FME-voorzitter in gesprek met Albeda
S
Oud getouw
Nieuw stelsel preferenties
Grote olievlek in
Vorig jaar meer
faillissementen
Tarievenstop
vrije beroepen
Almelo: regering
'moet ingrijpen
Caribisch gebied
Regering wijst
Philips op wet
tegelvloer? INSAID
ECONOMIE
Pvd A-parti j bestuur
Kleine ondernemer
heeft het moeilijk”
VRIJDAG
1 FEBRUARI
1980
27
ECONOMIE
door
Prof. dr. F. Hartog
1J
'llMl iltl tóz' u
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. De werkgevers in de metaal
vinden dat het bij een eventuele nieuwe loon
maatregel mogelijk moet zijn dat kostenstijgin-
gen die voortvloeien uit de voorgeschreven
wijziging van de arbeidsvoorwaarden, worden
gecompenseerd door andere, kostenverlagen
de maatregelen per bedrijfstak of onderne
ming. Dat is noodzakelijk, omdat de loonkos
ten per eenheid produkt dan niet toenemen of
althans achterblijven bij het concurrerende
buitenland.
1;
1
2!
n
(ADVERTENTIE)
N
EG niet echt royaal
met voorkeurstarieven
loteer
aim.
De Hollandse ziekte
il
t
i«
li
00
00
76
57
4
II
2S
19
IS
2S
44
32
t
I»
s
Het stelsel werd in 1971 ingevoerd voor
een periode van tien jaar, waarbij echter
de ministerraad van de EG al in 1975 te
kennen gaf, het stelsel na afloop van de
oorspronkelijke termijn te willen voort
zetten.
De preferenties komen neer op verla
gingen van het tarief van invoerrechten,
soms tot volledige vrijstelling van invoer
recht toe. In de landbouwsector gelden nu
verlagingen voor 310 produkten. In de
industriesector betekenen zij een volledi
ge schorsing van de douanerechten op alle
In het Textielmuseum te Enschede, dat begin volgend jaar wordt vervangen door een
nieuw, is tot en met 28 april de expositie Industriële Revolutie te bezichtigen. Een
attractie is een Jacquard-getouw uit de 19e eeuw.
(Van een juridisch medewerker)
HAARLEM. Wasmachines en
elektrische speelgoedtreinen mogen
zonder invoerrechten onbeperkt uit
Oeganda en de Malediven in ons land
worden ingevoerd. Dat is een van de
gevolgen van het feit dat Oeganda, de
Malediven en nog een groot aantal
andere ontwikkelingslanden vallen
onder een stelsel van algemene prefe
renties die de Europese Gemeen
schappen met hen zijn overeenge
komen.
sche
en
sen.
dit
euvel
aan.
II
I
13
HAVANNA. Vanaf de westkust van
Cuba drijft een grote olievlek in de rich
ting van de Golf van Mexico. De olie is
afkomstig uit de Griekse tankboot Prin-
’■60
>.50
>.10
>.00
.50
'.40
'00
.00
.60
'50
.30
.00
.00
.50
.50
.80
.00
.70
.60
.00
.00
.30
.30
50
CO
2C
00
50
70
50
00
30
50
50
50
00
30
00
20
80
50
30
00
90
50
)0b
00
90
50
90
90
90
90
90
50
’.50
VOO
\50
.30
’.50
VOO
>.50
'.70
’.10
'20
\00
'.50
’.80
’.00
VOO
OOd
.20
.50
.50
.50
.30
12
12
II
ló
Tot deze conclusie leidt een onderzoek
I naar de betalingsdiscipline in Nederland,
dat een werkgroep van studenten van de
economische faculteit van de Erasmus
Universiteit heeft uitgevoerd in opdracht
van Dongelmans financiële diensten te
Den Haag. De grotere voorzichtigheid
blijkt ook uit het feit, dat meer krediet-
waardigheidsonderzoeken werden uitge
voerd (4,4 procent meer dan in 1978).
Metaal: compensatie
bij loonmaatregel
DEN HAAG (ANP). De kleine on
dernemer moet het hoofd bieden aan
een grote hoeveelheid zorgen en pro
blemen. Dat viel op te maken uit de
rede die voorzitter P. J. Greep van het
Algemeen Verbond van Ondernemers
in het Schildersbedrijf (AVOS) giste
ren hield tijdens de viering van het 100-
jarig bestaan van de bond. Vooral de
overheid schiet in veel zaken tekort, zo
bleek uit Greeps woorden.
Zij reageert volgens hem niet als het
bedrijfsleven problemen aandraagt als
beunhazerij, aftrekbaarheid van on
derhoudskosten aan eigen woningen
en een lager BTW-tarief op schilder-
verliest zo zijn geloofwaardigheid.
Het kan dan gaan als bij de man die
voor een bepaald tijdstip de ondergang
van de wereld voorspelde. Toen dat niet
uitkwam zei hij: ja, het is uitgesteld.
Maar de volgende keer kwam er nie
mand meer kijken. Toch zitten we wel
moeilijk. De collectieve uitgaven moeten
op den duur omlaag en tegelijk kan dat
niet. Tegenover het percentage van 64,2
aan collectieve uitgaven bedraagt de
som van de belastingen en sociale pre
mies 54,3 procent van het nationale inko
men. Daartussen gaapt een gat van rond
10 punten (het gat van Nederland zo men
wil). Dat gat wordt nu nog voor de helft
overbrugd door de aardgasbaten. De
andere helft is het begrotingstekort, dat
ook onrustbarend hoog is.
Nemen we dit alles in aanmerking,
dan zal niet te ontkomen zijn aan voort
durende belastingverhoging, en dat ter
wijl het belastingpeil in ons land al nage
noeg het hoogste van de wereld is. Dat
ondermijnt de financiële positie van het
particuliere bedrijfsleven en daarmee
de werkgelegenheid. Bovendien is de
belastingschroef al nagenoeg dolge
draaid. De overheid verliest in belang
rijke mate haar greep op de belasting
plichtigen. De schapen laten zich wel
scheren, maar niet slachten.
Als derde punt is er de nadelige in
vloed van het aardgas op de werkgele
genheid. Deze loopt hoofdzakelijk via de
wisselkoers van de gulden. Die is hoog
opgejaagd door de sterke vraag naar
guldens om ons aardgas te betalen. Dat
heeft onze uitvoer extra duur gemaakt.
In de jaren ’70 is de koers van de gulden
rond 35 procent meer gestegen dan ge
middeld de wisselkoersen van onze con
currenten.
Die stijging komt als kostenfactor
bovenop de loonstijging in guldens. In
tal van uitvoerartikelen kunnen wij
daarom niet of vrijwel niet meer concur
reren. Het aardgas heeft als uitvoerpro-
dukt dan ook veel andere uitvoerpro-
Voorzitter W. J. ter Hart van de vereniging voor de metaal- en
electrotechnische industrie FME, heeft dit standpunt deze week
in een gesprek met minister Albeda van Sociale Zaken naar
voren gebracht.
De FME, partner bij de onderhandelingen voor de CAO-
grootmetaal, vindt overigens dat zij zelf de verantwoordelijkheid
moet bljjven dragen voor het arbeidsvoorwaardenbeleid in de
bedrijfstak. Op 18 februari is hierover met de vakbonden het
eerstvolgende gesprek in de Raad van Overleg voor de Metaalin
dustrie (ROM). De werkgevers hebben in de ROM een nota over
pet arbeidsvoorwaardenbeleid 1980 op tafel gelegd. Ook daarin
staat dat materiële verbeteringen in de arbeidsvoorwaarden,
waaronder arbeidstijdverkorting, zullen moeten plaatsvinden op
basis van ruil of inlevering.
Ter Hart heeft tegenover Albeda zijn bezorgdheid geuit dat een
dukten verdreven. Voor de produktie
van aardgas is veel minder arbeid nodig
dan voor de verdreven uitvoerproduk-
ten. De uitvoer levert daarom tegen
woordig minder werkgelegenheid op.
Als ook wat dit betreft de aardgasop
brengst gaat teruglopen, zullen we weer
meer van ons werk moeten leven. Kun
nen we dan de koers van de gulden niet
verlagen? Zo eenvoudig is het niet. De
keerzijde daarvan is stijging van de in
voerprijzen in guldens. Door de index-
clausules in de collectieve arbeidsove
reenkomsten lopen ook de lonen extra
op. Na verloop van tijd is de verbetering
van de concurrentiepositie aan de uit-
voerkant dan weer ongedaan gemaakt.
Alleen komt er zo meer inflatie. Dat
hebben de Engelse en Amerikaanse er
varingen ook geleerd. Niet alles in de
economie werkt naar weerskanten sy-
metrisch.
Zo zullen we vermoedelijk nog jaren
onder het aardgas gebukt gaan. Of, in de
beeldspraak waarmee we zijn begon
nen: we hebben nog heel wat Hollandse
ziekte onder de leden.
cess Anne-Marie, die vier dagen geleden
voor de Cubaanse kust strandde.
Volgens het Cubaanse persbureau
Prensa Latina zijn al duizenden tonnen
van de 59.000 ton olie aan boord in zee
gestroomd, waardoor Cuba een ernstige
vervuiling door olie beleeft.
Toen het schip maandag 200 meter uit
de Cubaanse kust aan de grond liep, stoot
te een van de ruimen lek.
appels, peren, komkommers en dergelijke
vallen er geheel buiten, ook in de tijd dat
er geen Europese produktie bestaat. In
derdaad, aquariumvissen mogen vrij wor
den ingevoerd, maar bij de invoer van
honing uit ontwikkelingslanden moet al
tijd nog 25 procent invoerrecht worden
betaald, terwijl het normale (dus „niet-
preferente”) tarief 27 procent bedraagt.
In de industriële sector ziet men hetzelf
de. Naar aanleiding van de mogelijkheid
wasmachines of elektronische treintjes
uit Oeganda in te voeren zei een vertegen
woordiger van de Europese Commissie
onlangs dat het feit, dat invoer uit een
land van industriële produkten zonder dat
invoerrecht wordt geheven, toch wel eens
tot vestiging van industrie in die landen
kan leiden.
Bij de zogenaamde gevoelige produkten
ligt de zaak geheel anders. Het is inder
daad mogelijk bijvoorbeeld handschoe
nen, wanten, kousen en sokken zonder
invoerrecht uit Macao te importeren. Ech
ter, de totale hoeveelheid is slechts 1000
kilo. Daarvan is het contingent voor de
hele Benelux 105 kilo, en voor Ierland 10
kilo: het doet denken aan een grap.
Voor een groot aantal produkten be
staan dergelijke zeer kleine contingenten,
die dan ook jaarlijks op 2 januari om
streeks 8 uur 15 verdeeld zijn onder die
importeurs die ’s morgens vroeg al voor
de deur van de ontvanger der invoerrech
ten stonden te wachten.
De kans dat men een gedeelte van het
invoerrechtvrije contingent krijgt is dus
zeer klein, en er is niet één handelaar die
in zijn calculaties daarmee rekening
houdt. Een enkele importeur heeft een
voordeel, maar noch ontwikkelingsland
noch consument hebben er profijt van.
Bovendien moet men om van de preferen
ties gebruik te kunnen maken beschikken
over de nodige juist ingevulde documen
ten, waarvan de afgifte een groot aantal
ontwikkelingslanden zulke problemen op
levert, dat zij daardoor niet in aanmer
king komen voor begunstiging.
Eind mei zal de Europese Commissie
met voorstellen moeten komen voor een
nieuw stelsel van algemene tariefprefe-
renties, die uiterlijk eind november van
dit jaar zullen moeten worden goedge
keurd om 1 januari 1981 in werking te
kunnen treden.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. Het kabinet zal bij de
raad van bestuur van Philips aandringen
op een ruimhartige toepassing van de Wet
op Ondernemingsraden. De regering
vindt dat de inspraak van de werknemers
ten aanzien van de reorganisatieplannen
zo optimaal mogelijk moet zjjn.
Minister Albeda (Sociale Zaken) ver
klaarde dit gisteren tijdens een mondeling
overleg van de vaste Kamercommissies
voor Economische en Sociale Zaken. De
bewindsman deed zijn toezegging, nadat
diverse Kamerleden hadden gewezen op
de nog al beperkte mate van openheid die
Philips tot nu toe heeft betracht. Zij
plaatsten ook vraagtekens bij de manier
waarop de groepsondememingsraden en
de centrale ondernemingsraad bij het re
organisatieplan zullen worden betrokken.
De regering zal Philips tevens wijzen op
zijn verantwoordelijkheid voor continue
ring van de werkgelegenheid in regio’s
waar Philips met overheidssteun naar toe
is gehaald.
In 1979 werden de toegestane betalings
termijnen gemiddeld met 39,4 dag
overschreden. Dit heeft voor het Neder
landse bedrijfsleven geleid tot een verlies
van 2,1 miüard gulden (gerekend bij een
gemiddelde rentestand in rekening-cou-
i rant van 10 procent). Voor 1978 waren
I deze cijfers respectievelijk 36,1 dag en een
i- verlies van 1,7 miljard gulden.
Het Nederlandse bedrijfsleven heeft het
afgelopen jaar als gevolg van het leveren
aan insolvente en dubieuze afnemers twee
L miljard gulden moeten afschrijven tegen
2,1 miljard gulden in 1978.
Neen, dit is niet de medische rubriek. „Hollands” staat hier ook voor
„Nederlands”. Dat komt doordat de uitdrukking uit het buitenland stamt.
Dit komt straks nog aan de orde.
Het gaat over de wijze waarop wij ons aardgas in de economie hebben
verwerkt. Van deze bodemschat hebben we al veel plezier gehad. Ook nu
stelt zij ons in staat, de verhoging van de olieprijzen grotendeels op het
buitenland af te wentelen door aanpassing van de prijs van het uitgevoerde
aardgas.
Maar alles heeft zijn keerzijde. Het
aardgas heeft tegelijk ook zoveel proble
men opgeworpen dat de Engelsen zijn
gaan spreken van Hollandse ziekte
(„Dutch disease”). Nu bedoelen de En
gelsen, als ze iets met „Dutch” aandui
den, nooit iets moois. Men denke aan
„Dutch courage” (jenevermoed), „Dutch
comfort (schrale troost), „Dutch lunch”
(waarbij ieder voor zichzelf betaalt).
Soms hebben de buren je vrij aardig
door! In Engeland staat men voor het
zelfde probleem wat betreft de verwer
king van de eigen olie in de economie.
Daarom heeft men veel belangstelling
voor onze aardgaservaringen.
Het aardgas heeft vooral betekenis
voor de uitvoer, de rijksfinanciën en,
indirect, de werkgelegenheid. Het eerste
kwam in de aanloop al ter sprake. De
beide andere punten vormen het voor
naamste onderwerp van de rest van dit
verhaal. De invloed op de rijksfinanciën
is vrij belangrijk. Het overgrote deel van
de aardgasopbrengst vloeit in 's rijks
schatkist. Dat zijn de heffingen op de
aardgaswinning, de winsten van de
overheidsdeelneming en de vennoot
schapsbelasting op de particuliere aard
gaswinning. Samen beloopt dit ruim 10
procent van de totale belastingop
brengst.
Al dat geld is door het rijk „veiju-
beld”. Het is toegevoegd aan de algeme
ne middelen en dat heeft vooral de uitga
ven in de sociale sfeer sterk opgevoerd.
In 1960 bedroegen de collectieve uitga
ven (overheidsuitgaven en sociale verze-
keringsuitkeringen samen) 36,3 procent
van het nationale inkomen. Voor dit jaar
eindprodukten en halffabrikaten, maar
binnen jaarlijks vastgestelde hoeveelhe
den. Het beheer daarover is minder streng
naar gelang de gevoeligheid van het ge
lijkvormige produkt dat door de eigen
binnenlandse industrieën van de EG
wordt vervaardigd.
De waarde van het aanbod aan de EG
van preferenties bedroeg voor het afgelo
pen jaar 7500 miljoen Europese Reken
Eenheden (1 ERE 2,70).
Men beoogde hiermee alle ontwikke
lingslanden te helpen door hun export te
verhogen, hun industrialisering te bevor
deren en hun tempo van economische
groei te versnellen.
Men kan zich voorstellen dat de export
van verse, maar ook van verwerkte land-
bouwprodukten voor ontwikkelingslan
den, zeker voor de minst ontwikkelde, van
primair belang is. Het aanbod van de EG
310 produkten omvattend, lijkt heel wat.
Echter, wanneer men ziet om welke pro
dukten het gaat en wat de tariefsverlagin
gen soms inhouden, kan men de kritiek
van importeurs en ook van de consument
begrijpen. Produkten, waarvoor een Eu
ropese marktordening geldt, bijvoorbeeld
wordt een percentage van 64,2 voorzien.
De overheid heeft op grote schaal voor
Sinterklaas gespeeld. De vraag is dan
altijd: waar is zwarte Piet?
Het aardgas raakt een keer op en dan
is een zo hoog peil van collectieve uitga
ven niet houdbaar. Maar het kan ook
niet naar omlaag, want iedere uitgaven
post wordt op het moment zelf een ver
kregen recht. Als het kabinet maar naar
een bepaalde uitgavenpost wijst komen
de spandoeken al te voorschijn. Daar
voor bezwijkt het parlement bijna altijd.
Collectieve uitgaven hebben veel ge
meen met tandpasta: men krijgt het heel
gemakkelijk de tube uit, maar er nooit
meer in. Zelfs als percentage van het
nationale inkomen stijgen de collectieve
uitgaven nog steeds door. Ondanks het
matigingsstreven van het kabinet ligt
het percentage voor dit jaar weer hoger
dan dat van vorig jaar.
In dit verband is er een voorspelling
van de Amerikaanse econoom en Nobel
prijswinnaar Milton Friedman. Hij stelt
dat voorheen ontwikkeld land een aan
deel van de collectieve uitgaven van 60
procent een bovengrens vormt. Zou het
nog hoger stijgen dan werkt er in zulk
een land volgens hem niets meer goed.
Maar als we naar ons land kijken is er
bij het passeren van het kritieke punt
toch geen ramp gebeurd. Het geeft pro
blemen, maar er is niet iets als een fatale
grens. Daarom moet men met zulke
voorspellingen voorzichtig zijn. Dat
geldt vooral als men, zoals Friedman,
tegenstander van collectivering van de
economie is. Anderen kunnen nu im
mers stellen: zie je wel, het kan best. Men
fonds
kdiv. ed
00 Hl i
DEN HAAG (ANP). In het afgelopen
jaar is het aantal faillisementen met onge-
f veer veertien procent toegenomen. Voorts
t, is de betalingsdiscipline verslechterd.
R Desondanks is het verlies op insolvente en
F dubieuze debiteuren kleiner geworden,
t Dit komt kennelijk doordat leveranciers
r wat voorzichtiger zijn geworden met het
verlenen van krediet.
t ALMELO. De Almelose gemeente
raad heeft gisteravond tijdens een extra
^Vergadering besloten er bij de minister-
raad op aan te dringen zo snel mogelijk
reen einde te maken aan de acute bedrei
ging van het waterwingebied.
De Almelose bestuurders zijn hiertoe
^overgegaan omdat door het ontbreken
J van een wettelijk geregelde coördinatie de
’aanpak van de broomverontreiniging in
fhet grondwater op dit moment onmoge-
f lijk blijkt. Oorzaak is volgens de raad dat
hierbij twee gemeenten (Almelo en Wier-
den waar zich de bron van de vervuiling
en het waterwingebied bevinden), de pro-
vincie en het rijk (via de Inspectie voor de
Volksgezondheid en Milieuhygiëne) be
etrokken zjjn.
DEN HAAG (ANP. Het PvdA-partij-
bestuur meent dat er bij de noodzaikelijk
geachte „drastische” herverdeling van de
inkomens een tarievenstop voor de vrije
beroepen moet komen. Ook wil het partij
bestuur afroming van de extra winsten
van de oliemaatschappijen en verhoging
van het staatsaandeel in de gas- en olie
winning.
De eisen zijn neergelegd in een ontwerp
resolutie, te behandelen op de zaterdag in
Den Bosch te houden partijraadsvergade
ring. In het ontwerp wordt verder aange
drongen op beperking van de rente-aftrek
op hoge hypotheken. Naar het oordeel van
het partijbestuur moet „onverminderd”
worden vastgehouden aan het totstandko
men van een „volwaardige” postbank.
loonmaatregel na de loonpauze bepalend zal zijn voor de richting
waarin de arbeidsvoorwaarden zullen worden ontwikkeld en
bovendien maxima op deelgebieden zal inhouden. In de praktijk
zal dit betekenen dat een anders gericht akkoord onmogelijk
wordt en dat de toegestane maxima als norm gaan gelden.
Daardoor zijn de nog vast te stellen CAO-voorwaarden reeds van
te voren bepaald, zowel qua richting als qua hoogte en leiden
onderhandelingen over een ander akkoord niet meer tot het
gewenste doel, aldus de werkgevers.
Technisch gesproken is het volgens Albeda niet onmogelijk dat
aan de wensen van de metaalwerkgevers ten aanzien van een
loonmaatregel tegemoet wordt gekomen. De minister heeft dit in
het gesprek met Ter Hart laten weten. De bewindsman heeft
volgens de FME-voorzitter veel begrip getoond voor de moeilijke
positie van de metaalindustrie.
Het draait in de metaal vooral om de loonkosten per eenheid
produkt, aldus Ter Hart in een toelichting. Die zjjn in een
belangrijk naastgelegen land, West-Duitsland, nog altijd tien
procent lager dan in Nederland. De FME-voorzitter wil bij de
CAO-onderhandelingen dan ook bijvoorbeeld spreken over
maatregelen die de arbeidsproduktiviteit verhogen. Er is een niet
te verwaarlozen verschil tussen de uren die werkelijk produktief
worden gemaakt en de uren die worden uitbetaald. Ter Hart
meent dat op dat punt de touwtjes we) eens wat strakker
aangetrokken kunnen worden. Dat kost volgens hem niets en
daar kan dan iets anders tegenover worden gesteld.
Ook vraagt de FME-voorzitter zich af of er voor de werkne
mers niet een aantal verworvenheden van tien, vijftien jaar
geleden bestaan waar zij nu maatschappelijk gezien heel anders
tegenaan kijken. Op die punten iets inleveren zou ruimte kunnen
scheppen voor verbeteringen elders, aldus de mening van Ter
Hart.
Insaid Badhoevedorp. Vlierstraat 257 Insaid Oisterwijk. Heusdensebaan/SÖ-'-
werk. Uit het wetsontwerp aansprake
lijkheid hoofdaannemer blijkt volgens
Greep wel een algeheel onbegrip voor
bepaalde bedrijfstakken.
Hij pleitte er ook voor dat het sociale
premiestelsel vereenvoudigd wordt,
zodat de ondernemer niet „part-time
als belastingontvanger en administra
teur van de overheid hoeft op te treden.
Daarbij”, aldus Greep, „wordt de am
bachtsman ook steeds gestoord met
andere zaken zoals inspraak, aanspra
kelijkheid, verborgen werkgelegen
heid en of dat nog niet genoeg is, moet
hij ook actief mee richting geven aan
veranderingen in de samenleving. Hij
moet er middenin staan om tijdig te
weten welke maatregelen hij moet ne
men om ondernemer te kunnen
blijven”.
