Perspekt met knap uitgewerkte afwisselende voorstelling
exposities
NBE parodieert op tekst Kees van Kooten het gesponsorde concert
Perfect spel Yoko Abe
op nieuwjaarsrecital
De dreigende klank van toekomstmuziek
I
TUNESIË
Persoonlijke visie zonder virtuoze pronkzucht
s
de Sahara en het Verre Zuiden
Filmmuziek-componist
Deutsch overleden
1.179,-
13
2
1980
WOENSDAG 2 JANUARI
KUNST
i
F
REISSOM PER PERSOON:
Inlichtingen en boekingen uitsluitend bij:
19-29 januari 1980
HAARLEM. Met een avon
tuurlijke grabbelton vol knap pa
rodistisch uitgewerkte vondsten
hebben Mark Kingsford en Mi
chael Heimerhorst eindelijk thea
traal vorm gegeven aan een groot
aantal eigen ervaringen en waar
nemingen in het leven van alle
dag. Dat wil zeggen, uitgesneden
uit dat leven. Perioden doorge
bracht in de Verenigde Staten en
een voorliefde voor de fïlmerij
van weleer, slapstickgenre en de
daaruit voortspruitende hard-ro-
mantics, waaruit later weer films
als Bonnie Clyde en The God
father ontstonden, vormen de
vruchtbare bodem voor een thea
terprogramma dat op zijn minst
onderhoudend is. In details ge
zien dwingt het bewondering af,
ook al mag dan niet alles nog tot
in perfectie de eindstreep halen.
Doorgestoken kaart
Spin Marty’s vrolijke
grabbelton vol grappen
het woord was die duidelijk heel eigen
Pianiste Yoko Abe: fijnzinnige intimiteit
Michael Heimerhorst (links) en Mark Kingsford in de mafia-scène Götterdammerung.
(ADVERTENTIE)
Deze reissom geldt bij een deelname van minimaal 30 personen.
JOHN OOMKES
i'
(Toeslag voor 1-persoonskamer 175,-)
Kingsford en Heimerhorst zijn twee mi
mische talenten die hun gaven beheerst
vorm weten te geven. De grappen die zij in
de Perspektstudio’s zo tussen de bedrij
ven door bedachten blijken nu zorgvuldig
te zijn bewaard en het resultaat is de
voorstelling Spin Marty’s Chicken Cel
lar. De titel is ontleend aan een heus
bestaand etablissement in New York, of
liever gezegd aan vele daarvan. Vettige
eetgelegenheden met een bediening die
aan de zijde van de bedienden slechts snel
lijkt te gaan. Er is dan ook een briljant
uitgewerkt nummer over binnen het kalei-
doscopisch gevarieerde programma dat
Perspekt op Nieuwjaarsdag als première
in de Toneelschuur liet zien.
Zoals steeds is er ook nu weer sprake
van een roerend streven naar perfectie in
de talloze nogal van elkaar verschillende
afgeronde scènes. Er is een circus-achtige
afwisseling, zonder obligate tegemoetko
mingen aan de daaraan verbonden ver
wachtingen. De twee spelers steken voort
durend de draak met datgene waarmee zij
zelf in nadrukkelijke ernst bezig zijn.
In Spin Marty’s Chicken Cellar bedie
nen de twee spelers zich van de veelbe
proefde mime. Op mime-gebied is er dan
ook niets verrassends aan de hand. Maar
de manier waarop mime hier gehanteerd
wordt wijkt af van al het obligate. Mime is
in deze produktie middel geworden om
uitdrukking te geven en aan zeggings
kracht te winnen. En daarin is dit tweetal
acteurs onder regie van Jeroen Rooyak-
kers op een opmerkelijke en aanstekelijke
wijze geslaagd.
Het is duidelijk dat Michael Heimer
horst en Mark Kingsford nu graag eens
een programma hebben willen samenstel
len waarin zij zichzelf heerlijk te buiten
kunnen gaan. Dat houdt in dat er geen
sprake is van een in het oog lopende lijn.
Er is gegrabbeld in eigen artistieke ver
worvenheden er daaraan is gestyleerd
vorm gegeven. Dat heeft geleid tot een
voortdurend aandachtig blijven van de
toeschouwer. De technische vindingrijk
heid van Perspekt spreekt dan vanzelf
sprekend ook een woordje mee en daar
van getuigt deze voorstelling gedurende
het verloop van de avond steeds meer, met
als hoogtepunt de in de tafel trillende pijl
die ergens van ver lijkt te zijn afgescho
ten. Een verrassend intermezzo dat de rug
doet rechten.
Het heeft weinig zin in details te treden
in een programma dat zo overladen en
gevarieerd is. Op het gevaar af aan andere
onderdelen tekort te doen, hetgeen nu
zeker zal gebeuren, noem ik toch graag
Stereofoto’s van Shinkiuhi Tajiri wor
den tot en met 27 januari tentoongesteld
in het Stedelijk Museum in Amsterdam.
Reis- en Passagebureau Hoyman Schuurman
Ged. Oude Gracht 82 (in het Stadskantoor Haarlems Dagblad),
Haarlem. Telefoon (023) 31.31.50 -
Geopend van 13 00 uur tot 17.00 uur.
De op 20 oktober 1807 in Londen gebo
ren componist-dirigent-arrangeur kwam
in 1910 naar de V.S. waar hij tien jaar
later Amerikaans staatsburger werd. Hij
was muzikaal leider en arrangeur van
verscheidene musicals op Broadway. Hij
werkte drie seizoenen met het orkest van
Paul Whiteman alvorens naar Hollywood
te verhuizeb om achtergrondmuziek voor
films te schrijven.
Nederlands Blazers Ensemble verwezenlijkte parodie op het gesponsorde concert.
daarin met name weggeven door leider
Breuker, die weergaloos het publiek in de
luren legt met zijn solo op Tulpen uit
Amsterdam. Onder ovaties wordt het op
treden van drie Kollektiefleden beloond,
die het theatrale gedeelte van hun missie
onderstrepen met voortreffelijke staaltjes
gymnastiek. Hoe heerlijk is het om het
zware lijf van trombonist Willem van Ma
nen de lucht in te zien gaan! Wiegman
signaleert ook het succes en stelt de onver
mijdelijke vraag aan de aanwezige recla
memensen: hoe fraai zou het zijn indien
Van Manens shirtje gesierd zou zijn door
de leus van een sigarettemerk?
Alles kolder natuurlijk, deze nieuw
jaarsreceptie. Doorgestoken kaart. Het ta
lent Van Kooten is weer actief geweest
met zijn vlijmscherpe pen, zo konstateren
we na afloop opgelucht. Maar de realiteit
van het gesponsorde concert ligt niet zo
ver meer af, al zal het ook dan niet gebeu-
HAARLEM. De manier waarop Yoko Abe de door Haydn in 1794 in Londen
gecomponeerde Sonate in C voordroeg, maakte alweer direct duidelijk dat hier in
deze pianiste een kunstenaarsnatuur aan
wegen wil gaan.
ren dat de ega van Wiegman (Olga Zuider-
hoek) onder invloed over de trappen van
het Concertgebouw ligt te rollen en gie
rend verklaart al die musici zo lief te
vinden.
Het NBE heeft er met dit staaltje toe
komstmuziek weer een feestelijke happe
ning van gemaakt, op een actueel thema
bovendien. Onder het motto Artening the
Spons maakt Wiegman uitglijers die je het
bedenkelijke van de twee maanden gele
den in Utrecht gehouden voorlichtingsbij
eenkomst (Sponsoring the Arts geheten)
doet inzien. Een onafhankelijk 1980 wenst
het NBE de kunstbroeders en -zusters.
Laten we die wens ter harte nemen en
vaststellen tot welke grote hoogte musici
thans in onafhankelijkheid kunnen rei
ken. Het ragtime-stuk dat Breuker als
finale voor de bijeenkomst schreef voor
het NBE en zijn eigen kollektief, is een
schitterend staaltje muziek, dat nodig
moet worden opgenomen.
In zes zalen van het Stedelijk Museum
in Amsterdam worden tot en met 10 fe
bruari film- en videoopnamen getoond
van Gerry Schum. Hij maakte de banden
in samenwerking met vele kunstenaars,
onder wie Jan Dibbets, Ger van Elk, Stan
ley Brown en Marinus Boezem.
horen voor zo’n 50 mille? We krijgen voor
gecijferd hoe het Aberdeen Concert van
Stravinski inclusief sociale lasten, repeti-
tiekosten, voorbereiding, etcetera, etcete
ra op zo’n 53 mille komt. Kassa, glimlacht
Wiegman, en dat voor 10 minuten en 34
seconden muziek! Murf geslagen door zo
veel kille rekenkunde consumeert het pu
bliek een prachtige uitvoering van Stra-
vinski’s werk.
Daarna komt ook Willem Breukers Kol
lektief een staaltje weggeven voor de gas
ten uit het bedrijfsleven. Een volstrekt
eclatant stukje massapsychose wordt
Nieuwjaarstheeconcert
Abe, piano. Programma:
Schonberg, Chopin, Ravel.
Concertgebouw Haarlem, 1 januari
1980.
PALM SEDERT (UPI). Adolph
Deutsch, die veel bekendheid kreeg als de
componist van filmmuziek voor Annie
get your gun, en Seven brides for seven
brothers, is dinsdag op 82-jarige leeftijd
in Palm Desert, Californië, overleden.
Voorstelling: Spin Marty’s Chic
ken Cellar. Groep: Perspekt. Gespeeld
door Mark Kingsford en Michael Hei
merhorst. Regie Jeroen Rooyakkers.
Kostuums Laetitia Janssen. Première
1 januari 1980, Haarlem, Toneel
schuur.
Het Nederlands Textielmuseum in Til
burg toont nog tot 28 januari een replica
van de heilige lijkwade van Turijn. Door
middel van foto’s, bruiklenen uit 'andere
musea waaronder munten en penningen,
maquettes en gebruiksvoorwerpen wordt
een beeld gegeven van de tweeduizendja
rige christelijke traditie die met de lijkwa
de is verweven.
door Yoko
Haydn,
9 Galerie Pulchri Studio in Den Haag
brengt tot en met 17 januari acryl schilde
rijen van Roel Jonges. In de tuingalerie
van Pulchri toont Annie Borst Pauwels in
dezelfde periode penseeltekeningen.
In het Allard Pierson Museum in Am
sterdam wordt tot eind maart 1980 een
tentoonstelling gehouden van Oudegypti
sche weefsels. Er zijn gewaden en frag
menten van kleren die kenmerkend zijn
voor de zogenoemde Koptische bescha
ving. De vroegste van deze kleurrijke
stukken dateren uit het eind van de derde
eeuw na Christus, de laatste uit de twaalf
de eeuw. Het materiaal is linnen en wol.
Naast museumbezit vallen ook enige be
langrijke bruiklenen van vrienden van het
Allard Pierson Museum op deze tentoon
stelling te bezichtigen. Verder illustreren
voorwerpen van ivoor, been, hout en en
kele sculpturen de fascinerende wereld
van deze Kopten.
Ter verhoging van de ingebouwde span
ning, liet zij in een tamelijk forse totaal-
aanpak een veelvoud aan treffende con
trasten horen. Over het enigszins verdoe
zelend effect van het pedaalgebruik in een
enkele passage dat door Yoko Abe juist
alweer als zo’n persoonlijks noot tegeno
ver het overigens zo klaarheldere klank
beeld werd gesteld kun je, uitgaande
van de klassieke principes, van mening
verschillen.
Kenner noch liefhebber zal echter be
zwaar kunnen maken tegen haar raffine
ment inzake het aanleggen van karakter
verschil tussen de vluchtige en robuuste,
de stugge en de vloeiende inventies die in
deze sonate de dienst uitmaken. Hiermee
werd de essentie van de muziek gediend,
juist doordat in deze onafhankelijke bena
dering, zowel het grove als het geaffec
teerd mooie uit de weg wordt gegaan.
Het getuigt van moed van deze musi
cienne, om op een min of meer als luchtig
bedoeld Nieuwjaars-theeconcert de drie
stukken opus 11 van Schönberg op het
programma te plaatsen. De fijnzinnige
intimiteit die Yoko Abe evenwel in de
vertolking ervan tentoonspreidde, en de
boeiende afwikkeling van alle episodes,
door middel van een aanslagdiversiteit
die de meest subtiele tussentinten aan de
oppervlakte bracht, stelde het anders dik
wijls zo dominerende; ongenaakbare as
pect van deze excentrieke muziek groten
deels buiten werking.
Met behoud van het geheimzinnige ka
rakter, wist de pianiste vooral de romanti
sche sfeer (die uiteindelijk toch de grond
van dit in 1909 geschreven werk hoe
revolutionair dan ook in ander opzicht
bepaalt) te treffen en zo de composities
dichterbij te brengen dan ooit. Hoe trefze
ker weet Yoko Abe met haar enorm hoog
ontwikkelde pianistiek alle artistieke be
doelingen in klank om te zetten!
Al die in dit perfecte pianospel-zonder-
virtuoze-pronkzucht waargenomen kwali
teiten bereikten hun expressief hoogte
punt in de volkomen vrij verhalende
weergave van Chopins Vierde Ballade,
.waarin overigens alle artistieke vrijheden
door een feilloos gevoel voor verhoudin-
Voor de liefhebbers van de echte Sahara organiseren wij in samenwerking
met het Reis- en Passagebureau Hoyman Schuurman opnieuw een reis
naar Tunesië, een land vol contrasten.
De kust van Tunesië is in de winter niet geschikt om een strandvakantie te
houden. In het Zuiden is het weer echter bijzonder zacht. Een goede reden
vonden wij om u, meer dan gebruikelijk, de Sahara van Tunesië te laten zien.
De liefhebber van zandheuvels en luchtspiegelingen, |van kleine oases en
berberdorpjes zal aan deze indrukwekkende reis grandioze herinneringen
overhouden. En door het winterseizoen kan het nu goedkoper.
Vanuit Amsterdam vliegen wij met een directe vlucht van Tunis Air naar
Tunis. Naast de hoofdstad (met het Bardo Museum en de kleurrijke Souks)
bezoeken wij het oude Carthago, het schilderachtige stadje Sidi Bou Said en
op weg naar Gafsa de heilige stad Kairouan (moskeeën en tapijten). En dan
de Sahara, het land van grote vlakten en tafelbergen. In Tozeur rijden wij op
de rug van dromedarissen door de Oase. In Nefta heeft u uw eerste ervaring
met een Fata Morgana. Als het weer het toelaat trekken wij dwars door de
zöutwoestijn El Djérid om zo Gabès te bereiken. Vanuit deze Oase gaan wij
naar de Berberdorpen Foum Tataouine en Chenini en de holbewoners van
Matmata. Na Sfax en op weg naar Monastir bezichtiging van het colosseum
El Djem. In Monastir verblijven wij 3 nachten. Van de vlakbijgelegen
luchthaven van Monastir vliegen wij terug naar’Amsterdam. De rondreis
staat onder leiding van een enthousiaste, Duitssprekende gids.
IN DE REISSOM IS BEGREPEN:
Vliegreis Amsterdam-Tunis en Monastir-Amsterdam met Tunis Air, accom
modatie op basis van 2-persoons kamer met bad of douche in de betere
hotels, alle maaltijden, gehele rondrit in een air-conditioned bus, alle kosten
voor entrees, vervoer per ander voertuig of dromedaris, alle kruierskosten,
busvervoer Haarlem (Frederikspark)-Schiphol v.v., speciale cocktail-party
voor de lezers van onze bladen, ervaren gids, premie voor een bagage- en
reisongevallenverzekering, Nederlandse begeleiding.
AMSTERDAM. Het algemene gevoe
len is dat de kunstsector de komende
jaren in toenemende mate zal worden
gekenmerkt door de dans om het gouden
kalf. De subsidies waarmee de overheden
in dit land culturele uitingen mee geden
ken, belopen zo’n 800 miljoen gulden en
dat is een schijntje vergeleken bij het
geld dat er bijvoorbeeld ten behoeve van
onderwijs wordt uitgetrokken, maar bo
vendien nauwelijks toereikend om be
staande voorzieningen te kunnen hand
haven. Budgetten voor nieuwe ontwikke
lingen lijken helemaal al niet te bestaan.
Poen, poep en nog eens poen is er nodig.
Het is begrijpelijk dat men in deze hoog
ontwikkelde kapitalistische samenleving
een schuin oogje heeft naar het geld dat
ondernemingen uit reclame-overwegin-
gen te besteden hebben. Grote bedrijven
sturen volledig-geëquipeerde wielerploe
gen de Tour de France en een koffiemelk-
fabriek sponsort de Nederlandse schaats
kernploeg. In de kunst lijken vergelijkba
re ontwikkelingen in het verschiet te lig
gen. Het is momenteel al zo dat een deel
van het Holland Festival-budget door het
bedrijfsleven wordt opgebracht en de tijd
dat u onder uw programma voor een
Beethovenconcert (evenals vaak al in het
buitenland - Amerika! - het geval is) kunt
lezen dat de uitvoering mogelijk werd
gemaakt dankzij de sympathieke steun
van een fabrikant voor hapklaar honden
voer, lijkt niet ver meer van ons te staan.
Geloofd zij de waakzaamheid van som
migen onzer! Het Nederlands Blazers En
semble, dat toch al vaak te kennen heeft
gegeven feeling te hebben voor het ludie
ke element getuige onder meer de samen
werking met Koot en Bie, heeft dit jaar
zijn nieuwjaarsconcert aangegrepen om
ons onder het motto Toekomstmuziek
voor te spiegelen op welk een hellend vlak
musici zich bewegen indien zij indirect in
dienst treden van het bedrijfsleven.
Een zekere heer Wiegman het valt
moeilijk in deze licht corpulente politicus
Werkteater-acteur Hans Man in ’tVeld te
herkennen schrijdt de trappen van het
Concertgebouw statig af en ontsteekt een
speechje waarin hij beschrijft dat zijn
vertrek uit de hoofdstedelijke politiek
weliswaar pijnlijk was, maar dat hij
meent een nieuwe taak te hebben gevon
den in het recruteren van sponsors voor
de zo in het gedrang geraakte kunst. Zijn
ontboezemingen en het omslachtig ver
welkomen van de heer Brenninkmeijer,
alsmede vertegenwoordigers van enige
bedrijven, ontlokt boegeroep vanuit het
publiek.
De heer Wiegman laat zich evenwel niet
zo nadrukkelijk uit het veld slaan. Vertelt
u eens, zo vraagt hij de leden van het NBE,
wat kunt u het publiek nu eens laten
gen derden beteugeld. Hier kwam het
instrumentale bel canto het puurst en
intensiefst aan bod. Geen emotionele
stormachtigheid dus, maar veeleer een
ingehouden spanning die de ware dichter
lijkheid kenmerkt.
De hier optredende en zo bijzonder
overtuigende innerlijke en uiterlijke rust
zette zich overigens niet voort in het laat
ste programma-onderdeel: Jeux d’Eau
van Ravel. In plaats van een lucidé spel
van lichte klanken, werd het soms teveel
een uitdrukking van ietwat agressieve la
ding, die minder goed past bij het koele
raffinement en evenwicht van deze Fran
se toonkunst.
Toch sprak ook hier en tenslotte ook in
de toegift; Debussy’s Etude pour les ac
cords composés, weer die voor het
geven van interessante vertolkingen on
ontbeerlijke persoonlijke visie.
JOHAN VAN KEMPEN
het eerste nummer na de pauze. Daarin
woont een Maffia-bons, getekend door
zijn hoge functie, een opvoering bij van
een Wagner-opera. We zien hem de voor
stelling volgen vanuit zijn loge, terzijde
gestaan door zijn bodyguard. De uitwer
king van dit nummer is van een grootse
perfectie en voert ondanks de bombasti
sche gevaren naar een verfijnde apo
theose.
Waar Kingsford en Heimerhorst het
soms moeilijk hebben, daar gaat het om
de tekst. Het begin van de voorstelling
kent een scène waarin snoep aan het pu
bliek verkocht wordt. Een erg leuk inter
mezzo dat echter veel sterker zou overko
men wanneer de tekst, die dan toch duide
lijk als middel wordt gehanteerd, niet als
aanhangsel zou blijven steken.
Spin Marty’s Chicken Cellar heeft
alles om uit te groeien tot een volmaakte
voorstelling. Dat betekent dat de regis
seur zijn taak nog niet als geëindigd mag
beschouwen. Hulde overigens voor de
perfecte samenstelling van beeld en mu-
ziek en voor de doordachte belichting.
Denk ik aan Helmerhorsts pianist, waar
bij de handen steeds (zelfs bij het openen
en sluiten van de ramen) in extra lichtac-
cent staan. Perspekt staat qua niveau met
deze voorstelling ver boven veel grappige
eigenaardigheden die we vanuit Amerika
en Engeland via roadshows krijgen aan
gereden. Vanavond nog eens te zien in de
Toneelschuur; een uiterst prettige avond
lijkt mij verzekerd.
KO VAN LEEUWEN
Concert: Nieuwjaars „receptie” van
''het Nederlands Blazers Ensemble als
parodie op sponsorsontwikkelingen in
de kunst. Tekst en idee: Kees van
Kooten. Uitvoerenden: het Neder
lands Blazers Ensemble en het Willem
Breuker Kollektief. Verbindende tek
sten: Hans Man in ’t Veld en Olga
Zuiderhoek.
Concertgebouw Amsterdam, 1 ja
nuari 1980.
T
