PEN-centrum
XTC: dansmuziek met een
vrolijk-waanzinnige tik
sprookjes
via
Jïw Drinktu met’n gerusthartkoffie?
HACm39!
Vladimir Ashkenazy
agressieve Brahms
adopteert
Moodley
n.
Onbewuste drijfveren
Tomeloze inzet kenmerkt Engelse band
Koffie Hag. probleemloos lekker!
Want Hag is échte koffie, gezuiverd van
schadelijke stoffen zoals coffeïne. «yw
Ja, zo’n kopje Hag doetje goed...
écht goed!
De beste wensen
zijn altijd welkom!
Zeven ton voor
werk Bruegel
en
HHHI
koffie
HAC
Alternatieve kijk van Lumière and son ingewikkeld verpakt
Russische filmacteur
Gritsenko overleden
DONDERDAG 13 DECEMBER 1979
11
KUNST
Concertgebouworkest onder Haitink verfijnd in Debussy
doen
DEN HAAG (ANP). Het Neder
lands PEN-centrum heeft de Zuid-
afrikaanse schrijver Strimi Mood
ley als adoptielid aangewezen in de
plaats van zijn onlangs vrijgekomen
landgenoot Pascal Gwala. Dit heeft
het centrum, de Nederlandse afde
ling van een internationale organi-'
satie van schrijvers, meegedeeld.
koffie
1
DEN HAAG. De zaal stond op zijn kop, maar zelfs dat is Andy
Partridge niet voldoende. Na afloop van de start van de eerste grote
Nederlandse toernee van XTC loopt hij hoofdschuddend, halfnaakt
en zwetend door de kleedkamer. De XTC-gitarist, die verantwoorde
lijk is voor het merendeel van de opgefokte, lichtelijk schizofrene
songs van zijn kwartet, zegt het gevoel te hebben gehad dat hij niet op
de juiste wijze kontakt kon leggen met zijn gehoor.
HAARLEM. Een ingewikkelder
manier om de invloed van aangeleer
de denkpatronen op onze ervarings
wereld te laten zien, dan die van de
Londense groep Lumière and son gis
teravond in de Toneelschuur, lijkt me
zeldzaam. Jean Pool is een vrouwelij
ke detective. Samen met haar com
pagnon Max Dope reist ze naar
Groenland, Het Zwarte Woud, de En
gelse wateren en de oerwouden van
Afrika, waar ze geconfronteerd wor
den met vier moorden. Opvallend is
dat er steeds sprake is van een broer
en een zuster, die vaak spreken over
hun moeder. Wie van de drie ver
moord is verschilt per geval.
Interbouw BV is een snelgroeiend bedrijf in de
sector komplete interieur verbouwingen.
Wij zoeken daarom op korte termijn:
ervaren timmerman
Geboden wordt:
hoog loon
uitstekende sociale voorzieningen
prettige werksfeer in klein teamverband
hoge mate van zelfstandigheid
Leeftijd tot 30 jaar. Sollicitaties kunt u richten
aan Interbouw BV. tel. 023-263463/370846
Moodley was redacteur van de Saso,
JOHAN VAN KEMPEN
JOHN OOMKES
(ADVERTENTIES)
(ADVERTENTIE)
la
„Volks-
I
Vladimir Ashkenazy tijdens het concert
woensdagavond.
(Foto Lex van Rossen)
Vijfde abonnementsconcert B-serie
door het Concertgebouworkest. Diri
gent: Bernard Haitink. Solist: Vladi
mir Ashkenazy, piano. Programma:
Berlioz, Debussy, Brahms. Concertge
bouw Amsterdam, 12 december 1979.
hij met enkele leiders van deze organisa
tie gearresteerd zonder beschuldiging.
Na twee jaar werd Moodley veroordeeld
tot vijf jaar gevangenisstraf.
Is hij zich dan niet bewust dat XTC
verwarring zaait door de combinatie van
waanzinnige teksten en harde en snelle
dansmuziek. Partridge: „We zijn minder
problematisch en gelukkiger dan vroe
ger, maar waarom alles wat wij doen
altijd tot op het bot moet worden geana
lyseerd is me een raadsel.”
Het werk, op paneel, meet ongeveer 45
bij 60 centimeter. Het werd aangeboden
door een buitenlandse maatschappij en
werd gekocht door een Londense hande
laar.
leeftijd
Prawda
Pas in de finale komt de band weer op
vollel snelheid en wordt een uitputtings
slag aangegaan waarbij het publiek het
moet opgeven en toch de winst incasseert.
Making Plans is live veel consistenter dan
op de plaat en niet ver van vrolijke waan
zin, gekte met een knipoogje. Dance Band,
Are You Receiving Me en Pressure beslui
ten een zeer overtuigend optreden, waar
bij de hoofdstedelijke Tapes al eerder tot
de stemming hadden bijgedragen.
de South African Students Organisati
on, die thans is verboden. In 1974 werd
oortBirwvn»
zzband.
90). Vrij
reert helder water, en Max een duistere,
Dope is brei of verdovend middel. Dope’s
visie is voor hen de misleidende, die van
Pool de heldere. Hij laat onze drijfveren
zien en wordt door de maatschappij niet
gewaardeerd. Jean wordt op het eind dan
ook ’gehaald’.
Mensen met hun neus drukken op de
vastgeroeste, door de maatschappij be
paalde wijze van tegen de dingen aankij
ken is een goede zaak. Lumière and son
heeft echter zoveel woorden en zo’n einde
loze reeks scènes en toneelstukken-in-to-
neelstukken nodig dat het goede doel bij
hen verdrinkt in de middelen. Het onver
wachte gezichtspunt dat het publiek als in
een flits zou moeten overvallen wordt in
vier moordzaken, gevolgd door een dito
aantal toneelstukjes, voorgeschoteld als
een moeilijke, nog te ontwarren geheim-
teal- ALMA POST
zens-
sver-
ndu-
ings-
tem-
•king
i een
voor
o, zo
I V
jÉR
LONDEN (AFP). Een schilderij van
Pieter Bruegel de jongere, De Terugkeer
van een Dorpsfeest, heeft op een veiling
van Sotheby in londen woensdag 170.000
pond (ca. 700.000 gulden) opgebracht.
Concert: XTC in Paard van Troje te
Den Haag. Start Nederlandse club-
tournee. Vanavond concert in Eksit
Rotterdam, en zaterdag in Paradiso,
Amsterdam. Bezetting: Andy Partrid
ge (zang, gitaar), Colin Moulding (bas,
zang), Dave Gregory (gitaar, toetsen,
zang) en Terry Chambers (Drums),
Voorprogramma: The Tapes.
Den Haag, 12 december 1979.
AMSTERDAM. Met het schitterende resultaat van de samenwerking tussen
Ashkenazy en Haitink tijdens de laatste Beethovencyclus in gedachten, zal het
publiek extra veel vertrouwen hebben gehad in de uitkomst van de uitvoering van
Brahms’ Tweede pianoconcert in de zelfde handen.
Making Plans for Nigel, een song waar
in het niet traditionele gebruik van tom
toms en merkwaardige achtergrondkoor
tjes zorgen voor een weinig gebruikelijk
lied, is in Nederland het eerste publieks
succes van deze uit Swindon afkomstige
Engelse band. Toch kon de formatie al
een tweetal jaren bogen op een zekere
aanhang in ons land, omdat hier regelma
tig werd opgetreden; onder meer in het
voorprogramma van het Talking Heads
concertdebuut in 1977. Bij die gelegenhe
den nam de onderkoelde en verbeten
waanzinnigheid van Partridge merkwaar
dige prozaïsche en uitgesproken kunstzin
nige vormen aan.
XTC was een band die anders dan een
groot deel van de Engelse new wave, het
niet zozeer zocht in opzwepend, louter
snel gespeeld repertoire, maar in songs
waar een steekje aan los was, hetzij teks
tueel, hetzij muzikaal. Niet alleen het ei
gen, toenmalige werk had een zekere tik
en charmeerde desondanks dankzij chao
tisch orgelspel van de toenmalige keybo-
ardsbespeler Barry Andrews, maar ook
een versie van Dylans AU along the
Watchtower werd zo uiteen getrokken, dat
Jimi Hendrix’ versie er geen enkele ver
wantschap mee had.
Twee jaar geleden bezat XTC overeen
komsten met Britse groepen als Wire en
The Buzzcocks, die eveneens muziek pro
duceerden met een onderhuidse agressie
waar je het koud van kreeg. Tegenwoor
dig zijn er meer groepen die een dergelij
ke kilheid uitstralen en zich in zekere zin
afstandelijk en inteUectualistisch opstel
len. Erg toegankelijk is die wat de Fran
sen als „cool wave” betitelen stroming
niet, hoewel een bepaalde geluidsmix of
goed stemmenmateriaal de afstandelijk
heid kunnen compenseren. Talking Heads
zijn daardoor begrijpelijker dan Pere
Ubu, XTC heeft een onmiskenbaar scher
per profiel dan Wire, Human League The
Pop Group, of Cabaret Voltaire.
Als Partridge zegt dat de muziek van
zijn band „gelukkiger” is gaan klinken,
dan brengt hij daarmee eigenlijkk onder
woorden dat XTC zijn koers nogal ingrij
pend heeft gewijzigd. Overheerste op het
debuutalbum White Music nog het intel-
finale brak de zon door en kwam het
kamermuziekachtige evenwicht in het
musiceren, zoals Brahms zich dat in dit
opus moet hebben voorgesteld, en was er
verfijning zowel in de solo als in de bege
leidingsstemmen.
Verfijning had men dan op dit concert
al genoten in de voor de pauze uitgevoer
de Trois Images van Debussy. Ook via de
grammofoonplaat is bekend hoe gediffe
rentieerd van klank het Concertgebouw
orkest deze impressionistische trits kan
weergeven. En ook live wist Haitink, voor
al in Iberia, die geraffineerde kwaliteit te
leveren en daarbij een prachtige spanning
op te bouwen, met Les Parfums de la nuits
als verstild hoogtepunt.
Vanwege de losse structuur van Gigues
en Rondes de Printemps, is daar een ge
concentreerder luisteraandacht vereist.
Daarom is het jammer dat Chasse royale
et orage uit de opera Les Troyens (uit de
context gehaalde, ietwat gedateerde thea-
termuziek) van Berlioz aan de Trois Ima
ges voorafging, hetgeen het oor voor De-
bussy’s subtiliteiten geenszins zal hebben
gescherpt, maar het concert onnodig lang
maakte.
Jean vergelijkt de moorden met een
aantal sprookjes, waarin een broertje en
zusje de hoofdrol spelen (het voor ons
meest bekende is Hans en Grietje) en die
ze laat naspelen. De bedoeling is duidelijk.
Jean kijkt niet naar de gebeurtenissen,
maar naar wat zich afspeelt in het on- of
onderbewuste van de mens. De ver
knochtheid van broer en zus, de aanwezig
heid van de moeder (vaak als boze heks)
duiden op de allereerste kinderervaringen
waar ons latere handelen op drijft.
„Kijk maar, je ziet niet wat je ziet”, lijkt
Lumière and son te willen zeggen. Ze gaf
Jean een heldere naam mee, Pool sugge-
Jean probeert de wonderlijke misdaden
op te lossen in een New Yorkse wolken
krabber. Onder leiding van de twee detec
tives ondergaan de vier aanklagers hier
een soort psychotherapie, die uitloopt in
een toneelstukje waarin de moordzaak
gereconstrueerd wordt. Hierbij is belang
rijk dat Jean en Max onafhankelijk van
elkaar te werk gaan.
Dan komt de aap uit de mouw. Max
heeft een stel logische reconstructies ge
maakt, waarbij de moord gepleegd is uit
menselijke motieven als wraakzucht en
(bij een zelfmoord) eenzaamheid. Jean’s
versie is heel anders. Zij rijgt alle vier de
zaken aanéén als een groot complot. Voor
haar is dan ook één toneelstuk voldoende.
Allereerst verandert het toneelbeeld.
Voor de simpele witte schermen verschij
nen kinderlijke zetstukken, de speeltoon
wordt gescandeerd, en er is veel nadruk
op de omstandigheid dat we hoog boven
het aards gewoel in een wolkenkrabber
zitten.
)4) 15.30,
ag 24
en 21.1!
21.30 u.;
It voor
n
an
Metea
ek
t hoedt
voor
taat erin
ringen
ikkelijk
lichtingseffecten (nog even en de jaren 60
zijn ook wat dat betreft weer in ere her
steld) versterken de trage, haast minimal
music-achtige seriële muziek in Battery
Brides en Partridge’s woede-uitbarsting
in Complicated Games. Zoek daar maar
niet eens wat achter overigens.
mge-
oriek
voor
arca-
>nde,
ïelen
itrek
t be-
tver-
•odu-
igere
■eeds
oliën
Misschien dat de teleurstelling daarom
des te groter was. Niet dat er niet parti-
tuurgetrouw gespeeld werd. Maar de ma
nier waarop Vladimir Ashkenazy de pia
no ditmaal te lijf ging, deed de geest van
deze compositie geen goed. Zijn benade
ring was overstoer, agressief. Het accent
kwam te liggen op het zware, op het
klavierleeuwenaspect en zelfs op het
zwoegerige dat dan bij deze immense vir
tuositeit om de hoek komt kijken. Wat
door de componist helemaal niet onvrien
delijk bedoeld is, werd nu - met een soms
opvallende overwaardering voor de lin-
kerhandpartij - vaak hard en bits en het
geheel kreeg het karakter van een wilde
pathetiek.
Het Nederlandse PEN-centrum heeft
vijf adoptieleden: schrijvers die vanwe
ge de onderdrukking van de vrijheid van
meningsuiting worden vervolgd of in
gevangenschap zitten. Het centrum pro
beert hun vrijlating te bewerkstelligen
of te bespoedigen.
Andy Partridge: minder problematisch dan vroeger, maar de woede-uitbarstingen zijn gebleven.
(Foto Jan-Willem de Jong)
lect, op de latere producties Go 2 en
Drums and Wires wordt muziek ten geho
re gebracht die veel meer dan vroeger op
het lichaam is gericht. In plaats van denk-
muziek met een tik, leveren Partridge en
co. thans dansmuziek met een ludiek, ver
vreemdend element af, terwijl al voor het
vertrek van Andrews de pretentie werd
ingeruild voor duidelijkheid. In mei 1978
werd de tweede single This is Pop uitge
bracht, en de band had het niet duidelij
ker kunnen zeggen.
Dat XTC na die koerswijziging deson
danks niet aan waarde ingeboet heeft, is
een verdienste van jewelste. Voor een
belangrijk deel dankt de groep zijn niveau
aan de tomezloe inzet, waarmee Andrews
en Moulding loos gaan; de energie die het
kollektief uitstraalt kun je op geen enkele
manier ontwijken. De opening is snel met
Beatown, Reel by Real, When you’re near
me I have Difficulty, Meccanik Dance en
The Rhythm en doet denken aan de dans-
songs van The Knack en The Beat.
Eerst halverwege de set komen de artis
tieke kanten wat meer naar voren; daarin
is XTC thans niet helemaal vrij van een
overigens aardig effectbejag. Film- en be-
Ook in het orkestspel leek het eerder of
men Brahms’ Eerste en overhartstochte-
lijk geaarde pianoconcert in gedachten
had, in plaats van het onder handen zijnde
Tweede, terwijl de dialoog met de piano
daarbij soms ook nog wat onwennig aan
deed. Let wel: bij vertolkers van een der
gelijk niveau zijn er altijd wel bijzonder
mooie momenten waar te nemen. Maar als
geheel kwam deze interpretatie toch be
paald niet als liefderijk over. Eerst in de
Voorstelling: Jean Pool, woman of
mystery van David Gale. Groep: Lu
mière and son. Regie: Trevor Stuart.
Op 12-12 in de Toneelschuur.
MOSKOU (AP). De in de Sovjet-Unie
zeer bekende toneel- en filmacteur Niko
lai Gritsenko is op 67-jarige
overleden, aldus meldde de
woensdag.
Gritsenko, drager van de titel
kunstenaar der USSR”, trad voorname
lijk op in het Vachtangow-theater te Mos
kou. Hij speelde in films sinds 1942.
>-plezier.
en 21.30
24 u;
9, 19 en
g 24 u.;
A star ij
ven”, 1(
raat 23,
en 23.30
L. Veer,
ijdag H
lie graj
Lumière and Son in Jean Pool, a woman
of mystery.
*J Dssf -
'1Merbnöf
te
