J
Stek»
i aar;
If M
Ik in
Politie treedt harder op
tegen foutparkeerders
Een vreemde gang van zaken
Voormalige exploitanten Smits:
P J
DONDERDAG 7 FEBRUARI 1980
harde stadswereld
Geen cent
r
Particuliere bedrijven assisteren bij wegslepen
Noord-Zuidhollands Koffiehuis: dorps decor voor de
Ziekenhuis
Precies 20
I
a
I
9
AMSTERDAM
M
I
Vernieuwd
Op 10 oktober van dit jaar moet
het Noord-Zuidhollands Koffie
huis overeind staan, nog net voor
de metro gaat rijden van Bijlmer
meer naar Centraal Station. Of er
dan al koffie te krijgen is, blijft
nog de vraag. Zeker is dat vele
nostalgische harten dan rustiger
zullen kloppen.
De Bond van Nederlandse Architecten noemt het een rampgebouw.
Monumentenzorg was in 1972 helemaal niet blij met de stapels
planken en gevelstukken van het afgebroken Noord-Zuidhollands
Koffiehuis. De gemeente Amsterdam had herbouw beloofd, maar het
gebouw lag haar als een steen op de maag. De bevolking echter voelde
zich bestolen. De Amsterdammers eisten hun Trammetje terug. Hun
Vlotje, Tramhuis of gewoon Koffiehuis moest gewoon weer neergezet
worden op de plek waar het wreed gesloopt was: aan het Open
Havenfront, pal voor het Centraal Station.
onder redactie van Theo van der Kaaij
I
Straks weer
koffie in
Planken, planken en nog eens planken in de loods aan de Westerdokskade
Zo gaat het weer worden.
In een sombere, langgerekte loods van
In een overmoedige bui had wethouder Han Lammers in 1971 de deal gesloten: „Ik
mijn metro en jullie straks je Koffiehuis terug”. Hij besefte nauwelijks wat hij zei. Om
plaats te maken voor de bouw van de metro werd het Open Havenfront gedempt en het
Noord-Hollands Koffiehuis afgebroken. Als gold het een bouwdoos zo werd het houten
geval plank voor plank uit elkaar genomen en getransporteerd naar een opslagplaats in
Noord. Met viltstift waren ruwe merktekens aangebracht om later bij eventuele
herbouw niet helemaal met de handen in het haar te staan.
B. en W. van Amsterdam hebben ruim
een half miljoen gulden naar de politie
toegeschoven om mogelijk te maken dat
particuliere sleepbedrijven assisteren
bij het kraanwagenwerk. De politie
heeft inmiddels met drie particuliere be
drijven contracten afgesloten voor bij
elkaar 10.000 verslepingen per jaar. De
totale capaciteit van de politie voor het
wegslepen van auto’s is hiermee verdub
beld. De particuliere bedrijven zullen
uitsluitend assisteren bij aanrijdingen,
het overbrengen van gestolen auto’s en
het vervoeren van in beslag genomen
voertuigen. Uitsluitend politiekraanwa-
Een bedrag ergens tussen de honderd-
vijftig en de tweehonderd gulden is de
automobilist in Amsterdam kwijt van
wie de auto door de politie wordt
weggesleept vanwege foutief parkeren.
Vanaf begin februari zullen veel meer
slonzig parkerende bestuurders plotse
ling hun vervoermiddel kwijt zijn, om
dat de politie de financiële middelen
heeft gekregen om nog krachtdadiger
op te treden.
Ver van de binnenstad is er een plek in
Amsterdam waar de parkeernood bij
zonder hoog gerezen is. Op de De Boele-
laan in Buitenveldert voor de gebouwen
van de Vrije Universiteit en Academisch
Ziekenhuis is de chaos dag in dag uit
compleet, terwijl ook de parkeerpolitie
zich niet onbetuigd laat. De verscherpte
oplettendheid van de politie die ook van
deze plaats behoorlijk wat auto’s weg
sleept, valt op een ongelukkig tijdstip. Op
de De Boelelaan kan een flink parkeer-
„Vanaf dat ogenblik hebben wij niets meer gehoord,”
zegt A. Smits jr. „Onze advocaat heeft een brief ge
schreven, maar daar is nooit antwoord op gekomen.
Wel kregen wij een uitnodiging om aanwezig te zijn bij
het slaan van de eerste paal. Verwacht men nu van ons
dat wij de zaak straks gaan exploiteren? Wij weten het
niet. Een vreemde gang van zaken.”
bij elkaar gezet. Het uitzoeken was heel
erg moeilijk, maar nu zijn we er gelukkig
uit. Het gebouw is erg gecompliceerd en
zit vol met bouwkundige streken. Het was
ook niet helemaal van hout. Er zat een
staalconstructie in die niet meer gebruikt
kon worden. Die is nu compleet nage-
De gemeente Amsterdam heeft weinig meer te ma
ken met de verdere gang van zaken rond het koffiehuis.
Met het slaan van de eerste paal heeft de gemeente de
gedemonteerde resten van het koffiehuis voor het
symbolische bedrag van een gulden verkocht aan de
Stichting tot Herbouw. Deze stichting voert verder alle
onderhandelingen over de exploitatie van het horeca
gedeelte in de nabije toekomst.
keerterrein aan de Bosbaan of op de
terreinen aan de noordzijde van de De
Boelelaan, een stukje in de richting van
het Europaplein. Zolang als het vervan
gende parkeerterrein in de buurt van
ziekenhuis en universiteit nog niet ge
reed is, wordt het parkeerterrein aan de
Bosbaan op last van de ziekenhuisdirec
tie bewaakt.
maakt. Ik had zelf eigenlijk niet gedacht
dat het Koffiehuis in dezelfde vorm terug
kon komen. We zijn de tekeningen gaan
bekijken en hebben nieuwe tekeningen
gemaakt. De logica die er in de tekeningen
zat heeft ons ervan overtuigd dat herbouw
heel goed mogelijk was. We hebben ge
merkt dat dat gedoe om alles uit te zoeken,
dat gemier, een heleboel mensen kop
schuw maakt voor herbouw. Je kunt ook
nooit precies tevoren vaststellen wat het
allemaal gaat kosten, omdat je niet weet
wat er bruikbaar is en wat vernieuwd moet
worden. Bij nieuwbouw vallen de kosten
tevoren exact te berekenen.”
De restaurateurs van het Koffiehuis
krijgen steeds meer zin in hun klus. Aan
de Westerdoksdijk herleeft het oude tim-
merambacht in volle glorie. Er wordt niet
gesmokkeld. Een pilaar die verrot blijkt,
komt in precies dezelfde vorm terug: zes
op maat gezaagde houten rondsels die
exact in elkaar schuiven. Architect Prins:
„Het hopeloze van restauratie is steeds
weer, dat het gebruiken van volledig
nieuw materiaal goedkoper is dan zorg
vuldig repareren. De meeste onkosten zit
ten in het arbeidsloon.”
Het Koffiehuis komt er straks vrijwel
precies zo uit te zien als voorheen. Nieuw
is dat de WV een balie in de hal krijgt. In
verband met de aanwezigheid van de me-
trobuis komt het gebouw op een iets ande
re plaats te liggen, wel als vanouds aan het
water, want tegen de zomer zal de bouw
put weer een echt Open Havenfront zijn.
Omdat het Koffiehuis maar voor een ge-
deelt op de metrobuis rust, moeten er een
rits heipalen van negentien meter lengte
de grond in. In maart komen de eerste
stukken van de Westerdoksdijk naar het
Stationsplein. Dan moet blijken of de be
rekeningen van de bouwkundigen juist
geweest zijn. De architect gaat spannende
uren tegemoet wanneer bekeken wordt of
de houten kap inderdaad op de staalcon
structie past en wanneer het trapgat pre
cies of net niet in de metrobuis past.
<a>M4CO» .W»
het Vlotje
De mannen van Smits (vader A. A. Smits, zoon A. A.
Smits en zoon F. W. Smits, allen eigenaar van de
restaurant- en motelketen Smits Restaurants) gingen
met de gemeente Amsterdam in onderhandeling over
de mogelijkheden tot exploitatie van een nieuw te
bouwen koffiehuis voor CS. De gemeente toonde zich
bereid aan Smits zowel de financiering, als bouw en
exploitatie te gunnen. Tot het moment dat de Stichting
tot Herbouw van het Noordzuidhollandse Koffiehuis
opstond. De stichting bracht plannen in en....een geld
schieter. Op slag vergat de gemeente Amsterdam de
onderhandelingen over nieuwbouw en draaide om als
een blad aan de boom: herbouw van het oude koffie
huis was wel degelijk mogelijk.
ingepakt voor de uiteindelijke opbouw
aan het Stationsplein. Het restauratie-
team staat onder leiding van architect G.
Prins.
„We zijn er echt een beetje gek van
geworden,” zegt Prins, „Het materiaal
was allemaal een beetje gemerkt en toen
gens (grijs van kleur, voorzien van blau
we en oranje zwaailichten) zullen wor
den ingezet voor het wegslepen van fou
tief geparkeerde voertuigen naar de op-
slagterreinen van de politie.
Het wegslepen van de auto’s was tot
nu toe natte-vingerwerk. De politie kon
het werk niet aan, want voor elke weg
gesleepte auto parkeerden er weer drie
nieuwe fout. De politie gaat planmatiger
optreden. Straten en buurten met aan
zienlijke parkeerproblematiek krijgen
regelmatig bezoek van de kraanwagens.
De politie hanteert bij het wegslepen
twee criteria: de verkeersvrij heid of de
verkeersveiligheid moet in het gedrang
zijn. In de praktijk betekent het dat een
auto kan worden weggesleept die gepar
keerd staat op plekken waar een stop-
verbod geldt, waar een laad- en loshaven
is, op straathoeken, een zebrapad, een
taxistandplaats, een invalidenparkeer
plaats of een voetpad.
De politie zegt uitdrukkelijk geen on
derscheid te kunnen maken tussen be
woners, forensen en bezoekers van de
stad bij het beoordelen van parkeerover-
tredingen. Wie zijn weggesleepte auto
gaat ophalen moet diep in de buidel
tasten. Het nieuwste tarief bedraagt
82,50, aangevuld met 17,50 per kwar
tier werk, 3 per versleepte kilometer en
6,40 voor het bewaren van het voertuig
gedurende een half etmaal of een gedeel
te daarvan. Bij dit bedrag komt nog een
boete van 25. De wegsleepregeling
brengt geen extra geld in de kas van de
gemeente, het zijn zuiver gemaakte
kosten.
planken en nog eens planken staan opge
steld in een ogenschijnlijk wanordelijk
gelid. Hier zijn de afzonderlijke delen van
het gebouw stukje bij stukje in elkaar
gepast, aangevuld en vernieuwd waar no
dig was. Een gedeelte dat klaar is wordt
weer uit elkaar gehaald en zorgvuldig
de Spoorwegen aan de Westerdoksdijk
worstelt al enkele maanden het tien man
sterke restauratieteam van aannemings
bedrijf Kneppers met de reuzenlegpuzzel
die Koffiehuis heet. Gevelpartijen, ge
brandschilderde ramen, vensters, deuren,
pilaren, trappen, dakkapellen en planken,
Voorzitter G. Hamm van de Stichting tot Herbouw:
„De gemeente Amsterdam heeft inderdaad niets meer
met Smits te maken. De stichting is nu eigenaar van het
Noordzuidhollands koffiehuis. Die afspraak over het zijn van
eerste gegadigde zal geëerbiedigd worden, van alle
andere afspraken bij onderhandelingen weten wij niets
af. Wij zullen met Smits gaan praten. Hij hoeft niet zelf
te reageren, hij zal door ons worden benaderd. We
konden natuurlijk niet alles tegelijk doen. De eerste
fase is eigenlijk pas achter de rug nu we zeker weten
dat het koffiehuis in oude staat hersteld kan worden op
dezelfde plaats. Pas daarna ga je denken over de
exploitatie en die fase gaat nu in.”
Het Koffiehuis bleek niet meer in zo’n bijster goede staat te zijn. Veel planken waren
verrot en geruchten deden de ronde als zou tweederde van al het bouwmateriaal
gewoon zijn weggegooid. Er was nauwelijks iemand in de stad die geloofde in
wederopbouw. De tijden van het Koffie
huis waren voorgoed voorbij. Zestig jaar
hadden boeren, burgers en buitenlui aan
het water hun natje en droogje kunnen
halen. In het begin van deze eeuw uitge
groeid van „paalhuisje”, een ontmoetings
plaats voor schippers, tot bizar houten
bouwsel, oprijzend uit het water als een
dorps decor voor de harde stadswereld.
Het Koffiehuis werd een verzamel-, begin-
en eindpunt, geliefd bij jong en oud.
Architect G. Prins: „We zijn er nu gelukkig
uit".
Tot 1972, het jaar van de metro, het jaar
van de afbraak. De gemeente Amsterdam
opende onderhandelingen met voormalig
Koffiehuis-exploitant Smits over de bouw
van een gloednieuwe horeca-gelegenheid
aan hetzelfde Open Havenfront. Aan de
brokstukken van het oude werd liever
niemand herinnerd. De gemeente zei ook
openlijk geen cent te hebben voor de
wederopbouw. De ommekeer kwam in
1977. Er stond een Stichting tot Herbouw
van het Noord-Zuidhollands Koffiehuis
op de stoep van het stadhuis. In de stich
ting hadden gewone Amsterdammers zich
verenigd met bestuurders en notabelen
met één doel voor ogen: dat Koffiehuis
terug en wel op precies dezelfde plaats.
De stichting kwam bepaald niet met
lege handen. Er was een geldschieter ge
vonden om de 2,3 miljoen gulden op tafel
te leggen, nodig voor de herbouw van het
Koffiehuis. De man met de centen blijft
liever achter de schermen. Architect G.
Prins, onder wiens leiding het Koffiehuis
in elkaar wordt gezet: „De ene geldschie
ter investeert in hele enge dingen en de
ander investeert in een Koffiehuis. Dat
doet hij uit pure liefde voor de stad. De
kosten zijn niet mis, want we hebben geen
enkele vorm van subsidie.”
De voormalige exploitant van het Kof
fiehuis, het familiebedrijf Smits, voelt
zich gepasseerd bij de gesprekken over de
toekomstige exploitatie (zie elders op deze
pagina). Smits is gaan wroeten in de „af
faire Koffiehuis” en vindt er een luchtje
aan zitten. Volgens Smits moet de geld
schieter gezocht worden in de kringen van
de gefortuneerde Nederlandse familie
Fentener van Vlissingen. Wie uiteindelijk
gaat exploiteren is nog niet bekend, maar
dat het Koffiehuis terugkomt is zeker.
Over de plaats van herbouw is nog stevig
gebakkeleid. Het nieuwe Floriadeterrein
aan de Gaasperplas, aan de Amstel, de
Oude Schans, het Noordhollands Kanaal,
de Oude Turfmarkt, achter het Centraal
Station, de vreemdste plekken passeerden
de revu.
De stichting heeft haar zin gekregen na
een woordenstrijd waarin steeds weer de
begrippen „emotie”, „vertrouwd stads
beeld” en „nostalgie” opdoken. Voorzitter
G. Hamm van de Stichting tot Herbouw:
„Het Koffiehuis is helemaal niet zo’n
kunstwerk, maar wel een stuk van het
stadsbeeld dat bewaard moet blijven.
Waarom wij het terug willen hebben, kun
je niet alleen maar logische beredeneren.
Voor de gemeente was dit een tour de
force, want er waren hele andere plannen.
Nu hebben we een allengs groeiende me
dewerking van de gemeente gekregen.”
Vader en zoons Smits, voormalig exploitanten van het Koffiehuis: „Wij worden totaal
vergeten".
Wie zijn auto in Amsterdam kwijt is. hoeft niet direkt aan diefstal te denken. Slonzig
geparkeerde voertuigen worden onverbiddellijk door de politie weggesleept.
terrein niet meer gebruikt worden om
dat op die plaats met de bouw gestart is
van een nieuwe polikliniek. Deze nieuw
bouw komt pal tegenover het bestaande
ziekenhuis. Bezoekers en medewerkers
van universiteit en ziekenhuis wordt
aangeraden hun auto wat verder weg
van de De Boelelaan te parkeren bij
voorbeeld op het grote openbare par-
„Het Noordzuidhollandse koffiehuis kan bogen op
een reputatie van zestig jaar, zei wethouder Schaefer
deze week zo mooi in zijn toespraak bij het slaan van
de eerste paal. Maar hij vergat te zeggen wie deze
reputatie eigenlijk hebben opgebouwd.” Dit zeggen
vader en zoon Smits, de voormalige exploitanten van
het karakteristieke koffiehuis voor het centraal stati
on dat in 1972 moest wijken voor de bouw van de
metro. Grootvader Smits was in 1919 met de exploita
tie begonnen.
Het familiebedrijf Smits hief maandag ook het glas
bij de viering van de eerste paal, maar de gezichten
stonden op onweer. Exploitant Smits voelt zich gepas
seerd en vindt dat in het verleden gedane toezeggingen
voor de toekomst niet worden nagekomen. De heer A.
Smits jr.: „Wij worden totaal vergeten. Burgemeester
Samkalden heeft ons destijds in een brief geschreven
dat wij de eerste gegadigde zijn voor de exploitatie van
een nieuw koffiehuis voor het Centraal Station. Het
oude werd afgebroken en opgeslagen, terwijl bijna
niemand geloofde dat het weer zou worden opge
bouwd. De gemeente heeft ook alsmaar gezegd dat het
oude koffiehuis niet meer terug zou komen.”
