Pinters klacht over verloren gegane spontaniteit:
CNO kraakt nota
orkestenbeste]
van federatie
Waarde vol werk
Bernini ontdekt
McCartney mocht
ons land niet in
Acteursechtpaar
dupe van diefstal
3
spanning bij concours
van poppenspelers
Concertgebouw
orkest gaat niet
naar Rusland
Dustin Hoffman
kritische winnaar
Gouden Globe
Sfeer van feestelijke
MARIASTICHHNG
WIJZIGING
BEZOEKTIJDEN
Viooldagen:
hoog niveau
Kleurcontrasten op
NPO-F amilieconcert
I
Rembrandt verkocht
VANAF VRIJDAG 1 FEBRUAR11980
d
ii
tl
9
MAANDAG 28 JANUARI
1980
8
Wayenberg overdonderend in pianoconcert van Liszt
Toeloop van publiek ver boven verwachting
DAGELIJKS BEZOEK TUSSEN 16.3(M9.30 uw
(KEUZE BEZOEK)
'f4
KUNST
Uitgezonderd:
1. HARTBEWAKING
2. INTENSIVE CARE
3. KR AAM AFDELING
16.30- 17.00 u. Algemeen bezoek
19.30- 20.00 u. Algemeen bezoek
18.30- 19.30 u. Vader bezoek
4. KINDERAFDELING
18.00-19 00 u. en op afspraak.
Extra bezoek voor ouders op zondag
van 9.30-10.30 u.
Broertjes en zusjes hebben toegang
op de normale bezoekuren.
R.K. ZIEKENHUIS HAARLEM
JOHAN VAN KEMPEN
Anne-Wil Blankers en Guido de Moor in Bedrog bij de Haagse Comedie (foto Pan Sok).
erd
ALMA POST.
el
(Van onze kunstredactie)
dsen
ed.)
171,50
126,00
318,00
5.70
7.45
De beeldjes zijn zesduizend gulden per
stuk waard, aldus de ontwerper Nico
Jong. Volgens hem zullen ze moeilijk ver
koopbaar zijn. Hij sluit niet uit dat het
echtpaar het slachtoffer is geworden van
een grap of van een verzamelaar.
AMSTERDAM (ANP). Uit de woning
in Amsterdam van het acteursechtpaar
Kitty Janssen en André van den Heuvel
zijn eind vorige week twee Bouwmees-
terprijzen (voor toneel) gestolen. Het gaat
om twee bronzen beeldjes: de Arlechino,
die Van den Heuvel in 1965 kreeg en de
Colombina, waarmee Kitty Janssen vier
jaar later werd onderscheiden.
Dit heeft de zakelijk leider van het Con
certgebouworkest; A. M. van Dantzig, za
terdag meegedeeld. De onderhandelingen
betroffen een serie van zes concerten die
in september 1981 gegeven zouden wor
den in Moskou en Leningrad, onder lei
ding van dirigent Bernhard Haitink.
AMSTERDAM (ANP). Het Concert
gebouworkest gaat voorlopig niet meer
naar de Sovjet-Unie. Op grond van de
recente politieke ontwikkelingen heeft
het bestuur van het orkest deze week
besloten de onderhandelingen met het
Russische staatsimpressariaat over
een toernee in 1981 af te breken.
Het ministerie van justitie had de mare
chaussee opdracht gegeven McCartney
niet toe te laten, omdat het gebruikelijk is
dat iemand, die uitgewezen is eerst naar
zijn land van herkomst terugkeert.
SANTA ANA (AP). In Californië is
zondag een doek van Rembrandt, getiteld
Portret van een zittende vrouw, voor
240.000 dollar van eigenaar verwisseld.
Tweede concert Familieserie Noord-
hollands Philharmonisch Orkest. Di
rigent: Jerzy Katlewicz. Solist: Da
niel Wayenberg, piano. Programma:
Humperdinck, Liszt, Ibert, Bizet. Con
certgebouw Haarlem, 27 januari 1980.
x
tN
iri
De kritiek richt zich vooral tegen het
pleidooi van de federatie om op grote
schaal deeltijdfuncties in te voeren, ten
einde orkestmusici in de gelegenheid te
stellen ook zelfstandig kamermuziek te
spelen. Volgens het CNO getuigt dit voor
stel van weinig realiteitszin, omdat invoe
ring van deeltijdfuncties de orkesten voor
onoverkomelijke organisatorische proble
men zal plaatsen. Bovendien is de publie
ke belangstelling voor kamermuziek ui
terst beperkt, en zal het niet makkelijk
zijn de subsidiëring voor een dergelijk
project in goede banen te leiden, aldus het
CNO.
48.00
39,50
25,00
198,50
124.80
68.00
49,70
137,00
38,00
50,00
71,00
105,20
85,00
85.80
134.00a
96,00
111,00
41,80
59,00
144.50
54,50
50.50
43,50
61,50
103,00
50.00
138.00
42.00
46,50
125,00
31,50
51.10
129,40
110,00
53,50
119,90
38,00
140,50
60.30e
69,10
191,00
36,00e
88.00
148,20
23,50
35,50e
41,50
45,10e
45,40
122,20
285,00
148,00
155,00
255.50
11.00-11.30 u.
19.00-19.30 U.
11.00-11.30 u.
19.00-19.30 u.
14.15-15.15u
158,50
68,20
102.50
89,80
15,10
44,00
175,70
25.50
74,00
44.50
107,50
49,10
64,90e
79,50
14,70
95,00e
110.50
65,00
104,50
53,80
105,50
(Van onze kunstredactie)
LONDON. Een vermist portret van
Paus Gregorius XV, dat vervaardigd
werd door de grote barok-beeldhouwer
Giovanni Lorenzo Bernini en waar
schijnlijk ruim twee miljoen gulden
waard is, werd onlangs verkocht voor 240
Engelse ponden (ruim 1.000) door een
Londense antiekwinkel.
1je in de lucht gegooid, terwijl de beide
families lachend toekeken.
Bij Emma ligt het minder uitgesproken.
Haar carrière is later begonnen en nog
fris, zij heeft een jong kind. Haar reacties
zijn ook natuurlijker, je krijgt zelfs de
indruk dat ze op sommige momenten echt
van Jerry houdt.
In de vierde van de negen scènes waar
uit het stuk bestaat lijkt Pinter zijn me
ning te geven over een maatschappij
waarin mensen tot Roberts en Jerry’s
Poppentheater Jozef van den Berg uit
Herwijnen.
Het accent van het concours lag op het
element improvisatie en zo had de Haar
lemse poppenspeler Jan Nelissen, initia
tiefnemer van deze manifestatie, het ook
bedoeld. Marijke Kots en Rien Baart-
mans, twee andere poppenspelers uit
Haarlem, waren Nelissen bij de organisa
tie behulpzaam geweest. Het was aanvan
kelijk de bedoeling dat de voorstellingen
afwisselend in de bovenzaal en de tuinzaal
van het Concertgebouw zouden worden
De winnaars van het Improvisatieconcours Poppenspel 1980, met Haarlems burgemeester
drs. J. Reehorst. V.l.n.r. Jozef van den Berg (Publieksprijs), Frank Kooman (Concoursprijs),
burgemeester Reehorst en Koos Wieman (Extra prijs). (Foto Paul Vreeken).
De 37-jarige musicus gaf op Schiphol
een korte persconferentie, waarin hij zei
zijn aanhouding in Japan te wijten aan de
stugge wetgeving in het land. Hij ver
klaarde zijn vrijlating uit het feit dat de
Japanse autoriteiten de beschuldigingen
tegen hem hadden ingetrokken.
Volgens het CNO is de studie een „haas
tig en pretentieus opgezet” werkstuk, dat
een nieuwe visie op het orkestenbestel
tracht te geven zonder acht te slaan op
rapporten en adviezen die eerder op dit
gebied zijn uitgebracht.
lachers op zijn hand bracht. Kees Coolen
maakte van Robert een cynicus, die op
een enkel ingehouden moment (b.v. de
eetscène met Jerry) zijn verborgen leed
liet horen. Hoe het weï moet zou ik niet
kunnen omschrijven, maar in dit stuk
maak je de dieper verborgen betekenis
kapot als Jerry en Robert uitgesproken
karakters hebben. Misschien geeft de Pu-
bliekstheater-voorstelling van hetzelfde
stuk, die half februari in première gaat,
hierover uitsluitsel.
Voor de verschillende settings van de
negen scènes werd een draaitoneel ge
bruikt omkranst met plastic gordijnen.
Als die voor onechtheid stonden was het
een adequaat middel, maar wel een beetje
een Paul Gallis-cliché. De jaartallen wer
den apngegeven door cijferborden boven
de toneelopening. De vertaling van Gerrit
Kouwenaar klonk goed, verschillen met
het Engels lagen voor zover ik dat na kan
gaan aan de intonatie.
worden. Een discussie over de verschillen
de reacties van jongens- en meisjesbaby’s
vervolgt hij met een lofzang (van Robert)
op de omgang van sexegenoten. Elders uit
Robert ook vaag homosexuele neigingen
ten opzichte van Jerry. Bedoelt Pinter dat
streverige carrièredrang en de in onze
streken gewende benadering van de twee
sexen samenhangen? Mijns inziens wel en
het maakt zijn stuk zeer actueel.
schema tenslotte toch werd overschreden.
Pas tegen middernacht volgde de prijsuit
reiking.
Burgemeester drs. J. Reehorst reikte
aan concourswinnaar Frank Kooman de
concoursprijs uit, een beeldje van de
Haarlemse beeldhouwer Servaes Nelis
sen, beschikbaar gesteld door initiatiefne
mer Jan Nelissen. De Haarlemse burge
meester toonde zich enthousiast over deze
unieke dag voor het poppenspel en zei bij
de overhandiging van de prijs: „Als dit
concours voortaan jaarlijks gehouden zal
worden, dan mag dat wat mij betreft best
in Haarlem”.
AMSTERDAM (ANP). De studie
over symfonie-orkesten, die onlangs door
de Federatie van Kunstenaarsverenigin
gen is gepubliceerd, is ook door het Con
tactorgaan van Nederlandse Orkesten
met „gemengde gevoelens” ontvangen.
Het CNO schaart zich hiermee aan de
zijde van de Kunstenaarsorganisatie
NW en de Nederlandse Toonkunste
naars Bond, die al eerde ongezouten kri
tiek op het rapport hebben geleverd.
HOLLYWOOD (AP). „Onderschei
dingen zijn onzinnig”, zo zei Dustin Hoff
man zaterdagavond nadat hij een Gou
den Globe had gewonnen als beste acteur
in 1979. Daarmee zet je getalenteerde
mensen tegen elkaar op. Zij die verliezen
doet dit veel pijn en voor de winnaars is
het leuk.
„Kramer vs Kramer” werd uitgeroepen
tot de beste film van het jaar. Sally Field
won voor haar rol in „Norma Rae” de
Gouden Globe voor de beste actrice. Bette
Midler won twee prijzen: die van de beste
nieuwe actrice van het jaar en die van de
beste actrice in een musical of komedie.
De film „Breaking Away” werd win
naar in de categorie musical of komedie
en Peter Sellers werd uitgeroepen tot bes
te acteur in die categorie.
(ADVERTENTIE)
Terugspoelend ontdekken we dat er
meer liefdesbedrog in het spel is dan dat
van Emma en Jerry tegenover Robert
Robert bedriegt ook Emma. Bovendien
bedriegen Emma en hij Jerry, doordat ze
hem in de waan laten dat Robert van de
affaire Emma-Jerry niets afweet.
Belangrijker dan deze bedriegerijtjes is
echter het zelfbedrog van de personages,
die hun verhoudingen bespreken alsof het
die van anderen betreft. Pinter heeft een
stel volslagen van zichzelf vervreemde
welvaartsmensen beschreven. Hun dialo
gen bestaan uit clichés van een gesprek
dat ze niet raakt, en waarin ze soms een
structurele fout maken. „Hoe gaat het met
je zoon?” vraagt Emma. „Dat is fout”, zegt
Jerry, ,je hoort eerst maar mijn vrouw te
vragen”,
Pinter gebruikt, zoals blijkt, een nieuw
soort taal. Van de barrières vol small-talk,
waaronder in zijn vroegere stukken de
problematiek verborgen zit, is niets over.
In Bedrog wordt zonder franje over de
driehoeksverhouding gepraat.
De afstandelijkheid van het eigen ik
doet denken aan de personages van de
Duitse auteur Botho Strauss. Een verschil
is echter dat die hun psychische gesteld
heid vrijmoedig bespreken. Pinters mo
derne welvaartsmensen zijn zover nog
niet. Hun problemen moeten we conclude
ren uit aanwijzingen in de tekst, wat deze
toch weer een Pinteriaanse dubbele bo
dem geeft. Robert en Jerry lijken naarma
te hun ster in het maatschappelijk verkeer
steeg, zelf steeds meer verkild te zijn.
Roberts enige moment van vreugde in het
stuk is Yeats lezen op een verlaten eiland,
een stuk jeugdsentiment. Jerry koestert
de herinnering aan een spontaan gebaar
van zichzelf: toen ze beiden jonge vaders
waren heeft hij een keer Roberts dochter-
Voorstelling: Bedrog (Betrayal) van
Harold Pinter. Gezelschap: De Haag
se Comedie. Vertaling: Gerrit Kouwe
naar. Regie: Jo Dua. Dekor en Kos
tuums: Raymond Renard. Dramatur
gie: Herwig Claes. Met: Anne-Will
Blankers, Guido de Moor, Kees Coolen
en Paul van Gorcum. Première: 26
januari in de Koninklijke Schouw
burg in Den Haag.
Haagse Comedie laat essentie liggen
DEN HAAG. Pinters nieuwste
stuk Bedrog (Betrayal 1978) gaat
ogenschijnlijk over de afwikkeling
van een driehoeksverhouding. In
werkelijkheid is er veel meer aan de
hand. Dat meer heb ik in de voorstel
ling van de Haagse Comedie echter
niet teruggevonden.
De personages zijn materieel wel
varend. Robert is uitgever, zijn
vrouw Emma drijft een galerie en
Jerry, de minnaar, is persagent van
succesvolle moderne schrijvers. Het
stuk begint in 1977, als de verhouding
van Emma en Jerry al twee jaar
afgelopen is en loopt dan sprongsge
wijs terug naar het jaar waarin ze
begonnen, 1968. Die omgekeerde
volgorde dient om onze aandacht te
scherpen voor de reacties van de be
trokken en vrijwaart het stuk natuur
lijk tevens van de vorm van een sim
pele overspelgeschiedenis.
anders terug had dan een al even geweldig
en luid applaus.
De door Jan van der Waart vanaf een op
het podium geinstalleerd keukentafeltje
gesproken inleidingen, maken deze fami-
lieconcerten erg gemoedelijk. De lengte
van het muzikale gedeelte zou dan echter
beter iets kunnen worden bekort, om de
waarschijnlijk wel gewaardeerde toelich
tingen niet als te uitgebreid te gaan
ervaren.
gegeven. De opkomst van het publiek was
echter zo groot, dat vrijdag moest worden
besloten de grote zaal voor het improvisa
tieconcours te gebruiken. De deelnemen
de poppenspelers, gewend aan optredens
in kleine intieme ruimten, hebben dat
sportief opgevat en hun angst dat hun spel
met toch relatief klein uitgevallen arties
ten in zo’n reusachtige ruimte verloren
zou gaan bleek ongegrond. Er was een
grote wisselwerking met het publiek, dat
vol geestdrift op de voorstellingen rea
geerde. Een ander gevolg van het feit dat
alle voorstellingen nu achter elkaar in één
ruimte werden gegeven, was dat het tijd-
Evenveel aandacht en met evensucces
vol resultaat, werd er door de musici
besteed aan de overige programma-on-
derdelen. Interessant om twee muzikale
denkwerelden te zien contrasteren, in de
muziek van respectievelijk Humperdinck
en Ibert.
Humperdincks muziektheater-illustra-
ties bij Hansel und Gratel, uit 1893, zijn
zwaar van de symboliek en ondanks dat
het de behandeling van een sprookje be
treft, bloedserieus. Iberts als Divertisse
ment samengestelde toneelmuziek uit
1931 daarentegen, biedt in de parodistisch
geaarde aanpak, een intelligent maar
soms half verveeld en vooral luchtig spel.
Beide karakters, respectievelijk typisch
Duits en typisch Duits en typisch Frans,
werden door Katlevicz en het NPO uitste
kend getroffen. Wat het, voor een groot
deel zeer jonge publiek aangaat, boeiden
vooral Iberts originele instrumentaties
(waaronder het gebruik van een politie-
fluitje) de aandacht.
Tussen Humperdinck en Ibert stond in
dit programma de figuur van Liszt, dit
maal in grimmiger gedaante voorgesteld
dan ooit. Diens Pianoconcert nr 1 in Es,
kreeg in solistische handen van Daniël
Wayenberg namelijk een uitvoering waar
in het accent op vurigheid en hartstochte-
lijk geweld werd gelegd, waarbij de hier
voor Liszts doen toch al extra karig gedo
seerde lyriek, praktisch werd verwaar
loosd.
Men kreeg een overdonderende uitvoe
ring van opgeschroefd dynamisch niveau,
zowel in solo- als orkestspel, waarvan het
publiek, zoals voor de hand lag, niets
De koper was de eigenaar van een
kunstgalerie in New York. Het doek zal
naar Amsterdam worden overgebracht
om daar een certificaat van echtheid te
krijgen.
DEN HAAG. De 11-jarige Marleen
Asberg uit Nijmegen en de 13-jarige Isa
belle van Keulen uit Uithoom-Mijdrecht
hebben zaterdag in het Koninklijk Con
servatorium in Den Haag in de onder
scheiden rubrieken de vioolprijs lordens-
Baronesse Sweerts de Landas gewonnen.
Jury-voorzitter Herman Krebbers sprak
van een hoog niveau van het spel van alle
44 jongens en meisjes van tien tot vijftien
jaar die aan de viooldagen hebben meege
daan.
In de categorie tot en met twaalf jaar
werden twee tweede prijzen toegekend
aan de 10-jarige Odette Burger uit
Overloon en aan de 12-jarige Paul Reijn
uit Haaksbergen. Bij de andere groep was
er een tweede prijs voor Thérèse van
Zweden (13) uit Uithoorn en een derde
prijs voor Cecile Huynen (14) uit Schaes-
berg.
In de jury zaten nog mevrouw Davina
van Wely, Piet ’t Hart, Gerard Hettema,
Louis de Ruijter en Rogier Starreveld.
Krebbers klaagde na afloop over de
opleidingen. Hij bepleitte een hogere or-
kestopleiding. Hij noemde het ideaal als
er in Nederland een nationale orkest-
school zou zijn onder leiding van twee of
drie belangrijke mensen. Hij kreeg bijval
van andere juryleden voor dat idee.
De juryleden vinden verder dat in de
muziekvakstudies te weinig tijd is voor de
praktische en te veel voor de theoretische
vakken. Daar lijkt het hoofdvak ernstig
onder, was hun mening. Verschillende ju
ryleden wezen op bezuinigingen in het
onderwijs en op het verlagen van het
niveau bij toelating van leerlingen tot de
vakstudies.
(Van onze kunstredactie)
HAARLEM. Het eerste Improvisatieconcours Poppenspel, zaterdag in
het Concertgebouw, is in een sfeer van feestelijke spanning verlopen. Door
het grote enthousiasme bij poppenspelers en het massaal opgekomen publiek,
groeide het concours uit tot een aantrekkelijke manifestatie waarbij de
nadruk lag op de grote inventiviteit en veelzijdigheid van het poppentheater
in ons land. Maar liefst tien poppentheaters, afkomstig uit alle delen van het
land, traden er verdeeld over de middag en de avond op voor een geestdriftig
publiek.
Als winnaar van het Improvisatiecon
cours werd de Haagse poppenspeler
Frank Kooman door de jury aangewezen.
Voor de extra prijs, beschikbaar gesteld
door de Nederlandse Vereniging voor het
Poppenspel, kwam Koos Wieman uit Rot
terdam in aanmerking. Het publiek, dat
geheel los van de jury per stemformulier
een eigen oordeel kon geven, koos voor
In de voorstelling heb ik deze noch
andere betekenissen van het stuk kunnen
terugvinden. Als de Haagse Comedie be
oogde meer te spelen dan de bovenste laag
van de tekst heb ik dat in ieder geval niet
gezien. Anne-Wil Blankers liet nog de
meeste ruimte voor interpreteren omdat
ze Emma bescheiden speelt en geen stem
pel op de rol drukt. Guido de Moor maak
te van Jerry een enfant terrible. Zijn ver
bazing over Pinters vervreemdende tek
sten liet hij soms meeklinken, wat de
HAARLEM. De gevoelige en tenslotte ook zo feestelijke klanken ttow Bizets
Carmen-suite beëindigden, in verzorgde en kleurrijke uitvoering, het NPO-concert
van deze zondagmiddag.
LONDEN/SCHIPHOL. De Engelse
rockmusicus Paul McCartney is zaterdag
op zijn terugreis van Japan, waar hij
twaalf dagen in voorarrest verbleef op
beschuldiging dat hij marihuana het land
had willen binnensmokkelen, naar Enge
land door de marechaussee de toegang
tot ons land geweigerd. De Wings-leider
wilde met zijn gezin enige uren in het
hotel Schiphol Hilton doorbrengen om
later op de dag met een privétoestel de
thuisreis te kunnen aanvaarden.
De Londense krant The Times deelde
afgelopen weekeinde mee dat het portret
in 1978 werd verkocht door Christie’s voor
85 Engelse ponden (ca. ƒ360) als „een
portret van een paus” aan de antiekwin
kel. Een boekhandelaar, Nicholas Mei-
nertzhagen, kocht het portret van de han
delaar, omdat hij „iets nodig had om zijn
spaarzaam gemeubileerde flat op te
fleuren.
Toen Meinertzhagen in een boek over de
geschiedenis van het pausdom bladerde,
zag hij een foto van het bronzen beeld van
Gregorius XV door Bernini, dat iedentiek
was aan zijn portret. De echtheid van zijn
aankoop is inmiddels bevestigd door het
Londense Victoria en Albertmuseum,
waar het nu ook in bruikleen is geïnstal
leerd.
Bernini maakte drie portretten van Gre
gorius XV in 1621, twee in brons en een in
marmer. Het marmeren portret is nog
vermist.
4
«ootfÜBBBfi
-
W»
