IN JAARLIJKSE BOODSCHAP AAN CONGRES
Winnares van
Vredesverdrag Rhodesië in gevaar
Gemenebest: troepen
Z.-Afrika moeten weg
Nobelprijs
overleden
Deense regering
wil bevriezing
defensiebudget
Thatcher dringt
aan op nieuwe
gespreksronde
Intrekking van
aanklacht tegen
Sanjay Gandhi
Toch hoger salaris
voor EG-personeel
Versnelde industrialisering ontwikkelingslanden
PLO roept op
tot staking in
arabische wereld
Lt
DINSDAG 22 JANUARI
1980
Wittewrongel
Clowns
Stewardessen
Engelen
Lampekappen
Priksleedje
3
BINNEN- EN BUITENLAND
land
iw
aille
acht
test
land
raad
plan
door Nico Scheepmaker^
>veld
(Van onze redactie buitenland)
WASHINGTON. President Carter
heeft gisteren in de Sate of the Union, zijn
jaarlijkse boodschap aan het Amerikaan
se Congres, een reeks maatregelen op
militair gebied aangekondigd, gericht op
de versterking van de Amerikaanse de
fensie. De ambitieuze maatregelen dienen
ook tot versterking van de verdediging
van de Amerikaanse bondgenoten, zowel
in Europa als in andere gebieden van de
wereld.
Carter wil
versterking
Amerikaanse
defensie
,55
9 9
New Delhi begonnen
Bij een eerdere gelegenheid heeft de
Britse premier al laten weten dat beperkte
aanwezigheid van Zuidafrikaanse militai
ren, namelijk bij de Beitbrug, een belang
rijk verbindingspunt tussen Rhodesië en
Zuid-Afrika, noodzakelijk is om de brug
in geval van een guerrilla-aanval te kun
nen beschermen. De Zuidafrikaanse troe
pen zouden hier al lange tijd zijn gelegerd.
Zowel Ramphal als de voormalige guer
rillaleider Nkomo hebben zich gekeerd
tegen het feit dat de Britse gouverneur in
Rhodesië, Lord Soames, gebruik maakt
van hulptroepen. Volgens Ramphal zijn
deze troepen 23.000 man sterk en staan zij
vijandig tegenover de vroegere guerrilla
strijders. Nkomo dreigt de Veiligheids
raad van de Verenigde Naties te hulp te
roepen als deze hulptroepen niet worden
teruggetrokken.
Gisteren zijn de eerste van de naar
schatting 200.000 Rhodesische vluchtelin
gen naar hun land teruggekeerd. Er is een
plan dat voorziet in de terugkeer van de
vluchtelingen voor de verkiezingen van
eind februari. Het gaat om 26.0000 vluch
telingen uit Botswana, 150.000 uit Mozam
bique en 50.000 uit Zambia.
De twee voorstellingen die Joost van
den Vondel in 1654 mocht meemaken
voordat „Lucifer” op aandrang van de
kerkeraad door de burgemeesters van
Amsterdam verboden werd, werden ver
levendigd door vernuftige machinerieën
waarin figuren kónden stijgen en dalen,
en door een apparaat dat de bliksem kon
imiteren. Door het drijven van dominee
Wittewrongel c.s. (de naam alleen al is het
waard na ruim drie eeuwen nog vermeld
te worden) waren alle kosten voor een
„groot toestel”, en de „costelijkcke en
kunstighe toneelhemel” met „beschildert
zwerck”, vergeefs geweest. Om de beheer
ders van de schouwburg, het Wees- en
Oudemannenhuis, terwille te zijn schreef
Vondel daarom het stuk „Salmoneus”,
waarin alle vernuftige attributen alsnog
gebruikt konden worden, en Vondel zelf
de rol van Samson speelde, omdat hij zich
het genoegen niet wilde laten ontgaan om
de heren van de kerk via Samsons uit
spraken alsnog op hun nummer te zetten.
De eerste druk van „Lucifer” in duizend
exemplaren was door het verbod overi
gens in een week uitverkocht, zodat er in
1654 nog vijf drukken moesten volgen.
Een Jan Wolkers-achtig succes, als je be
denkt dat Nederland toen niet meer dan
ongeveer 1,7 miljoen inwoners telde, en
Amsterdam niet meer dan 125.000! Er
zullen vandaagdedag weinig of geen Ne
derlandse toneelstukken in een zo hoge
oplage verkocht worden, ondanks het po
tentieel zoveel grotere publiek.
theek
ëder-
ek in
heeft
nboe-
of in
ve is
i van
er 25
ligen
al in
'ijgen
e ad-
s, ter-
zelfs
KOPENHAGEN (AFP). De sociaal
democratische minderheidsregering van
Denemarken heeft gisteren de vier oppo
sitiepartijen in het land een voorstel ge
daan de militaire uitgaven voor de jaren
1981-1985 te bevriezen.
■Smit
■ne is
kuto-
ATZ)
idt te
i vra-
eijer.
ierbij
t ge-
iging
enta-
Jjoen
otter-
wet-
nciën
in zij
o 2,5
■n dat
ig de
hoog
m op
ivatie
n zei
elen.
■rster-
p het
1982
nister
t. Het
ipple-
tpunt
11 aan
>p die
tijdig
rking
trand
1 met
ersei-
aning
veel
m als
van
ikke-
teren
d om
ealen
r Ne-
nstig,
lings-
is het
•com-
king.
Kuij-
>n de
raad
ur te
:t het
len te
ienio-
colle-
or de
ndge-
t, be-
i 109
an op
haald
ir een
lil te
nlijke
zond-
niem
voor
zo-
orge-
i, dat
ilden
m de
an de
trijfël
De golf van sympathie met de slachtof
fers en een woedeuitbarsting over de ge
welddaden in Noord-Ierland mondden uit
in een vooral door vrouwen gesteunde
vredesbeweging, die bekend werd onder
de naam „Moeders van Vrede”. Stichters
waren Mairead Corrigan, zuster van me
vrouw Maguire en Betty Williams. Zij
kregen in 1977 de Nobelprijs voor de
vrede.
NEW DELHI (Reuter). Het centrale
onderzoeksbureau in India heeft gisteren
een aanklacht wegens corruptie ingetrok
ken tegen Sanjay Gandhi, de zoon van de
Indiase premier Indira Gandhi. Het bu
reau deelde mee dat er niet voldoende
bewijs was gevonden.
De aanklacht betrof de onwettige arres
tatie van twaalf douanebeambten die een
onderzoek hadden ingesteld naar een ex
portfirma met de naam „Indira Internati
onal” gedurende de 21 maanden van de
noodtoestand die destijds door mevrouw
Gandhi was afgondigd.
Tegen Sanjay Gandhi zijn nog een tien
tal andere aanklachten in behandeling
wegens overtredingen tijdens het bewind
van zijn moeder tussen 1975 en 1977.
Uitgangspunt was, dat engelen wezens
in een geslachtsloze hemel zijn, maar hoe
beeld je dat uit met geslachtsrijpe acteurs
en actrices? Engelen met grote vleugels
zoals Vondels tijdgenoot Rubens ze schil
derde waren natuurlijk uit den boze, want
die zouden ons te veel aan engelen doen
denken. Er is gedacht aan vliegenierspak-
ken, aan de outfit van Heli’s Angels (het
woord zegt het al), aan clowns die immers
ook zo geslachtsloos als de pest zijn, maar
uiteindelijk werden het Godot-achtige,
met bolhoedje gewapende wezens, en de
een vond dat passend en de ander niet.
Niemand weet echter hoe engelen en tuin
kabouters er in werkelijkheid uitzien, zo
dat het altijd een gok blijft. Bij tuinkabou
ters overigens minder dan bij engelen,
krijg je wel eens de indruk.
Ook in het verleden gaven de toneelcri
tici zich zelden klakkeloos gewonnen
waar het de verschijningsvorm van de
engelen betrof: „De kostuums van Doeve
waren in principe heel fraai, maar de
gestileerde vóór aan de schouder gedra
gen vleugeltjes leken te veel op insignes
van de Nederlandse Spoorwegen. De rei
van engelen deed even denken aan een
sportief clubje van KLM-stewardessen”.
(H. A. Gomperts in Het Parool van 30-4-
1956).
Eind
en, is
wijze
reigd
lister
i zijn
dit in
n het
Ast.
/erle-
at zij
s. Zo
n ge-
Tijdens de laatst gehouden wetenschaps
conferentie van de VN is al gebleken dat
de industrielanden weinig ervoor voelen
om geld beschikbaar te stellen waar ze
zelf geen toezicht meer over hebben.
In Havanna veroordeelde de „Groep
van 77” verder wat zij noemde de „onaan
vaardbare praktijken van de multinatio
nals”. Ook was de groep teleurgesteld
over het ontbreken van de politieke wil in
de ontwikkelingslanden zelf om iets te
doen aan de internationale economie. Ver
der werd overeengekomen dat de ontwik
kelingslanden tegen het jaar 2000 dertig
procent in handen zouden moeten hebben
van de wereldhandel en -produktie.
De 119 ontwikkelingslanden zijn er
voorts voorstander van dat in de indu
strielanden fabrieken worden gesloten en
worden overgebracht naar de landen van
de Derde Wereld. De industrielanden zijn
hier duidelijk niet erg happig op. In Ha
vanna werd verder gesteld dat de indu
strielanden er weinig voor voelen doelstel
lingen in te voeren die betrekking hebben
op de economie in haar geheel, zoals in de
Sovjet-Unie.
De UNIDO-conferentie in New Delhi
roept nu op tot „een radicale herziening
van de historische patronen van de ont
wikkelingsstrategie” om de vijfentwintig
procent die in Lima werd genoemd te
halen. In een schriftelijke verklaring stelt
de UNIDO dat de internationale gemeen
schap nu moet kiezen tussen ongecontro
leerde veranderingen in de wereldorde en
enige vorm van toezicht op die verande
ringen teneinde opbouwend te werk te
kunnen gaan.
De UNIDO stelt zich ten doel om de
overschotten van de olieproducerende
landen over te hevelen naar de ontwikke
lingslanden. Er moet een fonds worden
gesticht van ongeveer 500 miljard dollar,
gevormd uit bijdragen van de leden van
de Verenigde Naties om de industrie in de
Derde Wéreld te helpen. Verder stelt de
UNIDO dat er een instituut moet worden
opgericht om de overdracht van techni-
De andere voormalige Rhodesische gu
errillaleider, Moegabe, zei gisteren in een.
interview met het Zuidafrikaanse dag
blad Johannesburg Star Newspaper dat
hij zijn soldaten uit de bestandskampen
waarin zij verzameld zijn zal terugtrekken
als hem blijkt dat deze kampen „door
vijandelijke strijdkrachten zijn omsin
geld”. Binnen een week zou hij naar Rho
desië terugkeren om zelf poolshoogte te
nemen, zo kondigde hij aan. Hij zei verder
na een eventuele overwinning bij de ver
kiezingen een coalitie te willen vormen
met Nkomo. Ook zei hij de betrekkingen
met Zuid-Afrika niet te zullen verbreken.
UNIDO-conferentie in
Nadat ik, op 4 januari, de opvoering van
Vondels „Lucifer” had gezien, heb ik op
het Nederlands Theater Instituut in het
Lucifermapje alle recensies nagelezen die
sinds de opvoering in 1910 door Willem
Royaards van alle Lucifer-opvoeringen
bewaard zijn. Mijn interesse was natuur
lijk gewekt door de voorstellingen zelf,
maar ook dank zij de vrijdagse nabespre
king, waaraan, onder leiding van drama
turg Guus Rekers, een kleine honderd
bezoekers deelnamen. Het was zo makke
lijk door Vondel aangegeven: Het
Tooneel is in den hemel”, maar hoe reali
seer je dat? Hoe kleed je de engelen aan?
Het comité, het hoogste orgaan van het
Palestijnse verzet, wil daarmee aantonen
dat de akkoorden van Camp David „de
eenheid van het arabische en Palestijnse
verzet niet hebben kunnen breken”. Het
Palestijnse verzet heeft de akkoorden van
Camp David, die twee jaar geleden wer
den gesloten tussen Egypte, Israel en de
Verenigde Staten, steeds aangemerkt als
„verraad”.
Overigens heeft de Jordaanse minister
van Buitenlandse Zaken, Marwan al-Qas-
sem, gisteren gezegd dat arabische lan
den een internationale campagne zullen
lanceren om steun te verkrijgen voor een
alomvattende, rechtvaardige en blijvende
vrede in het Midden-Oosten. De campag
ne zal volgende maand worden gevoerd
door 16 arabische delegaties met uitslui
ting van Egypte.
Britse staalarbeiders hielden gisteren een demonstratie in Sheffield. De leider van de
mijnwerkers, Arthur Scargill (in het midden met een wit overhemd aan) voegde zich bij de
stakers. Er is nog geen toenadering tussen beide partijen in het conflict rond de loonsverho
ging voor dit jaar.
Carter, geeft in zijn State of the Union, die hij morgen
zal voorlezen in het Congres, aan, dat het defensiepro-
gram is gebaseerd op vier hoofdpunten:
versterking van het militaire potentieel dat de VS-
strjjdkrachten in staat stelt in geval van crisis snel in
Europa te interveniëren;
het oprichten van een snelle interventiemacht die
President Carter zwaait naar
de deelnemers van een conferen
tie van religieuze omroepers, gis
teravond in een hotel in Washing
ton. Gisteren maakte hij zijn State
of the Union-boodschap bekend.
In de komende vijf jaar zullen de tactische luchtstrijd
krachten er 1700 toestellen bijkrijgen. De nieuwe snelle
interventiemacht kan ook worden gebracht naar crisis
haarden buiten Europa, dankzij de oprichting van een
nieuwe vloot transportvliegtuigen voor de lange afstand
en de bouw van nieuwe vliegdekschepen.
Het Amerikaanse staatshoofd kondigt verder aan, dat
de VS hun aanwezigheid in het Caribisch gebied gaan
uitbreiden door de militaire manoeuvres in dit gebied op
te voeren en meer verkenningsvluchten boven Cuba te
houden om de Russische militaire activiteit daar in de
gaten te houden.
Volgens militaire bronnen in Washington zal de nieuwe
zware Amerikaanse tank XM-1 zeer spoedig in produktie
worden genomen. Voor het eind van de jaren tachtig
moet het Amerikaanse leger 7000 van deze tanks in
gebruik hebben.
Wat de binnenlandse politiek van de VS betreft, wil
Carter dit jaar belastingverlaging. Wel wil hij de al eerder
aangekondigde belasting op oliewinsten doorvoeren. Hij
kondigt verder een plan aan voor werkverschaffing voor
een half miljoen jonge Amerikanen, een nieuw program
ma voor overschakeling van olie op steenkool en een
noodplan voor benzinerantsoenering.
maximaal 100.000 man kan inzetten in elk gebied van de
wereld;
modernisering van het kemwapenarsenaal met de
versnelde produktie van de cruise-raket vanaf volgend
jaar, de ontwikkeling van de nieuwe intercontinentale
MX-raket, de lancering van nieuwe Trident-onderzeebo-
ten en het handhaven van de strategische bommenwer
pers van het type B-52;
ontwikkeling van een marinemacht in de jaren tach
tig, die 550 schepen zal omvatten en die als taak zal
krijgen de vitale verbindingsroutes te beschermen.
Óm het programma te verwezenlijken vraagt Carter
van het Congres akkoord te gaan met een militaire
begroting, voor 1981 van ruim 300 miljard gulden, wat
neerkomt op een verhoging van vijf procent vergeleken
met de begroting voor dit jaar.
President Carter versterkt in zijn boodschap aan het
Congres ook details over de wijze waarop de VS denken
de defensie van West-Europa te versterken en een snelle
interventiemacht op te richten. Het Amerikaanse leger
gaat in West-Europa een veel grotere hoeveelheid zwaar
materieel installeren, het gaat zijn bewapening moderni
seren en zijn organisatie verbeteren om veel sneller
gevechtstroepen te kunnen overbrengen.
(Van onze redactie buitenland)
BEIROET. Het uitvoerend comité
van de Palestijnse bevrijdingsorganisatie
(PLO) heeft gisteravond opgeroepen tot
een algemene staking in de hele arabische
wereld en de door Israel bezette gebieden
om te protesteren tegen de normalisering
van de betrekkifigen tussen Egypte en
Israel.
Ook de kostuums die Johan de Meester
ontwierp voor de door hem geregisseerde
voorstelling in 1940 vonden weinig gena
de: .Belzebub als opperhoofd der Si
oux. een Gabriël uit den Turkschen
harem.de bleeke engelen in pyama-
broek.te vaak naar revue of een soort
Oostersch sprookje zweemt; of, op zijn
kwaadaardigst gezegd, te veel naar zij-
denlampekappen-kunstnijverheid.
En in 1930 heette de engel Michaël uitge
dost te zijn als een Marker boerin, en
verschenen de engelen in „brave Kerst-
boomconfectie.
sche kennis van noord naar zuid te rege
len en dat de export van goederen uit de
ontwikkelingslanden moet wojden ge
vrijwaard van protectionisme.
De industrielanden hebben al laten we
ten geen toezeggingen te kunnen doen
aangaande de overdracht van technologie
omdat daardoor particuliere ondernemin
gen schade zouden lijden.
LONDEN (DPA). De moeder van de
drie kleine kinderen, wier dood in augus
tus 1976 tot de stichting van de Noordierse
vredesbeweging leidde, is gisteren dood in
haar woning in Belfast aangetroffen. De
politie vermoedt dat de 34-jarige Anne
Maguire zelfmoord heeft gepleegd.
De drie kinderen vonden de dood toen
een auto met vluchtende terroristen na
een schietpartij met de politie uit de koers
raakte en hen overreed. Hun moeder werd
daarbij zwaar gewond.
kingskas om een staking van het raads-
personeel te kunnen financieren.
De Nederlandse regering die kort
geleden voor ons land een loonpauze
van twee maanden afkondigde, is het
er totaal mee oneens dat het Europees
personeel (dat toch al niet tot de
slechtst gehonoreerden behoort) een
derde verhoging van netto 3,5 procent
krijgt. De huidige economische situatie
laat geen forse loonstijging toe en men
is bang dat de Europese salarisverho
ging invloed zal hebben op de nationa
le situaties.
De Europese Gemeenschap heeft in
de periode 1975-1978 een bedrag van
ruim 2,44 miljard gulden uitgegeven
aan voedselhulp of hulp na rampen. 13
procent van dat bedrag ging naar de
met de EG geassocieerde landen in
Afrika, het Caribische gebied en in de
Stille Oceaan. 87 procent ging naar
landen die niet met de Gemeenschap
geassocieerd zijn. Dat heeft de Europe
se Commissie meegedeeld in antwoord
op schriftelijke vragen uit het Euro
pees parlement.
LONDEN (UPI)- De Britse premier
Margaret Thatcher heeft er gisteren in
afzonderlijke gesprekken met de staken
de metaalbonden en met het staatsbedrijf
British Steel op aangedrongen dat beide
partijen de onderhandelingen hervatten.
De 125.000 Britse metaalarbeiders zijn
sinds 2 januari in staking. Aanvankelijk
eisten ze 17 procent loonsverhoging, maar
later werd de eis verhoogd tot 20 procent.
British Steel bood aanvankelijk twee pro
cent, en steeg later tot negen procent,
afhankelijk van wat er met een produkti-
viteitsverhoging verdiend zou kunnen
worden.
Na afloop van de gesprekken deelde
minister van Werkgelegenheid James Pri
or mee: „We zeiden tegen beide partijen:
ga in godsnaam terug naar de onderhan
delingstafel en praat verder.” Maar tevens
heeft de premier laten weten dat de rege
ring geen geld beschikbaar stelt om tot
overeenstemming te komen. Gesprekken
met de regering hebben verder geen zin,
de partijen moeten er zelf uitkomen, aldus
Prior.
Directeur Charles Villiers van British
Steel zei dat hij zal proberen de onderhan
delingen opnieuw op gang te brengen,
waarbij het bedrijf mogelijk tot 12 pro
cent loonsverhoging zou kunnen gaan.
(Van onze redactie buitenland)
NEW DELHI. Gisteren is in New
Delhi een conferentie van de UNIDO,
de Organisatie voor Industriële Ont
wikkeling van de Verenigde Naties,
begonnen. Afgevaardigden uit meer
dan honderd landen zijn drie weken
bijeen om de mogelijkheden van een
versnelde industrialisering in de ont
wikkelingslanden te bespreken.
Op het ogenblik bedraagt de bijdrage
van de ontwikkelingslanden aan de indu
striële wereldproduktie negen procent;
volgens berekeningen van het secretari
aat van de UNIDO zal dat in het jaar 2000
niet meer dan twaalf procent zijn. Op de
vorige UNIDO-conferentie, in 1975 in Li
ma, had men zich ten doel gesteld om aan
het eind van deze eeuw de ontwikkelings
landen vijfentwintig procent in de wereld
produktie te laten bijdragen. De directeur
van de UNIDO, Abd El Rahman Kahn,
verwijt de industrielanden zich niet t^
hebben gehouden aan hun financiële ver
plichtingen. Ook de „economische wereld
crisis” staat volgens hem de industriële
ontplooiing van de ontwikkelingslanden
in de weg.
De „Groep van 77”, 119 ontwikkelings
landen, heeft zich de afgelopen maand in
Havanna voorbereid op de conferentie.
De landen werden het er toen over eens
dat er aanzienlijk meer moet worden geïn
vesteerd in de industrialisering. De Cu
baanse president, Fidel Castro, op het
ogenblik voorzitter van de groep van meer
dan tachtig niet-gebonden landen, eiste
vorige maand dat er de komende tien jaar
meer dan 300 miljard dollar naar de ont
wikkelingslanden overgebracht werd.
De „Groep van 77” is het er al over eens
dat in het jaar 2000 een fonds moet zijn
opgericht van ongeveer 300 miljard dol
lar, meest in de vorm van leningen door de
ontwikkelingslanden zelf. Het toezicht op
deze gelden zou moeten worden uitgeoe
fend door de landen van de Derde Wereld.
(Van onze redactie buitenland)
BRUSSEL. Het personeel
van de Europese Gemeenschap
pen krijgt een netto salarisverho
ging van 3,5 procent. Dat besluit is
gisteren tegen de zin van Neder
land en België in, genomen in de
Europese Ministerraad in Brussel.
De Nederlandse minister van Land
bouw en Visserij Van der Stee, ver
klaarde in de raad dan ook dat Neder
land geacht wil worden tegen dit be
sluit te hebben gestemd. De Belgische
minister, Lavens, sloot zich bij Neder
land aan.
De kwestie van de Europese salaris
sen kwam in de raad aan bod als een
punt waarover niet meer gediscussi
eerd kon worden. Met het besluit is
voorkomen dat het personeel van de
Europese ministerraad in staking ging.
Andere Europese ambtenaren (die van
de Europese Commissie bijvoorbeeld)
hadden ruim een week geleden al be
sloten vijf procent van hun salaris af te
staan voor de vorming van een sta-
Royaards gebruikte in 1910 ook een
„groot toestel”, maar dat was blijkens
enkele recensies minder costelijck en kun-
stigh. In Het Volk schreef A. dat Lucifers
wagen herhaaldelijk stokte en slechts
lachsuccessen bereikte, en Barbarossa
schreef in De Telegraaf:
„Er is nog een requisiet: de wagen van
Lucifer. „De duvel op rollen”, hoorde ik
hem in de pauze noemen. Twee pilaartjes
als rug en daartegen een zetel, het geheel
op wieltjes en rails. Eerst derailleerde het
ding en in het derde bedrijf staakte het op
het moment suprème, als Lucifer aan het
hoofd der oproerige Lucideristen Michaël
tegemoet trekt. Royaards bedacht zich
niet lang, stapte uit, schreed de trappen
af, de coulissen in en hij deed dit met
zooveel waardigheid, dat het overbodige
van het malle priksleedje duidelijk
bleek”.
(Van onze redactie buitenland)
LONDEN. De secretaris-gene-
raal van de Gemenebest, Shridath
Ramphal, heeft in een brief aan de
Britse premier Thatcher geprotes
teerd tegen de aanwezigheid van
Zuidafrikaanse troepen in Rhodesië.
Het vredesverdrag komt volgens
Ramphal hierdoor ernstig in gevaar.
