Aantrekkelijke opvoering door Hooker
Kennemer bands presenteren zich met flair in Paradiso
Geluidspectrum onderscheidt Anniversaire
Flamengo in zoötropie
van Willem Koos Broer
BBK neemt Fodor
als artotheek
in gebruik
LOS GAUCHOS
n
I
Eerste van reeks presentaties bij VAN
8
9
VRIJDAG 8 FEBRUARI
1980
KUNST
Net even iets anders.
Dat proeft u. In alles!
Werk Dorst goede keus van Handke/Weiss gezelschap
Technische gebreken
bij studententoneel
Nu ook in Haarlem
JAN ZUMBRINK
(ADVERTENTIES)
l
KO VAN LEEUWEN
Léne Korenhoff: vermakelijke improvisatie in act.
(Foto Lex van Rossen)
i
Nog is het geheel te statisch, maar deze
band zou bij een nog meer prononceren
van de elementen (Pierre’s stem) zich vol
komen kunnen onderscheiden.
Vandattum is een vijfmansgroep, die
weliswaar niet strak genoeg, maar toch
met veel onverzettelijkheid door het leven
gaat. Het niveau van deze toch erg sterk
op de Engelse new wave georiënteerde
formatie wordt volkomen door de stage-
act van „het beest” Lane Korenhoff be
paald. Goedmoedigheid, humor en alertie
gaan bij zijn wat al te magere stem. Ik heb
me in tijden niet zo vermaakt om een
AMSTERDAM. De serie D-day-concerten die zich sinds enkele jaren onder
auspiciën van de Stichting Popmuziek Nederland elke donderdagavond in de kleine
zaal van het Amsterdamse Paradiso afspeelt, heeft een belangrijke functie in de
promotie van nieuw, veelal op new wave georiënteerde groepen gehad. Daar werden
en worden bands gepresenteerd die anders gezien het vernieuwende van hun muziek
of bühne-act moeilijk aan de slag komen. D-day nr. 19 werd gewijd aan drie
voornamelijk Haarlemse formaties, die afgelopen week in het nieuws zijn gekomen,
doordat een E.P.’tje van de Stichting Popmuziek Kennemerland hun werk uit de
anonimiteit haalde.
Ondanks deze aantekening is het doors
nee peil van deze Kennemer groepen in
derdaad om over naar huis te schrijven.
JOHN OOMKES
Wethouder Polak van kunstzaken heeft
zich inmiddels uitgesproken tegen het op
zetten van een tweede artotheek in Mu
seum Fodor door de BBK. Hij vindt dat de
kunstwerken uit de contraprestatie niet
zomaar aan het publiek uitgeleend mogen
worden.
Het transport van donderdagmorgen is
geruisloos verlopen zonder dat kunstwer
ken werden beschadigd, zo heeft de BBK
laten weten.
AMSTERDAM (ANP). Leden van de
beroepsvereniging van beeldende kun
stenaars (BBK) hebben donderdagmor
gen ongeveer vijftig kunstwerken van
het BKB (de dienst die werken uit de
BKB ofwel de contraprestatieregeling
beheert) voor uitleendoeleinden overge
bracht naar het gemeentelijk Museum
Fodor, dat zij tijdelijk als tweede arto
theek in gebruik hebben genomen.
Concert: D-Day in Paradiso met
Pierre Anniversaire, Plastics en Van
dattum.
Amsterdam, 7 februari 1980.
Die suggestie van verlopende beweging
van het vlaggetje is niet filmisch, maar
statisch, terwijl daarbij volgens de bedoe
ling de kijker de neiging heeft zijn kijk
richting mee te laten draaien. De kinetiek
komt dus uit het lichaam van de toeschou
wer en niet vanuit de verspringende be
lichting van het vlaggetje.
LOS GAUCHOS
ARGENTINIAN
GRILLS
Zaterdag 21.00 u. Peter Baren’s per
soonlijke schilderwerk.
Zaterdag 21.00 u. Yolanda Prinsen pre
senteert „Ballroom en expositie.
RESTAURANT
de bokkedoorns
in het Wethouder van Gelukpark
ZEEWEG 53 OVERVEEN
Reserveren 023-263600
s Maandags gesloten
^Alliance GastronomiqueWeerlandaise
Aan het oogpunt van vernieuwing be
antwoorden Pierre Anniversaire the
Fact, Plastics en Vandattum overigens
bepaald niet in gelijke mate, maar dat is
ook een criterium waaraan maar weini
gen kunnen voldoen. Naar mijn smaak
komt alleen de muziek van Pierre Anni
versaire en dan nog gedeeltelijk daarvoor
in aanmerking. Zijn band, die gisteren
voor het eerst live speelde en aanvanke
lijk straf stond van de zenuwen, komt met
een zodanig geluidspectrum en een zo’n
interessant aanbod van eigen songs over
de brug dat ik een ieder kan aanraden
Anniversaire’s eigenaardige collage van
stijlen in de gaten te houden.
Wat de groep onderscheidt van andere
is de wijze waarop er naar eikaars spel
wordt geluisterd. Een luchtig weefsel van
synthesizer, gitaar en huppelend basspel
wordt gestut door een gevarieerd patroon
van percussie van de zeer strak slaande
Ron de Gruyl, een auto-didact die bepaald
niet foutloos werkt, maar het lef heeft
eigenzinnig en intelligent te drummen. De
manier waarop hij zich van fills in de
maatwisselingen bijvoorbeeld in Anti
chambre onthoudt, getuigt van inzicht.
Broer heeft het beeldprocédé van film
opnieuw teruggebracht tot een vertraging
van moment op moment. Dat is mogelijk
dankzij een schakelwals, die de tussentij
den regelt van de lampen. De opstelling in
zijn geheel bezien was verre van perfect,
er hingen draden voor je neus, de beelden
zaten a-symmetrisch in hun kader, maar
de vertraging werkte wel voldoende om
de bedoeling te begrijpen: het „interval-
De actie heeft in totaal twee uur ge
duurd, deelde een BBK-woordvoerder
mee. Om het transport van de kunstwer
ken zo goed en voorzichtig mogelijk te
laten verlopen was het volgens de BBK
nodig het BKB-gebouw gedurende enige
tijd te bezetten en het personeel alle werk
zaamheden te verbieden.
Voorstelling: De twee vriendinnen
en hun gifmoord, geschreven door
Louis Robben en Peter Hille naar het
gelijknamige boek van Alfred Döblin.
Regie Louise Robben. Groep: Hooker.
Spelers Maroesja Lacunes, Gertian
Maassen, Peter Broekaert, André van
den Berg, Robert Grijsen en Barbara
Barendrecht. Muziek Henk de Jonge
en Hank Batenburg. Accordeonspel
Ernst Pels. Première 7 februari 1980,
Toneelschuur Haarlem.
lum” of de tussentijd van filmische pro
jectie was zichtbaar gemaakt. Toch
bracht het geheel geen ombuiging te weeg
van het kijkproces. Ook voegt het niet veel
toe aan de beleving van het wapperende
vlaggetje door Ger van Elk uit 1969. De
schijn van beweging van dit vaantje, dat
op zich zelf geprojecteerd werd, altijd in
een binnenruimte waar geen wind heerst,
was natuurlijk geheel afwezig bij de op
stelling door Broer. Hij moest het hebben
van het vertragingsverschijnsel, dat bo
vendien ondersteund werd door licht „sle
pende” muziek van een electronisch orgel;
Ik weet niet aan welke ervaring ik per
soonlijk de voorkeur zal geven, maar een
en ander dient wel zorgvuldig opgesteld te
worden.
Maroesja Lacunes en Gertian Maassen in Twee vriendinnen en hun gifmoord.
(foto Ruud Ijzerdraad
HAARLEM. Vorige week was in deze krant al een voorbeschouwing te lezen van
wat er zich deze maand in galerie VAN in de Hagestraat zal afspelen op het gebied
van fotografie, nieuwe vormen van schilderkunst, presentaties van acties en andere
„shows”. Het is echt zaak om er snel bij te zijn, omdat alle activiteiten hooguit vier
dagen getoond worden; van daar ook deze nabeschouwing van de zogeheten flamen
go in zoötropie” door Willem BROER uit Den Haag. Deze installatie was slechts op
zondag en dinsdag goed te zien. Flamengo is een mooie naam die Broer gaf aan een
licht wapperend geel vlaggetje en de zoötroop was eind 19e eeuw het apparaat dat de
optische tussenstap betekende tussen de fotografie en de film; een ronddraaiend
apparaat dat van stilstaande foto’s een ,film” van bewegende beelden kon maken,
maar dat nog lang niet perfect als een filmprojectie-apparaat.
Broer heeft nu iets dergelijks geconstru
eerd, maar in dit geval in een opstelling
rondom in de Studio-ruimte van galerie
VAN met behulp van losse kleur-prints
van dat vlaggetje. Deze positieven in kleur
hangen op borsthoogte langs de vier wan
den. Lamplicht gaat om de drie sekonden
aan een halve seconde licht een gewone
lamp op achter elke doorschijnende print
afzonderlijk, want dat gaat niet allemaal
tegelijk, maar kloksgewijs beeld voor
beeld om de drie sekonden. De belichting
is in exacte overeenstemming met de op
nametijd van de kleurenpositief, omdat
een motordrivecamera het vlaggetje om
de 0,5 sekonde fotografeerde.
Het zoeken naar de drijfveren, is in de
opvoering merkbaar en het positieve vind
ik dat naast de tragiek van de twee vrou
wen ook de mannelijke onmacht wordt
belicht. Louise Robber laat haar spelers in
een zorgvuldig afgewogen regie tot aan
trekkelijke spelprestaties komen. Soms
wordt op de rand van de drakerigheid
gebalanceerd, maar nergens wordt echt
uitgegleden.
De belangrijkste rollen zijn die van Gre-
te en Elli. Ze krijgen een bevlogen inhoud
bij Gertian Maasen en Maroesja Lacunes,
soms in een wat al te hevig realisme, maar
hoofdzakelijk toch in beheerste vorm.
De dramatische vorm van het stuk is in
flash back weergegeven. Dat houdt in dat
er sprake is van een soort analyse. Een
bevredigend antwoord volgt er niet en dat
voert terug tot Elli’s uitspraak dat zij in
wezen niet wil wat er met haar gebeurt.
Die machteloosheid tegenover datgene
wat zich rond haar voltrekt is naar mijn
mening een van de boeiendste aspecten
aan het stuk.
De opvoering kreeg een sober maar
doeltreffend toneelbeeld, opgebouwd uit
de noodzakelijke attributen als een bed,
divan, cafétafel. De sfeer van de jaren
twintig, waarin deze droeve geschiedenis
zich afspeelde, wordt daarmee voldoende
Twee vriendinnen, hun
liefde en hun gifmoord
1 HAARLEM. De actrice Louise Rob
ben begon in 1978 op eigen risico met het
spelen van twee korte stukken en daar
mee ontstond een toneelgroep die zij
'Hooker noemde. Hooker bestaat nog en
donderdagavond ging van deze groep in
de Toneelschuur het stuk Twee vriendin
nen en hun gifmoord in première. Louise
Robben regisseerde het en schreef het
stuk samen met Peter Hille. Als uitgangs
punt diende het gelijknamige boek van
de Duitser Alfred Döblin, een zenuwarts
die tijdens een proces in Berlijn aanteke
ningen maakte en deze tot boek ver
werkte.
frontman als bij Kuiumxuxi. grote
kracht ligt werkelijk in zijn vermogen te
kunnen improviseren en zo de aandacht
gevangen te houden. Zijn teksten zijn
daarbij een extra reden om Vandattum te
blijven volgen; wat te denken van werk
als Ein Herz für Kinder (prima), I’m a
Deïst, Girls have tot have men (met de
onvergetelijke regel „They don’t want to
use a Banana”). Bruisend simplisme.
Met Plastics zit ik het meest in de maag.
Twee factoren spelen daarbij een rol. De
hechtheid van de ritmesectie is opvallend
onvoldoende in covers als Pouring it all
out (Graham Parker) of You’regonna get
what’s coming (Robert Palmer), voorna
melijk doordat bassist Sargentini zich te
ritmisch beperkt tot lijnenspel en te wei
nig harmonieën speelt. En het genre an
sich is bovendien onvoldoende gepronon
ceerd.
De koelheid van hun funkiness komt de
rock van Plastics niet ten goede. Zo mis ik
de „zwarte” lyriek in Paul Verkijks overi
gens technisch voortreffelijke gitaarspel.
Het repertoire moet zeer zeker eens
scherp onder de loep genomen worden,
bedenk ik me als ik me realiseer dat de
mid-tempo ballad Lost Loving tot het
sterkste nummer van de band behoort.
(ADVERTENTIE)
as: s
benaderd. De inzet van alle medewerkers
zorgt voor een aantrekkelijke voorstelling
waarin positieve spelprestaties de
overhand hebben. Vanavond en zaterdag
wordt deze voorstelling in de Toneel
schuur herhaald.
De actie was onder meer bedoeld om de
vergadering van de raadscommissie voor
de kunst donderdagmiddag er van te
doordringen dat uitbreiding van het aan
tal artotheken fundamenteel is voor een
samenhangend kunstbeleid, aldus de
BBK. Op de agenda van de raadscommis
sie staan namelijk de problemen rond het
beheer van contraprestatiewerken.
Eind vorig jaar heeft de BBK het BKB-
gebouw geruime tijd bezet gehouden als
protest tegen de slechte opslag-accommo-
datie, waardoor zeer veel kunstwerken
werden beschadigd of vernield. De kun-
stenaarsbond verlangt betere opslagmo
gelijkheden en het opzetten van meer ar
totheken, zodat een groter aantal kunst
werken aan het publiek kan worden uitge
leend en niet opgeslagen hoeft te worden.
Twee vriendinnen en hun gifmoord gaat
over twee vrouwen tussen wie een liefdes
band ontstaat. Ze zijn allebei al verstrikt
in een vreugdeloos huwelijk. Elli Link
heeft zelfs een man getroffen die haar
ontwijkingen met lijfelijke agressie af
straft. Grete Bende is getrouwd met een
man die zij steeds meer verafschuwt naar
mate haar liefde voor Elli groeit. Elli ver
giftig haar man, daartoe aangespoord
door Grete. Hoe deze koelbloedige moord
kon gebeuren vormt het kernthema waar
om Döblins boek en ook het naar aanlei
ding daarvan geschreven toneelstuk
draait.
Het gaat dus om de psychologische ach
tergronden. De mannelijke overheersing
en de daarmee gepaard gaande dwinge
landij is een van de aspecten die meetel
len; de liefde tussen de twee vrouwen lijkt
een andere belangrijke drijfveer. De psy
chiater Döblin schijnt er in zijn boek niet
helemaal in geslaagd te zijn de oorzaak te
achterhalen van de gifmoord. Louise Rob
ben en Peter Hille zijn opnieuw gaan
ontleden, maar kwamen niet veel verder
en pretenderen dat ook niet. Er wordt
slechts aangegeven waar de verschillende
facetten liggen die tot een dergelijke daad
kunnen leiden. Het desondanks speelt
daarbij een belangrijke rol, immers Elli,
een vrouw die zich een vrijmoedige opstel
ling ten aanzien van het leven gekozen
heeft, zegt verscheidene malen: Ik wil dit
niet. Eerst als zij met Grete vrijt, later als
haar man vergiftigd is. Zij wil het niet,
toch laat zij het gebeuren. Dat heeft veel
weg van een noodlotskwestie. Dat wil zeg
gen: de vraag wordt gesteld of een mens
bij machte is zijn daden te overzien en er
zich van de distantiëren.
Voor de voorstelling De twee vriendin
nen en hun gifmoord heeft Louise Robben
een groepje jonge, nog niet zo lang afge
studeerde spelers bijeen weten te bren
gen. Spelers die met grote inzet deze po
ging tot reconstructie tot leven brengen.
AMSTERDAM. In De Bocht (Die Kurve, 1960) laat Tankred Dorst de ware aard
zien van zogenoemde beschaving en intellect. In de bergen wonen twee broers, Rudolf
en Anton. Ze leven van de verkoop van in het ravijn gestorte auto’s, die Rudolf
opknapt. Anton is fijner besnaard dan zijn broer. 'Hij schrijft de grafrede’s voor de
dode automobilisten. Ook doet hij zijn burgermansplicht door na ieder ongeluk het
ministerie van verkeer een brief te schrijven over het gevaar van de betreffende bocht.
Als de directeur-generaal van het minis
terie op een dag de weg komt inspecteren
stort hij zelf in de afgrond. Hij overleeft
echter de val en is vol plannen voor verbe
tering van de route. De broers zien hun
broodwinning in gevaar gebracht. Het is
Anton die de man zonder scrupules om
zeep helpt.
De Bocht heeft een blote plot, waarmee
het stuk neigt naar absurdisme. Anton en
Rudolf zijn symbolen van twee mensenty
pen. Handke/Weissgezelschap 2 maakt
Rudolfs afdeling op het toneel rood: de
kleur van de lichamelijkheid. Anton’s
spullen zijn geel, de kleur die schijnheilig
heid kan beduiden. De acteurs zijn ge
schminkt en gekapt als dertigerjaren va-
riétéartiesten, hun spel is enigszins clow
nesk. Qua regie-opvatting is dat goed ge
nen, maar de bedoeling komt niet vlekke
loos op het toneel. Over het algemeen zijn
de acteurs zo druk bezig met spelen, dat
de tekst die met absurde snelheid recht
op de dood van de directeur-generaal af
stevent zijn specifieke flitsende karak
ter verliest.
Het zit hem soms alleen in een gebrek
aan technische scholing. Iedere macht
over dictie en articulatie schijnt de ac
teurs te ontbreken, men speelt maar ins
blaue hinein. Het Handke/Weiss gezel
schap is een afdeling van Crea, de kultu-
rele organisatie van de Universiteit van
Amsterdam. De groep bestaat zes jaar,
heeft vier actieve onderafdelingen en een
vrij konstante spelersgroep. Het aantrek
ken van een beroepskracht voor teksttrai-
nmg zou de moeite waard zijn. Binnen
Crea schijnt al vaag in die richting ge
dacht te worden.
Het tweede stuk was helemaal slecht
verstaanbaar, maar overigens goed geko
zen en mooi in decor gezet. Op de Chimbo
razo is de epiloog van een reeks stukken
rond Dorothea Merz. Dorst schreef de
epiloog het eerst in 1974). Later volgden
nog drie stukken die qua tijd eerder spe
len. In Op de Chimborazo is Dorothea een
ouder wordende vrouw met twee volwas
sen zoons. Ze is na de oorlog van de DDR
naar West-Duitsland gekomen, maar
heeft niet gekregen wat ze er van ver
wachtte. Dorst beschrijft dat heel iro
nisch. Tegenover de veeleisende Dorothea
zet hij haar tevreden vriendin Klara, een
interessante alleenstaande vrouw, aan
wie ook een van Dorsts andere stukken
zijn gewijd. Liesbeth Mijnlieff speelde de
ze rol heel redelijk, zij wist als enige haar
personage de op toneel nodige vanzelf
sprekendheid mee te geven.
ALMA POST
Argentijnse grill
Kruisstraat 9 - Haarlem.
Dagelijks open van 17.00 tot 00 30 uur
Reserveren gewenst: 023-320358
Voorstelling: De Bocht en Op de
Chimborazo van Tankred Dorst, door
HandkefWeiss-gezelschap 2. Regie De
Bocht: Peter Deben. Regie op de Chim
borazo: Ger Poppelaar. Vertaling:
Paul Kaptein en Frits van der Meij.
Dekor en kostuums: Hans de Waardt.
Met: Paul Kaptein, Frits van der Meij,
Hans de Waardt, Baba de Beer, Nico
lette Emmens, Liesbeth Mijnlieff,
Aart Oxenaar, Ed Smigels. Première 7
februari in het Universiteitstheater in
Amsterdam, daar nog te zien tot en
met zaterdag.
