Nieuwe politiechef in Amsterdam J. Kalken:
Een oude bekende
ns
te
721
22
MAANDAG 24 DECEMBER
23
1979
BINNEN- EN BUITENLAND
nd,
Niet progressief
door Hein Dik
Corruptie
Andere kijk
■i
ooi
(Van onze redacteur in Italië Hein ten Kortenaar)
ROME. De bezetting van het universitaire instituut voor
managers in Turijn door een commando van de terroristen
organisatie Prima Linea (frontlinie), vormde vorige week een
hoogtepunt in wat steeds meer op een regelrechte oorlogstoe
stand begint te lijken.
AMSTERDAM. „Sinds de jaren zestig komen vooral negatieve
kanten van het Amsterdamse politiekorps naar buiten. Ten onrechte,
vind ik! Er zijn genoeg positieve aspecten. Ik zie wel degelijk mogelijk
heden om de negatieve spiraal te doorbreken.”
De heer J. V a 1 k e n, nieuwe hoofdcommissaris van de Amsterdam
se politie. Rustige stem. Smetteloos wit overhemd onder donker
kostuum. Zijn kamer in het nieuwe Enschedese politiebureau is
indrukwekkend groot.
<4
i
829
Hoofdcommissaris J. Valken: Eerst moet ik veel meer achtergronden kennen.
ook een mens.”
8.00
Terreur in Italië: Roep om noodtoestand
H.D.
AMSTERDAM. De 53-jarige J. Valken is per 1 juli benoemd tot hoofdcommissaris
t/an politie in Amsterdam. Hij volgt Th. Sanders op die met pensioen gaat.
Onlangs was de heer valken in het nieuws als voorzitter van de commissie die de
regering adviseerde over nieuwe politiewagens. Deze commissie kwam met de zoge
noemde „stopkogel” op de proppen, een soort munitie die ernstig letsel kan veroor
zaken.
De heer Valken gaf de afgelopen vijf jaar leiding aan het politiekorps in Enschede.
Daarvoor was hij ruim drie jaar commissaris in Gouda.
Ten tijde van de provo-rellen was Valken samen met Koppejan en Heijink
verantwoordelijk voor handhaving van de openbare orde. Het trio trok vaak de
aandacht door zijn maatregelen. Zo „deporteerde" men betogers per vrachtauto naar
polders buiten de stad waarna ze terug moesten lopen.
Hoewel de benoeming van de heer Valken pas 1 juli ingaat, krijgt hij een paar
maanden de gelegenheid zich in te werken in de Amsterdamse problemen.
ernstige delicten is opgezet. Die heeft
vaak voortreffelijk vakwerk laten zien.”
Zo stonden vorig jaar april 15 leden van de Rode Brigades in Turijn terecht De van terreur
verdachte gevangen waren in stalen kooien geplaatst omdat men anders incidenten vreesde
In een stad als Amsterdam manifeste
ren veel problemen zich het eerst. De
politie daar moet het voortouw nemen.
Andere korpsen profiteren van de kennis
die in de hoofdstad wordt opgedaan. Een
voorbeeld? De organisatie van mobiele
eenheden. Daar hebben anderen veel aan
gehad. Of de manier waarop de groep
De benoeming in Amsterdam betekent voor Valken een terugkeer naar het hoofdste
delijk politiekorps. Hij begon er zijn loopbaan in 1946 als adjunct-inspecteur; werkte
aerst bij de geüniformeerde dienst en vanaf 1965 bij de recherche.
woning (met toestemming van een rech
ter), maar van hele huizenblokken, als de
politie meent dat terroristen er onderdak
Hij vertelt dat de Amsterdamse corrup
tiezaken afgehandeld zullen zijn als hij
Ook de bevoegdheden vande politiein-
zake het afluisteren van telefoongesprek
ken wordt aanzienlijk uitgebried. Voor de
coördinatie van de strijd tegen het terro
risme wordt in Rome, op het ministerie
van binnenlandse zaken, een nationaal
comité voor de openbare orde en veilig
heid ingesteld, met een eigen databank,
waar alle gegevens over het terrorisme
samenvloeien.
aan zijn taak begint.
„Er moet dan wel verder geëvalueerd
worden. De hele zaak moet worden beke
ken op oorzaken en gevolgen. Het is een
van het centraal bestuur, die als zodanig
ook hoofd van de politie zijn), die stuk
voor stuk bekend staan om hun ijzeren
hand. In Genua werd het zelfs een gene
raal van de carabinieri, een nog nooit
vertoonde benoeming op deze in wezen
civiele post.
De grote terroristenjager generaal Al
berto dalla Chiesa kreeg eveneens een
nieuwe bestemming: hij werd comman
dant van de carabinieridivisie „Pastren-
go”, gestationeerd in Milaan, maar verant
woordelijk voor heel Noord-Italië. Zijn
speciale anti-terroristeneenheid (van on
geveer 200 man) wordt gedeeltelijk opge
nomen in deze divisie, gedeeltelijk inge-
lijfd bij de veiligheidsdienst in de rest van
het land. Dalla Chiesa was nog niet op zijn
nieuwe post aangekomen, of zijn man
schappen streken neer in Turijn, waar zij
zes vermoedelijke rode-brigadisten arres
teerden en drie schuilplaatsen ontdekten
(zij vonden er, behalve pistolen en mitrail-
kwestie die blijvende aandacht nodig
heeft. Ook al omdat de schandalen grote
invloed hebben gehad op de sfeer in het
korps.”
,,De politie moet in de toekomst minder
geïsoleerd in de samenleving staan. We
moeten meer dan nu tussende burgers
gaan staan. Een probleem van deze tijd is
dat we gemechaniseerd zijn. We hebben
auto’s, radioinstallaties.
„Politiek behoor ik beslist niet tot de
progressieve hoek”, zegt hij op de vraag
naar zijn politieke overtuiging. „Ik ben
meer een man van het midden. Niet zo’n
hemelbestormer. Dat is ook de reden dat
ik nu al niet wil ingaan op Amsterdamse
knelpunten. Ik wil niet de indruk wekken
dat er met mijn komst een heel nieuwe
wind gaat waaien.”
VO
i on-
„Ik kan me wel voorstellen dat u me erg
terughoudend vindt”, zegt hij halverwege
het gesprek. „Maar u mag van mij nu nog
geen oordeel verwachten over de Amster
damse problemen. Ik ben er al acht jaar
weg. Wil me eerst in dezaak verdiepen.
Stukken zien, details en bijzonderheden
horen. Eerder geef ik geen mening.”
Hij wil wel ingaan op de (volgens hem
vaak onderbelichte) goede kanten van het
Amsterdamse korps. Graag zelfs! Het was
een van de redenen waarom hij belang
stelling had voor de functie van hoofd
commissaris, vertelt hij.
„Het Amsterdamse korps is in het alge
meen van voortreffelijke kwaliteit. Men
heeft ervaring op de meest uiteenlopende
gebieden. Dat vind ik een aantrekkelijke
zaak. Hier in Enschede is ook veel aan de
hand, maar het haalt natuurlijk niet bij
Amsterdam. Gouda vond ik eerlijk gezegd
veel te rustig. Wel gezellig, wel kneuterig,
maar te klein voor mij.
De politie moet weer terug naar de
straat. Het probleem is dat de assistentie-
verlening daar niet onder mag lijden. Ik
denk dat er wel mogelijkheden zijn, onder
meer door efficiency-maatregelen. We
moeten weer deel gaan uitmaken van de
burgerij.”
leurs, ook de verpakking van de anti-
tankraketten, die bij de rechtszaal van
Curciowaren afgeschoten).
Het geeft allemaal een indruk van effi
ciëntie, en van alle kanten kwam erbijval
voor de „hervonden slagvaardigheid” van
de regering en de politie. Maar naarmate
de dagen verstrijken, komt er meer kri
tiek op de genomen maatregelen. De voor
zitter van het grondwettelijke hof, Leonet-
to Amadei, waarschuwde de regering
„niet in de val van de terroristen te lopen”:
wat zij willen, zo zei hij, is de staat dwin
gen de beginselen van de democratische
samenleving aan te tasten. „Te denken dat
de eerbied voor de grondwettelijke waar
borgen overdreven is en mag, of moet,
worden afgezwakt, leidt niet tot een her
vorming, maar tot een langzame verwor
ding van de grondwet. Op die manier zou
het land zich laten meesleuren naar moge
lijke autoritaire oplossingen”.
Soortgelijke bedenkingen worden ge-
Gevechten tussen rechtse en linkse extremisten in Rome plegen nogal eens uit te lopen in
vernielingen en harde confrontaties met de politie.
Waarom hij indertijd bij de politie ging,
kan hij niet zo duidelijk onder woorden
brengen. „Ik weet het niet precies. Mis
schien was het erfelijk. Mijn vader was
ook politieman. Ik was niet zo’n gedreven
iemand die nou persé mensen wilde hel
pen. Een rol speelde dat ik na de oorlog zo
vlug mogelijk aan de slag wilde zonder
eerst een lange studie.
Natuurlijk krijg je als politieman met
veel emotievolle zaken te maken. Aangrij
pende dingen. Zelfmoorden. Kinderen die
in het verkeer omkomen. Ik ben niet
iemand die zichzelf snel laat gaan, ook al
deed het me wat. Ik heb me altijd heel erg
verbaasd hoe onberekenbaar emotioneel
mensen kunnen raken in relsituaties. Na
de Hongaarse opstand bijvoorbeeld of bij
de bestorming van het Telegraafgebouw.
Mensen die volledig hun normale denk
vermogen verliezen. Dat heeft me wel een
andere kijk op mensen gegeven.”
Als commissaris vindt de heer Valken
zich meer manager dan politieman.
„Het is mij om het even of een korpschef
afkomstig is uit de politie of een opleiding
heeft gehad als manager. Als hij het maar
Ik wist in 1971 veel meer van de eigenlijke
politiepraktijk dan nu. Ik vind vooral van
belang dat een commissaris zich omringt
met mensen die hem goed kunnen advi- -
seren.”
Hij vindt dat de politie zich politiek wat
„gevoeliger” mag opstellen. „Meepraten
in commissies van raadsleden of met het
jeugd- en welzijnswerk. Het zijn contacten
die de politie moet aandurven.”
waaien-met mijn komst”
De heer Valken wil wel aangeven wat
volgens hem problemen zijn in Am
sterdam.
Natuurlijk ben ik in grote lijnen wel op
de hoogte. Ik heb het vooral via de publici
teit gevolgd. Van belang is de hele ontwik
keling op het gebied van heroïne. Dat
begon een beetje op gang te komen in
1971, toen ik weg ging, maar was toen nog
van veel geringere betekenis. Amsterdam
is nu een stad met een heleboel verslaaf
den. Het is duidelijk dat de politie daar
van gevolgen ondervindt.”
Andere knelpunten zijn volgens de
hoofdcommissaris onder meer de ver
keersproblemen en het vreemdelingenbe
leid.
„Tja, en dan heb je natuurlijk de interne
problemen op het punt van betrouwbaar
heid. Die corruptie! Dat is duidelijk een
nieuw element in vergelijking tot 1971.
Toen was er nog niets aan de hand. Zoiets
als corruptie werd voor totaal onmogelijk
gehouden
Naar het oordeel van de heer Valken
bleek in Amsterdam een „vruchtbaarder
bodem” voor corruptie dan in andere
plaatsen, omdat de criminaliteit er om-
vangrijker is en veelvormiger.
„Daardoor was in Amsterdam de risico
factor groter, al houd ik het niet voor
ónmogelijk dat in andere plaatsen ook wel
eens iets gebeurt. Een politieman blijft
hoord in kringen van de rechterlijke
macht, waar met name bezwaar wordt
gemaakt tegen de verlenging van het
voorlopig arrest voor terroristen, de al te
vage omschrijving van „hulpverlening
aan terroristen” en het strafbaar stellen
van het in bezit hebben van geschriften
„voor terroristische doeleinden”.
Bij de meeste politieke partijen lijkt de
regeringslijn instemming te vinden, en er
wordt verwacht dat de genomen maatre
gelen door het parlement zullen worden
goedgekeurd. En zolang ze maar omgeven
blijven door voldoende juridische waar
borgen en voldoende democratische kri
tiek, kan men daar desnoods ook vrede
mee hebben. Het gevaar blijft, dat ze deel
gaan uitmaken van een om zich heen
grijpende heksenjacht, en Italië voetje
voor voetje binnen leiden in een „noodtoe
stand”, die in werkelijkheid wordt gedic
teerd door de terroristen zelf, die ze beo
gen te bestrijden.
goed doet. Als het maar iemand is die het
kén! Het is natuurlijk wel een vak dat een
zekere kennis van zaken eist. Bij mezelf
merk ik dat langzamerhand steeds meer
naar de management-kant ben gedreven.
Ik vraag hem hoe iemand hoofdcom
missaris wordt in Amsterdam. Is het
gewoon een zaak van solliciteren. „Ja,
ik heb inderdaad gesolliciteerd. Maar
ik denk dat een lukrake sollicitatie
weinig zin zou hebben. Je moet toch
eerst bepaalde contacten hebben.”
„Nee, ik heb geen voorwaarden ge
steld bij mijn sollicitatie. Het enige
dat ik heb gevraagd is mij te betrek
ken in de besprekingen over de struc
tuur van de politieleiding in Amster
dam. Dat is natuurlijk heel belangrijk
voor de komende jaren.”
zorg om democratische vrijheden
overheerst, die bijvoorbeeld duidelijk tot
uiting komt in de vele protesten tegen de
lange gevangenhouding van prof. Toni
Negri en andere topfiguren van
Arbeidersautonomie, die al sinds 7 april
van dit jaar gevangen worden gehouden
en volgens sommigen allang wegens ge
brek aan bewijs op vrije voeten hadden
moeten zijn.
Van de andere kant wordt na iedere
terroristische actie de roep luider om een
„sterke staat”, bereid om zich te verdedi
gen tegen degenen die hem met geweld
omver willen werpen en om sommige bur
gerrechten in bepaalde gevallen en „voor
de duur van de noodtoestand” opzij te
zetten.
Het is typerend dat een, zelfs voor Italië,
uitzonderlijk zwakke regering als de hui
dige van Francesco Cossiga gedeeltelijk
gehoor heeft gegeven aan deze oproep.
Vorige week vaardigde het kabinet, na
eenzitting die de hele nacht van vrijdag op
zaterdag in beslag nam, een aantal rege
ringsbesluiten en een wetsontwerp uit met
betrekking tot de openbare orde. De eer
ste treden onmiddellijk in werking (maar
dienen binnen twee maanden door het
parlement te worden goedgekeurd), het
wetsontwerp moet op de gewone wijze hebben gevonden,
door het parlement worden aangenomen,
gewijzigd of verworpen. Het heeft met
name betrekking op verzwaring van straf
fen voor terroristische daden: zo komt het
leiden van een gewapende opstand te
staan op levenslang, deelnemen daaraan
op zes tot vijftien jaar, het verspreiden
van opruiende geschriften op drie tot
twaalf jaar gevangenisstraf.
Van de regeringsbesluiten trok de mees
te aandacht de invoering van het zgn.
politie-arrest: wanneer er ^verdenking be
staat van terroristisll he activiteiten, mag
de politie de verdachte 48 uur vasthouden,
voordat de rechterlijke macht wordt inge
schakeld of de hulp van een advocaat
wordt ingeroepen. Verder wordt voorzien
in de mogelijkheid van „collectieve huis
zoekingen”: niet alleen van een bepaalde
Er gaat geen nieuwe wind
Na het voorlezen van een brallende ver
klaring over de „proletarische bezetting”
van het instituut, waar „handlangers van
het kapitalisme” worden opgeleid, en een
„proletarisch verhoor”, werden vijf do
centen en vijf studenten in koelen bloede
in de benen geschoten. De hele overval
duurde zeker een half uur, maar het com
mando kon ongestoord verdwijnen, lang
voor de politie gewaarschuwd kon
worden.
Eveneens in Turijn werden gepantserde
auto’s van de carabinieri (op wacht bij de
vroegere kazerne, waar Renato Curcio en
andere leden van de Rode Brigades in
hoger beroep terecht stonden) beschoten
met antitankraketten. En in de buurt van
het Oostitaliaanse havenstadje Ortona
werden aanhangers van „Arbeidsautono-
mie” gearresteerd, die in het bezit bleken
van grond-luchtdoelraketten van Tsjechi
sche makelij, die bijvoorbeeld geschikt
zijn om vliegtuigen neer te halen.
Ondanks de tientallen arrestaties, de
ontdekking van geheime schuilplaatsen
en wapenarsenalen, de processen en zwa
re gevangenisstraffen voor gesnapte ter
roristen, is de Italiaanse staat er nog
steeds niet geslaagd het verschijnsel van
het politieke terrorisme uit te roeien:
steeds weer staan er nieuwe lichtingen op,
die bereid blijken het bloedige handwerk
van Rode Brigades, Frontlinie en andere
groeperingen voort te zetten. Hun leven in
de klandestiniteit wordt bovendien
slechts mogelijk gemaakt doordat zijkun-
nen rekenen op een uitgebreid net van
ogenschijnlijk „normaal” levende hand
langers, die hen verbergen, koerierdien-
sten verrichten, inkopen doen, valse rijbe
wijzen, paspoorten en nummerborden
verschaffen.
De politie heeft ontegenzeggelijk suc
cessen geboekt, maar toch groeit na iede
re terroristische raid, na iedere moord op
politieagenten (dit jaar vielen al 37, de
laatsten in een steeds langer wordende
reeks), samen met het gevoel van onmacht
ook dat van ontevredenheid over de zwak
te van de staat. Tot nu toe heeft in Italië de
U mag van mij op dit moment niet
verwachten dat ik me een oordeel aanma
tig over wat er precies aan de hand is
geweest in Amsterdam. Eerst moet ik veel
meer achtergronden kennen. Natuurlijk,
natuurlijk.ik vind dat de politie niet
corrupt mag zijn! Vanzelfsprekendde
politie moet betrouwbaar zijn! Dat zijn
toch dingen die voor zichzelf spreken. Ik
vind dat op corruptie maatregelen moeten
volgen, niet alleen in de richting van indi
viduele correctie, maar ook in het organi
satorische en begeleidende vlak. We moe
ten er een les uit leren. Zorgen dat het niet
kan voorkomen. Hoewel dat voor honderd
percent nooit mogelijk zal zijn.”
De heer Valken wil niet overkomen
als iemand die „even uit Twente
overkomt met een remedie voor de
Amsterdamse moeilijkheden”. Hij
karakteriseert zichzelf met de
woorden: „Nuchter, maar niet
koel”.
Ten slotte besliste de regering, dat de
grootste inspanning geconcentreerd dien
de te worden in de industriële driehoek
Turijn-Milaan-Genua, waar dé terroristi
sche activiteiten het grootst zijn. In die
drie steden werden nieuwe „prefecten”
benoemd (directe vertegenwoordigers
