Tussen de rails mager
Nieuwe Kerk
uitgewerkte eenakter
straks meer
in
Simpele, gestyleerde
vertelling van Genée
exposities
Dynamische finesses
Bruckners Fantastische
dan bedehuis
Slordig concert van vocaal trio en boogiënde band
Kho Liang le-prijs
Trefpunt waar menselijke vraagstukken centraal staan
Marlboro.
Avontuur bestaat nog.
Proeft
Nieuwe lunchvoorstelling bij Centrum
Frager solist in onbekend werk van Mozart
I
I
12
13
D O NDERDAG 7 FEB R U A R I 19 8 0
KUNST
Welkom lichtpunt in zwaar Film International programma
en
L
1
(ADVERTENTIE)
The Pointer Sisters
weinig heetgebakerd
Marlboro
1)
'esti-
(Van onze Amsterdamse redactie)
UarlUö
KO VAN LEEUWEN
ook, is het enthousiasme tegenwoordig steevast altijd even groot.
het volgepropte festivalprogramma
Concert: The Pointer
Sisters in de
Rotterdamse Doelen.
Bezetting; Ruth,
Anita en June
Pointer. Begeleiding:
zesmansband met
twee gitaristen, twee
toetsenbespelers en
ritmesectie.
Vanavond nog in
Theater Carré te
Amsterdam en
zondagavond in het
Haagse
Congresgebouw.
Rotterdam, 6
februari 1980.
zijn waarover gesproken moet
worden. Daarvoor zien wij de
Kerk als trefpunt en verzamel-
Een belangrijke bijdrage leveren de kin
deren in deze film. Het zijn moderne kin
deren, die immers hun eigen partijtje
meeblazen. Hun behoefte aan nestwarmte
drukken zij op vermakelijke en vertede
rende manier uit in vergaande bemoeiin
gen met de grotemensenproblemen.
Ninaber van Eijben krijgt de bekro
ning voor zijn totale werk. Dat omvat
in serie vervaardigde sieraden, horlo
ges, zitmeubelen en verlichtingsorna-
menten.
ding gestoken zusjes zullen de gedachten
nog bij fysieke en geestverruimende vrije-
tijdspretjes hebben gehad, want het begin
is uiterst tam. De nieuwe singel Who do
you love? blijft aldus met recht een open
vraag van June en ten tijde van Yes we
Can Can en All the Love is het geluid
weinig anders dan eenheidsworst. De ge-
luidsmix en belichting laten evenals de
presentatie te wensen over. Was het bij het
begin van het concert al zo fraai dat er
eerst nog diende te worden gestemd, later
merken we herhaaldeijk dat soli te weinig
worden uitgemixt.
De slordigheid en zelfverzekerde non-
Zc ligt het uitgangspunt bij deze eenak
ter, die Centrum nu speelt voor de lunch-
voorstellingen. Maar Römer concentreert
zich niet op het voorspelbare uiterlijke
gedrag van deze twee mensen. De op
zichzelf nauwelijks belangrijke confron
tatie geeft hij slechts kort aan om zich
verder bezig te houden met de gedachten
van de jonge ondergeschikte. Hij laat de
waarheid zien die schuil gaat achter cor
rect gedrag van de jeugdige klerk tegeno
ver zijn verre meerdere in het bedrijf. Die
gedachten worden op het toneel zichtbaar
gemaakt en als toeschouwer krijgt je te
zien wat niet gezegd kan worden.
Als in een helder visioen ziet de kantoor
bediende zich triomferend tegenover zijn
baas staan. Hij sart hem en kleineert hem
met satanisch genoegen en ziet zelfs een
dramatisch einde in het verschiet.
De karakters rondom Katherina zijn
een beetje vaag en soms karikaturaaal
gebleven. Maar het past wel in de opzet
van een simpele gestileerde vertelling. 1
plus 1 is 3 is behalve zeer vermakelijk ook
een warme sympathieke film.
Maar het ziet er wat al te pathetisch uit.
Henk Rigters komt tot beheerst gespeelde
aanvaardbare momenten als de meerdere
van de kantoorbediende, maar de mager
Ruth, Anita en June Pointer tijdens het Rotterdamse concert gisteravond.
(Foto: Lex van Rossen)
uitgewerkte rol biedt hem verder weinig
houvast.
Een vingeroefening van Peter Römer,
die een aardig bedachte opzet te opper
vlakkig liet. Regisseur Polio Hamburger
ontwierp het eenvoudige toneelbeeld,
geënt op het bekende Spoorwegen-em-
bleem.
De tentoonstelling van werken van Jan
van de Veer in het Gebouw Noord-Hol-
land is verlengd tot en met 13 februari.
Geopend op werkdagen van 9 tot 17 uur.
AMSTERDAM (ANP). De indu
strieel ontwerper Bruno Ninaber van
Eijben uit Boxtel is door de Stichting
Amsterdamse Fonds voor de Kunst
bekroond met de Kho Liang le-prijs
1979. De prijs, bestaande uit een be
drag van 7000 gulden en een oorkonde,
zal hem op 29 april in Centrum Belle
vue in Amsterdam worden overhan
digd.
ireda-
ndo-
n
a-
n-
ido-
ht-
AMSTERDAM. Koningin Juliana
beeft haar aftreden zorgvuldig laten sa
menvallen met het tijdstip waarop de
restauratie van de Nieuwe Kerk op de
Dam in Amsterdam is voltooid. De res
taurateurs hoeven dan ook geen kunst
grepen toe te passen om het uit 1400
taterende en herhaaldelijk door brand
verwoeste kerkgebouw op 17 april voor
gebruik open te stellen.
Naast
se,
open
stichting denkt hierbij aan exposities en
feestelijkheden. In mei komt er een ten
toonstelling onder het motto „Lastige
Vrijheid”. Het eeuwfeest van de Vrije
Universiteit zal er worden gevierd evenals
het eeuwfeest van de Koninklijke Neder
landse Uitgeversbond. Ook stelt de stich
ting de Nieuwe Kerk beschikbaar voor
wetenschappelijk onderzoek op diverse
terreinen van de samenleving, artistieke
en culturele manifestaties en niet te verge-
chalance van The Pointer Sisters verhin
deren dat de sfeer van het optreden die
koortsachtige lading meekrijgt die je van
drie muzikaal heetgebakerde zangeressen
zou mogen verwachten. In technische zin
zijn de leadvocals telkens meeslepend en
uitzinnig, maar het gedrag en de act zijn
er niet mee in overeenstemming, zodat de
dames tenslotte na Happiness een waar
deloos instrumentaaltje en Good Days ok-
selfris het einde halen. Wie de bejaarde
Tina Turner wel eens aan het werk heeft
mogen zien, weet dat The Pointers het er
behoorlijk bij laten zitten. Het most niet
maggen. JOHN OOMKES
Een van de functies die de Nieuwe Kerk
volgens traditie blijft behouden is de in
huldiging van een nieuwe vorst. In 1814
was dat Willem I, in 1840 Willem II, in 1849
Willem III in 1890 koningin Emma, in 1898
koningin Wilhelmina in 1948 koningin Ju
liana en op 30 april van dit jaar is de tijd
van koningin Beatrix aangebroken. Op
die datum zullen de steigers uit de kerk
zijn verdwenen, de vloeren gedweild en
het talrijke koperwerk blinkend gepoetst.
Alleen de twee orgels zijn pas in maart
1981 klaar.
I Gelukkig, de ommekeer is daar, denk ik.
Ku wordt de respons uitgebuit, gaat het zo
populaire trio nog even tot op de bodem
ten hun vocale kunnen en zo zingen The
Pointer Sisters alsnog de zaal plat. Tot op
Kat moment hadden de drie domineedoch-
iers uit het Californische Oakland name
lijk met weinig subtiliteiten een program
ma gebracht waarin hoofdzakelijk een
keuze was gedaan uit hun recente albums,
het name van de elpee Energy.
[Niet zozeer het daarvan afkomstige ma
teriaal, als wel de manier waarop The
Pointer Sisters dat tijdens hun huidige
Europese tournee aan de man willen bren
gen, doet de kenner van hun werk terug
verlangen naar het muzikaal-depressieve
decor van 1972/1973 waartegen de zusters
(toen nog vier in getal, dus inclusief Bon
nie) met een volstrekt originele show en
repertoire wereldfaam kregen.
Met songs, die zwarte tradities als gos
pel en soul verenigden met een sterk paro
distisch, „camp”-aandoend karakter en
de showerige close-harmony zang van
The Andrew Sisters wisten de Pointers
respect af te dwingen. Hun act was ver
bluffend, oogstrelend vanwege de aan de
jaren dertig ontleende kledij en coiffure,
en moordend vanwege het hoge tempo.
----1-
Zo ook gisteravond toen Haitink en het
Concertgebouworkest met de Vijfde, bij
genaamd De Fantastische en de meest
monumentale van de negen die hij er
heeft gemaakt (de zogenaamde Nulde, een
jeugdwerk, dan niet meegerekend) uitein
delijk weer veel bravo’s in het publiek
losmaakte.
Haitink liet na afloop het koper aller
eerst opstaan om zo in de hulde te delen.
Terecht, want het heroïsch blazerskoor is
meer dan ooit bepalend in dit ruim vijf
kwartier durende werk. Het komt er daar
bij uiteraard bijzonder op aan dat de
balans met de strijkers niet wordt ver
stoord. Maar en dat was weer goed te
merken de dynamische finesses in
Bruckners muziek zijn bij het Concertge
bouworkest in een grote traditie veran
kerd.
Zo werd hier weer optimaal zicht gebo
den op alle klinkende en kenmerkende
eigenschappen van Bruckner: zijn mees
terschap over de vorm en de materie, de
gecompliceerde polyfone structuur, de re-
ligieus-geïnspireerde adagio’s, de effectie
ve stilten van de generale pauzes, de tur-
Het is een mooi gemaakte film met veel
aardige momenten. Maar als geheel be
vredigt hij niet, temeer omdat je niet weet
waar Jakubisko nu eigenlijk op aan
stuurt, behalve dat de film het tragische
eindpunt markeert van een Western-achti-
ge figuur die eindelijk wel eens een huis,
een vrouw en een kind wil. Verder lijkt de
stelling ingebouwd dat sympathiek lijken
de mensen boze dingen kunnen doen. En
ten slotte is er nog het gegeven van de
duistere voorgevoelens van de voorzitter.
Maar daar kom je ook niet verder mee
dan de bevestiging van zijn gelijk.
„Eerst dacht ik erover de film De Grote
Verhuizing te noemen”, zegt de regisseu
se. „De titel had de begrijpelijke (Duitse?)
schizofrenie van de jaren zeventig gety
peerd: ontevredenheid met de bagage van
het verleden enerzijds en onbehagen over
de realiteit van het heden anderzijds. Je
vertrekt uit het ene huis en trekt dan weer
ergens anders in. Je laat dingen achter.
Sommige terecht, andere niet. Niemand
vertrouwt op zijn eigen oordeel over wel
ke beslissingen juist waren. Ik ook niet”,
aldus Heidi Genée.
Concertgebouworkest. abonne
mentsconcert B-8. Dirigent: Bernard
Haitink. Solist: Malcolm Frager, pia
no. Programma: Mozart, Mendels
sohn, Bruckner. Concertgebouw Am
sterdam, 6 februari 1980.
(Van onze kunstredactie)
ROTTERDAM. De uitvoering van
i van
Film International in Rotterdam vol
trekt zich in razend tempo. Voor de be-
toekers, die zoveel mogelijk van de tach-
Overbosch. „Het mag geen propagandis
tisch karakter hebben. Het is de bedoeling
dat mensen kennis nemen van andere
meningen en daaruit hun eigen visie des
tilleren”. Oud-wethouder van Amsterdam
A. Verheij, vice-voorzitter van de stich
ting, zei dat „menselijke vraagstukken
centraal zullen staan. Problemen als vrij
heid, vrede, koude oorlog zullen onder
werpen
durven
Nieuwe
plaats”.
enkele, waarschijnlijk wekelijk-
kerkdiensten gaat de Nieuwe Kerk
vdor vele andere aktiviteiten. De
genomen moet er dan echter aan drie
voorwaarden worden voldaan. De inzet en
de dynamiek, waarop in dat geval het
accent wordt gelegd, moeten vanaf het
begin optimaal aanwezig zijn. Dat bete
kent een snelle show waarin je als bezoe
ker niet de kans krijgt op adem te komen.
De soli, meestal op slidegitaar en met
leslie vervormd Hammondorgel, moeten
in dat geval staan als een huis en mes
scherp uitgemixt overkomen. En tenslotte
moet de totale verpakking opbouw van
de set en de aankleding absoluut niet
voorspelbaar zijn. Helaas heeft het niet zo
mogen zijn. De in perfecte vrijetijds kle-
HAARLEM. In het korte toneelstukje Tussen de rails, geschreven door de acteur
Peter Römer, is de wens de vader van de gedachte. Een jonge kantoorbediende reist
dageijks per trein naar zijn werk. Op een dag ontmoet hij op het perron een van de
topmensen van het bedrijf waar hij werkt. Het wordt een geforceerde confrontatie. De
veel oudere functionaris voelt zich onwennig tegenover de situatie van het openbaar
vervoer, immers normaal reist hij per auto. Het onverwachte gedwongen samenzijn
met een van zijn ondergeschikten schenkt hem ook maar weinig blijheid. De jonge
werknemer heeft eveneens moeite met de ontmoeting.
Bouw een huis, plant een boom, van de
Tsjechische filmer Juraj Jakubisko (1938)
heeft allerminst reden tot lachen. Het is
een melodrama over een vrachtwagen
chauffeur van duistere herkomst, die in
een bergdorpje blijft hangen en verliefd
wordt op de dochter van de voorzitter van
het nationale comité. De jongeman wint
snel de harten van iedereen, nadat hij
twee kinderen uit een oude mijnschacht
heeft gered. Alleen de voorzitter wan
trouwt hem van het begin af.
De nationale stichting De Nieuwe Kerk
heeft woensdag tijdens een persbijeen
komst willen laten zien dat de kerk werke
lijk klaar is. Een karwei dat 21 jaar ge
duurd heeft en vijftig miljoen gulden
heeft gekost. De stichting krijgt de kerk
op 17 april in erfpacht van de eigenaar, de
Hervormde Gemeente Amsterdam, en
voert voortaan het beheer over de kerk.
bulentie van het scherzo en de machtige
door Haitink in dynamisch opzicht zo lang
mogelijk uitgestelde apotheose van de
finale.
In het overige, aan Bruckners Vijfde
voorafgaande programmagedeelte, had
het Concertgebouworkest een begeleiden
de functie. De 45-jarige Amerikaanse pia
nist Malcolm Frager was in harmonieu
ze verstandhouding met dirigent en orkest
de succesvolle solist in een (als vervan-
gings-finale voor het Pianoconcert KV 175
gecomponeerd) Rondo KV 382 van Mo
zart, en aansluitend in het Rondo brillant
opus 22 van Mendelssohn.
Ruim een halve eeuw ligt er tussen de
respectievelijke ontstaanstijd van deze
overigens zelden gespeelde stukken,
maar de pianistiek is toch nog enigzins
verwant, al gaat het bij Mendelssohn al
duidelijk meer om de virtuoze schittering
a la Weber.
Frager trok door zijn pianistische en
artistieke benadering de beide, niet diep
gravende composities qua uitvoeringska-
rakter nog eens extra naar elkaar toe: Het
was zo, in een tamelijk substantiële aan
pak, zeker geen Mozart van de porselein
kast. En Mendelssohn werd al éven hel
der, zonder kans op gezwijmel en daarbij
dan vlinderend en met opvallend weinig
pedaalgebruik, uit de toetsen getoverd.
JOHAN VAN KEMPEN
Voorstelling: Tussen de rails. Een
akter van Peter Römer. Gezelschap:
Centrum. Regie en decor Polio Ham
burger. Spelers Henk Rigters en Serge
Henri Valcke. Haarlem, Toneel
schuur, 6 februari 1980.
De stichting heeft woensdag duidelijk
-gemaakt welke functies de Nieuwe Kerk
in de toekomst nog meer gaat krijgen.
Namens de stichting sprak ds. W.
Overbosch over een kerk met oecume-
nisch karakter. „De Nieuwe Kerk moet
een trefpunt worden waar mensen van
verschillende nationaliteiten en overtui-
I gingen met elkaar kunnen praten”, aldus
I
I ROTTERDAM. Even breekt het spielerische element door, een vlaagje pure
kfasse. In de finale van hun show wordt de uitvoering van Fire, de enige grote hit van
Tire Pointer Sisters tot dusver, even door Ruth, Anita en June onderbroken. Tja, hoe
luidt dat tweede couplet van dit lied nou ook weer, meiden? Speels wordt voorgewend
Wat de tekst even ontschoten is. Ging het niet volgens deze melodie: „Oe-la-wa-oeh”?,
kaagt één van het trio. De melodielijn wordt even uitgeprobeerd. In een messcherpe
tlose-harmony wordt het themaatje vervolgens gezongen. De vlam slaat in de pan; in
We zaal laait het enthousiasme op.
zus, die al drie kinderen heeft en het gezin
niet meer dreigt aan te kunnen, maar voor
de ander kunnen andere omstandigheden
beslissend zijn.
Het is vooral de manier waarop de
geijkte denk- en gedragspatronen op de
hak worden genomen, die voor vrolijke
noten zorgt. De zwager is een carrièrema-
kertje met reclamefilms. Door hem bij
voorbeeld met zijn staf te filmen tijdens
een auditie voor aanstaande moeders
brengt Heidi Genée er een opgelegd kome-
die-element in. Toch is de film niet op het
lacheffect gemaakt, maar eerder gaat het
erom afstand te kunnen nemen van con
formisme en voorgekauwde oplossingen.
Heidi Genée is enigszins bekend door
dat zij heeft meegewerkt bij de montage
of als regieassistente van ook in Neder
land favoriete films als Lina Braake van
Bernhard Sinkei en Der starke Ferdinand
van Alexander Kluge.
AMSTERDAM. Bruckners symfonische oeuvre mag dan lange tijd nodig hebben
gehad om populair te worden; bij een uitvoering van welke van zijn symfonieën dan
Die aanpak bleek na verloop van tijd
zowel tijdgebonden als te weinig wervend.
Respect en erkenning leveren nog niet
noodzakelijk voldoende publiek op. Zusje
Bonnie liet het verder afiveten en verkoos
een solo-loopbaan en The Pointer Sisters
waren als attractie op sterven na dood.
Producer Richard Perry een bekwaam
maar commercieel behendig vakman
kwam twee jaar terug als een reddende
engel met eenvoudiger, rechtlijniger ma
teriaal op de proppen waarin de rocktra-
ditie sterk prevaleerde. De totaalsound
verschoof in de richtig van boogie-bands
zoals de begeleidingsgroepen van Rod
Stewart en Bob Seger plegen te opereren.
Te: amen met de negroïde stemmetjes van
Ruth, Anita en June en een enkel disco-
trekje leverde dat Perry onmiddelijk re
sultaat op.
Uit de begintijd is enkel Yes we Can
Can overgebleven; een nummer dat door
de vette gitaarsound, waarmee de huidige
volledig blanke zesmans band de zusjes
begeleidt, nogal aan charme en zwoelheid
verliest. De forse aanpak waarvan The
Pointer Sisters zich nu bedienen kan op
zich heel goed functioneren, zelfs ondanks
de clichématige manier waarop de arran
gementen in elkaar gestoken zijn. Strikt
tig films (in elf dagen) willen zien, bete
kent het dat ze tussen de voorstellingen
door nauwelijks tijd voor koffie en een
broodje hebben. Er zijn twee koffiebars,
haar een ervan is steeds maar een klein
gedeelte van de dag open. Voor de journa
listen is het nog moeilijker, want die
bebben dagelijks nog de nodige perscon
ferenties te verwerken met regisseurs die
ook dit jaar weer in groten getale komen
•Pdagen.
Geen wonder dat de kaken spontaan
’an elkaar gaan wanneer er in dit zware
Programma eens wat te lachen valt. De
1 plus 1 is 3 van de Duitse cineaste
Heidi Genée die woensdag in première
Wig, was zo’n aanleiding. Het is een „snel-
fe" film van betrekkelijk korte scènes
over huwelijk en gezin met als hoofdper
soon de jonge vrouw Katherina. Deze is
zich er goed van bewust dat ze over zich
zelf het beste kan beslissen. Haar vriend,
haar zwager en anderen proberen haar
een abortus aan te praten, terwijl ze voor
zichzelf al lang besloten had de baby
geboren te laten worden. Dan maar niet
bouwen, denkt ze. Voor de één is abortus
misschien de juiste beslissing, zoals haar
Deze droom van de kleine burgerman
wordt bij Centrum onder stevige regie-
aanpak van Polio Hamburger in een
overdadig realisme uitgelegd. Peter Ro
mer gebruikt als jonge schrijver gedurfde
taal en Hamburger dikt dat in de regie nog
eens aan. Dat heeft een voorstelling tot
gevolg waarin elk gevoel voor fijnzinnig
heid ontbreekt. Serge Henri Valcke pakt
vermorzelend uit en voert het leed van de
kleine klerk via afkeer naar weerzin.
De restauratie van de Nieuwe Kerk kostte vijftig mil/oen gulden en heeft 21 jaar geduurd
(Foto Lex van Rossen)
ten als toeristische trekpleister. De stich
ting vat de gebruiksfilosofie van de Nieu
we Kerk aldus samen: „De christelijke
gemeente wil duidelijk afstand nemen
van de gebruikelijke kersteningsideolo-
gie. Er zal worden geluisterd, niet opge
legd”.
'tiarlb
Mar!)
F
