Carter in televisie-interview:
Poging tot
in Rhodesië
Twee Russen in
Syrië gedood
West-Duitsland
Ayatollah Khomeini kondigt aan:
Amnestie in
Jordanië
Over autonomie Palestijnen
Ook Sadat voor nieuw
gesprek met Carter
Onderzoek naar
ontvoering
van Zaïrees
wil meer geld
voor defensie
Aanslag op
politiekazerne
Gewelddadig
weekeinde
Weer doden bij
aanslagen in
Baskenland
nieuwe indeling
van bisdommen
Weer hoop voor
kabinet-Martens
Gelijke status voor
Iraanse soennieten”
1
r
1
Li
LH
L«
Lucifer
Vleesselijk
3
BINNEN- EN BUITENLAND
1980
MAANDAG
2 1
JANUARI
2
door Nico Scheepmaker
;ers
MA
oer
•ing
pen
ver-
rdag
met
md
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON-KABOEL-ISLAMABAD. De Amerikaan
se president Carter heeft gisteren in een vraaggesprek voor de
Amerikaanse televisie verklaard, dat de VS desnoods gebruik
zullen maken van militaire middelen om de veiligheid van
Pakistan, buurland van Afghanistan, te verzekeren.
'ia
i
Lr
J
X
Desnoods militaire
fe]
)UW
sster
een
ver
gast
men
van
i be-
het
„Het tooneel is in den hemel”, was de
aanwijzing die Vondel had gegeven. Dat
heeft hij geweten! De Kerckenraet was ter
ore gekomen „dat een tragedy is ge-
maeckt bij Joost van den Vondel, ghe-
naempt Luisevaers treurspel, van den val
der enghelen handelende, waarin op een
vleesselijke manier de hooghe matery van
de diepten Godes met veele ergerlijcke en
ongheregelde verdichtselen wort voorge
steld”.
De kerkeraad vroeg dus, nog vóór de
tweede voorstelling op 5 februari 1654, om
een verbod. De burgemeesters (Amster
dam had er toen méér dan eentje, de stad
had toen ongeveer 120.000 inwoners, even
veel als Arnhem nu) zeiden dat ze het te
druk hadden om die tweede voorstelling
meteen al te verbieden, maar een derde
zou er zeker niet komen. En zo gebeurde
het ook. Bijna twee eeuwen lang werd
„Lucifer” niet meer opgevoerd. Pas in het
midden der 19e eeuw verzorgde de Rede
rijkerskamer Achilles weer een opvoe
ring, een halve eeuw later beproefden
Utrechtse studenten er hun krachten op,
maar men kreeg er toch pas weer een
beetje aardigheid in nadat Willem Ro-
yaards er een veelgeprezen voorstelling
van maakte. Eerst had hij echter Vondels
„Adam in ballingschap” ten tonele ge
voerd. In haar „Herinneringen” rept Jac
queline Royaards-Sandberg slechts ter
loops over „Lucifer”, waarin ze Rafaël
speelde, maar haar herinnering aan een
matinee van „Adam in Ballingschap” in
Vlaanderen voor geestelijken uit kloos
ters en kerken wil ik u niet onthouden:
„Als je je blik over de zaal liet gaan, zeg
je in keurige rijen figuren zitten, je zou
zeggen: allemaal dezelfde figuren: allen
het hoofd gebogen over iets, dat ze in de
hand hielden: Vondels „Adam in belling-
schap”. Daar lazen zij ijverig en onbe
weeglijk alles in mee, wat ze op het toneel
zeiden. Toen Adam de eerste zang gezegd
had, was de beurt aan Eva, maar Eva zei
niets! De Rey van Engelen, die, onzicht
baar voor de zaal, achter de heuvel stond,
fluisterde wat, eerst zachtjes, dan luider
en door elkaar. Toen Adam ook bleef
zwijgen, zag je opeens alle hoofden in de
zaal, alsof ze aan een touwtje zaten, naar
boven gaan en alle gezichten keken
voor de eerste keer - naar het toneel,
verbaasd. Adam nam het heft in handen
en vervolgde zijn tekst. Er was een zucht
van verlichting en.de toehoorders had
den, huns ondanks, toch even naar het
toneel gekeken!”
Eva werd gespeeld door Jacqueline
Royaards-Sandberg.
die vanuit Pakistan de grens overgetrok
ken zou zijn, is vernietigd. Het persbureau
zei dat veel Amerikaanse en Chinese wa
pens zijn buitgemaakt. Australië heeft be
kendgemaakt vijfduizend ton graan te
zullen leveren aan Pakistan als hulp aan
de Afghaanse vluchtelingen.
De Nederlandse regering heeft zaterdag
in een telegram aan de Utrechtse burge
meester Vonhoff verklaard dat men de
De Israëlische minister van Justitie, Ta-
mir, die juist uit de VS is teruggekeerd,
heeft berichten tegengesproken als zou
den de VS druk op Israel willen uitoefe-
In de loop van de middag werden de
redacties van verscheidene Italiaanse
kranten opgebeld met de mededeling,
dat de Rode Brigades de aanslag ge
pleegd hadden.
BRUSSEL (ANP). Een kolonel en
zes agenten van de Zaïrese veiligheids
dienst hebben zaterdagavond op de
Brusselse luchthaven Zaventem ge
tracht een Zaïrees te ontvoeren. Dat
heeft de Belgische afdeling van Am
nesty International gisteren bekendge
maakt.
De Zairees Joseph Nsele is een tegen
stander van het Moboetoe-regiem in
Zaire. Hij verbleef al 36 dagen op de
Belgische luchthaven, in afwachting
van een beschikking op zijn verzoek in
België asiel te verkrijgen.
Volgens Amnesty International zou
den de Zaïrese veiligheidsagenten de
man met geweld aan boord van een
vliegtuig van Air-Zaire gebracht heb
ben. Daar simuleerde de man een zelf
moordpoging, waarna hij door de pi
loot uit het vliegtuig werd gezet. De
generale staf van de Belgische rijks
wacht heeft de ontvoeringspoging niet
willen bevestigen of ontkennen.
Bisschop Moezorewa heeft er gisteren
bij de Britse gouverneur Lord Soames, op
aangedrongen onmiddellijk op te treden
tegen het toenemende geweld in Rhodesië.
„De kans op eerlijke, vrije verkiezingen,
neemt met de dag af, aldus Moezorewa.
Joshua Nkomo van het Patriottisch
Front heeft er bij Soames op aangedron
gen voorbereidingen te treffen voor het
oprichten van een leger dat, zo zei Nkomo,
het onafhankelijke Zimbabwe moet be
hoeden voor een burgeroorlog. Dit leger,
dat zich moet plaatsen onder het bevel
van degene die de verkiezingen wint, moet
zijn opgebouwd uit guerrillastrijders, le
den van het officiële leger en de paramili
taire hulptroepen, aldus Nkomo.
derheid. De nationale radio van Iran
zond gisteren een bericht van deze
strekking uit.
DAMASCUS (Reuter). Het Syrische
persbureau SANA meldt dat er in Syrië
een anti-Russisch komplot is ontdekt. Ex
tremisten van de moslembroederschap
hebben volgens het persbureau in de Syri
sche stad Hama afgelopen week twee Rus
sische militaire deskundigen doodgescho
ten. De twee Russen waren betrokken bij
de opleiding van Syrische militairen. De
zelfde groep extremisten, aldus het Syri
sche persbureau, heeft vorige week in
Aleppo gepoogd een Russische technicus
die werkte aan een project van de Syri
sche spoorwegen, te vermoorden. De Rus
werd door kogels getroffen. Zijn toestand
is echter niet ernstig.
In de Zuidoostelijke provincie Baloets-
jistan waar overwegend soennieten wo
nen, is het in de afgelopen maanden her
haaldelijk tot hevige gevechten gekomen
tussen opstandelingen en regeringstroe
pen, omdat de bevolking protesteerde te
gen de grondwet waarin de sji-itische reli
gie tot staatsgodsdient werd verklaard.
In het afgelopen weekeinde bleef het
onrustig in West-Iran, waar vooral in
Azerbeidjan en Koerdistan zwaar werd
gevochten tussen opstandelingen en de
Revolutionaire Garde. In de Koerdische
stad Paveh zijn ongeveer vijftig inwoners
zaterdag in gijzeling genomen. Het is niet
bekend wat de eisen voor vrijlating zijn.
Volgens het dagblad Kayan zijn vanuit
het buurland Irak honderden „indrin
gers” het land binnengekomen, die nu
slag leveren met regeringstroepen.
Bij een aanval op een schuilplaats van
de broederschap, aldus SANA, werden
twee extremisten gedood en zestien gear
resteerd.
Drie vooraanstaande Iraanse leiders,
onder wie de ayatollah Behesjti, zijn er
gisteren door een invloedrijke geestelijke,
Ali Tehran!, van beschuldigd banden te
onderhouden met de Verenigde Staten.
De ayatollah Khomeini heeft gisteren la
ten weten dat tegenstanders van de nieu
we grondwet niet mogen meedoen aan de
presidentsverkiezingen op 25 januari. De
leider van de geurrillabeweging Mohaje-
deen, Rajavi, zal als uitgesproken tegen
stander van de nieuwe grondwet zijn kan
didatuur moeten intrekken, zo wordt in
Teheran verwacht.
Op vrijdag 4 januari bezocht ik „Luci
fer”, de opvoering door het Publieksthea-
ter van Vondels treurspel. De recensies
waren unaniem lovend, dus ik wou het, na
een aantal Gysbreghts die ik in het verle
den met gemengde gevoelens zag, nu wel
eens met eigen ogen zien, en met eigen
oren horen. De Stadsschouwburg was uit
verkocht. Ik merkte dat ik bijna niet weg
droomde van de tekst, en dankzij een
kalme, precieze zegging van de verzen
steeds kon blijven volgen wat Vondel in
zijn zeventiende-eeuwse taaltje wilde be
togen. Daarbij werd ik natuurlijk goed
geholpen door de wakkerhoudende mise-
enscène, waarin de Engelen op schom
mels schommelend hun verzen zeiden, of
aan een touw dwars door het behang heen
gingen, nog afgezien van die witte bal, die
in het begin van links naar rechts, en
daarna weer van rechts naar links over
het toneel rolde, en waarvan ik na afloop,
tijdens de vrijdagse nabespreking, vergat
te vragen of hij misschien „de wereld”
symboliseerde, of gewoon „de bal”? En
laat ik ook niet de papier-maché rotsblok
ken vergeten, die samen met Ton Lutz de
trap af kwamen donderen, waardoor ik
even de illusie had naar een VPRO-pro-
gramma te kijken.
Wat de tevredenheid over het spel onge
twijfeld ook in de hand heeft gewerkt was
de duur van het stuk, zoals het door dra
maturg Guus Rekers en regisseur Hans
Croiset was gekortwiekt: met lange pauze
mee van tien voor half negen tot half elf.
Dat was in 1910 wel anders, in de regie van
Willem Royaards! „Van achten tot half
één Vondel, ’t is mij te machtig, hoeveel
verdienstelijks de opvoering moge heb
ben”, schreef de gevreesde toneelcriticus
Barbarossa in De Telegraaf.
rton-
it bij
vitte
it en
;lfde
een
auto
Rid-
ir de
den,
(Van onze redactie buitenland)
CAIRO/JERUZALEM. Nadat de
Israëlische premier Begin zich vrij
dag voor een nieuwe topconferentie
met president Carter had uitgespro
ken, heeft ook de Egyptische presi
dent Sadat zich dit weekeinde bereid
verklaard aan een dergelijke samen
komst deel te nemen.
Hij was een van de weinige critici die
het in 1910 niet prachtig-mooi vonden,
trouwens, hoe onspeelbaar „Lucifer” vol
gens de overlevering ook mag zijn, bij het
navlooien op het Nederlands Theater In
stituut van de recensies bleek, dat ook
latere voorstellingen dan die van Ro
yaards, allemaal hun geestdriftige bewon
deraars hadden. Royaards bracht het tot
meer dan 50 voorstellingen, Johan de
Meester met het Vlaamse Volkstoneel in
1927 tot meer dan 100 voorstellingen,
waaronder twee in.Parijs! En dan te
bedenken dat die arme Joost van den
Vondel er in zijn hele leven maar twee
voorstellingen van heeft kunnen zien! De
première was op 2 februari 1654, Vondel
was toen 66 jaar. De regisseur was Jan
Vos.
door
imse
burg
dr.
itge-
js en
-end
van
eps-
’een
iling
ka-
7 uit
een
jven
erio-
)rrij-
s te
on-
êtes,
ater-
ffeur
van
“title
Hing
rimi-
iusti-
ioes-
l bij
i het
Iran-
per-
rand
het
ont-
auto
taxi-
vaar-
twee
is de
imse
i het
ladat
mes
rea-
door
geen
van
a de
uur
ssers
n de
i an-
gens
;pec-
ndu-
gens
deze
k bij
rt.
las-
tem-
n el-
n de
>n.
een
aan-
iteep
j van
jntië-
hem
gens
degd
jroep
VATICAANSTAD (ANP). De Neder
landse bisschoppenconferentie gaat een
studie maken van een nieuwe indeling der
bisdommen. Tot deze conclusie zijn de
Nederlandse bisschoppen in hun overleg
met de paus en enkele curie-kardinalen
gekomen.
Hoe de herindeling er uit zal zien en
wanneer deze tot stand zal komen, is af
hankelijk van het resultaat van deze stu
die. Italiaanse kranten publiceerden ech
ter precies hoe de kerkelijke indeling van
rk-Nederland er uit zou moeten zien.
Het bisdom Den Bosch zou worden op
gesplitst in drie diocesen, het aartsbisdom
Utrecht evenals het bisdom Roermond elk
in twee. De kranten zouden hun informa
tie rechtstreeks uit het strikt geheime sy-
node-overleg hebben gekregen, met name
van kardinaal Baggio, verantwoordelijk
voor het curiedepartement voor de bis
schoppen. Deze kardinaal is bij de syno-
debesprekingen aanwezig.
Voor morgen is een persconferentie van
de bisschoppen Ernst en Simonis in het
vooruitzicht gesteld.
nen om concessies te doen. „Ik geloof dat
de Amerikaanse regering het onderhan
delingsproces wil bespoedigen terwille
van alle partijen”, zo zei Tamir na afloop
van het kabinetsberaad. De besprekingen
tussen Israel, Egypte en de VS over Pales
tijnse autonomie zullen op 27 januari in
Israel worden voortgezet.
Het Rhodesische opperbevel beschul
digt met name de guerrillastrijders van
Robert Moegabe ervan regelmatig het be
stand te schenden. „In groepen terrorise
ren zij de bevolking op het platteland en
eisen zij van de mensen, onder bedreiging
met de dood, dat zij bij de verkiezingen
eind februari op de ZANU van Moegabe
stemmen”.
De Verenigde Staten hebben bekend
gemaakt, dat men bereid is Iran te helpen
in geval een Russische invasie mits de
vijftig Amerikaanse gegijzelden worden
vrijgelaten. De VS zouden ook bereid zijn
de diplomatieke betrekkingen te herstel
len. De Russische ambassade in Teheran
heeft gisteren een verklaring uitgegeven,
waarin de vriendschappelijke banden tus
sen Iran en de Sovjet-Unie worden bena
drukt. Hierin wordt ook ontkend dat Rus
sische troepen nabij de Iraanse grens in
Afghanistan zijn samengetrokken voor
een aanval op de Iraanse olievelden. De
Iraanse regering heeft dit weekeinde ech
ter versterkingen gestuurd naar de grens
met Afghanistan.
trijfël C
Intussen besloot het Israëlische kabinet
gisteren, ondanks de Egyptische afwij
zing, vast te houden aan zijn eigen plan
voor beperkt zelfbestuur voor de Palestij
nen in de bezette gebieden. Volgens de
plannen zouden de Palestijnen de zeggen
schap krijgen over zaken als onderwijs,
gezondheidszorg en politie.
Ongeveer 5000 Arabische voetbalfans
zijn zaterdag in een dorp in Galilea, onder
het roepen van leuzen als „Khomeini” en
„Allah is groot” het veld opgestormd waar
hun team een competitiewedstrijd tegen
een Israëlische ploeg speelde. De politie
moest traangasgranaten en waarschu
wingsschoten afschieten om een einde te
maken aan de ongeregeldheden. Zes poli
tiemannen en vier burgers liepen verwon
dingen op, 41 Arabieren werden gearres
teerd.
BRUSSEL (ANP). De Belgische Parti
Socialiste, de enige regeringspartij in Bel
gië die nog aarzelingen had over de recen
te regeringsplannen voor de Belgische
staatshervorming, heeft gisteren zijn be
zwaren laten vallen. Dat is gebeurd tij
dens een speciaal congres van de Frans
talige socialisten. De weg lijkt nu vrij voor
een voortzetting van de huidige regering-
Martens die, sinds vorige week woensdag,
bestaat uit een rooms-rode coalitie. Mar
tens zette op die dag de Brusselse taalpar-
tij FDF (front van Franssprekenden) uit
zijn regering.
Die regering kon echter niet voortrege
ren omdat ze, na het ontslag van de FDF-
ministers, niet evenveel Franstalige als
Nederlandstalige ministers meer bevatte.
Volgens de Belgische grondwet dient er
„taalpariteit” binnen de regering te zijn.
Het vervangen van de Franstalige FDF-
ministers door Franstalige ministers uit
socialistische en christendemocratische
kring, kon eind vorige week nog niet zijn
beslag krijgen als gevolg van aarzelingen
bij de Franstalige socialisten. Maar nu het
congres van deze partij gisteren akkoord
ging met de nieuwste voorstellen van pre
mier Martens, kan vandaag of morgen de
benoeming van nieuwe ministers worden
verwacht, waardoor Martens in staat zal
zijn voort te regeren.
(Van onze redactie buitenland)
BONN. De Westduitse regering-
Schmidt wil meer geld uittrekken voor de
defensie. Een eerder aangekondigde be
lastingverlaging zal daarvoor moeten wij
ken. Als de Amerikanen en andere NAVO-
partners bereid zijn, gezien de tegenwoor
dige Midden-Oostencrisis in de Perzische
Golf, hun militaire aanwezigheid te verho
gen, kan de Bondsregering niet achterblij
ven, zo zei dit weekeinde regeringswoord
voerder Grünewald.
Met een verhoging van 3 percent van het
militaire budget van dit jaar geeft Bonn
tegelijkertijd gevolg aan de in Washington
gedane belofte zich meer inspanningen te
getroosten.
Regering en oppositie zullen woensdag
bijeenkomen voor een gemeenschappelijk
overleg over de crisissituatie.
Hoofdthema zou de kwestie van autono
mie voor de Palestijnen moeten zijn. Spe
culaties over een dergelijke topconferen
tie ontstonden weer, nadat Egypte en Is
rael vorige week eikaars voorstellen over
een Palestijnse autonomie als onaan
vaardbaar van de hand hadden gewezen.
(Van onze redactie buitenland)
TEHERAN-WASHINGTON. De
Iraanse leider Khomeini is bereid de
soennitische islamitische minderheid
in zijn land, die ongeveer een kwart
van de bevolking uitmaakt, dezelfde
status te geven als de sji-itische meer-
Carter gaf een aantal aanwijzingen voor
de nieuwe strategie die hij denkt te gaan
voeren voor de komende tijd en die hij op
korte termijn, vermoedelijk nog in zijn
rede voor het Congres woensdag, bekend
zal maken. Hij zei hierover, dat de VS nog
altijd naar vrede streven, maar „op basis
van sterkte en niet op basis van zwak
heid”.
Het Chinese ministerie van Buitenland
se Zaken heeft zaterdag bekendgemaakt,
dat de onderhandeiingen met de Sovjet-
Unie over verbetering van de wederzijdse
betrekkingen vanwege de Russische in
menging in Afghanistan niet doorgaan.
De Chinese minister van Buitenlandse
Huang Hua heeft tijdens zijn bezoek aan
Pakistan vluchtelingenkampen van Af-
ghanen bezocht. Hij verklaarde dat China
alles zal doen wat het kan om hun lijden te
verzachten en beschuldigde de Sovjet-
Unie ervan na de strijd in Afghanistan te
willen doorstoten naar aangrenzende ge
bieden. Volgens welingelichte bronnen
heeft Huang Hua de Pakistaanse leiders
voor leveranties van wapens naar de VS
verwezen.
Het Russische persbureau Tass heeft
zaterdag gemeld, dat met behulp van Af
ghaanse troepen een „gewapende bende”
SALISBURY (DPA). Bij schendin
gen van het sinds 4 januari van kracht
zijnde bestand zijn het afgelopen week
einde in Rhodesië waarschijnlijk meer
dan dertien mensen omgekomen. Volgens
het Rhodesische militaire opperbevel heb
ben de strijdkrachten alleen al vrijdag en
zaterdag zeven guerrillastrijders van
Nkomo en vier van Moegabe gedood „bij
het handhaven van de orde”. De guerrilla
strijders bevonden zich buiten de verza
melplaatsen waar zij zich dienen terug te
trekken.
De Israëlische televisie heeft gisteren
gemeld, dat in Egypte ongeveer 5000 mili
tante orthodoxe mohammedanen zijn
aangehouden die in het bezit waren van
grote hoeveelheden wapens en explosie-
ven. Ook berichtte het Israëlische station
dat er bij de Egyptische strijdkrachten
belangrijke hervormingen zijn uitge
voerd. Zo zouden vooral bevelhebbers
van valscherm- en commando-eenheden
zijn ontslagen.
Russische inval in Afghanistan be
schouwt „als een ernstige aantasting van
de {beginselen waarop de internationale
betrekkingen berusten”. Vonhoff trad za
terdag op als voorzitter van een demon
stratie tegen de Russische inmenging in
Afghanistan.
Volgens het invloedrijke Griekse dag
blad To Vima zullen de Verenigde Staten
gebruik mogen maken van het eiland Kre
ta om een basis te vestigen vanwaaruit de
gehele Aegeische Zee zal worden gecon
troleerd. Een en ander zou zijn beslag
moeten krijgen zodra Griekenland zich
weer aansluit bij de militaire vleugel van
de NAVO. Zes jaar geleden trad dit land
uit de verdragsorganisatie uit protest te
gen het feit dat deze de Turkse invasie op
Cyprus niet kon voorkomen.
AMMAN (UPI, DPA). Koning Hoes
sein van Jordanië heeft een algehele am
nestie afgekondigd, die inhoudt dat 500 a
600 gevangenen vervroegd op vrije voeten
komen. Van de strafkwijtschelding zijn
spionnen uitgesloten. Dit hebben rege
ringskringen in Amman zaterdag bekend
gemaakt.
Het is zeer waarschijnlijk dat dit besluit
van Hoessein verband houdt met het blik
sembezoek dat een hoge medewerker van
Jasser Arafat, de leider van de Palestijnse
bevrijdingsorganisatie (PLO), onlangs
aan de Jordaanse vorst bracht. Vorige
week deed Abu Jihad Amman aan.
(Van onze redactie buitenland)
MADRID. Vier doden en zeker negen
gewonden is de balans van een aanslag in
een café in het Baskische dorp Baracaldo,
waar gisterochtend een bom ontplofte.
Hoewel nog geen enkele organisatie de
verantwoordelijkheid heeft opgeëist
meent de politie dat deze aanslag het werk
is van de radicale Baskische afscheidings
beweging ETA-militar.
De eigenaar van het café, die bij de
bomaanslag „slechts” een been brak, is
actief lid van de conservatieve Baskisch
Nationalistische Partij.
De 31-jarige José Miguel Palacios Do
minguez werd zaterdag in een café in het
Baskische stadje Algorta door een man en
een vrouw doodgeschoten tijdens het
kaart spelen. Het slachtoffer was geen lid
van een politieke partij. Ook hier is ver
moedelijk de ETA-militar verantwoorde
lijk.
Drie leden van de ETA zijn gisteren
ontsnapt uit de gevangenis van Martute-
ne. Zij overvielen samen met vier andere
gedetineerden drie bewakers.
Twee bommen hebben zaterdagnacht in
het centrum van Madrid grote schade
aangericht in de kantoren van de lucht
vaartmaatschappijen TWA, British Air
ways, Swiss Air en Sabena. Bij de ontplof
fingen werden twee voorbijgangers licht
gewond. De verantwoordelijkheid van de
aanslagen is opgeëist door het „Gerechts-
commando van de Armeense genocide”.
ROME (Reuter). Zaterdagochtend
zijn bij een bomaanslag op een politie
kazerne in Rome bijna twintig mensen
gewond geraakt. De meeste agenten
sliepen. Vier van hen moesten in het
ziekenhuis worden opgenomen. De be
nedenverdieping van het gebouw werd
vernield.
De Chinese minister van Buitenlandse Zaken Huang Hua (rechts) temidden van Afghaanse vluchtelingen in Pakistan.
steun aan Pakistan”
