Communisten
AMERIKAANSE MINISTER VANCE:
kliniek gestorven
naar Moskou
Hoopvolle blik op het einde
Baskenland en
Catalonië
nu autonoom
Brandbrief van
VS werken aan
nieuwe raket
in Frankrijk
lonken vaker
Staalstaking in
Engeland gaat
zich uitbreiden
Regering-Castro
sterk gewijzigd
Vakbondsleider
uit Suriname in
bisschoppen
tegen Hans Küng
Behandeling Tito
wordt voortgezet
JI
Leger Rhodesië schiet
7 guerrilla’s dood
e
I
TO
Discussie over benoemingen heeft geen zin”
Aanhangers Patriottisch Front
J
l>
3
1980
12 JANUARI
ZATERDAG
BINNEN- EN BUITENLAND
2
(Van onze redactie buitenland)
West-Duitsland
(Van onze redacteur in Italië, Hein ten Kortenaar)
ROME. „Het heeft geen zin terug te gaan tot het
begin van de jaren zeventig en de toenmalige bis
schopsbenoemingen in discussie te stellen”. Kardinaal
Willebrands zeid ti gisteren op een druk bezochte
persconferentie in het Vaticaan naar aanleiding van
de bijzondere synode die maandag in Rome begint.
WASHINGTON-LONDEN-BRUSSEL.
De Amerikaanse minister Vance van
Buitenlandse Zaken heeft in een televisie-
interview gezegd dat de Amerikaanse
maatregelen die tegen de Sovjet-Unie zijn
genomen in verband met de interventie in
Afghanistan „voor een periode van lange
duur” van kracht blijven. De Britse rege
ring heeft naar aanleiding van de Russi
sche inval de ambassadeur in Afghanis
tan voor nader beraad naar Londen te
ruggeroepen.
esty
ubsi-
ones-
zich
ange-
rt na
Rijs-
iteer-
i van
lalige
Am-
daar
elijke
i had
nte.
jed
nin-
/oor
nnen
!ing
rpsen
rsgeki
arva’s
Li
pten
>0.000
subsi-
n de
>n en
?e he
chter-
niste-
eoefe-
engen
i door
ngen.
Tuin
Sancties tegen Moskou
blijven lang van kracht
Willebrands: Praten
over collegialiteit
3
(Van onze redactie buitenland)
PARIJS. Na een periode van
toenemende onafhankelijkheid ten
opzichte van Moskou lijkt de Franse
communistische partij zich bij het
begin van de jaren tachtig weer meer
te richten op de Sovjet-Unie.
(Van onze stadsredactie)
SALISBURY. Zeven guerrillastrij
ders van het Patriottisch Front van Ro
bert Moegabe en Joshua Nkomo zijn bij
een botsing in Rhodesië door Rhodesische
In een vraaggesprek met de Amerikaanse NBC-televi-
sie wilde Vance gisteren geen antwoord geven op de
vraag of de Verenigde Staten overwegen steun te verle
nen aan de Afghaanse opstandelingen die strijd voeren
tegen de Russische militairen. „Wat er intern gebeurt is
een vraag waarop ik hier niet wil ingaan”, aldus de
bewindsman.
lefensie-
ent, dat
■rouwen
kunnen
Vance benadrukte dat het (beperkte) graanembargo
van de VS een „aanzienlijke vermindering van de vee-
produktie” in de Sovjet-Unie tot gevolg zal hebben. Ook
het stoppen van de leverantie van Amerikaanse technolo
gie aan Moskou zal volgens Vance hard bij de Russen
aankomen. De minister noemde een Amerikaanse boycot
van de Olympische Spelen in Moskou „een mogelijkheid
die wellicht benut zal worden”.
De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de
Europese Gemeenschap heeft gisteren officieel besloten
de voedselhulp aan Afghanistan voorlopig op te schorten.
Het gaat om drieduizend ton graan en driehonderd ton
melkpoeder. Oorzaak van het opschorten is de onzeker
heid over een goede distributie van de voedselhulp.
De Europese Commissie gaat bovendien een verzoek
van het Hoge Commissariaat van de Verenigde Naties
voor de vluchtelingen bestuderen snelle hulp aan de
Afghaanse vluchtelingen in Pakistan te verlenen. Twee
maanden geleden stelde de commissie al zeshonderd ton
melkpoeder en 280 ton boterolie aan de vluchtelingen ter
beschikking.
De Europese Commissie heeft besloten de subsidies
aan Europese graanexporteurs die graan naar de Sovjet-
Unie willen exporteren op te schorten. Zonder deze
subsidies is de uitvoer van graan naar de Sovjet-Unie
De
>ben
zien
ioor
ons
and,
s het
trek
gere
i
iw fis
zullen
i land
;d ten
bel in-
treven
erhou-
sns bij
draag-
effing,
an Fi-
e nota
in me
nt van
rderen
-lijkbe-
F in
een
cent
rerk-
raak
zal
wer-
sling
tiger
van
V zal
F en
nnen
om-
toe-
in de
Kamer
/an de
ie dis-
an het
imerlid
ftelijke
ustitie)
datum
s geba-
ge dis-
litie in
m al te
anning
slissing
HAVANNA (AFP/DPA). Het Cubaan
se kabinet is gisteren met de benoeming
van 13 nieuwe ministers drastisch gewij
zigd. Deze wijziging betrof vooral de eco
nomische en handelspolitieke sector.
Staats- en regeringsleider Fidel Castro
neemt samen met zijn broer Raul het
toezicht over de ministeries voor Defen
sie, Binnenlandse Zaken, Gezondheid en
Cultuur over. Raul Castro is al eerste vice-
premier en minister van Defensie.
Het Cubaanse persbureau Prensa Lati
na noemde als motief voor de wijzigingen
dat Cuba „zijn infrastructuur van het
beleid soepeler” wil maken. De belang
rijkste politici op Cuba zouden al maan
denlang „scherpe” kritiek hebben gele
verd op verschillende ontwikkelingen op
Cuba.
De economie in het afgelopen jaar
groeide slechts met vier tot vijf procent in
plaats van met de voorziene zes procent.
De arbeidsproduktiviteit nam slechts met
0,8 procent toe en niet met vier tot vijf
procent zoals de bedoeling was.
Nieuwe ministers zijn benoemd voor
Justitie, Basisindustrie, Suikerindustrie,
Onderwijs, Landbouw, Arbeid en Sociale
Zaken, Buitenlandse Handel, Lichte Indu
strie, Visindustrie, Machinewerktuigin-
dustrie en Bouwwerkzaamheden.
Bovendien werden er twee ministers
voor Binnenlandse Zaken benoemd.
meende de kardinaal. „De Nederlandse katholieken zijn
bereid en verlangend om de resultaten van de synode in de
praktijk te brengen. Zij zijn absoluut niet tegen de Kerk of
tegen de bisschoppen, maar wensen wel, dat de Kerk een
wezenlijke rol in de huidige wereld kan spelen”.
Voor de talrijke buitenlandse journalisten beantwoordde
de kardinaal de meest uiteenlopende vragen over het Neder
lands katholicisme: over de teruggang van de kerkelijke
praktijk en van de priesterroepingen, over de afschaffing
van de traditionele seminaries („Maar het nieuw opgericht
grootseminarie in Rolduc geeft bevredigende resultaten”),
over het ontbreken van enige lekendeelneming („Deze syno
de wordt nu eenmaal geregeld door de voorschriften van
Paulus VI, die slechts betrekking hebben op een bisschop
penvergadering”), over het handhaven van getrouwde pries-
tergheologen aan de kerkelijke hogescholen („Maar er wor
den in de toekomst geen nieuwe aangesteld”).
Uit alles bleek de enorme belangstelling die ook in het
buitenland aan de dag wordt gelegd voor deze eerste bijzon
dere synode in de geschiedenis van de Kerk. Men kan zich
afvragen of er even veel interesse zou bestaan als een
dergelijke gebeurtenis betrekking zou hebben op de bis
schoppen van Ierland of Peru. Daartegenover staat dan
weer, dat de binnenkerkelijke discussie nergens anders
dusdanig op de spits is gedreven dat een buitengewone
synode onontkoombaar was geworden. In ieder geval is deze
synode „een voorbeeldige ervaring voor andere plaatselijke
kerken”, zoals de Vaticaanse perschef Romeo Panciroli in
zijn inleiding opmerkte.
De duur van de synode wordt voorlopig op ongeveer twee
weken geraamd. De eindzitting wordt omstreeks 26 januari
verwacht. Kardinaal Willebrands psrak de hoop uit, dat er
tamelijk snel na die datum een einddocument wordt gepubli
ceerd.
De bisschoppen zullen zich nog beraden over de beste
manier waarop zij deze conclusies aan de katholieken van
Nederland kunnen meedelen en hoe deze actief kunnen
worden bij de discussie over de genomen besluiten en de
utivoering ervan.
Het was het enige moment waarop de kardinaal enige
emotie liet blijken, nadat hem een vraag was gesteld over de
benoeming van de bisschoppen Simonis en Gijsen, „tegen de
gevoelens van het kerkvolk in en tegen de wil van het
Nederlandse episcopaat”.
Willebrands: „Waar wij over moeten praten is de collegiali
teit tussen zeven Nederlandse bisschoppen, van wie ieder
afzonderlijk wettig bisschop is in zijn eigen diocees”.
De Utrechtse kardinaal legde grote nadruk op de uitwisse
ling van informatie, en daarmee bedoelde hij niet alleen een
„directe, onmiddellijke en complete” informatie vanuit het
Nederlandse episcopaat aan de paus en zijn naaste medewer
kers (de zes curiekardinalen, die ieder naar eigen bevoegd
heid als leden aan de Nederlandse synode deelnemen, en als
zodanig ook over stemrecht beschikken), maar ook, en
ogenschijnlijk nog meer, de onderlinge uitwisseling tussen
de bisschoppen zelf.
Alsof de problemen binnen de Nederlandse bisschoppen
conferentie voortkwamen uit gebrekkige kennis van wat er
in andermans bisdommen omgaat en alsof men naar Rome
zou moeten komen om zich daarover te laten inlichten.
Naar Willebrands mening is er „een grote en gespannen
verwachting in de Nederlandse kerk” over de uitkomst van
deze bijzondere synode. Hij sprak zijn vreugde uit over de
„talrijke reacties, zowel van individuen als van groepen”,
waaruit naar zijn mening duidelijk bleek dat er binnen de
Nederlandse Kerk geen sprake is van apathie, maar veeleer
van een algemene hoop op vruchtbare resultaten.
„Er is geen sprake van een bevooroordeelde oppositie”, zo
Dat zou dan een gevoelige klap beteke
nen voor de zogenaamde „Eurocommu-
nistische” lijn die een aantal Westeurope-
se communistische partijen met name
die van Spanje, Italië en Frankrijk de
laatste jaren hebben gevolgd.
Het bezoek dat de leider van de Franse
communisten, Georges Marchais, deze
week aan Moskou bracht en het stand
punt van zijn partij ten aanzien van de
Russische interventie in Afghanistan lij
ken deze visie te bevestigen.
In tegenstelling tot hun Spaanse en Itali
aanse geestverwanten hebben de Franse
communisten de acties van de Sovjet-
Unie in Afghanistan niet veroordeeld. In
overeenstemming met de officiële Russi
sche lezing hieromtrent suggereren zij dat
het Kremlin pas na een Afghaans verzoek
tot handelen is overgegaan.
Dat de Russische leiders beseffen dat de
Franse communistische partij lijkt terug
te keren in de schoot van de Russische
communistische partij blijkt uit het feit
dat Marchais in Moskou verwelkomd
werd door Soeslov, de voornaamste
partij-ideoloog.
Het Russische ingrijpen in Afghanistan
was de belangrijkste test voor de betrek
kingen van de Franse Communistische
Partij (PCF) met Moskou sedert de Russi
sche inval in Tsjecho-Slowakije in 1968.
Toen volgde de veroordeling van de PCF
al na enkele uren.
Ingeval van Afghanistan deed de partij
er echter negen dagen over om tot een
officiële verklaring te komen, hetgeen als
een aanwijzing kan worden gezien dat alle
gevolgen van tevoren nauwkeurig zijn
overwogen.
Na de gebeurtenissen rond Tsjecho-Slo
wakije deden zich tekenen voor dat de
Franse communisten zich minder ortho
dox begonnen op te stellen. Sympathisan
ten beschouwden dit als een breuk met
het verleden, terwijl tegenstanders waar
schuwden dat de koerswijziging die lang
zaam gestalte kreeg slechts camouflage
was.
In oktober 1975 koos de PCF definitief
voor een andere koers, toen zij zich met
alle kracht opwierp tot pleitbezorger voor
de vrijlating van de Oekraïense dissident
Leonid Plyoesj uit een Russische psychia
trische kliniek. Het was de eerste keer dat
de Franse communisten, die ongeveer
twintig procent van de Franse kiezers
vertegenwoordigen, zich zo openlijk af
keurend durfden op te stellen tegenover
het Kremlin. De dissident werd vrijgela
ten en vertrok daarna naar Parijs.
Reeds voor dit voorval had Marchais
naar aanleiding van kritiek in het Russi
sche partijblad Pravda verklaard dat de
politiek van de Franse communistische
partij in Parijs wordt bepaald en niet in
Moskou. Daarop aanvaardde de PCF op
het partijcongres van februari 1976 een
aantal verreikende hervormingen. Zo
werd de dictatuur van het proletariaat,
een belangrijke communistische doelstel
ling, verworpen, terwijl tevens plechtig
werd beloofd dat de communisten pro
beerden langs de democratische kanalen
de macht in Frankrijk te verkijgen.
Ondanks de houding van zijn partij
heeft de historicus Jean EHeinstein één
van de felste critici binnen de PCF, het
Russische optreden in Afghanistan wel
veroordeeld.
In het dagblad Le Monde schreef hij:
Godzijdank bevinden wij ons niet in Mos
kou, Praag of Kaboel. Wij kunnen ons
uiten, elkaar ontmoeten en van mening
verschillen, met eerbied voor pluralisme”.
EHeinstein die door de Russische pers
ooit is beschreven als anti-Russisch, zei
verder dat de operatie van de Sovjet-Unie
het onvermogen verheelt van de Russi
sche regering en de binnenlandse pro
blemen.
Duidelijk in antwoord op de opschud
ding rond de trip van Marchais naar Mos
kou, zijn eerste in meer dan vijf jaar,
schreef het communistische dagbladl ’Hu-
manité: „Wat is er toch zo bijzonder aan
een bezoek van een communistische se-
cretaris-generaal aan Moskou? Hij ont
moet andere communistische partijlei
ders geregeld”.
MADRID (Reuter). Catalonië en
Spaans Baskenland zijn gisteren officieel
autonome gebieden geworden. Hieraan is
een constitutioneel proces van twee jaar
-; voorafgegaan. Verleden jaar werd in een
referendum de mate van autonomie die
aan deze Spaanse regio’s wordt toege
kend, met overweldigende meerderheid
aanvaard.
Catalonië en Baskenland krijgen een
eigen parlement. De belasting, politie, on
derwijs en radio en televisie komen in
eigen beheer. Verwacht wordt dat de ver
kiezingen voor het regionale parlement
zowel in Baskenland als in Catalonië in
maart zullen worden gehouden.
veiligheidstroepen gedood. Het werd het
„ernstigste incident” sedert de inwerking
treding van het bestand genoemd.
Volgens ambtelijke kringen hadden 17
guerrillastrijders geweigerd hun wapens
bij het transport naar een verzamelpunt
af te geven hetgeen in strijd was met de
gesloten overeenkomsten. Na ruim drie
uur van onderhandelingen had de politie
de guerrillastrijders voor de laatste keer
opgeroepen hun wapens neer te leggen.
Daarop waren de guerrilla’s uit hun bus
gesprongen waarop de politie geschoten
zou hebben. Tien Front-strijders wisten te
ontkomen.
President Kaoenda van Zambia heeft
opgeroepen tot „onmiddellijke terugtrek
king” van de ongeveer duizend Zuidafri-
kaanse militairen uit Rhodesië en heeft de
Britse regering gewaarschuwd dat wan
neer er niet een rechtvaardiger beleid ten
opzichte van het Patriottisch Front zou
worden gevoerd, de situatie in de komen
de paar weken uit de hand zal lopen.
Kaoenda sprak ter gelegenheid van de
opening van het Zambiaanse parlement in
Loesaka.
Vertegenwoordigers van de Afrikaanse
Frontlijnstaten (Tanzania, Mozambique,
Angola, Botswana en Zambia) zijn er niet
in geslaagd de twee vleugels van het Patri
ottisch Front ertoe te bewegen gezamen
lijk de verkiezingen in te gaan. Eind fe
bruari worden deze in Rhodesië ge
houden.
vrijwel onmogelijk omdat de prijzen binnen de EG drie
keer zo hoog zijn als die op de wereldmarkt.
Tot de maatregel werd besloten nadat talrijke subsidie
aanvragen van exporteurs bij de Europese Commissie
waren binnengekomen.
Totdat effectieve controlemethoden met betrekking tot
de graanexport zijn gerealiseerd, zullen ook alle graanle-
veranties aan de andere Oostbloklanden worden opge
schort. In 1978 werd door deze landen twee miljoen ton
graan uit EG-landen ingevoerd. Ook de EG-uitvoer van
boter en suiker naar de Sovjet-Unie zal strenger worden
gecontroleerd.
De Wereldfederatie van werknemers (WCL) heeft giste
ren de Russische invasie in Afghanistan scherp veroor
deeld en geëist dat alle Russische troepen onmiddellijk
worden teruggeroepen. Eerder had de Internationale
Federatie van Vrije Vakbonden eenzelfde reactie
gegeven.
In de Maleisische hoofdstad Koeala Loempoer heeft de
regionale islamitische conferentie van Zuidoost-Azië en
het Stille Oceaan-gebied gisteren unaniem een resolutie
aangenomen waarin totale steun aan de „heilige oorlog”
van het Afghaanse volk tegen de Russische troepen
wordt toegezegd. De bijeenkomst in Koeala Loempoer
eist directe en onvoorwaardelijke terugtrekking van deze
troepen.
BELGRADO (AP). De gezondheids
toestand van de Joegoslavische president
Tito vereist „intensieve” voortzetting van
de medische behandeling die hij tot nu toe
heeft gehad.
De 87-jarige president lijdt aan wat offi
cieel wordt genoemd „problemen in de
bloedvaten van zijn benen”. Tito heeft de
afgelopen week in zijn buitenverblijf
doorgebracht, nadat hij vorige week twee
dagen voor onderzoek in een kliniek werd
opgenomen.
WASHINGTON (UPI). De Verenigde
Staten werken aan een nieuwe raket die
door een modem gevechtsvliegtuig kan
worden afgevuurd om Russische spiona
ge-, communicatie- en navigatiesatellieten
te vernietigen. Dit hebben luchtmacht-
kringen in Washington meegedeeld.
Een gezaghebbende kring zei dat het
gaat om een raket die met een zeer hoge
snelheid op een hoogte van 15.000 meter
door een F-15 vliegtuig kan worden afge
vuurd. Het projectiel zou geen nucleaire
of conventionele explosieve kracht heb
ben. Het zou het doel moeten raken om het
te vernietigen.
De belangstelling voor het ontwikkelen
van doelmatige anti-satellietwapens is
toegenomen nu de toekomst van het ver
drag ter beperking van de strategische
bewapening, SALT-2 nog onzeker is. De
Sovjet-Unie heeft al een dergelijk wapen.
BONN (AP). Door Westduitse bis
schoppen is gisteren in een in scherpe
bewoordingen gestelde herderlijke brief
steun verleend aan het verbod van het
Vaticaan waarbij de theoloog Hans Küng
het doceren in de godgeleerdheid wordt
verboden. Zij noemden dit besluit „wel
verdiend”.
Volgens de rk-kerk druisen de inzichten
van Küng inzake de pauselijke onfeilbaar
heid en de onbevlekte ontvangenis van de
maagd Maria in tegen de aanvaarde leer.
De brief die dit weekeinde van de kansel
zal worden voorgelezen beschuldigt Küng
van opvattingen die in tegenspraak zijn
met de geldende meningen van de kerk.
Zolang dit het geval is mag Küng niet
langer dienst doen als katholiek theoloog,
aldus het schrijven.
lingssa-
minister
esloten
sgelden
op een
jt kapi-
len van
ten en
Dat is
-leg dat
>en ge-
g neste
lden.
perso
de Mar-
Lg voor
gsschip
h al op-
rimenf
:s. Zuid-
PARAMARIBO (ANP/SNA) Luis Alfred
Gerardus Doedel, een vooraanstaande fi
guur in de Surinaamse arbeidersbewe
ging, is in Paramaribo overleden. Doedel
werd 74 jaar.
In 1930 was hij de oprichter van een
arbeidersorganisatie: de Surinaamse
Volksbond. Omdat hij in de ogen van de
autoriteiten te lastig werd, gaf de toenma
lige gouverneur van Suriname, Kielstra,
in 1937 opdracht Doedel op te nemen in
een psychiatrische inrichting. Het is on
duidelijk of hij daar tussen 1937 en 1949
ooit nog uit is gekomen. Vast staat wel dat
hij tussen 1949 en zijn overlijden nimmer
een stap buiten de inrichting heeft gezet.
De officiële reden om de arbeiders-
voorman in een psychiatrische inrichting
te stoppen was dat hij „lastig is voor de
buren en heeft getracht in de nacht de
gouverneur een bezoek te brengen”.
Na het overlijden van Doedel heeft de
oppositionele Surinaamse parlementariër
Herrenberg gezegd, dat „de waarheid
rond de persoon van Doedel moet worden
vastgelegd”. Herrenberg noemde de
overledene een militante voorvechter in
zijn strijd voor sociale rechtvaardigheid
in Suriname.
Ook parlementsvoorzitter Wijntuin
heeft zich lovend over Doedel uitgelaten.
Hij sprak over hem als over „een groot
Surinamer”. Wijntuin heeft aangekon-
digd dat hij bezig is materiaal te verzame
len om een boek over Doedel te schrijven.
Hef va/t ook n/et mee, zo’n tijd je hoofd richten naar het heiligdom Mekka en tot Allah bidden. De Iraanse jongen kijkt op het
terrein van de universiteit van Teheran hoopvol uit naar het moment dat het gebed is beëindigd. De ayatollah Khomeini houdt de
menigte via een een foto in de gaten.
(Van onze redactie buitenland)
c.^ LONDEN. De vakbondsleiders van
de stakende arbeiders in de genationali
seerde Britse staalfabrieken hebben een
volgende stap gezet. Voor dinsdag is een
vergadering belegd met vertegenwoordi
gers van de niet-stakende arbeiders van
de staalfabrieken die nog in particuliere
handen zijn. Door ook hen bij de staking
te betrekken, hopen zij hun actie vrijwel
waterdicht te maken.
De 15.000 arbeiders in particuliere
dienst verwerken ongeveer een kwart van
al het in Engeland geproduceerde staal.
Wanneer ook zij het werk neerleggen
wat waarschijnlijk wordt geacht zal een
groot aantal van staal afhankelijke bedrij
ven moeten sluiten, waardoor opnieuw
duizenden arbeiders op straat zullen ko
men te staan.
andse
ot het
anisa-
sft de
.00 le-
i. Het
gorale
1 ja-
ig van
en tot
O
