant op een ge
dicht van Vasalis zou men er van kun
nen zeggen, dat het is:
Van die volkswaardering kreeg de
beeldhouwer, kort na de onthulling in
1953, een even treffend als onverwacht
bewijs in een Amsterdamse bruine
kroeg. Hij stond met een collega bij de
tapkast een borrel te drinken. Door het
raam kon je in de verte het monument
zien, in de grijze winterdag. Het ge
sprek tussen de beide beeldhouwers
liep over hun vak, over beelden en
aanverwante artikelen. De kastelein,
die in het spitsuur bedrijvig in de weer
was met het bedienen van zijn vaste
klanten, ving blijkbaar een paar flar
den van dat gesprek op, want plotse
ling stond hij stil, leunde over de toon
bank en vroeg:
„Zijn de heren soms beeldhouwers?”
Ja, de heren waren dat
„Kent u dan misschien ook de per
soon, die dat beeld daar op het plein
gemaakt heeft?”
De kastelein stond eerst stomver
baasd en pakte toen de fles: „Hier,
meneer, drink leeg en neem van mij
een borrel. Op je gezondheid! Want die
kerel daar op het plein, die is fijn, die is
de wintermaanden is de aan voer gering
door een tekort aan kassen en moet veel
worden aangevoerd van elders. Eenderde
van de Haarlemse aanvoer wordt in Am
sterdam gegeten. Export is er nauwelijks
vanuit de regio.
De veiling is eigendom van circa veertig
tuinders en had vorig jaar een omzet van
drie miljoen gulden. Volgens een woord
voerder van de veiling levert de opheffing
geen personele problemen op, ook al om
dat met name in de zomermaanden veel
studenten werden ingeschakeld. De Haar
lemse veiling was overigens een gewild
punt voor schoolexcursies.
Hoewel een fusie nu tot de mogelijkhe
den behoort, werd vorig jaar door de
leden definitief afgezien van een füsie met
Beverwijk. Argument was dat de prijszet
ting goed was en het „Haarlemse” pro-
dukt, omdat het in de omgeving wordt
geteeld, kwalitatief boven het landelijke
niveau uitsteekt.
Twintig glaasjes werden tegelijk omge
kipt, vakkundig en bekwaam, en met
een klap weer op de toonbank gezet.
Daarmee was het monument eigenlijk
zuiver!” Hij hief het glaasje omhoog en
al de vaste jongens van het café stem
den in met het ritueel: „Daar ga je!”
Die borrel daar bij de tapkast in dat
Amsterdamse kroegje is de mooiste
rescensie die Andriessen ooit op zijn
werk gekregen heeft. Welsprekender
dan een gezamenlijke hymne van het
koor der gezamenlijke Nederlandse
kunstkritiek. Hier was de vox populi,
waar men zo vaak óver hoort, maar die
men zo zelden zélf hoort.
Sexisme. Het Vrouwencafé Velsen
heeft sexisme in het taalgebruik als dis
cussiethema gekozen voor de bijeenkomst
op 14 december. Plaats van samenkomst
is als gebruikelijk de vaste ruimte in „De
Brulboei” aan de Kanaalstraat. Aanvang
negen uur.
In de oorlogsjaren had Mari Andries
sen trouwens ook zelf zijn sporen in het
verzet verdiend. In zijn huis vergader
de een verzetsgroep waar o.a. Hannie
Schaft en Truus Overstegen bij hoor
den. In zijn atelier stond een levens
groot gipsmodel van een Madonna
beeld, dat hij in opdracht maakte voor
een Brabants Capucijnenklooster. Het
beeld kwam maar niet af, en geen
wonder ook, want het diende als wape
narsenaal voor die verzetsgroep. In de
holle buik van het beeld zaten hun
geweren en stenguns verborgen. Geen
Duitser die bij huiszoeking op het idee
zou komen wat de Heilige Maagd daar
in haar schild voerde. Zij was inder
daad de „Onverwinbre Krijgsheldin”,
zoals zij in een van de ouderwetse
Marialiedjes genoemd wordt. Het huis
lag bijzonder gunstig op een strategi-
Het Mariabeeld werd na de oorlog
voltooid en bij de Capucijnen afgele
verd. Toen was zij weer de „Regina
Pacis”, de Koningin des Vredes.
Volkskerstzang. Voor de inwoners
van Santpoort wordt op woensdag 19 de
cember gelegenheid gegeven deel te ne
men aan de volkskerstzang in de r.k. kerk
aan de Frans Netscherlaan. De bijeen
komst begint ’s avonds half acht.
Open Venster. Het Open Venster van
Santpoort-Zuid organiseert een kerstbij-
eenkomst voor ouderen op donderdag 20
december in het gebouw De Duinpan. De
aanvang is vastgesteld op ’s middags vijf
uur.
erus,
met
-songs
kaarter
n&
een onverbloemde
voor elk verstaanbare plastiek,
die aan het ademloos publiek
ieders gevoel met name noemde.
iet
jen als
'light,
prijs
1 prijs
Bijeenkomst huisvrouwen. De afde
ling Santpoort van de Nederlandse Ver
eniging van Huisvrouwen organiseert
dinsdag 18 december een kerstviering in
het gebouw Voloptée aan de Wüstelaan,
aanvang ’s middags half twee.
Een nationaal monument van geheel
andere aard is zijn standbeeld van Le
ly, de ontwerpfer en pionier van de
Zuiderzeewerken. Dit is een symbool
van de eeuwige constante in de Hol
landse historie: de strijd tegen het wa
ter. Zoals Marsman het al zei, in zijn
beroemde gedicht aan Holland:
en in alle gewesten
wordt de stem van het water
met zijn eeuwige rampen
gevreesd en gehoord.
Aan het begin van de Afsluitdijk, in
die geweldige ruimte, staat Lely op zijn
voetstuk, turend naar de horizon, zijn
bronzen jas wapperend in de zeewind.
Dit is niet Holland op zijn smalst, maar
Holland op zijn best, zowel in de man
die er staat afgebeeld als in de man die
hem uitbeeldde. In de onthullingstoe-
spraak verzuimde de toenmalige mi
nister-president echter de naam van de
beeldhouwer te noemen. Dèt is dan
weer een staaltje van Holland op zijn
smalst. Kunst is immers geen rege
ringszaak, zei Thorbecke reeds.
Andriessen heeft ook een groot mo
numentaal werk in houtsculpture ge
maakt: de deuren voor de zittingszaal
van de Hoge Raad in Den Haag. Een
serie van tien reliëfs over klassieke
voorbeelden uit de mythologie en ge
schiedenis van de rechtspraak, zoals
bijv, het Oordeel van Salomo.
Uit dit werk blijkt zijn bewondering
voor de Gothische en Romaanse beeld
houwkunst, maar het is geen neogo-
thiek. Het was al vlak voor de oorlog
voltooid, maar is pas na de oorlog
geplaatst, omdat Andriessen tijdens de
bezetting geweigerd had om lid van
Goedewaagens Kultuurkamer te wor
den en dus van openbare opdrachten
was uitgesloten. Trouwens, in een regi
me dat alle rechtszekerheid onder zijn
laarzen vertrapte en dat recht praatte
wat krom was, had dit werk geen
functie.
Besloten werd de veilingperiode van wit
lof te laten doorgaan, zodat begin maart
de activiteiten gestopt kunnen worden.
Medio februari zal een rapport op tafel
komen van de economische en juridische
afdeling van het Centraal Bureau veilin
gen. Dit zal de leden in staat moeten
Elke maandag, woensdag en vrijdag
wordt er geveild. Verschillende tuinders
voeren hun produkten nog met schuiten
aan, het merendeel maakt echter gebruik
van vrachtwagens. Alle tuinbouwproduk-
ten worden op traditionele wijze met de
klok geveild. Veilingmeester A. Tervoort
doet dit al vanaf zijn vijftiende jaar en
meer dan twintig jaar in Haarlem.
De traditionele groenten- en fruitveiling in het industriegebied Waarderpolder gaat dicht. Hiermee komt tevens een einde aan de
mogelijkheid voor scholieren om in Haarlem een veiling mee te maken.
In het boekje van Ton Kors over
Hannie Schaft, heeft Mari Andriessen
zelf over die inval het een en ander
verteld (pag. 90 e.v.).
sche plek, het stak een eind naar voren,
zodat je de Wagenweg kon afkijken of
de kust veilig was. Bovendien was het
vlak naast het bos achter het Huis met
de Beelden. Als er onraad was konden
de leden van de groep achterom door
het bos verdwijnen. Eén keer, bij een
onverwachte huiszoeking in oktober
1944 heeft zijn leven zelfs aan een zij
den draad gehangen, maar de SS’er
had goddank niets gemerkt en niets
gevonden.
Vrouwengilde. Het Vrouwengilde
Driehuis-Santpoort maakt op dinsdag 18
december een excursie naar het Bijbel-
museum in Amsterdam, waar een ten
toonstelling wordt gehouden van kerst
stallen uit particulier bezit.
Zehra, d.v. H. Tekin en B. Erdogan,
Rosalie P. d.v. D. F. Scheeve en M. J. M.
van Leeuwen, Martin z.v. C. Reijne en G.
Starreveld, Paula M E. G. d.v. M. G. C. M.
Hoogland en E. T J Tuijn, Saskia d.v A.
H. Pinkster en W. C. Mik, Jorinde H H.
d.v. J. T. M. van Laanen en H J. M.
Hendriks, Christa d.v R. P. M. Nan en E.
M. Koper, Nico z.v. C. Dekker en M.
Zweekhorst, David M. z.v R A de Noten
en M. H. C Planken, Dennis E. z.v. R. W
A. van Veen en A. M G. van der Stoker,
Mara d.v. J. Driessen en J. C. van den
Outenaar.
en J. W. de Vries, A. J. Wullings en J. E. M.
de Jong, J. H. M. Hulscher en B. M.
Zuiderwijk.
l
i
lts op
ibby
is (Re!
(Tutti
ns
;.v.a.
;rs.
Ook op kleiner schaal heeft hij in
drukwekkende oorlogsmonumenten
gemaakt, niet op een hoog voetstuk,
maar intiemer en meer van dichtbij,
als van mens tot mens. Zoals de Man
voor het Vuurpeloton, op de executie-
plaats aan de Haarlemse Dreef. En het
in al zijn eenvoud zo ontroerende beeld
van de „Weduwe” op de eregrafhof in
Putten, voor de slachtoffers van de
Duitse wraakactie en de massamoord
op de mannen van dat Veluwedorp.
Een klein beeld, op halve hoogte, van
een vrouw in de klederdracht van die
streek, maar in haar slap neerhangen
de hand een zakdoek, waarvoor zij
geen tranen meer heeft. In plaats van
de daadkracht van de dokwerker, is dit
het monument van de aanvaading, de
berusting, de stilte na het drama.
SCHIPHOL. Het luchtvaartmuseum
Aviodome op Schiphol kreeg er onlangs
een bijzondere aanwinst bij: een model
van het door de Nederlandse ingenieur en
luchtvaartpionier Albert Gilles von
Baumhauer (1891-1939) ontworpen hef-
schroefvliegtuig. Ingenieur Von Baum
hauer is vooral bekend geworden door
zijn studie van de vliegeigenschappen en
de bouw van hefschroefvliegtuigen in een
tijd toen weinigen dit type vliegtuig een
toekomst toeschreven. Zijn vindingen
(o.a. de staartschroef en de besturing van
de rotor door verstelbare rotorbladen)
worden ook nu nog in de helikopterindus-
trie toegepast.
Hyacintenactie. De muziekvereni
ging Soli houdt op de zaterdagen 15 en 22
december haar jaarlijkse hyacintenactie
ten behoeve van het instrumentenfonds.
Op 15 december gaan de leden huis aan
huis in Driehuis, Santpoort-Noord en
Santpoort-Zuid, de week daarop is de
beurt aan IJmuiden-Oost en Velsen-Zuid.
„Jazeker”, zei de collega, „deze me
neer hier”, en wees op Mari.
Jaarvergadering. De nfdeling Sant
poort van de Algemene -’andse
Bond voor Ouderen houdt woensdag 12
december haar jaarlijkse algemene leden
vergadering in het gebouw De Haven aan
de Schipbroekenweg. De bijeenkomst be
gint ’s middags half twee.
HAARLEM. De Haarlemse wan-
delsportvereniging Jan Passtoors
houdt zaterdag en zondag 15 en 16
december de eerste van een serie van
vier winterwandeltochten. Deze zo
geheten winterserie organiseert de
vereniging voor de vijfentwintigse
keer.
Er kan in het weekend van 15 en 16
december worden gekozen tussen af
standen van vijf, tien, vijftien en
twintig kilometer. De start is vanuit
het Jeugdhuis aan de Donkerelaan 20
in Bloemendaal.
De wandelaars die twintig kilome
ter wensen af te leggen kunnen op
beide dagen vertrekken tussen elf
uur en kwart over elf. Andere wande
laars hebben de tijd tot half zes. Er
kan tot drie uur worden afgemeld. De
overige drie wandeltochten van de
winterserie worden gehouden in de
weekends van 12 en 13 januari, 9 en
10 februari en 8 en 9 maart. Nadere
inlichtingen over de wandelingen zijn
verkrijgbaar bij H. van Oorschot, te
lefoon 241927.
Zijn omvangrijkste oorlogsmonu
ment maakte hij voor het stadspark te
Enschede. Zes grote beelden en beeld
groepen staan er verspreid op een ga
zon. Enige afzonderlijke beelden uit dit
imposante geheel, behoren tot de hoog
tepunten uit de geschiedenis van de na
oorlogse verzetsmonumenten.
pas echt onthuld en bij het volksbezit
ingelijfd.
HAARLEM. - De Groenten- en Fruit
veiling aan de Ir. Lelyweg in het Haar
lemse industriegebied Waarderpolder
gaat in maart 1980 dicht. Volgens voorzit-
ter-tuiner G. Groenendijk is een nadelig
saldo ontstaan in het laatste halfjaar,
mede doordat enkele leden hun produk
ten bij een andere veiling brachten. Bo-
vendien is gebleken dat de geboden prijs
op een te laag niveau bleef als gevolg van
onregelmatige aanvoer en te weinig ko
pers. Omdat het bestuur van de coöpera
tieve veilingvereniging voor de toekomst
geen verbetering ziet stelde zij tijdens
een buitengewone ledenvergadering voor
tijdig maatregelen te nemen.
Andriessen heeft met dit monument
bewezen, dat hij werkelijk begreep wat
het „verbeelden” moest. Dat is bij zulk
een opdracht misschien het moeilijkste
deel. Immers, een gemakkelijke retho-
riek ligt hier zo dicht voor de hand, dat
het bijna iets vanzelfsprekends wordt.
Met een groot maar leeg gebaar had hij
de staker van. 1941 kunnen mythologi
seren tot een Heros van het Volksver
zet, tot een soort Hollandse Marseillai
se in steen. Een edele arbeider, een
halfgod met een boezeroen aan, had
dan met een bronzen arm een indru
kwekkende slag in de lucht
gemaakt.
z-W
