Aardig spel van Centrum in Het Verjaardagsfeest
Merlijn brengt
schimmenspelen
ps
IS
Ballettechniek getoond
als schilderij Picasso
Zeitgeist in
Toneelschuur
Omroepkoor suggestief klinkend onder Bohumil Gregor
it
Andriessen-etalage
Opnamen voor
E.P.tje afgekeurd
Buddy Odor Stop
ook naar Haarlem
Ben Ullings
overleden
17
VRIJDAG 21 DECEMBER 1979
Alexandra Radius te gespannen in Etudes
Souwens Autoverhuur
EEN GOLF HUREN?
Bij Souwens sturen!
o
Al
fe- -
11
5
KUNST
1
MS
1
27,50 per dag, inkl. 100 km
en verzekering
Excl. BTW en benzine
Langere huurtijd op aanvraag
Kampervest 23, Haarlem,
tel. 312638
^""1' TV Bouwjaar
Zl 1979
AMSTERDAM. Met Het ver
jaardagsfeest brengt toneelgroep
Centrum zijn derde Pinterstuk
van dit seizoen uit, na De kamer
en Een beetje pijn. Allen behoren
tot Pinters vroege werk, geschre
ven in 1957/58. Samen met een
vierde stuk, De dienstlift, worden
ze wel de comedies van dreiging
genoemd. Steeds is er namelijk
sprake van mensen die het uit
onduidelijke motieven op een an
der gemunt hebben.
Pinters dreiging sterk verouderd
ALMA POST
Amsterdam,
20
apan,
eten-
CONRAD VAN DE WEETERING
arok-
loco-
anci-
(Van onze kunstredactie)
do-
oven
s cy-
te-
•ade,
bant.
(ADVERTENTIE)
(Foto Jaap Pieper)
Scène uit Jenufa met hoofdrol-zangeres Gabriela Benackova in het midden.
tuurprijs van de provincie Noord-Bra-
Scène uit Het Verjaardagsfeest van Harold Pinter met Elisabeth Hoijtink als Meg en Polio
Hamburger als Stanley.
Het eerste non-profit platenproject, een
E.P.tje met opnamen van drie Kennemer
bands, komt door de ontwikkeling echter
niet in gevaar, al wordt afgezien van five-
opnamen. Maandagavond gaat de stich
ting met Vandattum en Plastics de Haar
lemse Zeezichtstudio in. Daar werd al
eerder de derde groep, Pierre Anniversai-
re, op de band gezet. De Stichting Popmu
ziek Kennemerland hoopt zich begin fe
bruari met het uiteindelijk resultaat voor
het eerst naar buiten toe officieel te kun
nen presenteren.
enoch-
m 2. In
dat in
urnen-
t inge-
umen-
ievoer.
/an de
:rwerp
ervoer
n tips
k van
edel,
<pro-
EINDHOVEN (ANP). Na een lang
durige ziekte is donderdag de voormalige
directeur van de Eindhovense Stads
schouwburg, Ben Ullings, op 65-jarige
leeftijd overleden.
Ullings begon zijn loopbaan als ambte
naar van de gemeente Eindhoven. In 1963
werd hij directeur van de Kunststichting.
Hij was mede-oprichter van de Stichting
Kunstzinnige Vorming in Eindhoven
Ullings werd directeur van de Eindho
vense Stadsschouwburg in 1964. Vorig
jaar juni legde hij in verband met zijn
pensionering deze functie neer. Ben Ul
lings was ridder in de orde van Oranje
Nassau en werd in het verleden verder
onder meer onderscheiden met de Cul-
Doordat een gedeelte van de Uitwij-
zer-rubriek in onze krant van donder
dag is weggevallen, kwam onder
staande aankondiging te vervallen.
Net als bij de opvoering van 1977, berust
de muzikale leiding bij Bohumil Gregor,
die deze opera samen met een aantal
belangrijke en eveneens Tsjechische, vo
cale sofisten die nu eveneens in deze cast
voorkomen ook al op de grammofoon
plaat heeft gezet.
Nieuw in het huidige gezelschap is Ga
briela Benackova, die qua dramatische
geladenheid weliswaar niet kan tippen
aan Nadezda Kniplova in haar machtige
vertolking van de rol van de stiefmoeder,
maar die toch een tamelijk levensechte
Jenufa neerzet. Haar tegenspeler Jan
Blinkhof zorgt daarbij voor een sterke
creatie als haar toekomstige echtgenoot in
dit verhaal tot wanhoop.
Maar ook de overige vocalisten hebben
over het algemeen het niveau waardoor
tegen een wat al te tekenfilmachtig decor
en idem aankleding muzikaal en toneel
matig een steeds boeiende spanning in het
geheel wordt gelegd.
Gregor weet het Omroeporkest tot bij
zonder suggestief spel aan te vuren en zo
tot een hechte basis te maken van de
podiumverrichtingen van de solisten en
het Nederlands Operakoor. Prestaties die
de kracht van Janóceks meesterwerken
en de ruigheid van temperament van deze
door onrust gedreven, eigengereide com
ponist op sublieme wijze doen voelen.
JOHAN VAN KEMPEN
Merlijn speelt de vier schimmenspelen
in een grote produktie waaraan zeven
medewerkers (onder wie vier schimmen-
schijvers) te pas komen en met behulp van
de originele schimmenpoppen. Wie de
voorstelling wil gaan zien, gelieve telefo-
nisch kaarten te reserveren op nr. (023)-
31.69.61. CJP’ers krijgen korting.
Van-
zersum
ramma
-an Art
Deze
‘peelde
;t Flet-
Mary
ok bij
pranco.
forma-
ie nog
nu 60.
mt.
enoch-
;um 2.
idacht
feest”
it gis-
sgaan,
in de
Annet
'gene
er en
gische
e klei-
n het
Dag-
Wit-
n ver-
jraten
■er de
at on-
22.00
uitzen-
op de
sdactie
sport
ling is
itgeno-
i sport
meer
ckeyer
woord,
ijn bij-
'lace,
Four-
eret-
i Die
Four-
23.20
1, tv-
18.05
zine.
'gen
>0.10
De
>1.55
pro-
HAARLEM. Het toneelstuk Zeit
geist van de Duitse auteur Rainer Wemer
Herzog, wordt vanavond en morgenavond
nog gespeeld in Toneelschuur I aan de
Smedestraat in Haarlem door toneelgroep
Globe.
Het gaat hier om ene Phoebe Zeitgeist,
een vrouwefijk wezen dat door haar pla
neet naar de onze wordt gestuurd om een
reportage te schrijven over het democrati
sche leven van de aardebevolking. Zij
komt hier aan en probeert zo snel moge
lijk de taal onder de knie te krijgen. Zij
leert woorden en zinnen al gauw, maar de
uitdrukkingen, de begrippen en het idi
oom ontgaan haar.
Haar verkeerde gebruik van de taal
veroorzaakt uiteindelijk anarchistisch ge
drag bij degenen tegen wie zij spreekt.
Fassbinder gaat verder in Zeitgeist (oor
spronkelijke titel Blut am Hals der Katze)
dan alleen de taalverwarring. Hij laat zien
dat er verschil kan bestaan tussen gevoe
lens en de manier waarop die verbaal tot
uiting zijn gebracht
In het laatste deel van Zeitgeist ontstaan
er daardoor kortsluitingen en iedereen
keert zich tegen Phoebe-het universele
buitenbeentje.
Zeitgeist is geregisseerd door Paul Ver
meulen Windsant. De spelers zij: Netty
Blanken, Theo de Groot, Nora Kretz, Gijs
de Lange, Diane Lensink, Babette Mulder,
Adriaan Ólree, Joost Prinsen, Ton Selter
en Guusje van Tilborgh als Phoebe Zeit
geist. De voorstellingen in de Toneel
schuur beginnen om 20.30 uur.
al.
oven
18.30
Pop-
spro-
Re-
'2.15
film.
haar
3UWS
voor genomen geschiedenis over liefde en
burgermoraal zoals zo vaak bij operali
bretti nogal gezocht aan; Janócek weet er
in dit muzikaal kader een indrukwekkend
drama van te maken.
gen tour en l’air in de mannensolo) en dat
ze vaak net niet tegen de enorme moeilijk
heden van deze rol is opgewassen.
Haar La Sylphide solo is overigens on
gemeen fraai. Een zelfde bezwaar geldt
ook voor Francis Sinceretti. Hij heeft een
geweldige toneelpresentatie, werkt al zijn
rollen prachtig af, maar is nu eenmaal
niet de perfekte draaimachine die voor dit
ballet nodig is.
Henny Jurriëns blijft nog steeds, bijna
per voorstelling, aan technische vaardig
heid en presence winnen, wat steeds weer
een genoegen is om te zien.
Kortom, Etudes is een must voor Het
Nationale Ballet en een genoegen voor de
toeschouwers, maar het is nog steeds niet
zo opwindend als het eigenlijk zou moeten
zijn. Na enkele voorstellingen zal dat ze
ker beter worden. De volgende uitvoering
van dit ballet is zondag, 23 december om
14 uur in de Stadsschouwburg van Am
sterdam.
i en
Dans: Het Nationale Ballet met een
reprise van Etudes. Choreografie: Ha
rald Lander, muziek Karl Czemy en
Knudage Rissager, solisten Alexan
dra Radius, Francis Sinceretti en
Henny Jurriëns. Herinstudering: Ivan
Kramer. Orkest: Het Nederlands Bal-
letorkest o.l.v. Adam Gatehouse. Ver
der op het programma: Agon, ballet
voor twaalf dansers van George Ba
lanchine en Igor Stravinsky en Voor
bij gegaan van Rudi van Dantzig en
Fréderick Chopin.
Stadsschouwburg
december 1979.
Opera Jenufa spannend gebracht
irma-
•naai.
19.22
20.00
nthe,
king,
tatie.
light
The Buddy Odor Stop omvat naast
Hans Vandenburg nog enkele oudgedien
den uit Sportivo, te weten: zangeres Meike
Touw, toetsenman Peter Calicher en
drummer Max Mollinger. De bezetting
omvat verder Martin Bakker (bas en con
trabas) en de Amerikaanse zangeres Lisa
Bialac. De groep beleefde onlangs haar
concertdebuut. In het voorprogramma
staat de new-beatformatie The Rousers.
Henny Jurriëns, Alexandra Radius en Francis Sinceretti (v.l.n.r.) tijdens de reprise van
Etudes van Harald Lander. (Foto Jorge Fatauros)
(Van onze
kunstredactie)
Als een stille
ode aan de per
soon en het werk
van Mari Andries-
sen is een van de J
etalages van de 1
Haarlemse Vishal
dezelfde die het
afgelopen jaar
door het Jute-pro- J
ject werd benut
ingericht door het g
Frans Hals Mu
seum met enkele S
karakteristieke i
portretten en klein
plastiek van An-
driessens hand.
Ierse katholiek, Goldberg is jood, spreekt
in Bijbels aandoende genealogiën, spreekt
van Mijn Vader, en heeft vele namen,
waaronder één die niet genoemd mag
worden.
Al in de jaren zestig zijn er geluiden te
horen die het stuk vanwege de vaagheden
onbevredigend vinden. Toen had het ech
ter nog de charme van zijn nieuwheid, en
het soort dialoog erin (ontleend aan de
onzin van ons dagelijks gepraat) het
echo’s horen van Beckett en Ionesco en
dwong bewondering af. Nu is het nieuwe
er af, en bovendien zijn er twintig jaar
overheen gegaan, waarin we met collec
tief enthousiasme hebben afgerekend met
vaagheid. Het spitten in onze plein- doods-
sex- en andere angsten heeft ons ver
trouwd gemaakt met on- en onderbewuste
motieven die we hebben. Nu komen met
een stuk over vage dreigingen vind ik dan
ook misplaatst als een set Picasso-lamp-
jes.
Centrum speelt Het verjaardagsfeest
onder regie van ex-T.V.-regisseur Wouter
van Praag, overigens goed. Onno Molen
kamp en Elisabeth Hoijtink vormen een
ideaal toneelechtpaar. Hij vol vriendelijke
rust, zij een lieverd die je zo een vondeling
op de stoep zou toewensen. Polio Hambur
ger maakt van Stanley wat er van een
personage zonder motieven of karakter
nog te maken valt, Monique Kramer is een
vrolijk buurmeisje, Henk Rigters en Ben
Hulsman zijn het klassieke duo van slim
merik en dommekracht. Frank Raven
ontwierp een huiskamer plus keuken in
overeenstemming met het traditionele
van het stuk. De vlotte, duidelijke verta
ling was van Gerard Reve.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Het Haarlemse poppen
theater Merlijn brengt op twee achter
eenvolgende zaterdagen, 22 en 29 decem
ber, weer de schimmenspelen van Frans
ter Gast in produktie. In het eigen theater
tje aan het Hasselaarsplein 35 worden vier
stukken van de bekende vooroorlogse au
teur gespeeld, te weten De Lente, De Wol-
gaspelers, Madame Butterfly en een
schimmenspel van grotere lengte, De
Slimheidskampioen van Herodes, in een
bewerking van Charivarius.
Voor pianisten van ieder niveau is het
daarnaast ook nog interessant etudes van
Karl Czemy (bewonderd of gehaat, ooit
afgeraffeld of vlijtig bestudeerd) briljant
te horen uitvoeren, met even briljant
daardoorheen gemengd, een aantal disso
nanten (door Knudage Riisager) als een
knipoog naar alle misslagen die jonge
pianisten er bij het studeren in maakten.
Vooral in het begin van dit ballet wordt
de ballettechniek er in gepresenteerd als
in een schilderij van Picasso, waarin de
schilder iets van zes kanten tegelijk wilde
laten zien. Een etude met passen uit 1832
(La Sylphide) sleept ons mee in die roman
tische periode, tot de dansende soliste
plotseling in een hedendaagse balletstu
dio blijkt te staan, wat blijkt uit de spiegel
beelden (gespeeld door andere danseres
sen) die van alle kanten opdoemen en die
alleen maar met de danseres meebewegen
zolang zij in hun richting kijkt.
Dit ballet is met al zijn moeilijkheden in
de eerste plaats een examenopgave voor
solisten, halfsofisten en corps de ballet,
maar het is tevens uitstekend oefenmate
riaal om een balletgroep op een technisch
hoger niveau te verheffen.
Los van een aantal zeer geslaagde pres
taties (het virtuoze draaiwerk van de half-
solisten bij de dames bijvoorbeeld) moet
helaas geconstateerd worden, dat Het Na
tionale Ballet dit oefenmateriaal hard no
dig heeft. Met alle bewondering voor het
reeds bereikte niveau van Alexandra Ra
dius in de hoofdrol, mogen we toch niet
over het hoofd zien, dat ze meestal veel te
gespannen is om haar werken spelen te
doen lijken; dat er aan een fraaie armvoe-
ring bij haar nogal eens iets ontbreekt; dat
er in haar solofragmenten (evenals in die
van Francis Sinceretti) soms vereenvoudi
gingen zijn aangebracht (een gesprongen
fouetté is bijvoorbeeld verdwenen, even
als een twee maal achter elkaar gespron-
In het veijaardagsfeest nemen twee he
ren op zekere dag hun intrek in een een
voudig pension in een badplaats. Het
wordt beheerd door de strandstoelenver
huurder Petey en zijn vrouw Meg. De
enige andere huisgenoten is een stamgast,
een jonge man (Stanley) die, door een of
andere stommiteit? door gebrek aan ta
lent? zijn carrière als pianist heeft moeten
opgeven. Meg leeft haar teveel aan sexue-
le en moederlijke energie op hem uit en hij
laat het zich aanleunen met de luie en
ondankbare houding van een verwende
zoon.
De twee vreemde gasten vernederen
Stanley op en rond een voor hem georga
niseerd verjaardagsfeest. De ochtend er
na nemen ze hem mee met onduidelijke
bestemming. Wat nog opvalt is dat Stan
ley van het begin af aan weet dat de heren
gevaar voor hem betekenen. Hij schrikt
als hij de naam van de ene (Goldberg)
hoort, en tegenover diens helper
(McCann) probeert hij zijn onschuld dui
delijk te maken. Het is dan ook theore
tisch mogelijk dat het om een niet-ge-
AMSTERDAM. We mogen zonder meer vaststellen, dat Etudes van Harald
Lander een perfekt geconstrueerd ballet is, dat in zijn geraffineerde opbouw nooit zal
nalaten diepe indruk te maken. Voor balletkenners is het fascinerend alle mogelijke
balletoefeningen nu eens keurig op een rij te zien uitgevoerd, oplopend van de meest
eenvoudige bewegingen aan de barre, tot de meest virtuoze sprongen en draaien in het
midden.
noemde misdaad uit het verleden gaat, ne waar ieder wel eens onbenoembare
Een andere mogelijkheid is dat Goldberg angsten voor voelt. Het stuk kent veel
en McCann De Vergelding of De Dreiging aanwijzingen in de richting van Godge-
voorstellen. Een personificatie van datge- lijkheid van het tweetal. McCann is een
Opera: „Jenufa” van Leos Janacek,
in een produktie van de Nederlandse
Operastichting. Uitvoerenden: Het
Omroeporkest en het Nederlands Ope
rakoor. Muzikale leiding: Bohumil
Gregor. Regie: Premysl Koci. Dekors:
Josef Svoboda. Kostuums: Sara Hej-
nova. Vocale solisten: Gabriela Ba-
nackova, Nadezda Kniplova, Jan
Blinkhof, Gary Glaze, Annett Andrie-
sen, Tom Haenen, Pieter van den Berg,
Nelly Morpurgo, Urpu Nuottamo, Lu
cia Meeuwsen, Regina Nauta, Thea
van der Putten, Ans Koch. Circusthea
ter Scheveningen, 20 december 1979.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. De jonge Stichting
Popmuziek Kennemerland is niet ge
vrijwaard gebleven van tegenslag. Gis
teravond bleken bij het mixen de
opnamen die anderhalve week geleden
werden gemaakt van de rockbands Van
dattum en Plastics zoveel vervorming te
bevatten en technisch zo onvolkomen te
zijn, dat de tapes moesten worden afge
keurd.
Het is des te opmerkelijker dat je je in
puur muzikaal opzicht toch zelfs maar
geen ogenblik verveelt bij Janéceks
avondvullende opera Jenufa, zoals die (na
twee jaar) opnieuw bij de Nederlandse
Operastichting in produktie is gegaan.
En ook al doet de als uitgangspunt hier-
Voorstelling: Het verjaardagsfeest (The Birthday party) van Harold Pinter.
Groep: Centrum. Regie: Wouter van Praag. Vertaling: Gerard Reve. Toneel
beeld: Frank Raven. Met: Onno Molenkamp, Elisabeth Hoijtink, Polio Hambur
ger, Monique Kramer, Henk Rigters, Ben Hulsman. Première: 20 december 1979
in Centrum Bellevue, Amsterdam.
SCHEVENINGEN. Jandceks muziek
is eigenlijk een vorm van laatromantiek
in (zo zouden we tegenwoordig kunnen
zeggen: minimal art-achtige opbouw. De
door de componist hiertoe in grillige rit
miek toegepaste fragmenten, steunen op
de folkore. De melodiek is in het alge
meen enigszins kortademig en het komt
in die patroonmatige manier van doen
uiteraard niet tot een thematische ont
wikkeling, terwijl de harmonische struc
tuur nogal elementair blijft.
HAARLEM. In het kader van nun
eerste kennismakingstoernee door eigen
land komt The Buddy Odor Stop, de band
die Hans Vandenburg in het leven riep na
het verscheiden van Gruppo Sportivo,
ook naar Haarlem. Onder auspiciën van
de Stichting Popmuziek Kennemerland,
die daarmee haar eerste concertactiviteit
realiseert, treedt de band op 2 februari op
in het Haarlems Concertgebouw.
