G
KLOOSTERZUSTERS MOESTEN ZONODIG PERMANENTJE
/I
1
kt
„BISSCHOPPEN ZOUDEN PORTEFEUILLEKWESTIE KUNNEN STELLEN”
J
i
KJ
Ib
PU
PH
d
Invloed leken
door Hans Rombouts
door Hein Dik
I
BLJMI
de v
met<
Maandag begint in Rome de synode van de
Nederlandse bisschoppen. Een unieke bij
eenkomst Nog nooit hebben bisschoppen
van een kerkprovincie een bijeenkomst onder
leiding van de paus zelf in het Vaticaan
gehouden. Het betekent dat Rome een oplos
sing van het conflict in de boezem van het
Nederlandse episcopaat zeer belangrijk vindt.
Men verwacht dat de synode twee weken zal
duren. Iedereen kijkt met spanning uit naar
het resultaat van de conferentie. In dit licht
spraken wij met Klaas Beuker, die zich op
werpt als vertegenwoordiger van de ortho
doxe roomsen in ons land, en Theo Zunne
beld, plaatsvervangend directeur van het Dio
cesaan Pastoraal centrum in Haarlem.
Invloed
Wie zal het zeggen Misschien zitten we over een paar weken met een
enorme kater. Misschien moeten we hier wel verdwijnen". Weinig
optimistische geluiden uit het Diocesaan Pastoraal Centrum in Haarlem.
Theo Zunnebeld, waarnemend directeur van dat Pastoraal Centrum, ziet
de synode van de Nederlandse bisschoppen in Rome met de nodige
zorg en somberheid tegemoet. De grote vraag voor hem is of de
bisschoppen de echte moeilijkheden, die er in de Nederlandse
kerkprovincie zijn, aan de orde durven stellen. Of de bisschoppen paus
Wojtyla durven zeggen, dat paus Paulus VI de zaken op de spits heeft
gedreven door met name de benoeming van bisschop Gijsen door te
drijven na alle moeilijkheden, die er al ontstaan waren door het
aanwijzen van Simonis als leider van het diocees Rotterdam. Hopenlijk
zal bisschop Zwartkruis zich een vraag herinneren, goed om Johannes
Paulus II te stellen, die zijn vicaris Kuypers onlangs opwierp: Wat heeft
Rome nu bereikt door Simonis en Gijsen tot bisschop te benoemen De
chaos en onenigheid in de Nederlandse kerkprovincie zijn er alleen
maar groter door geworden.
Op I
zanc
ostrai
Zie ook rubriek .Letterk#'
■EIHi
ga?
„De rooms-katholieke kerk is in wezen
hiërarchisch. Dat is geen uitvinding van mij; dat
is een uitvinding van de Heer zelf. De
onfeilbaarheid van de paus blijkt al eeuwen een
goed kompas om op te varen. Daarin hoeft
geen verandering te komen”.
Aan het woord de 55-jarige Klaas Beuker,
voorzitter van een van de conservatiefste
actiegroepen die Nederland op dit moment
kent. „Trouw aan de Paus” heet deze club die
handtekeningen verzamelt aan de vooravond
van de bisschoppensynode in Rome.
Geen priesters
H. Geest stopt niet
VA 11
O
Df-
r
Wacht de kater
na de synode?
heeft immers blijkbaar meer
Klaas Beuker vindt
wat Rome wil. De theologische hogeschool
I
Offic
inspraak leken onzin
Klaas Beuker
Bij het Pastoraal Centrum heeft
men de grote angst, dat de klok nog
verder teruggedraaid zal worden.
Zunnebeld: „De bisschoppen
kunnen dusdanig onder druk gezet
worden, dat de adviescolleges in
hun bisdom zullen worden
uitgehold. Dan zouden we alleen
nog maar achterhoedegevechten
kunnen voeren. Natuurlijk hebben
we ons ook uitvoerig beraden
voorzover dat in die korte tijd
mogelijk was over de agenda van
de bisschoppensynode. De kwestie
van de uitgesproken onenigheid
onder de Nederlandse bisschoppen
vind je er niet genoemd. Ze kan wel
ingebracht worden onder de
noemer communio, maar de
vraag is of dat gebeurt. Zijn de
bisschoppen niet te veel
gemtimideerd door de omgeving,
door Rome, door de aanwezigheid
van de paus zelf? Wij hier hebben
gezegd: wat er ook gebeurt: men
kan niet meer terug naar de manier
van het geloofsbeleven van vroeger
jaren. De scheiding der geesten is te
Volgens Beuker is de eenheid in de Nederlandse
katholieke kerk alleen nog te redden als de
bisschoppen ogenblikkelijk op de lijn van Rome
gaan zitten.
„Ze moeten niet luisteren naar pastorale raden en
ver doorgevoerd. Vroeger werd
alles goed gevonden wat de pastoor
en de bisschop laat staan Rome
zeiden. Wij gaan er nu vanuit en
je zou dat best het beleid van ons
bisdom kunnen noemen, dat wij
samen de kerk vormen, priesters en
leken. De verhouding priesters-
leken is veranderd. Het
grondprobleem was dat de leken
nauwelijks serieus genomen
werden. Nu doen we het samen
(Theo Zunnebeld is zelf priester,
red.). De bisschop beslist hier niet
op zijn eigen houtje. Hij vraagt
advies van zijn medebestuurders,
de vicarissen natuurlijk, maar ook
van de raden, die er gekomen zijn.
Er is een goed klimaat, waarin naar
elkaar geluisterd wordt”.
Rome is bang dat de leken te veel
invloed zullen gaan uitoefenen op
de kerk. Er zijn natuurlijk altijd
uiteenlopende interpretaties te
geven van ontwikkelingen in de
kerk. Door de malaise zijn
natuurlijk veel gelovigen
afgehaakt. Er zijn er ook bij
gekomen. Zunnebeld: „Als
Diocesaan Pastoraal Centrum
hebben wij ervaren dat er nogal wat
mensen zijn afgeknapt op het
instituut kerk. Dp mensen, die
gebleven zijn, groeiden in hun
commissies. Als ze dat doen, ben ik bijna overtuigd
dat er een scheuring komt. Kernpunt wordt de
collegialiteit onder de bisschoppen. Er moet
overeenstemming komen over de
priesteropleidingen, over het bestuur (waarbij de
activiteit. Eén op de zeven gelovigen
is actief bezig in het kerkewerk. Dat
is veel. Rome is daar kennelijk wat
door beangstigd. Maar je kunt de
leken hun eigen
verantwoordelijkheid toch niet
meer afnemen? Rome probeert dat
wel. Het Pastoraal Concilie heeft
aan kracht ingeboet. Toen dit PC in
1970 aanbevelingen gaf voor het
bestuderen van het aanblijven van
gehuwde priesters viel dat bij het
bisschoppen zelf weer de macht in handen moeten
nemen) en over de positie van het gezin. Een
struikelblok dreigen volgens mij de
priesteropleidingen te worden. Alleen Rolduc, een
seminarie in het bisdom Roermond, voldoet aan
Vaticaan verkeerd. De bisschoppen
hadden toen moeten ingrijpen,
vond Rome. De teugels werden
aangetrokken, de invloed
verkleind. Men heeft nog niet zo
lang geleden kunnen zien, waar dat
toe geleid heeft. Het landelijk
Pastoraal Overleg gaf zijn mening
over de vrouw in het ambt en vroeg
de bisschoppen de positieve mening
daarover in Rome mee te delen en
te verzoeken er gunstig op te
reageren. Kardinaal Willebrands
sprak er onmiddellijk zijn
onaanvaardbaar over uit. De leken
werden op een zijspoor gezet”.
Na de komende synode vreest men
dat de invloed van de leken nog
verder ingetoomd zal worden.
„Als Rome”, aldus Theo Zunnebeld,
„zo blijft denken en doen en niet
luistert naar wat er onder de
gelovigen in Nederland leeft, dan
zouden er wel eens twee soorten
katholieke kerken in ons land
kunnen ontstaan: één die zich
beroept op trouw aan de
bisschoppen (die onder de druk van
Rome bezweken zijn) en één die
zich beroept op Jezus Christus en
zich authentieke kerk blijft voelen.
Niemand zal er behoefte aan
hebben een officieel schisma uit te
roepen”.
Een man als Beuker kan niet
zeggen dat hij de massa van de
Nederlandse katholieken vertolkt.
Integendeel. Het verdwijnen van de
RKPN, zijn politieke partij, uit de
Tweede Kamer bewijst dat
zonneklaar. Pikante bijzonderheid:
Theo Zunnebeld was vroeger
kapelaan in Hoorn en telde Klaas
Beuker onder zijn parochianen.
„Dat pastorale raden een stem kunnen hebben ir
keuze van een bisschop, is toch de grootst mogelj F
onzin. Rome heeft de leiding en bepaalt wat er
gebeurt. Niet de gelovigen. De paus heeft sinds
eeuwen het recht om bisschoppen te benoemen.
Hier in Nederland wordt net gedaan of de paus
alleen in Roermond een bisschop heeft benoemd.
Maar door wie zijn die anderen dan benoemd?
Door Moskou? Nee toch, we weten wel beter”.
Beuker zou het niet betreuren als de Nederlandse
katholieke kerk sterk verkleind, maar wel volledig
op de lijn van Rome, verder zou moeten.
„Met zo’n verkleinde kerk zou je een veel beter
beeld krijgen van de werkelijke toestand. Met een
kleine kudde kun je weer aan de opbouw
beginnen”.
Als Klaas Beuker zegt, dat hij
Rome wel eens geadviseerd heeft
gesle
potvi
„Tja,
hulps
Zwar
hetd
zever
detit
terwi
Haar]
hulps
werk
stran
lievei
gaan
halfti
waar
Dats
en ju
Als E
dan naar zijn eigen bisschoppen,
Alfrink voorop. Maar ja, niemand
weet precies hoe alles in het
V aticaan werkt. W ellicht dat
Willebrands nu zijn invloedhij
tenslotte curiekardinaal nog te:
goede kan aanwenden. Hij heeft
veel contact met paus Johannes
Paulus II gehad tijdens diens
recente reis naar Turkije”.
Blijft tenslotte de kardinale vraag
durven de Nederlandse
bisschoppen in de schaduw vand truck
Sint Pieter met de wit-getoogde
paus aan het hoofd van de tafel
zeggen, waar de grote problemen
werkelijk liggen? En zo ja, blijft J kijke
volgende vraag: wat doet Romen Daar
die wetenschap? Of de dagen van
werkelijke invloed van leken- en
priesteradviseurs zijn geteld zal
binnenkort wel blijken.
tot opvolger van Alfrink benoem door
een
„Dat heb ik heel kwalijk gevonden. De zaak
Schillebeeckx is hier ten onrechte gebracht alsee»
onrechtvaardig proces. Hij heeft alle gelegenheid
gehad om zich te verweren. Kernpunt is dat
Schillebeeckx geloofswaarheden fout heeft
voorgesteld. Ik vrees daarom dat hem een
doceerverbod zal treffen, net als Küng in
Duitsland”.
Naar het oordeel van Beuker moet Rome
Nederland verdelen in twee kerkprovincies, met
Utrecht en Maastricht als „hoofdsteden”.
„Dan moet het aantal bisdommen worden
verdubbeld. Op die manier kan er weer contact
komen tussen bisschoppen en priesters”.
Klaas Beuker spreekt tegen dat een r.k. kerk in
Nederland die volledig op de lijn van Rome gaat
zitten, jongeren niet meer zal aanspreken.
„Integendeel. Het huidige kloosterleven spreekt
niet aan, omdat veel normen en vormen in de steek
zijn gelaten. De kloosterzusters moesten ook
zonodig een permanentje en een jurkje. Daar waai
men aan de oude stijl heeft vastgehouden, zie je»
roepingen onder jongeren”.
het o]
burg<
de sti
over,
prate
toen
koste
het la
Dem
hooft
nog v
muse
beest
advis
verkc
geraa
functioneert niet. Men levert geen priester af. En de onde:
ging.
Gijsen bleef dwars. Wojtyla kan
Gijsen moeilijk een andere fundi
geven. Het zou een desavoueren! i *->a<
zijn voorganger Paulus VI op dit i
punt betekenen. Hoe dan ook, zei
is, dat er iets moet gebeuren. De
situatie, zoals die nu is, is volslage
onwerkzaam. Er moet toegegevet 1
worden. Door wie dan ook. Haddt
de Nederlandse bisschoppen
indertijd de portefeuillekwestie
maar gesteld bij de benoeming vï
Simonis. Daarna heeft de
versplintering steeds grotere
vormen aangenomen”.
Cees
eentji
zie je
tienta
ook a
Alma
aanga
onrus
dan sluit ik dat niet uit. Paulus VI strop,
iets te
geluisterd naar deze groep mensaZoals
Rijnt
tweel
het hi
timm
Allee
stram
ie zie]
zeer’
raakt,
sport
m’n d
Bijna
arme gelovigen naar betalen”.
De heer Beuker wekt in het gesprek de indruk ovei
informatie uit de eerste hand te beschikken. „Ik be Set
de laatste tijd bijna maandelijks naar Rome
geweest. Ik heb uitgebreid gesproken met paus
Paulus VI en ook met de nieuwe paus. Als katholle Groo
heb ik toch het recht de opperste leiding van mijn
kerk te adviseren. Natuurlijk Leden van
pastorale raden worden ook gehoord als ze naar
Rome gaan. Ik betwijfel alleen of men daar hun-
mening zal delen”.
De voorzitter van „Trouw aan de Paus” is het
absoluut oneens dat bij bisschoppenbenoemingen
rekening moet worden gehouden met wat onder d(
gelovigen leeft.
Beuker is ex-leraar Nederlands en geschiedenis.
Ex-Kamerlid van de Rooms-Katholieke Partij
Nederland die in 1977 onvoldoende stemmen kreeg
voor een nieuwe zetel in de Staten-Generaal. Hij
gebruikt nu een groot deel van zijn tijd om stem te
geven aan het behoudende deel van de Nederlandse
katholieken.
Beuker: „Trouw aan de Paus” is geen actiegroep
die ergens tegen is. Wij zijn vóór de paus. Ik kan me
niet voorstellen dat Nederlandse bisschoppen tegen
de paus zijn. We lopen de bisschoppen niet voor de
voeten. We willen alleen dat ze horen hoeveel
Nederlandse katholieken achter de paus staan”.
Het lijkt een vriendelijke uitspraak, maar Klaas
Beuker heeft scherpe kritiek op de Nederlandse
bisschoppen, zo blijkt in het gesprek.
„De Nederlandse kathlieke kerk is een puinhoop
geworden. Vijftig procent van de katholieken voelt
geen verwantschap meer met de bisschoppen.
Zover is het gekomen. Een van de oorzaken is dat in
Nederland het contact tussen bisschoppen en
priesters volledig is verdwenen. Bisschoppen
hebben in goed vertrouwen hun macht opgedeeld.
Ze zijn onthand. Hebben niks meer te vertellen. De
bisschoppen zijn onmachtig en de Nederlandse
kerk is in een verkeerde richting gaan groeien”.
Volgens de heer Beuker vormt één bisschop een
uitzondering op dit beeld: „Monseigneur Gijsen in
Roermond”.
„Zelfs bisschop Simonis heeft maar weinig te
vertellen”, weet Beuker: „Toen hij werd gewijd,
moest hij beloven dat hij akkoord zou gaan met de
bestaande structuren. Hierdoor gaf hij de macht uit
handen. In het geval Gijsen wist men in Rome hoe
het niet moest. Daarom is Gijsen in Rome gewijd.
En hij is nu in een positie waarin hij geen concessies
hoeft te doen. Gijsen is iemand die alle macht aan
zich houdt. Ik vind hem een voorbeeld. De paus
heeft hem zelfs openlijk geprezen. De bisschop
moet de eerste herder zijn van zijn kudde. Een
voorbeeld dat Gijsen op de goede lijn zit, wordt
gevormd door de priesteropleiding in zijn bisdom.
Alleen in Roermond is nog een seminarie met toch
zo’n 70 tot 80 studenten”.
Noordhollander Beuker noemt bisschop
Zwartkruis van Haarlem „een zeer goed mens”.
„Hoffelijk en beschaafd. Maar hij heeft niets meer
te vertellen. Hij heeft zijn macht opgedeeld.aan
mensen die hem hebben misbruikt. Mensen als Van
Kilsdonk, die dit zouden doen en dót zouden doen,
allemaal beloften waarvan niets is terecht
gekomen”.
Hij vreest problemen, omdat er bijna geen priesters
bijkomen in Nederland. „Rome zal niet toestaandi
men hier aan de gang gaat met lekendiensten of
met getrouwde priesters. Als het fout blijft lopen,
zitten we over een paar jaar met de moeilijkheden.
We worden straks gewoon een land met
missionarissen. Ik weet dat er al Spaanse, Poolseej
Joegoslavische priesters zijn die Nederlands leren
Over de kwestie-Schillebeeckx zegt Beuker dat
deze affaire door de media is aangegrepen vooreen
hetze tegen Rome.
goed kunnen zijn. Hier in dit
bisdom kan dat. Het gaat ook niet
om uiterst progressieve
bisschoppen, die wij hier in
Nederland zouden hebben. Maar - -
„vier” luisteren tenminste naardt
stem van de gelovigen”.
„Eigenlijk”, zo betoogt Theo
Zunnebeld, „zouden de
bisschoppen de portefeuillekwei f
moeten stellen, als de paus niet a J
willen praten over de diepste
oorzaak van de moeilijkheden. H
zal Rome overigens toch niet zo
welgevallig zijn, dat Gijsen zichi f
alles afzondert van zijn collega-
bisschoppen; dat hij in alles dwat
ligt. Maar ik meen te weten, dat dt
bisschoppen niet verwachten, da
Gijsen weggestuurd zal worden,
zoals hier en daar gesuggereerd
wordt. Hij is door paus Paulus VI
als redder van het Nederlandse
katholicisme binnengehaald. Tos -
de chaos groeide werd Wille bran:
Zunnebeld: „Als mensen als Beuker
menen, dat de paus en zijn
bisschoppen gesteund worden door
de H. Geest, dan stopt de H. Geest
natuurlijk niet bij de bisschoppen,
die het in de ogen van Beuker niet
goed doen. Kijk, het nare in de hele
situatie is, dat wij best kunnen
accepteren, dat er een
conservatieve groep
roomskatholieken is maar wat wij
niet kunnen begrijpen is dat
i iedereen, die niet zo oordeelt als zij,
uit de kerk gegooid zouden moeten
worden. Je kunt toch niet de kerk
van vijftig jaar geleden in deze
maatschappij neerzetten. Ik begrijp
best, dat Rome niet voorop behoeft
te lopen met veranderingen. Maar
men zou niet direct enge grenzen
moeten trekken. Veel zalzich
bewijzen. Veranderingen moeten
de kans hebben aan te tonen, dat ze
Theo Zunnebeld
J, x< It
