Moskou’s Kamerorkest
5
Sprookjesachtige beelden
vaag muziektheater
in
bleyle-shop
r
L
R
11
Werk Bedford
speels, maar
gedateerd
Russische „Academy”
Errol Flynn
a
nazi-spion”
Keramiek Rolvink verwijst naar de Middeleeuwen
Bijzondere Bleyle-Mode
voor bijzondere prijzen.
Prijs voor bariton
Fischer-Dieskau
I
Virtuoos gastoptreden in Amsterdam
Nijinsky’s Peter of de Schat mist samenhang
Kunstenaars controle
BKB-gebouw beëindigd
I.-»
7
MAANDAG 7 JANUARI
1980
KUNST
X 7
U zult verrast zijn...
want Bleyle is echt heel bijzonder!
Vroeger dan ooit tevoren is Bleyle begonnen met
levering van de nieuwe voorjaars-mode 1980.
Dat betekent, dat de
winterkollektie hiervoor plaats moet maken.
Voor u dus het juiste moment om
eens even binnen te lopen en te komen passen.
Anegang 26 Haarlem
Pluimveestapel
(Van onze kunstredactie)
Errol Flynn in zijn rol op het witte doek
Ger Lataster
behoudt naïeve
spontaniteit
Ets van Ger Lataster.
JOHN OOMKES
JOHAN VAN KEMPEN
(ADVERTENTIE)
ARTHUR BELMON
ALMA POST.
ff
A1
Keramiek beeldje
van Wim Roolvink.
spontaniteit behouden heeft. Dat had onze
vriend bovengenoemd dus wel goed
gezien.
Igor Bezrodny beteugelt zijn musici in
expressieve maar niet overdreven ogende
gebaren. Toch doet het ensemble dat
zich ook in het verleden al een aantal
keren in ons land heeft laten horen
tegelijk denken aan een op alle punten
goed ge-oliede machinerie als van The
Academy of St. Martin-in-the-Fields, die
om het even of het zonder of met dirigent
speelt, kennelijk zonder risico’s inzake
déraillementen, afgewogen expressiviteit
(Expositie nog tot eind deze maand.
Dinsdag tot en met vrijdag 13 tot 17 uur,
zaterdag 11 tot 17 uur, donderdagavond
20 tot 22 uur).
AMSTERDAM (ANP). De bonden
van beeldende kunstenaars die actie voe
ren voor beter Amsterdams kunstbeleid
hebben hun controle in het BKB-gebouw
aan de Oostelijke Handelskade in de
hoofdstad beëindigd. In het pand zijn de
kunstwerken opgeslagen die de gemeente
in het kader van de beeldendekunste-
naars regeling (contra prestatie) ver
werft.
De Beroepsvereniging van beeldende
kunstenaars (BBK), de kunstenaars orga
nisatie NW en de Nederlandse Kring van
Beeldhouwers bezetten op 29 oktober het
BKB-gebouw Uit protest tegen het slechte
beheer van de kunstwerken. Vier dagen
later beëindigden zij de bezetting, maar
bleven wel een oogje houden op de gang
van zaken in het gebouw. Ook richtten zij
er een tentoonstelling in van beschadigde
kunstwerken.
A:
t
CD
O
CO
MÜNCHEN (AFP). De Westduitse
bariton Dietrich Fischer-Dieskau heeft
de muziekprijs van de Stichting „Ernst-
von-Siemens” voor 1980 gekregen, zo
heeft de firma Siemens vorige week in
München bekendgemaakt. De prijs be
draagt 150.000 Zwitserse franken (onge
veer 165.000).
De particuliere stichting die in Zwitser
land is gevestigd, werd in 1973 in het leven
geroepen om het werk van verdienstelijke
musici te bekronen. Vorige winnaars wa
ren de componisten Benjamin Britten en
Olivier Messiaen, de violoncellist Mstislav
Rostropovitsj, de dirigent Herbert von
Karajan, de pianist Rudolf Serkin en de
dirigent Pierre Boulez.
I
en zelfs ook wat gaafheid van detailwer-
king betreft, kan concerteren.
Er is trouwens nóg een parallel met het
musiceren van de befaamde Engelse
„Academy”: wanneer er blazers in het
spel komen, mogen deze alleen op de
meest onopvallende wijze hun zegje doen,
teneinde de gepolijste totaalklank
waarbij het accent in een dergelijke for
matie op de strijkers ligt vooral niet te
verstoren, maar er uitsluitend op de ma
nier van een romige saus mee te ver
vloeien.
Veel karakterverschil had het Moskou’s
Kamerorkest in zijn programma niet te
bieden. Want behalve de, eerder genoem
de, werken van de vroege Mozart die hier
te beluisteren waren, werd er nog de aan
dacht gevraagd voor een symfonietje,
opus 12 nr 2, van Boccherini. Galantheid
troef dus. Deze Russische musici voelen
zich hierbij kennelijk in hun element en
het feit dat alle Mozart-symfonieën nu ook
door dit ensemble op de grammofoon
plaat worden gezet, getuigt wel van die
affiniteit.
Alleen Sjostakovitsj (evenals Mozart en
Haydn ook in de toegiften aanwezig)
bood, in de vorm van diens Kamersymfo-
nie, het nodige tegenwicht. Hier kwamen
ook andere aspecten van expressieve
toonvorming in het spel naar voren.
Twee seizoenen terug, speelde het Ne
derlands Kamerorkest deze symfonie
Sjostakovitsj Achtste strijkkwartet dat
door de oprichter van het Moskou’s Or
kest; Rudolf Barshai, voor strijkorkest is
bewerkt onder (de naar het Westen
uitgeweken) Barshai zelf. Interessant om
deze Kamersymfonie nu onder Barshai’s
opvolger te horen. Heel goed en heel gedif
ferentieerd, maar (als mijn geheugen me
niet bedriegt) niet voorzien van de lading
als destijds bij de combinatie Barshai-
NKO.
HAARLEM. „Dat kan ik ook”, meldt de naar schatting achtjarige
collega-bezoeker tnij ongevraagd wijzend op een aquarel van Ger Lataster.
Vervolgens bestudeert hij het catalogusnummer aandachtig. „Kost dat 21
gulden?”, vraagt hij ongelovig. Ik zoek het voor hem na in de prijslijst.
Vierduizend-nog-wat. „Zonde van het papier”, mompelt hij schouderopha
lend, terwijl hij de bovenzaal van de SBK verlaat. Wie beweerde dat het Jaar
van het Kind zijn uitwerking gemist had? In mijn eigen jeugd maakte de
ouders nog uit: dat kan mijn zoontje ook.
Mozarts 29ste symfonie in vederlichte
en zangerige weergave en diens Diverti
mento KV 136 in een vlinderend en zelfs
gewaagd tempo, maar zonder enige tech
nische oneffenheid en in optimaal uitge-
kiend klankevenwicht.
Dit begint met de avond waarop Peters
moeder haar veertienjarige in bed woe
lende zoon sexuele voorlichting tracht te
geven. Peter loopt hierop van huis weg,
met als enige bagage een pyjamabroek.
Geleid door de dode jongen Bas gaat hij
op zoek naar zijn geliefde, één van een
groep sopranen die naar de legende wil in
de zeventiende eeuw omgekomen zijn op
een gezonken galjoen, en die van tijd tot
tijd naar boven komen drijven. Zij is zijn
Schat uit de Noordzee.
Grote Peter doorleeft zijn jeugdproble
men opnieuw, kleine Peter zoekt op aan
dringen van Bas de schrijver op, die zijn
jongensavonturen kan aftnaken. Als ze
elkaar op het eind vinden is het dan ook
twee vliegen in één klap. Kleine sprook
jes-Peter kan verdwijnen, grote Peter kan
nu schrijven. Hij heeft kennelijk iets opge
lost, al is niet duidelijk wat. Het zal in het
gebied van de sexualiteit te vinden zijn.
Zijn bevrijding wordt gesymboliseerd
door het wegwerpen van de pyjamabroek.
Peter of de Schat vertoont schitterende
echo’s van zowel Hans Christian Ander
sen als Lewis Carroll. Het eerste in de
etherische scènes tussen kleine Peter en
het dode jongetje Bas, de tweede in won
derbaarlijke figuren. Sammler bijvoor
beeld, die ’alles telt’, en die met hoge hoed
en jacquet steppend op zijn mobiele lesse-
HAARLEM. De vriendschapsopera Peter of de Schat uit de Noordzee, dit
weekeinde gespeeld in de Toneelschuur, bestaat voor het grootste deel uit een
flashback van de jeugd van de schrijver Peter. Nadat zijn muze heeft geconstateerd
dat hij van schrijven wordt afgehouden door de verleidingskunsten van een figuur
genaamd Elegance, besluit ze hem zijn jonge jaren te laten herbeleven.
naar over het toneel schiet. Bart Kiene
geeft kleine Peter in deze scènes, respec
tievelijk met Paul van Kolck en Arend
Bulder, een candide houding die heel aan
trekkelijk is.
Wat aan Peter of de Schat ontbreekt is
op alle fronten organische samenhang.
Een relatie met de wereld om ons heen is
er niet: de moeilijkheden van grote Peter
blijven te onduidelijk om je te raken, en
lijken vooral bedacht te zijn vanuit de
sfeervolle sprookjeswezens. (Dat toneel
dat zich erg op de vorm richt niet aan dit
euvel hoeft te lijden, toont toneelgroep
Baal, die al jaren vormgerichte voorstel
lingen maakt, maar waar je toch nooit
naar huis gaat met het gevoel dat de
voorstelling niets met je leven te maken
had). Ook binnen het stuk ontbreekt sa
menhang. Het is niet spannend, blijft
meer show dan verhaal. Kiene gebruikt
een paar maal het effect van het doorbre
ken van de dramatische illusie. Hij laat
zijn personages zelfs refereren aan hem
zelf als schrijver. Is het stuk louter een
meta-verhaal over het schrijven? Dat kan
heel goed, sommige columnisten produce
ren boeiende stukken over hun typema-
chine-capriolen. Peter of de Schat is ech
ter ook voor die ingang te vaag.
De muziek van Hans Rotman klonk
goed. De voorstelling is in November
tweemaal gespeeld met orkest, en hieraan
herinneren nog de stemgeluiden op de
band die nu gebruikt wordt Er werd vaar
dig gezongen. Peter Onnes (hobo) en Wal
ter Crommelin (piano) vulden de bandop
name soms aan het levende muziek. Het
decor van Simon Rood was een eenvoudig
wit gordijn, in het midden opgenomen.
Hoewel veel in die richting wijst schijnt de
voorstelling niets te maken te hebben met
Peter Schat.
-
Behalve een twaalftal aquarellen zijn
bij de Stichting Beeldende Kunst (Ge
dempte Oude Gracht 121, Haarlem) ook
nog een aantal kleuretsen en litho’s te zien
en te koop. Het grafische werk van Ger
Lataster is aanzienlijk plezieriger ge
prijsd dan zijn waterverven. Jammer ge
noeg ontbreken op deze expositie de olie
verfschilderijen van Lataster. Die ver
dwijnen bijna alle vrij geruisloos naar het
buitenland voor bedragen die bij de mo
dale SBK-leden wel helemaal in het ver
keerde keelgat zouden schieten.
Ger Lataster is een kunstenaar die
voortkomt uit de Cobra-beweging. In te
genstelling tot mensen als Karei Appel en
Comeille heeft hij het nooit nodig gevon
den naar Parijs of New York te trekken
om zichzelf internationaal te promoten.
Maar ook vanuit de Amsterdamse
Spaamdammerbuurt heeft hij zijn zaak
jes altijd prima kunnen bestieren. Of mis
schien wel juist daarom. Lataster is de
oude Cobra-idealen altijd trouw gebleven,
concessies aan de commercie heeft hij
nooit gedaan, en dit heeft ertoe geleid dat
zijn werk door de jaren heen zijn naïeve
Higham, die meer biografieën over
Hollywoodgroten het licht deed zien,
onthult in Errol Flynn: The Untold Sto
ry, dat de activiteiten van de filmster
aan de Amerikaanse regering bekend
waren. De acteur zou hand- en spandien
sten voor de Gestapo hebben verricht en
de Nazi’s geholpen hebben aan geheime
informatie over de Amerikaanse mari
ne. Volgens de schrijver zou Flynn’s
imago als ijzervreter op het witte doek
zeer zorgvuldig zijn gekweekt als dek
mantel voor zijn Duitsgezinde activitei
ten. „In de film won hij de oorlog voor de
geallieerden, terwijl hij in werkelijkheid
hen afbreuk deed”, aldus Higham.
NEW YORK. Errol Flynn, de held
in talloze Amerikaanse speelfilms in de
jaren dertig en veertig, was in feite een
spion voor de Duitsers, die onder meer
presidentsvrouw Eleanor Roosevelt
heeft gemanipuleerd teneinde een Nazi-
agent te beschermen. Dat is de voor
naamste conclusie in een komend voor
jaar te verschijnen boek van de hand
van de Amerikaanse schrijver Charles
Higham, die zijn onderzoek naar Flynn
baseerde op vijfduizend tot dusverre
geheime regeringsdocumenten.
Abonnementsconcert in de serie van
het Nederlands Kamerorkest. Gast-
ensemble: Het Moskous Kamerorkest.
Dirigent: Igor Bezrodny. Programma:
Boccherini, Sjostakovitsj, Mozart.
Concertgebouw Amsterdam, 5 januari
1980.
De Engelse componist David Bedford,
toch al een opmerkelijke figuur vanwege
zijn nteresse voor rock en zijn samenwer
king met Mike Oldfield, geldt in heden
daagse muziekkringen terecht niet als een
echte avant-gardist, maar zijn werk heeft
een bijzonder speelse instelling. With 100
Kazoos schreef hij in 1971 voor de BBC
als een stuk waarin het publiek een actie
ve rol werd toebedeeld.
Pierre Boulez, die indertijd de première
zou dirigeren, weigerde het uit te voeren
omdat hij meende dat het auditorium zich
zou misdragen. Inmiddels is veelvuldig
aangetoond dat een dergelijk werk, waar
in de bezoekers zich strak aan een grafi
sche partituur moeten houden (Bedford:
„Het belangrijkste voor jullie is het stop
pen”) uitvoerbaar is. Het NPO zette het
overigens onlangs voor een zondagse ma
tinee in.
Behalve speels of ludiek is Bedfords
werk instructief vanuit een muziekpeda-
gogisch standpunt en daarmee zeer ge
schikt voor jeugdconcerten. Twee oudere
werken, Pentomino en Five, zijn om de
zelfde reden verteerbaar, maar me dunkt
dat het uitwerken van cadenzen voor bla
zers in het ene en een spectrum van strijk-
speelwijzen in het andere, om weinig an
dere redenen zoden aan de dijk zet. Al
thans anno 1980.
Opmerkelijk diepgravender is Bedfords
Pancakes, etc. een koperkwintet, waarbij
de blazers in dit feitelijk vijfdelige werk
tot het uiterste moeten gaan. Een ad hoc-
ensemble onder de vlag van het ASKO,
komt in zijn versie erg ver en dwingt
onder Davids exacte slag alle respect af
waarbij de competatieve soli geen af
breuk doen aan de totaliteit van het hier
en daar atonale werk.
Concert: The „Bedford Players”
o.l.v. David Bedford in Aula Stedelijk
Museum, Amsterdam. Ensembles sa
mengesteld door ASKO. Werken van
Bedford: „Pentomino (1965), Five
(1968), Pancakes with butter, maple
syrup and bacon, and the TV-weather-
man (1973) en With 100 kazoos (1973).
Opnamen door KRO-radio: uit te zen
den 13 januari, 14.30 uur via Hilver
sum 4.
Amsterdam 5 januari 1980.
AMSTERDAM. Een middagje tus
sen zo’n honderd kazoos (ook wel mirli
tons geheten) komt over als een bezoek
aan een skeltercircuit. Rondom je trek
ken de snelle wagentjes als ronkende
bolides op, wordt er gierend teruggescha
keld naar een lagere versnelling en komt
men hortend tot stilstand. Toch is er
sprake van een concert.
Voor diegenen, die het werk van Ger
Lataster iets te driftig, dan wel te modern
vinden, is in de kelder van de SBK kera
miek opgesteld van Wim Rolvink. Voor
elck wat wils, is immers in de kunstuitleen
zowel de message als de medium. De
beeldjes van Rolvink ademen een sfeer
van Gezelligheid kent geen tijd, als het
maar verwijst naar de middeleeuwen.
Nou heb ik op gezelligheid niets tegen,
integendeel, maar het gaat me bij de kera
misten om iets anders. Het viel me ook al
op toen ik in Galerie Klein de beeldjes
bekeek van Marion Askjaer Veld: op het
eerste gezicht ziet het er allemaal leuk en
aardig uit, maar op het tweede gezicht
blijkt de keramische kunst zelf zich niet
met „leuk en aardig” tevreden te stellen.
Het werk moet een diepere lading mee
krijgen.
Uilen, kikkers, muizen, padden, de hele
symbolische pluimveestapel van Jeroen
Bosch wordt leeggeplunderd om maar te
bewijzen dat Keramische Kunst heus
geen lolletje is.
Of bekijkt U eens op bijgaande foto dat
mannetje. Bij deze gezellige dikkerd zoudt
u toch in elke Tiroler Bierstube onmiddel
lijk nog een literglas Eisbein bestellen?
Toch maar liever niet doen. Zijn linker
hand is door Wim Rolvink vervangen door
een prothese, in de vorm van een geboet
seerde ijzeren haak. De hand ligt waar
schijnlijk nog bij Stalingrad in de sneeuw.
De pottenbakkersoven anno 1980 als
wapen in de Tweede Wereldoorlog. M’n
kop eraf als ik daar met mijn uniformpet
bij kan.
AMSTERDAM. Nogal uitzonderlijk voor een orkestoptreden: drie toegiften
maar liefst. De lengte van het programma van dit concert-zonder-solist liet er dan ook
nog wel ruimte voor. Overigens hadden dirigent Igor Bezrodny en het Moskou’s
Kamerorkest (hier te gast in de serie van het Nederlands Kamerorkest) dan al lang
kunnen laten horen dat zij in staat zijn tot het geven van uitvoeringen van
superklasse.
Voorstelling: Peter of de Schat uit
de Noordzee. Groep: Nijinsky. Schrij
ver: Bart Kiene. Muziek: Hans Rot
man. Uitvoering muziek: Theateror-
kest. Techniek en Decor: Simon Rood.
Kostuums: Jac Koole. Met: Aartje
Duyvenée de Wit, Paul van Kolck,
Diduin van Delft, Aage Kramer, Peter
Onnes, Walter Crommelin, Bart Kie
ne, Arend Bulder, Bambi Uden. Op 5
en 6 januari 1980 in de Toneelschuur.
V.
In het boek dat in april van de pers rolt
en wordt uitgegeven door Doubleday
Co. worden de gangen van de acteur
vanaf zijn Australische jeugd nagegaan.
Volgens Higham groeide Flynn in een
antisemitische omgeving op en raakte
hij al jong in de ban van het nationaal-
socialisme. De acteur kwam na zijn
komst naar de VS in aanraking met de
justitie na overmatig drugs- en alcohol
gebruik en op verdenking van moord.
Tussenkomst van een Europese arts red
de hem van de strop.
Flynns geheime activiteiten bestonden
er grotendeels uit deze arts, die spioneer
de voor de Duitsers, te beschermen. Na
de arrestatie van laatstgenoemde wist de
filmheld het leven van de arts-spion en
zijn eigen hachje te redden door een
beroep te doen op Eleanor Roosevelt.
Later smokkelde de Hollywoodheld de
spion naar de Filippijnen. Flynn
overleed in 1959.
■'*1
