Concertgebouworkest met
Mode-kleren-mode
n
dirigent op sleeptouw
in het Stedelijk
m
liefdesunderstatements
Unesco start liedjeswedstrijd
Legendarische Amerikaanse jazzvocaliste na 15 jaar terug in ons land
Abbey Lincoln haakt naar haar jeugd
Op interessante tentoonstelling wordt toch veel gemist
Jute expositie
in februari in
de Vleeshal
F
1
fel
Dorine van der Klei met
is
J
S
Wl
I
go
ar
<9
31
k j
Bk:
DONDERDAG 24 JANUARI 1980
KUNST
14
Ed Spanjaard leidt abonnementsconcert in Amsterdam
50
too
25
75
225
025
025
025
025
025
50
75
100
400
300
900
050
«8:
200
<00
900
B;
15
50
100
950
900
000
50
900
O
Droogkomische clownerieën aantrekkelijk gebracht
raj
AMSTERDAM Veel is en wordt er over mode geschreven, maar
nog veel meer wordt erover gepraat. Vooral bij vrouwen geeft het over
het algemeen stof voor uitvoerige en gezellige conversaties. En niet ten
onrechte, want mode neemt nu eenmaal een niet onbelangrijke plaats
in ons sociale leven in. Kleding bepaalt eveneens in niet geringe mate
het sociale gedrag van de mens. Ooit kwam mij eens een uitspraak
onder ogen, dat het even belachelijk is de mode te ontvluchten als
haar slaafs te volgen. Zeker in deze tijd doet die „wijsheid” ongetwij
feld opgeld.
MarJH
900
900
90»
10Ö
BÉ TER MAAT
000
000
000
t
den.
t
DORINE VAN DER KLEI.
d
ns
J0.
I
Maandagavond heeft Toon Hermans uit
handen van prinses Margriet en Pieter van
Vollenhoven een gouden en platina boek
ontvangen. Het paar overhandigde Toon de
onderscheidingen na afloop van de voorstel-
AMSTERDAM. Het is altijd hoogst interessant om te zien hoe Ed Spanjaard, de
assistent-dirigent van het Concertgebouworkest, wordt meegesleept door zijn musici.
Natuurlijk is het duidelijk dat er tijdens de repetities afspraken worden gemaakt, die
dan in de uitvoering op een bepaalde manier worden nagekomen. Want er worden
zeker persoonlijke accenten in het spel gelegd, zoals op het door Spanjaard geleide
abonnementsconcert meteen waargenomen kon worden in de allereerst ten gehore
gebrachte ouverture Benvenuto Cellini van Berlioz. Die persoonlijke accenten doen
overigens net zo min natuurlijk aan als de directiegebaren van deze jonge musicus.
Wanneer er werkelijk pianissimo moet
zijn, zoals in het Lied van het liefdesver
driet in het tot besluit uitgevoerde El amor
brujo van De Falla, wordt een op zich
uitstekende soliste als Elise Galama prak
tisch alle kans ontnomen om haar expres
siviteit in detail te nuanceren. Galama’s
bij dit Spaanse werk passende timbre en
haar goede bedoelingen, waren zodoende
bijna het enige dat in de zaal overkwam.
En dat lag beslist niet aan deze zangeres.
De expressie in hoeverre die ook
conform de aanwijzingen van de dirigent
mogen zijn krijgt in die omstandighe
den iets karikaturaals. De forti worden
opgeklopt en krijgen vaak een rauwe en
grove klank, terwijl de verstilde episodes,
behalve aan volume, eveneens het belang
rijkste aan spanning verliezen.
:er
:ze
u
Voor de accessoires zijn ook enige
plaatsjes ingeruimd, doch naar mijn
smaak veel te weinig, want juist die acces
soires (handschoenen, tassen, schoenen,
NEW YORK (Reuter/AFP). De Unesco heeft dinsdag aangekondigd dat zij een
wedstrijd in liedjesschrijven voor kinderen gaat houden om een miljoen dollar
(ongeveer 1,9 miljoen gulden) bijeen te brengen voor gehandicapte kinderen.
Kinderen tot vijftien jaar kunnen meedoen aan de wedstrijd. De winnende tekst zal
op muziek gezet worden door zanger Roger Whittaker. Een platenmaatschappij zal het
geheel op de plaat zetten.
stevige bluesy stem in het geheugen gebei
teld. Abbey Lincoln, inmiddels de vijf
kruisjes naderend, heeft geen stem meer
die niet is aangetast door allerhande ge
notmiddelen. Overgebleven is een geluid,
dat in de middenregisters aangenaam
klinkt. De zangeres heeft niet meer de
beschikking over een grote omvang, zodat
Concert: Abbey Lincoln in BIMhuis. Vanavond nog in Vera, Groningen. Bezet
ting combo: Douglas Sides (drums), John Duke (bas) en Wilbur Philips (piano).
Amsterdam, 23 januari 1980.,
panty’s, hoeden, shawls en sieraden) zijn
toch een integrerend deel van het comple
te modebeleven. De samenstellers van de
expositie zijn daarin wel enigszins tekort
geschoten.
Een waardevolle aanschaf voor echte
modenieuwsgierigen is evenwel de catalo
gus van de „Mode-kleren-mode”-tentoon-
stelling. Dit 130 pagina’s tellende boek
werk bevat interessante artikelen, is voor
treffelijk geïllustreerd en bijzonder goed
uitgevoerd. Voor de somma van 25 mag
u het mee naar huis nemen om het dan
nog eens op uw gemak te lezen en te
bekijken. Plezierige uurtjes zal men hier
zeker mee beleven en dat is toch precies
wat mode moet zijn: een plezierige aange
legenheid.
ling in theater Carré. Hermans krijgt ze aan
geboden omdat zijn boekjes Liggen in het
gras en Fluiten aan de overkant zo goed
verkocht zijn.
je sterke staaltjes met kopstemgebruik
kunt verwachten. Nee, in een relaxte aan
pak worden er geen al te grote eisen
gesteld, maar poogt ze wel met alle na
druk te voorkomen dat het publiek zou
merken hoe magertjes de vokalen zijn in
vergelijking met de gouden tijd.
Als je openstaat voor de charme van een
verweerde boerderij en een zekere hang
naar het verleden kunt delen, kan je het
met de nostalgie op een akkoordje gooien.
Het is best adembenemend te zien hoe
ademhalingstechniek en intonatie bij Lin
coln net voldoende zijn om haar geen
uitglijers te laten maken. Het merkwaar
dige is evenwel dat er van haar presenta
tie en tekstbehandeling toch een diepte
uitgaat die zo’n optreden zin verschaffen.
Met alle eerlijkheid geeft ze zingend toe
dat ze A painted Lady on the Stage is,
maar niettemin zwijmelt in het verleden.
waarbij het lijkt alsof er regelmatig op de
solist wordt geschoten en deze dan ternau
wernood aan de op hem gepleegde aansla
gen ontsnapt.
Verder was het merkwaardig om alle
hartstochtelijk verlangen dat Debussy’s
muziek kent in diens Prélude l’après-
midi d’un Faune, in de uitvoering te zien
verdwijnen. En over meeslepen gespro
ken: hier waren, evenals in El amor brujo,
zelfs punten waarop de dirigent zich leek
te haasten om de één (eerste tel) aan te
geven nadat deze in het orkest al had
geklonken.
De obstructie vanuit het orkest uitte
zich hier onder meer in een veel te luid
ruchtig klinkend klokkenspel, dat het ka
rikaturale van zo’n gezamenlijke interpre
tatie van orkestleden met een dirigent op
sleeptouw, onderstreepte.
JOHAN VAN KEMPEN
Dorine van der Klei presenteert zich
met een understatement dat soms moei
lijk te interpreteren valt. In de eerste vier
liederen leek ze overmand door zenuwen
en verkrampt. Misschien was dat zo, en op
een première geeft dat ook niet, maar
later weet ze eenzelfde soort verkrampte
klungeligheid tot haar voordeel te maken.
Ze speelt dan de clown, eentje van het
droogkomische soort. Haar snoer raakt in
de war, ze valt onelegant van haar kruk,
en alles met een onbewogenheid die de
grens tussen echte en gespeelde zenuwen
verdoezelt. Ik vind zoiets in al zijn be
scheidenheid van grote allure. Vooral om
dat het vrij is van koketterie, als vrouw of
als actrice.
Het Oosten is niet minder sexistisch dan
het Westen. De Egyptische koning ont
hooft alle maagden van zijn rijk na één
liefdesnacht. Sheherazade, de voorlaatste,
weet zich te redden door hem de verhalen
te vertellen die bekend zijn geworden als
1001-nacht. Toch komen de vrouwen hier
kordaat over, door de openhartige manier
waarop ze over de lichamelijke liefde
spreken. Bij Dorine van der Klei zijn
liedjes waarin twee zusjes koel de voor en
nadelen van oude en jonge mannen afwe
gen, of waarin vrouwen laatdunkend over
de potentie van hun mannen praten in
goede handen. Maar ook een tekstje van
een moeder die haar dochtertje bewon
dert weet ze, juist door haar onsentimen
tele presentatie, mooi te brengen.
Het combo Dressoir begeleidt vaardig.
Waar ik nog wel een bezwaar tegen heb is
de titel van het programma: Leven is
sloven Liefde is lastig. Het is te algemeen
om veelzeggend te zijn, en ondanks zijn
algemeenheid dekt het de lading niet.
ALMA POST
Voorstelling: Leven is sloven Liefde
is lastig, een liedjesprogramma door
Dorine van der Klei, met teksten van
onder anderen D. van der Klei, B.
Brecht en uit 1001 Nacht. Muzikale
begeleiding: „Dressoir”, bestaande uit
Jaap Hamburger, Egbert Kreiken, Os
wald Kiemeneij en Tom Bachman. Re
gie: Selma Susanna. Decor: Olaf Mul
der. Première op 22 januari in theater
De Populier te Amsterdam. Daar nog
te zien t.m. 26 januari.
100
900
Als je dan kunt of wilt, dat staat je de
verrassing te wachten dat Abbey Lincoln
in staat is om van volkomen afgegraasde
ballads als As Long as you’re living, It’s
impossible, Through all of my Life, God
bless the Child of in haar autobiografi
sche portret Cagebird een transcenderen
de betekenis te verschaffen. Ze maskeert
haar ouder worden en technisch feilen
dan subliem met traag, uitgetrokken, in
beklemtoning fraaie feeling. Zou Abbey
Lincoln haar eigen legende willen spelen?
JOHN OOMKES
25
75
025
125
025
025
025
025
025
025
50
100
900
950
900
050
100
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. In de Vleeshal wordt op
2 februari aanstaande de grote overzichts
tentoonstelling over een jaar Jute ge
opend. Alles wat met de maandelijkse
aflevering van de vier Jute-kunstenaars
Pieter Zwaanswijk, Gerrit van Dijk, Luc
van de Lagemaat en Wigbolt Kruijver te
maken heeft gehad zal op deze expositie,
die dient als slotmanifestatie, een plaatsje
krijgen. De tentoonstelling wordt inge
richt in samenwerking met het Frans
Halsmuseum, dat het hele Jute-project
vanaf het begin heeft begeleid.
Het Juteproject werd opgezet in het
kader van het Praktijkonderzoek Beel
dende Kunsten van het ministerie van
CRM en ook als zodanig gesubsidieerd.
De kunstenaars kozen actuele gebeurte
nissen als onderwerp en werkten dat op
een kunstzinnig journalistieke manier uit.
Jute werd ook begeleid door het Haar
lemse Kijkhuis en door de Toneelschuur,
waar de maandelijkse toneelvoorstellin
gen als onderdeel van het project plaats
hadden.
In het kader van de slotmanifestatie
zullen er ook enkele discussiebijeenkom
sten worden georganiseerd in de Toneel
schuur. De data daarvan zijn nog niet
bekend.
Ter begeleiding van de Jute-tentoonstel-
ling verschijnt ook een speciaal samen
gesteld Jute-tijdschrift op magazinfor-
maat, waarin overzichten en commenta
ren op Jute zijn opgenomen.
1
Dan kreeg de cellist Jean Decroos, in
Lalo’s celloconcert, betere kansen om zich
te uiten. Hier gold echter weer het be
zwaar dat deze fijnzinnige musicus hoe
fijnzinnig kon je vooral horen in de zeld
zaam innig gespeelde inleiding van de
finale nu juist eigenlijk niet het ware
type is voor Lalo’s concert met z’n onge
lukkig in elkaar gestoken orkestpartijen,
Van mij mag Abbey Lincoln het jeugdi
ge meisje op het podium acteren dat ze
eens was. Omdat zij haar verleden met
een zekere overtuigingskracht (geholpen
door alcohol?) weet op te roepen, gaat
daar in samenspel met zorgvuldig uitge
sproken teksten nog een beklemmende
werking vanuit ook. Maar het succes staat
of valt met de bereidheid om het heden in
een dubbele betekenis even te vergeten en
even voor te wenden alsof het nog 4 janua
ri 1964 is.
maal voorafgaat voordat een kledingstuk
bij de detaillist in de rekken hangt. Aan de
hand van foto’s, voorzien van een korte,
verklarende tekst, wordt het lange, ar
beidsintensieve produktieproces weerge
geven. Het wezenlijke verschil tussen het
ontwerpen van couture en confectie
wordt door middel van een zogenoemde
audio-visual bijzonder duidelijk gemaakt.
Kleding van bekende buitenlandse en
binnenlandse ontwerpers, alsmede werk
stukken van nu nog wat minder bekende
Nederlandse ontwerpers, zijn in al hun
variatie en kleurigheid op de expositie te
bewonderen. Die bewondering gaat overi
gens niet altijd voor iedereen op. Bij mijn
bezoek doorliep ik de zalen tegelijkertijd
met een groot aantal scholieren. Toen de
leerkrachten op een gegeven ogenblik de
meningen van de aan hen toevertrouwde
pupillen eens wilden toetsen en hun vroe
gen wat zij nu het mooiste of lelijkste
vonden en waarom dan wel, nou, toen
hoorde je zo het een en ander. We stonden
inmiddels gezellig met z’n allen voor zo’n
dertig modellen en geloof het of niet, er
bleef nagenoeg niets van heel. De een
vond bij een model die gekke puntige
mouwen op de schouders hartstikke stom,
terwijl een ander het volgende model het
aller-allermooiste vond vanwege de stof
en de kleur. Zo blijkt maar weer eens - en
dat is misschien ook wel gelukkig - dat
“1
schilderen de vrouw af als huissloof, sexobject en sentimentele goeierd.
Ze sluit de serie af met een satire op de opera, waarin ze terecht opmerkt: de heren
hebben steeds de pret, wij willen ook wel eens een leuk duet.
Hoewel er enerzijds heel wat modieuze
zaken op deze met veel tamtam aangekon-
digde museale happening uit de doeken
wordt gedaan, is er anderzijds net zoveel
- ||l gemist. Hoe je het ook wendt of keert,
(mode begint mijns inziens al van het blote
lijf af. Insiders weten maar al te goed, dat
er op het gebied van de ondermode - en
niet alleen hemdjes en broekjes, maar
zeker ook ten aanzien van de foundations
- modieus gezien heel wat te beleven valt.
De samenstellers van deze expositie heb
ben hier volledig verstek laten gaan.
Bijzonder instructief - en heel wat mo-
deminnende bezoekers zullen daar be
hoorlijk van opkijken - is, dat men een
goed beeld heeft gegeven van wat er alle-
ST-
heerlijke
boeien.
Aandacht wordt eveneens aan de zelf-
maakmode besteed. Een niet te onder
schatten facet in het hele modegebeuren.
Zelf kleren maken neemt hand over hand
toe, waarbij de nijvere naaisters ook nog
weleens graag een eigen ontwerpje willen
fabriceren. Maat nemen, patronen maken
en de benodigde fournituren voor de ver
schillende soorten kleding, zijn zowel voor
de vakmensen als voor de zelfdoensters
belangrijke zaken. Op de expositie laat
men u daaromtrent niet in de kou staan.
AMSTERDAM. Dorine van der Klei verdeelde haar liedjesprogramma over de
liefde in twee delen, de westerse liefde en de oosterse liefde. Vooral in het westerse
gedeelte, voor de pauze, heeft ze liefde ruim opgevat. Van de acht nummers na haar
intro gaat er een over de onblusbare sexuele drift van de man, de andere zeven
AMSTERDAM. Het proces van het
ouder worden is als weinig andere zaken
in het leven zozeer omgeven met taboes.
In een samenleving die het adagium „wie
de jeugd heeft, etcetera....” hanteert,
zijn niet voor niets hele cosmetica-indu-
strieën er niet alleen op uit om een illusie
van schoonheid te helpen realiseren,
maar er bovendien op gericht om mensen
een jeugdiger voorkomen te verschaffen.
Een crime is dat gedrag uiteraard niet,
zolang we het maar kunnen relativeren.
Triester wordt het als de betrokkenen
moeite hebben om het verouderingspro
ces te erkennen, als publiek en artiest als
het ware samenzweren om het leven ge
lijk een tape terug te kunnen spoelen
naar een jeugdiger en sprankelender
fase.
Jazzvocaliste Abbey Lincoln is voor het
eerst in meer dan 15 jaar terug in ons land.
Op 4 januari 1964 stond zij aan de zijde
van ega en slagwerker Max Roach een
proeve van haar zangtechnisch kunnen te
geven en dat te voorzien van een oprecht
sociaal getuigenis. De kritieken logen er
de volgende dagen niet om. Hoewel zij
weliswaar qua bekendheid niet het aan
zien van diva’s als Ella Fitzgerald, Betty
Carter of Sarah Vaughan geniet, werd
haar komst vanwege de legendarische
roep die van haar prestaties en kleine
catalogus uitging toch opgekrikt tot een
gebeurtenis van de eerste orde.
Ik ben de laatste die zou willen beweren
dat haar optreden in Amsterdam dat ook
niet had kunnen zijn. Wie haar opnamen
op labels als Riverside en Candid (met
vakbroeders als Kenny Dorham, Coleman
Hawkins en Eric Dolphy) kent, staat een
Om al dat geschrijf en geredekavel over
mode eens te concretiseren heeft een aan
tal enthousiastelingen het initiatief geno
men tot het samenstellen van een exposi
tie van eigentijdse mode, die tot en met 9
maart in het Stedelijk Museum in Amster
dam te zien is. „Mode-kleren-mode” is het
motto van deze tentoonstelling, die onder
supervisie van Jan Aarntzen, ontwerper
en directeur van een modeacademie, Mar
jan Unger, docente aan diverse modeaca
demies, Manan Houben, styliste en ont
werpster en Liesbeth Crommelin van de
afdeling Toegepaste Kunst van het Stede
lijk werd gerealiseerd.
Liederen in de dertiger jaren-sfeer lig
gen van der Klei goed, zowel wat haar
uiterlijk als haar stem betreft. Ze heeft het
vibrerende geluid dat dergelijke num
mers nodig hebben. Nadat ze met een voor
haar oude bekende, Brecht’s Barbara
song, over de beginzenuwen heen leek,
klonk het programma uitstekend. De drie
laatste liedjes van deel één vond ik inhou
delijk minder. Ze bezingen het leven van
een popster, en zeggen net zo weinig over
liefde als de meeste popsongs doen.
Zevende abonnementsconcert B-se-
rie Concertgebouworkest. Dirigent:
Ed Spanjaard. Solisten: Elise Gala
ma, mezzosopraan, Jean Decroos, cel
lo. Programma: Berlioz, Lalo, Debus
sy, De Falla. Grote zaal Concertge
bouw Amsterdam, 23 januari 1980.
Een klein overzicht van de tentoonstelling „Mode-kleren-mode", die tot en met 9 maart in
het Stedelijk Museum in Amsterdam te zien is.
iedereen een andere smaak en opvatting
heeft. Daarom zal de mode door haar
speelsheid immer blijven
Abbey Lincoln: toch diepte in optreden.
(Foto Lex van Rossen)
Marlboro
oro
GArETt
E s
