Groots samenspel van Brusse en Steenbergen in Een pak slaag Ontroerend drama van Bert Haanstra tl Film in i Weinig inspirerende muzikale momenten Cha Cha: chaotische film filmhuizen Absurde logica Messidor aannemelijk DEMANNEN „Cannes” pleegde bedrog volgens Frangoise Sagan cimsterdam j R r HAUSER ORKATER ROP De langzame verloedering van twee lifters I Stamppot SPAARBILJETTEN AAN TOONDER Gemeente CJP-film in Haarlemse bioscopen NIEUWE ELPEE 19 VRIJDAG 14 DECEMBER 1979 FILM Charles Boost X, VERVOLG PAGINA 1 Z ,;j - W- Er zullen weinig filmers zijn, en dan bedoel ik internationaal ge sproken, die een zo veelzijdig oeu vre achter zich hebben als Bert Haanstra van wie gezegd kan worden dat hij, in zijn dertigjari ge carrière alle bestaanbare film genres met grote vaardigheid be oefend heeft. Dat betekent dat hij niet alleen zowel documentaires als speelfilms gemaakt heeft maar ook dat hij in ieder van die categorieën bestaande varianten beproefd heeft. TeL 023-322008-325273-321730 020-233127 Jubileum l Kees Brusse (links) en Paul Steenbergen in Een pak slaag. (ADVERTENTIE) (Van onze kunstredactie) HAARLEM. Voor het komende half jur wordt telkens in een andere Haar lemse bioscoop een voorlichtingsfilm van de Gemeente Haarlem vertoond over bet Cultureel Jongeren Paspoort. De 35 mm film, gemaakt door de Haar lemse cineast Gerrit van Dijk, laat de verschillende mogelijkheden zien die het CJP vooral in Haarlem biedt. Zo waren zijn documentaires niet alleen gebaseerd op een actuele realiteit, zoals Dijkbouw, Glas, Strijd zonder einde of Deltafase I, maar ook dat ze een speels of poëtisch karakter vertoonden (spiegel van Holland, Rembrandt, Panta Rhei of Zoo). En een soortgelijke onderscheiding kan meh maken in zijn speelfilms. Fanfare en De Zaak M.P. hadden de lichte toets van het blijspel die volstrekt contrasteerden met de ernst en de dramatische impact van Dr. Pulder en van het deze week in Op de filmset in het Amsterdamse Para diso, te midden van een ruziënde filmcrew die niet alle grillen over zich heen wilde laten gaan, maar als puntje bij paaltje In de Filmschuur kan men nog tot en met zaterdag een van de grootste en his torisch belangrijkste Japanse films zien, namelijk De Zeven Samurai, een epos van meer dan drie uur dat in 1954 door Kurosawa Akira gemaakt werd. CÜ 0) De film wil hulde brengen aan de kaste der Samurai die belangeloos de verdedi ging op zich nemen van een arm boeren dorp dat ieder jaar het slachtoffer wordt van rovende bendes. Een film die men een Japanse western zou kunnen noemen, maar dan zinvoller en met grotere intensi teit gemaakt. Van woensdag 19 tot en met zaterdag 22 december volgt dan in hetzelfde filmhuis een van Fassbinder’s laatste film (waar van de titel op verzoek van het filmhuis in verband met contract niet vermeld kan worden) die onlangs als feuilleton ver scheen in De Volkskrant. Het verhaal heeft ook iets feuilletonachtigs in zijn snel wisselende en talrijke uitvoering beschre ven avonturen van Maria Braun die in 1941 trouwt, haar man direct aan het front moet afstaan, liefde opvat voor een Ame rikaanse neger en vervolgens langs aller lei verwikkelingen en amoureuze avontu ren op een tragische manier de dood vindt. Een geheel van gebeurtenissen dat be gint met het zwart-wit negatief van een foto van Hitler en eindigt met soortgelijke portretten van Adenauer, Erhard, Kiesin- ger en Schmidt, signalen die ieder op eigen manier kan uitleggen. Maria Braun wordt vanzelfsprekend door de bekende Fassbinder-actrice Hanna Schygulla ge speeld. AMSTERDAM. „De Neder landse film Cha Cha is een harde Rock Roll-musical met een drama tische fonetische internationale lief desontwikkeling tussen de uitgewe ken Oostduitse zangeres en comé dienne Nina Hagen en het Nederland se Rock Roll-idool Herman Brood.” Het is altijd leuk om na een première van een film de synopsis van het script te lezen, al was het maar om er alsnog achter te komen wat een regisseur in zijn film had willen leggen en er mogelijk nog in een laat stadium uit weg heeft gesne den. We halen de woorden van cine ast Herbert Curiel aan naar aanlei ding van de eerste voorstelling van de langverwachte film Cha Cha met Brood en Hagen in de voornaamste rollen op het witte doek alsook achter de schermen van deze produktie. We lezen verder. „De Joegoslavisch'- Amerikaanse popzangeres Lene Lovich speelt in dit filmverhaal de rol van een internationale politieke activiste met als haar hoofdkwartier een sjieke bar onder een luxueus hotel in Amsterdam.” Mmm. „Ondanks het speelfihn-element kan men zonder vrees Cha Cha een gedrama tiseerde documentaire noemen. Zeer ze ker wat betreft de rollen van Nina Hagen en Herman Brood. Beiden beschouwt de schrijver als niet direct symbolen, alswel symptonen voor de na 1945 geboren West- europese, naar leiders zoekende jeugd. De enige moraal die deze film misschien aan het publiek zou willen meegeven is dat machtsuitoefening in welke vorm dan ook zeer te wantrouwen is.” Tot zover Herbert Curiel, de man die met Het jaar van de Kreeft, zijn laatste succesvolle Nederlandse speelfilm draai de. Of eigenlijk tot zover de synopsis, want we laten hem opnieuw aan het woord, puttend uit een interview dat hij op de set van de film in het idyllische kraakdorpje Ruigoord gaf, op een dag in mei waarop Brood en Hagen daar voor het exclusieve oog van Privé elkaar hun jawoord als filmpaar geven. Toen al viel dag in dag uit op de set te merken dat Curiel moest werken met twee zeer eigenzinnige persoonlijkheden, die telkens opnieuw elementen aandroe gen, die door de geduldige, maar emotio nele Curiel dan weer stante pede moesten worden verwerkt. Optredens van Brood, Hagen, Phoney and the Hardcore, The Meteors, Lene Lovich, The Streetbeats, The Houseband, White Honey, Inside Nip- Slieps (Paul Steenbergen) tot grote bloei is gebracht. Eigenzinnig als hij was heeft de oude heer bij zijn vertrek als directeur niet zijn zoon maar zijn aanstaande schoonzoon Slotter tot opvolger aangewe zen, wat een voortreffelijke keuze bleek maar binnen de familie de nodige span ningen heeft opgeleverd. Slotter is een hard werker met een stug ge natuur die weinig vrienden in zijn onmiddellijke omgeving heeft weten te maken en het is dit tekort aan menselijke contacten dat hem bijna fataal zal worden op zijn jubileum. Een anekdote uit zijn jeugd dat hij van een laag geclassificeerde employé eens een duchtig pak slaag zou hebben gekregen speelt daarbij een grote rol. Een andere beoordelingsfout van de jubilaris is dat hij op zijn feestdag toege sproken wil worden door de oude Sliep die inmiddels een labiele en enigszins de mente man is geworden. Beide incidenten veroorzaken pijnlijke momenten tijdens de feestviering, maar hebben uiteindelijk op Rein Slotter een heilzame werking wat in de slotbeelden duidelijk tot uitdrukking komt. Zoals men ziet, het is een verhaal over een besloten gemeenschap die onderling geen of vijandige contacten onderhoudt en in hun gedragingen nog voortdurend door het verleden beïnvloed zjjn gebleven. première gebracht Een Pak Slaag. Dat hele werk van Haanstra vertoont een on gekende verscheidenheid, vooral als men er nog bijtelt de avondvullende portret studies van het Nederlandse volk dat zich in Alleman en De Stem van het Water als een opvallende samenleving geportret teerd zag. Bij deze gretigheid van de filmer zijn krachten op de meest uiteenlopende films te beproeven, voegt zich dan nog de merk waardigheid dat hij zijn publiek van het begin af aan, te beginnen met Spiegel van Holland, heeft weten te pakken, bezig te houden en te amuseren. En dat niet alleen, wat voor de hand gelegen zou hebben, zjjn eigen Nederlands publiek, maar ook ver daarbuiten. Men mag wel zeggen over de hele aarde. Haanstra heeft weinig moeite gehad een miljoenenpubliek over de hele wereld achter zich te krijgen en het gemak waarmee dat gebeurde was weer aanlei ding voor verschillende Nederlandse criti ci tot wantrouwen. Dit gemakkelijke suc ces stemde achterdochtig en riep twijfels op over de diepte van Haanstra’s kunste naarschap. Zijn technische perfectie werd door iedereen erkend maar tegelijk werd hem Geen aangename hoofdpersonen dus. Maar niettemin weet Haanstra aan deze familie-affaire menselijke trekken te ge ven en haar door kleinere en grotere bot singen en intriges tot een drama vol boei ende en ontroerende effecten te maken. Wat een hele prestatie is als men daarbij in aanmerking neemt dat Haanstra’s wij ze van filmen een grotere armslag nodig heeft en hij in wezen weinig contact zal hebben gehad met deze kleine en in eigen ambities verstrikte mensen. Met zjjn zonen (Remko als co-regisseur en Jurre als componist) en met een sterke „cast” waarvan vooral Jeroen Krabbé, Eric Schneider, Annet Nieuwenhuis en Bernard Droog opvallen en met een op vallend beweeglijke camera in dit nogal statisch gegeven (van André van Munster) wordt een ironische visie gegeven op een ongewoon stukje Nederlandse samenle ving dat tegelijk door en door Hollands is. (Cinema Palace in Haarlem, Tuschinski I in Amsterdam). delijk te maken. Bovendien parodieert hij de kneusjes van destijds en dat is een te gemakkelijke manier om de historie te ridiculiseren. Een andere makkelijke manier om de lachers op je hand te krijgen is de draak steken met zaken die voor anderen een bepaalde, overgeleverde waarde van eer bied en verering hebben. Het komische zestal dat onder de verzamelnaam Monty Python film en televisie onveilig maakt, kan zich op het gebied van spot en des noods blasfemie een hoop permitteren. Dat zij nu, omdat ze het leven van Chris tus tot basis van hun grappen gekozen hebben, uitgeroepen worden tot gedurfde vernielers van heilige huisjes, lijkt me lichtelijk overdreven. Het onderwerp leent zich voor allerhan de grappen die in niet al te fijn christelijke groepen allang de ronde hebben gedaan. Misschien werken ze iets sterker als ze op film gevisualiseerd worden. Maar als de groep daarbij prat gaat op haar durf bepaalde godsdienstige stromingen te be ledigen, is dat volgens mij meer een po ging eigen schuld op anderen af te schuiven. De schuld dat ze een te gemakkelijk doelwit voor hun grollen gekozen hebben wat alleen maar gemaktzucht en luiheid in de hand werkt. Enfin men kan zich met Monty Python’s Life of Brian laten beledi gen of laten amuseren in Calypso. En als die humor niet werkzaam genoeg is, is er nog voldoende joodse gein in „Rabbi Ab raham in het Wilde Westen” met Gene Wilder als een toegetakelde rabbi die met revolverheld Harrison Ford naar het wil de westen trekt. (Nöggerath, Damrak II.). Nina Hagen: ,,Wees blij dat deze film een beetje uit de hand loopt, het vormt daardoor des te beter een beeld van de werkelijkheid". Brood zowel als Hagen - over de lege feeks Lene Lovich doen we er het zwijgen toe (haar enige, muzikale éigen optreden in de film werd destijds playback ver filmd) - zijn als buitenbeentjes mensen én artiesten die overigens terecht de aan dacht trekken. Hun gedragingen, hun los se, zelfbespiegelende gedachtengang, komt binnen Cha Cha nog het meest dui delijk over, en dan meestal via gebruik making van een techniek waarbij die ge dachten hoorbaar worden gemaakt en de persoon tijdens zijn omzwervingen door Amsterdam begeleiden als de gedachten wolkjes bij stripfiguren. Het merkwaardig los in elkaar gestoken verhaal, dat best zijn amusante momen ten kent, want het dagelijks leven van iemand als Brood kent voldoende onver wachte en daardoor grappige wendingen, komt als scenario niet van de grond. Goed, voor Brood-adepten is het aardig en illustratief om Hermans gebondenheid aan de bar van het hoofdstedelijke Sones- ta Hotel, zijn grote kennissenkringen (in clusief Paradiso’s zeefdrukker Martin) en tal van vrouwen uit de Nederlandse scene in beelden te zien omgezet. Iedereen komt éven in lens, zo lijkt wel, mag zich éven koesteren in het verblindemde licht van Brood en Hagen, die in de langste promo- tiefilm van hun leven rondlopen, alsof die fantasie de realiteit allang heeft afgelost. En dat is misschien ook wel zo voor hen. Voor hen beiden is rock roll en de daarmee samenhangende losse levensstijl een excuus om alles éven en daardoor niet écht te laten zien, als excuus voor het maken van een film is dat echter onvol doende, te meer daar de produktiechaos zich uitstrekt tot de beeldkwaliteit en het geluid, daar waar er sprake is van spreek stemmen. Als muziekfilm had Cha Cha een docu ment kunnen zijn van een interessante fase van de Nederlandse rockscene. Met tal van talentrijke Nederlandse groepen die zich min of meer naar het ondanks alles muzikaal-zuivere voorbeeld van Brood hebben gericht. Er zijn echter wei nig inspirerende muzikale momenten in de film. Brood zelf zorgt voor opwindin gen met zijn inmiddels van samenstelling veranderde Wild Romance, en verder is er dat unieke, improviserende gevocaliseer en gekir van Nina ter begeleiding van een door Herman gezongen blues. Dat frag ment was een toevallig zuiver getroffen hoogtepunt en meer dan iets anders type rend voor Fraulein Hagen. JOHN OOMKES Naast de groot uitgebrachte premières als ’Een pak slaag’ en ’Cha Cha’ vallen er nog op het Amsterdamse bioscoopprogramma enige aardige nieuwe films te signale ren, zoals ’Messidor’ in The Movies, een nieuwe geslaagde samenwerking tussen het Franse produktiekantoor Gaumont en de Zwitserse filmer Alain Tanner. Tanner gaat uit van een uiterst eenvoudig en lichtvoetig verhaaltje dat onverwacht en door niemand gewild in een tragedie eindigt. pies en GVD en diverse sessiegroepen werden tot een bont totaal dankzij zichzelf voortdurend l tegensprekend, chaotisch script, waarin plaats was voor een storm achtige liefdesaffaire tussen de hoofdper sonen, bankovervallen onder leiding van Lovich, en shots uit het speedy-leventje van Herman, compleet met droombeelden en verwijzingen naar de tijden die hij in afkickcentra doorbracht. Zijn er niet te veel gegevens in het verhaal gestopt?, vroeg ik Curiel toen. De regisseur: „Dat is wel symptomatisch als je met Brood werkt. Maar de film is niet kapot te snijden...” En: „Nee, de gedachtengang is niet al tijd rechtlijnig, is onsamenhangend, inco- herent...Schijnbaar. Schizofreen, dat zeg gen ze ook, zodra niet alles op een rijtje staat.” En tenslotte: „Ik zei schijnbaar onsamenhangend, ja. Daarmee bedoel ik dat er toch een duidelijke lijn in te herken nen valt. Het hele verhaal zal straks van begin tot het einde voor een heleboel men sen duidelijk zijn. Kijk, voor mij is het gevecht van mensen als Herman Brood en Nina Hagen een gevecht tegen de bestaan de mentaliteit, die diegenen nawijst die hun leven anders willen leiden,” aldus Curiel effectbejag verweten, goedkope montage- grapjes, oppervlakkige uiterlijkheid. Veel van die bezwaren die meestal door succes worden opgeroepen, zullen waarschijnlijk ook weer aan de orde komen nu Haan stra’s nieuwste speelfilm in een vijfigtal bioscopen zijn première gaat beleven. Dat hij het zich ditmaal makkelijk zou hebben gemaakt zou dan een van die bovenge noemde bezwaren kunnen zijn, die onmid dellijk ontzenuwd kunnen worden. Door de gelijknamige roman van Anton Koolhaas als uitgangspunt te kiezen, heeft Haanstra een bijzonder moeilijke en ge compliceerde stof gekozen die van de re gisseur het uiterste aan concentratie en observatietalent vereiste. Bert Haanstra heeft zich op bewonderingswaardige ma nier aan die eisen weten aan te passen en zich daarbij een acteurs-regisseur ge toond, zoals er weinigen in Nederland te vinden zijn. Dat hij de veelzijdige Kees Brusse een van zijn mooiste filmrollen laat spelen is minder verwonderlijk dan dat hij een pur- sang toneelspeler als Paul Steenbergen met diens beperkte tv-ervaring binnen het filmgebeuren tot een onvergetelijke pres tatie weet te regisseren. Het samenspel van beide hoofdrollen levert enkele groot se momenten op in een film die tot het beste gerekend kan worden wat de laatste tijd in ons land op het doek is gebracht. Waarbij dan tegelijk moet worden opge merkt dat Een Pak Slaag door zijn literair gegeven zich moeilijk leent tot een sterk persoonlijke filmstijl. kwam er het zwijgen toedeed, in diezelfde maand mei weer diezelfde vraag aan Nina Hagen. Zo’n film smaakt toch straks als een geïmproviseerde stamppot? Nina, toen: „Ja, kijk het hele rock roll- leven is sowieso slapstick, heeft anarchis tische kantjes, dus deze film ook. Cha Cha mag best een allegaartje worden, daar door werkt het des te spontaner. Wees blij dat het een beetje uit de hand loopt, het vormt daardoor des te beter een beeld van de werkelijkheid...” Twee, wat lange flash-backs om aan te geven onder welke chaotische omstandig heden Curiel zijn uiteindelijk 100 minuten durende film draaide. Hij móést wel snij den om uit de chaos van scenes en ver haaltjes nog enigszins een film te kunnen toveren. Bij dat proces werden zoals be kend enkele muziekgroepen, die zoals ve len weten voor een lage vergoeding aan de produktie meewerkten in de hoop mee te kunnen profiteren van Broods naambe kendheid, rigoureus weggesneden. Cha Cha is na deze rommelige praduk- tielijn allesbehalve een harde rock roll- mucical, noch is er sprake van een speel- filmelement of een gedramatiseerde docu mentaire, om de kwalificaties van de re gisseur maar even aan te halen. Een ge vecht tegen de bestaande mentaliteit, dan? Misschien. Maar dan moet je wel de egocentrische heldenrollen van Brood en Hagen als zodanig willen interpreteren. Dat lukt zelfs na heel wat inspanning niet of je moet het rucksichtloze zelf-etaleren, zonder enige schaamte, willen zien als een gedragskritisch element. De Haarlemse Antiquair Joh. J. Ph. van der Tak met vestigingen te Haar lem: Oude Groenmarkt 12 en Wagen weg 150, te Amsterdam: Spiegelgracht 21, is bereid om per-heden iedereen in staat te stellen om bij hem aangekoch te antiquiteiten te laten betalen met spaar- of kasbiljetten aan toonder. Volgens antiquair Van der Tak een unieke manier om deze geldbewijzen van de hand te doen. Van der Tak is hierdoor een belang rijke konkurrent van de talloze in het leven geroepen B.V.’s, die in de dag bladen adverteren om deze geldbewij zen op te kopen. Er zijn vele voordelen voor de beleg ger om met de Haarlems-Amsterdam- se antiquair zaken te doen. Ten eérste geven de banken niet dê nominale waarde op dit moment. Ten tweede geeft Van der Tak u wel de nominale waarde rente en ten derde profiteert u van de belastingvrije waardestijging van uw aangekochte antiek. Mocht u andere inlichtingen wil len, dan is antiquair Van der Tak gaarne bereid u die te geven. PARUS (DPA). De Franse schrijfster Franpoise Sagan heeft in een vraaggesprek met het Parijse blad Le Matin de leiding van het Filmfestival van Cannes beschuldigd van bedrog. Zij verklaarde dat de onder haar voorzitterschap staande jury de Gouden Palm (de eerste prijs van het festival) voor 1979 alleen aan de Duitse film „Die Blechtrommel” van Volker Schlandorff wilde toekennen. Maar volgens haar werd de jury door de leiding onder druk gezet tegens de Amerikaanse film Apocalypse Now van Francis Coppola te onderscheiden, zodat uiteindelijk de eerste prijs door de twee films moest worden gedeeld. Twee meisjes van rond de twintig ont moeten elkaar toevallig op de berm van een Zwitserse autobaan. De een heeft haar spoorkaartje verloren en blijkt geen geld te hebben voor de thuisreis, reden waarom ze gaat liften. De ander is tijde lijk weggelopen van haar vriend die haar irriteerde en geloofde dat een korte va kantie haar goed zal doen. De beide meis jes associëren zich en beginnen een zwerf tocht zonder enig idee van richting of einddoel. Het gevoel van vrijheid en avon tuur en de wetenschap dat niemand weet waar ze uithangen gaan bezit van hen nemen en de eerste dagen worden in per fecte zorgeloosheid en slechts bepaald door willekeur en invallen doorgebracht. Ze liften veel, stappen uit als ze een vriéndelijke omgeving zien, slapen in het hooi, wassen zich aan een van de vele Zwitserse dorpsbronnen of baden in een bergmeer. Als het beetje geld op is, bede len ze met wisselend succes en nadat ze van een politieman die hun een lift heeft gegeven, de achteloos neergelegde revol ver stelen, gebruiken ze op de meest on handige manier het wapen om kracht bij te zetten aan hun verzoeken om eten. De zorgeloos begonnen tocht verliest iets van haar attractie maar nu ze een maal het avontuur begonnen zijn vrezen ze zich niet meer te kunnen inpassen in de dagelijkse sleur en het door voorschriften geregelde bestaan. Ze hebben zich, zij het nog op een vrij onschuldige manier, bui ten de maatschappij geplaatst en het ont gaat hun zelfs dat inmiddels kranten en televisie zich gaan bemoeien met het won derlijke tweetal dat dan hier, dan daar opduikt en een gevaar oplevert omdat ze gewapend zjjn. Regisseur Tanner tekent dit langzame verloederingsproces op een even aangrij pende als aannemelijke manier en dat de onvermijdelijke botsing van twee werel den tot een tragedie moet leiden wordt voor ieder acceptabel die zich twee uur lang vol begrip bezig gehouden heeft met de kantelende wereld van het drieste sweetal. Messidor is een verrukkelijke film om naar te kijken. De intrige is origineel, de karakters sympathiek en geestig, hun ab surde logica aannemelijk en de gevarieer de Zwitserse natuur is bij tijden adembe nemend mooi gefilmd. De zoveelste overwinning van de Zwitsers-(Franse) film-samenwerking. Movie Movie werd dit najaar tijdens de Filmweek Arnhem vertoond en had daar Koolhaas’ gegeven concentreert zich rond het 25-jarig jubileum van Rein Slot ter (Kees Brusse) als directeur van een groot internationaal bedrijf. Een familie bedrijf eigenlijk dat onder de oude Kees een vriendelijke ontvangst, speciaal door de aanwezigheid in de beide delen van de film van acteur George C.Scott. In Movie Movie parodieert regisseur Stanley Do nen twee tot cliché verstarde genres in de Amerikaanse film: de boksfilm Dynamite Hands en dfe musical-showfilm Baxter’s Beauties. Nu is een parodie alleen effectief als men zich bij het origineel verveeld heeft. Maar beide genres stammen uit de derti ger jaren en de huidige bezoeker die nooit The Champ heeft gezien of The harder they fall of Golddiggers 1933 komt een beetje onwennig te zitten tegenover de wonderlijke overdrijvingen en opge schroefde actie waarmee Stanley Donen de afstand tot het verleden probeert dui- Barrevoetestraat 13-ïll Haarlem tel. 023-313277 ■naast Melgers drankenhandel-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1979 | | pagina 19