VIDES zet luister
Van Gelder Papier onder curatele van ABN
BODEWES EN HUIJSER PLAATSELIJKE GROOTMEESTERS
•s
bij aan herdenking
Robert Stolz
bbJ
Mk' rw
plein 1945
deze week
"1
A
nt
i
M
5
MAANDAG 21 JANUARI
1980
4
IJMOND
Met serie opvoeringen operette „Frühjahrs parade”
ermee in de Velser Schouwburg.
door Henk Dam
nederlagen
^4
VELSEN-NOORD. Papierfa
briek Van Gelder zit in serieuze
moeilijkheden. Deze dagen werd
bekend, dat het concern over het
afgelopen jaar een verlies van 54
miljoen heeft geleden, 24 miljoen
in het eerste, en 30 miljoen in het
tweede halfjaar.
Het is nog maar de vraag of er
in deze situatie veel verandering
zal komen. Voor dit jaar en 1981
worden tenminste verliezen ver
wacht die in de orde van enkele
tientallen miljoenen zullen liggen.
Pas over twee jaar zou het dan
weer wat beter kunnen gaan.
„Maar dan moet nog wel alles
meezitten. Een kleine kink in de
kabel en een bedrijf met 4600
werknemers stort als een kaar
tenhuis in elkaar.” Zo zei be
stuurslid drs. A. E. van Veen dat
onlangs op een vergadering van
obligatiehouders: „We zitten in
een zeer kritische fase met geen
garantie voor een goede afloop.”
Drama
-
j&i
Ontslagen
is toch een geweldig leuk inter
mezzo,” aldus De Nijs.
De Uitgeester magistraat deed
in ieder geval mee. De Bever-
wijkse en Velsense burgemees
ters A. J. Hubers en P. J. Molen
dijk kwamen alleen maar kijken.
Helaas echter op een moment dat
de schaakstrijd al voorbij was!
Velsen deed het helemaal niet
bied moeten de gemeentelijke po
litici terug naar „af’. Alleen de
Castricumse socialist Harry
Poeze haalde een dikke voldoen
de met twee overwinningen en
een remise. De burgemeester van
Uitgeest, H. J. de Nijs had bijzon
der veel schik, maar successen?
Ho maar! „Ach, wat hindert dat.
Ik schaak voor mijn plezier. Dit
De uitslagen: Velsen-Castri-
cum/Uitgeest
Heemskerk
wijk 1-3;
Heemskerk
Uitgeest-Beverwijk
kerk-Beverwijk
Primeur
uitslagen:
21lz-l1l2; Velsen-
3-1; Velsen-Bever-
Castricum/Uitgeest-
U/z^Uz; Castricuml
1-3; Heems-
1-3. De eind
stand: 1. Beverwijk 6 pnt.; 2. Vel
sen 4 pnt.; 3. Heemskerk 2 pnt.; 4.
Castricum/Uitgeest 0 pnt. Enkele
persoonlijke resultaten: C. Bode
wes 3 pnt.; Q. Huijser 3 pnt.; H.
Poeze 2l/z pnt.; J. van Dijk 2l/2 pnt.
en IJ. Keemkink 2 pnt.
(Van een onzer verslaggeefsters)
UMUIDEN. Op 25 augustus 1880 werd in het Oostenrijkse
stadje Graz de wereldberoemde componist en dirigent Robert Stolz
geboren. De herdenking van de honderdste geboortedag van deze in
1975 overleden grootmeester van de operette en walsmuziek gaat ook
in IJmuiden niet onopgemerkt voorbij. Het IJmuider Operette
Gezelschap „VIDES” haakt op het eeuwfeest in met een serie
opvoeringen van Robert Stolz’ operette „Frühjahrs Parade”. Op 17,
18 en - bij een goede kaartverkoop - ook op 21 april staat „VIDES”
ES
slecht. De combinatie van ambte
naren en raadsleden met inval
lers zoals IJ. J. Keemink twee
winstpartijen) wist hoe de pion
nen moesten worden gezet. Di
recteur sportzaken Aad Wede
meijer bleek behalve een uitste
kend internationaal honkbalar-
biter ook een prima schaker te
zijn. Als teamleider zette hij zijn
ploeggenoten op het goede spoor
door de faming van burgemeester
De Nijs met behulp van zijn da
me en een eenvoudig pionnetje
volledig schaakmat te zetten.
Heemskerk had gelukkig de
CDA’er Q. B. Huijser in zijn gele
deren, want anders had deze ge
meente wel thuis kunnen blijven.
Huijser speelde als een plaatse
lijke grootmeester. Misschien
dat de grote schaakmatadoren,
slechts luttele meters van de een
voudige gemeenteschakers ver
wijderd, wat van hun magische
krachten op hem afstraalden,
feit blijft dat het Heemskerker
raadslid als groot strateeg zijn
stukken zelfverzekerd over het
bord schoof en hiermee zijn te
genstanders in grote verlegen
heid bracht. De score? Honderd
procent!
De belangstelling van de vele
schaakliefhebbers ging in het ge
zellige schaakpaleis De Moriaan
dan wel niet uit naar de raadsle
den en de parlementariërs, die
om het Parlementair kampioen
schap streden, het nam niet weg
dat de IJmondteams een prima
WIJK AAN ZEE. Bodewes
grinnikte even. „Die loper deed
het ’em. Even verschoven en Nijs
sen zat in de problemen.” De Be-
verwijkse wethouder had vrij
dag en zaterdag in De Moriaan
in Wijk aan Zee zijn pionnen,
lopers en al zijn andere schaak
stukken op de goede vakjes van
het schaakbord staan. In de
strijd om de IJmondtrofee be
haalde hij in zijn drie partijen de
volle winst en had hiermee een
belangrijk aandeel in de
overwinning van het Beverwijk-
se gemeentelijke schaakteam.
Voor de tweede maal in successie
sleepte Beverwijk de IJmond-
wisseltrofee in de wacht door
Velsen, Heemskerk en een Cast-
ricum/Uitgeestcombinatie ver
nietigende nederlagen toe te
brengen.
Het minst succesvol was Ca
stricum/Uitgeest. Mag de onder
linge samenwerking uitstekend
worden genoemd, op schaakge-
-
Papierfabriek Van Gelder aan het Noordzeekanaai.
Wisselvallige bedrijfsresultaten
markeerden weg naar noodsituatie
jr
ie
Deutschmeister”
eis
ing
IJmondiale schaakkrachtmeting in
igis
.De
voordeel
tens
ien.
nd
>5,00
iur
ur
?en
tuit
Commissie economische zaken.
Woensdagmorgen, vanaf ’s morgens
half tien, vergadert de commissie
economische zaken in het stadhuis.
Op de agenda staat onder meer de
eventuele aanpassing van de haven-
geldtarieven voor sportvissers in het
Staatsvissershavenbedrijf. Er blijken
sterk afwijkende havengeldtarieven
voor sportvissersvaartuigen te wor
den gehanteerd in vergelijking met
bijvoorbeeld Den Helder en Scheve-
ningen. Het voorstel aan de commis
sieleden is er bij de minister van
Verkeer en Waterstaat op aan te drin
gen, dat die verschillen worden opge
heven.
Raadsvergadering. De maandelijk
se raadsvergadering is op donderdag
24 januari in het gemeentehuis. Een
beslissing over het aanstellen van een
vierde stafkracht voor het buurthuis
De Spil zit er niet in. B. en W. hebben
een dergelijk besluit opgeschort tot
de behandeling van het meerjaren
plan 1980-1984. De discussie over de
buurthuizen is dan mogelijk ook af
gerond.
Een kwart miljoen vragen B. en W.
aan de raad voor de voorbereidende
kosten ter ontwikkeling van De Vel-
serbroek, waarvoor twee externe bu
reaus worden ingeschakeld. Een kre
diet van 150.000,- wordt gevraagd
voor de twee eerste fasen van voorbe
reiding van hetverkeerscirculatie
plan voor de gemeente. Op de agenda
staat verder onder meer de aankoop
van de gereformeerde kerk in Velsen-
Noord en de verbouwing tot buurt
huis.
Tot deze maatregelen werd besloten na
een aantal uitvoerige studies, waarbij on
der meer het Amerikaanse bureau McKin
sey werd geraadpleegd. Vooral de situatie
op de wereldmarkt voor cellulose bleek
oorzaak van de ontstane narigheden.
De prijs van deze grondstof was na de
energiecrisis omhooggeschoten, en het
resultaten uit haar geschiedenis kan beha
len, al zullen de cijfers van 1974 niet
worden geëvenaard.”
Wedemeijer (rechts) in grote vorm tegen
De Nijs (links).
Het drama van 1979 kennen we inmid
dels: 54 miljoen verlies, en de Algemene
Bank Nederland (ABN) heeft het hele
bedrijf, machinepark, terreinen, fabrie
ken, voorraden en debiteuren in beheer
genomen. Daarmee staat de Raad van
Bestuur van Van Gelder vrijwel onder
curatele: voor elke beslissing moet toe
stemming bij de bank worden gevraagd.
Ontslagen hangen in de lucht. Het be
drijf in Wormer, waar 400 man produktie-
personeel werkt, zou wel eens als eerste
kunnen vallen. Wormer, de plaats waar de
eerste molens van Van Gelder draaiden.
Maar voor sentiment is geen plaats bij een
miljoenenverlies.
Wat te zeggen over de toekomst? Zeker
is, dat Van Gelder vooralsnog een crisis-
gevoelig bedrijf blijft. Dat komt niet al
leen door de celluloseval, of door het feit
dat er mondiaal een overproduktie aan
Ook 1977 bracht verlies, en wel 28 mil
joen. In 1978 werd datzelfde bedrag, 28
miljoen dus, aan winst genoteerd! Gevolg
van de op dat moment zeer lage prijzen
van pulp en een forse teruggave van te
veel betaalde verontreinigingsheffing.
papier is. Er zijn ook de miljoenen verslin
dende investeringen aan waterzuiverings
installaties, die aan steeds hogere eisen
moeten voldoen. Het produktieproces van
papier vraagt veel energie en is dus gevoe
lig voor fluctuaties op deze markt, die,
zoals bekend, hevig in beweging is.
Daarop werd aansluiting gezocht bij de
Amerikaanse papiergigant Crown Zeller-
bach, een van de grootste papierfabrikan
ten ter wereld, waarmee al samenwer
kingsverbanden bestonden. Crown Zel-
lerbach mag zich vanaf begin 1972 de
eigenaar noemen van 50 procent van de
aandelen van Van Gelder. Met het in huis
halen van het buitenlandse bedrijf verloor
Van Gelder het recht om langer het predi
kaat „Koninklijke” te voeren.
Naast interne maatregelen heeft het be
drijf ook extern soelaas gezocht voor de
zich opstapelende problemen. In 1971
hing een fusie met dat andere grote Ne
derlandse papierbedrijf, Koninklijke Ne
derlandse Papierfabriek (KNP) in Maas
tricht, in de lucht.
Bij deze fusie zou de kleinere, maar
goed lopende KNP een bod uitbrengen op
de aandelen van het grotere. Het ging
echter niet door.
15,90
45,85
50.00
30,70
33,00
0,80
p31
r
i,
n
>op
t
gte
t
val
ide
de
„Die
mee.
;n
en
rse
In het jaarverslag over 1978 stond ech
ter: „Als we op korte termijn de vooruit
zichten bezien, dan moeten we uitgaan
van de realiteit dat er in grote delen van
de Europese papierindustrie nog steeds
een overcapaciteit bestaat. Een redelijke
oplossing voor deze problemen zal zeker
niet voor het begin van de jaren ’80 in
zicht komen.”
Het verschijnsel „verlies” is het bedrijf
niet onbekend. Wie de verlies- en winstcij
fers over de afgelopen tien jaar op een
rijtje zet, komt tot een merkwaardige
reeks getallen.
Met al die maatregelen ging in de loop
der jaren een tamelijk drastisch verlies
aan arbeidsplaatsen gepaard. Het con
cern, dat in 1966 nog 7600 werknemers
telde, had er in 1970 6500, in 1974 6000, drie
jaar later 5600 en nu dan 4600, een getal
dat de komende maanden zonder al te
veel twijfel wel verder zal dalen.
Een afnemende vraag en moordende
buitenlandse concurrentie hadden daar
alles mee te maken. Er moest gedurende
1,5 maand werktijdverkorting voor het
gehele personeel worden aangevraagd.
De neergaande lijn maakte in 1976 een
nog scherpere curve naar beneden; 1976
moest met een nadelig saldo van 38 mil
joen gulden worden afgesloten.
Op dat moment dreigde er iets als pa
niek. 1977 was nog maar enkele weken
oud, toen Van Gelder een pakket maatre
gelen aankondigde waardoor 1100 ar
beidsplaatsen zouden moeten verdwijnen
met name bij de bedrijven in Apeldoorn
en Rotterdam.
Het bedrijf heeft het in de loop der jaren
gezocht in reorganisaties, in modernise
ringen en een verhoogde efficiency. In
Renkum werd vorig jaar nog een uiterst
moderne fabriek voor krantenpapier in
gebruik genomen, een van de grootste ter
wereld, en in ieder geval de modernste
van Europa.
was voor Van Gelder nog eens extra nade
lig, dat het bedrijf voor de levering van
cellulose vrijwel helemaal afhankelijk
was van Scandinavische leveranciers.
Probleem is namelijk, dat deze fabri
kanten van cellulose zich ook bezighou
den met papierproduktie. Dat papier
wordt tegen afbraakprijzen op de markt
gebracht, iets dat gemakkelijk kan, omdat
de prijs van cellulose kunstmatig hoog
wordt gehouden.
Bodewes (links) ook tegen Nijssen onge
naakbaar.
Liberaal Koch (links) en socialist Mostert:
evenwichtige partij.
Ook het jaarverslag dat even tevoren
was verschenen, ademde een positieve
gezindheid. Zo schreef de directie: „De
papierprijzen in Nederland zullen de ko
mende jaren verder oplopen. De conjunc-
tuurverbetering die in de tweede helft van
dit jaar mag worden verwacht, heeft
waarschijnlijk onmiddellijk een gunstige
invloed op de vraag. De uitbreiding van de
produktie kan hiermee echter geen gelijke
tred houden. De komende jaren zal de
vraag derhalve het aanbod overtreffen.”
Daarom trof het zeer onaangenaam dat
1975, een jaar dat over het eerste halfjaar
nog goed was voor een winstje van 0,4
miljoen, uiteindelijk een verlies opleverde
van 25 miljoen gulden.
der Leek en Ingrid Zwee-
dijk. De muziek wordt ge
speeld door het Goois Ope
rette Orkest onder leiding
van Edwin Wolf. De ballet
ten worden verzorgd door
de groep van mevrouw
Grete Kieser uit Amster
dam. Inlichtingen over de
operette en over „VIDES” -
welke vereniging op de val
reep nog graag versterking
zou willen hebben van eni
ge tenoren en bassen - zijn
verkrijgbaar bij secretaris
B. Klein, Zandkuil 5 te IJ-
muiden, tel. 02550-10935.
Was er in 1969 nog een winst van 16,2
miljoen gulden, het jaar daarop werd een
verlies van 3,7 miljoen genoteerd. In 1971
nam het verlies toe tot 8 miljoen, om een
jaar later weer af te nemen tot 8 ton.
1973 leverde 8,1 miljoen gulden winst
op, en 1974 maar liefst 39 miljoen. Op de
jaarvergadering van mei 1975 zei direc
teur R. Sundstrom over het toen lopende
jaar dat het bedrijf „een van de beste
■■Of'
Castricumse socialist Poeze, klaarwakker,
prestatie hebben geleverd. Be-
langrijker voor hen was mis
schien wel, zoals de commissaris
der koningin drs. R. de Wit bij de
prijsuitreiking zei, „dat de ver
schillende gemeenteraadsleden
elkaar eens op een andere wijze
leerden kennen, dan het geval is
bij de dorre commissie- en ge
meenteraadsvergaderingen.
De commissaris
der koningin R. de
Wit (links) overhan
digt wethouder C.
Bodewes de IJ-
mondtrofee.
Op een script van Ernst
Marischka maakte de Ber-
lijnse regisseur Henry Kös-
terlitz in 1934 de film
„Frühjahrs Parade”,
waarbij Robert Stolz de
muziek schreef. Het lever
de hem de Gouden Médail
le van de Biennale van
Venetië op. In 1941 werd
„Spring Parade” ten be
hoeve van de Amerikaanse
markt opnieuw opgeno
men. Stolz - inmiddels naar
Amerika gevlucht - compo
neerde wederom de ach
tergrondmuziek, waarvoor
hij ditmaal met een Oscar
werd onderscheiden. De
derde verfilming dateert
uit 1953: script-schrijver
Ernst Marischka produ
ceerde de nieuwe bewer
king en gaf de film de titel
De operette „Frühjahrs
Parade”, gebaseerd op de
drie voorafgaande films,
beleefde zijn wereldpre
mière in 1964. De door
Stolz gecomponeerde ope
rette zou elf jaar lang blij
ven draaien in de Wiener
Volksoper. In Nederland
was de operette nog niet
eerder te zien. De nationale
primeur gaat echter rake
lings aan de meus van „VI
DES” voorbij: een zuster
vereniging uit Enschede
gaat in maart met die eer
strijken, precies een
maand vóór het IJmuider
gezelschap z’n eerste uit
voering in de Stads-
De operette „Frühjahrs
Parade” (één van de vijf
tig operettes, die Robert
Stolz componeerde naast
zijn oeuvre van ruim twee
duizend zangnummers,
melodieën ten behoeve
van de Weense IJsrevue en
filmmuziek) is afgeleid
van de films.
schouwburg Velsen op de
planken zet.
De regie van de „VI-
DES”-opvoeringenreeks is
in handen van de bekende
Stolz-regisseur Rudi Vögh-
ler, die wordt geassisteerd
door Greta van der Halm.
Dirigent is Edwin Wolf.
Medewerkenden aan de
operette, die zich anno
1900 grotendeels afspeelt
in het Weense pret- en wan
delpark het Prater, zijn on
der meer Ans Poppe, Cle
mentine Wolf, Alex Duma-
rie, Kees Borger, Berty van
Dankzij VIDES wordt ook in IJmuiden aandacht be
steed aan de honderdste geboortedag van de vermaarde
oomponist/dirigent Robert Stolz.
van Beverwijk beslecht
(Van één onzer verslaggevers)
ft
ft
ft
O
